Երկրի օր
| Երկրի օր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | պարբերական իրադարձություն և միջազգային օր |
| Ամսաթիվ | Ապրիլի 22 |
| Հաստատված | 1969 |
| Անվանված է | Երկիր |
| Հիմնադիր | Gaylord Nelson? |
| Նման | Մայր Երկրի միջազգային օր |
| Կայք | earthday.org(անգլ.) |
Երկրի օր (անգլ.՝ Earth Day), գարնանը կազմակերպվող մի շարք միջոցառումների անվանումը։ Դրանց նպատակն է մարդկանց ուշադրությունը հրավիրել իրենց շրջակա միջավայրի և Երկիր մոլորակի վրա։ Միջոցառումն առաջին անգամ կազմակերպվել է «Երկրի օր» ցանցի կողմից[1][2]։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կա Երկրի օր անցկացնելու երկու հիմնական շրջան` մարտին (գարնանային գիշերահավասարի շրջանում) և ապրիլի 22-ին։ Բացի այդ, ներկայումս շատ մասնակիցներ և նախաձեռնող խմբեր Երկրի օրվան նվիրված միջոցառումներ են անցկացնում ամառային արևադարձի շրջանում, որպեսզի առավելագույնս օգտագործեն տաք եղանակն ու մարդկանց ազատ ժամանակը։
|
Թող լինեն միայն խաղաղ և ուրախ Երկրի օրեր մեր հրաշալի տիեզերանավի` Երկիր մոլորակի համար, որը կյանքի այնքան խոցելի բեռով պտտվում է սառը տիեզերքում։ | 
|
Երկրի օրը գիշերահավասարի օր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ի սկզբանե Երկրի օրը շատ երկրներում նշվել է գարնանային գիշերահավասարի օրը, որպեսզի նշվի գարնան գալը (հյուսիսային կիսագունդ) կամ աշնան գալը (հարավային կիսագունդ)։
Երկրի օրը ապրիլի 22-ին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին միջոցառումն այս օրը կայացել է 1970 թվականին ԱՄՆ-ում։ Նրա հաջողությունը ոգեշնչել է կազմակերպիչներին, և այդ օրվանից միջոցառումը դարձել է կանոնավոր։ Ամերիկացի հայտնի քաղաքական գործիչ սենատոր Հեյլորդ Նելսոնը Հարվարդի համալսարանի ուսանող Ֆենիս Հայեսի գլխավորությամբ ստեղծել է ուսանողական խումբ։ Քանի որ այդ ժամանակ կային ուսանողական տարբեր շարժումներ, այն մեծ ուշադրության արժանացավ։
Չնայած սենատորն ու իր շտաբը չունեին զանգվածային միջոցառում կազմակերպելու ժամանակ և ռեսուրսներ, դրանք կազմակերպվում էին տարերայնորեն։ Ինչպես Հեյլորդ Նելսոնն էր ասում. «Երկրի օրը կազմակերպվում էր ինքնիրեն»։
1971 թվականին, առաջին երկրի օրվա հաջողության շնորհիվ, սենատոր Նելսոնը կազմակերպեց «Երկրի շաբաթը» (այն կազմակերպվեց ապրիլի 3-րդ շաբաթում), որը շուտով դարձավ ամենամյա իրադարձություն` մեծ ճանաչում ձեռք բերելով ԱՄՆ-ի բնակչության շրջանում։
Երկրի օրվա 20-րդ տարեդարձի կապակցությամբ ԽՍՀՄ-ի, ԱՄՆ-ի և Չինաստանի ալպինիստները միասին բարձրացան Էվերեստի գագաթ[3]։
Հասարակական ու քաղաքական ակտիվության շնորհիվ ԱՄՆ-ում ընդունվել են շատ օրենքներ ու ակտեր` կապված շրջակա բնության պահպանման հետ։
2009 թվականին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան գլխավորել է Երկրի միջազգային օրը` առաջարկելով այն նշել ապրիլի 22-ին։
Խորհրդանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրի դրոշը պաշտոնական խորհրդանիշ չէ, քանի որ գոյություն չունի համերկրային կառավարություն կամ պետություն։ Այն Երկրի լուսանկարն է տիեզերքից (ներկայումս օգտագործվում է «Ապոլլոն-17»-ի տիեզերագնացների կողմից արված լուսանկարը), որում մուգ կապույտ ֆոնին պատկերված է Երկիրը։ Ավանդաբար դրոշը կապված է Երկրի օրվա և բնապահպանական, խաղաղասիրական, քաղաքացիական միջազգային մի շարք միջոցառումների հետ։
Երկրի օրվա խորհրդանիշ է հանդիսանում հոնական Θ (թետա) տառը սպիտակ ֆոնին։ Էսպերանտոյի հոբելյանական խորհրդանիշը նույնպես այս տեսքն ունի։
Խաղաղության զանգը Երկրի օրվա տոնին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրի օրը տարբեր երկրներում ավանդույթի համաձայն հնչում է խաղաղության զանգը` կոչ անելով մարդկանց զգալ մոլորակի անդամ լինելը և ջանքեր գործադրել խաղաղության ու գեղեցկության պահպանմանը մոլորակում։ Խաղաղության զանգը հանդարտության, խաղաղ կյանքի և բարեկամության, հավերժական եղբայրության ու ժողովուրդների համերաշխության խորհրդանիշ է։ Դա նաև կոչ է հանուն խաղաղության, Երկրի վրա կյանքի, մարդկության, մշակույթի պահպանման։
Խաղաղության առաջին զանգը տեղադրվել է ՄԱԿ-ի գլխավոր գրասենյակում (Նյու Յորք) 1954 թվականին։ Այն ձուլված է բոլոր աշխարհամասերի երեխաների նվիրաբերած մետաղադրամներից։ Զանգը համարվում է մարդկանց համերաշխության խորհրդանիշ։ Զանգի մեջ ձուլված են նաև տարբեր երկրների մարդկանց շքանշաններ, հուշամեդալներ։ Զանգի վրա կա մակագրություն. «Թող միշտ խաղաղություն լինի ամբողջ աշխարհում»։ 1996 թվականին համանման զանգ է տեղադրվել ՄԱԿ-ի` Վիեննայի գրասենյակում։ Խաղաղության զանգ է տեղադրված Ճապոնիայի շատ քաղաքներում, Գերմանիայի խոշոր քաղաքներում (1989). Լեհաստանում, Թուրքիայում (1989), Մեքսիկայում (1990), Ավստրալիայում (1992), Մոնղոլիայում (1993), Ֆիլիպիններում (1994), Կանադայում (1996). Բրազիլիայում (1997), Արգենտինայում (1998), Էկվադորում (1999), Ուզբեկստանում (2003) և այլ երկրներում։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Официальный сайт организации». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ «Международные программы сети "День Земли"» (русский). Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 4-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Горбенко М.М. Восхождение мира на Эверест. — Одесса: ОКФА, 1994. — 141 с. — ISBN 5-7707-6304-3