«Վանականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (4) oգտվելով ԱՎԲ |
չ Bot: Cleaning up old interwiki links |
||
| Տող 13. | Տող 13. | ||
[[Կատեգորիա:Վանականություն]] |
[[Կատեգորիա:Վանականություն]] |
||
[[de:Monastisch]] |
|||
Ընթացիկ տարբերակը 18:27, 22 հունվարի 2022-ի դրությամբ
Վանականություն, աշխարհիկ կենցաղավարությունը մերժած, պարտադիր կուսակրոն կյանքով ապրող և որոշակի կանոնակարգի ենթարկվող անձանց կրոնական կամավոր ընկերակցություն, որի կանոնադրությունը պահանջում է նաև անձնական ունեցվածքի բացակայություն և ազգակցական ու ընկերային հարաբերությունների խզում։ Վանականությունը լայն ծավալ է ստացել IV դարում, թեև միայնակեցության տեսքով հանդես է եկել քրիստոնեության ավելի վաղ շրջանում (III դար) և տվել այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք էին Պողոս Թեբայիդացին և նրա աշակերտ Անտոն Անապատականը։ Սակայն Վանականությունը, իր նեղ առումով, իբրև ճգնավորների համակեցության պայմաններում կանոնադրությամբ օժտված հաստատուն կազմակերպություն, իր հիմնադրությամբ պարտական է հույն վանական Պաքոմոսին (Պախոմիոս)։ Նա է Եգիպտոսում, Նեղոսի կղզիներից մեկում հիմնել առաջին վանական հաստատությունը՝ Տաբեննայի վանքը (IV դար)։ Վանականությունը, եկեղեցական մի շարք եռանդուն գործիչների շնորհիվ, Եգիպտոսից թափանցել է նաև այլ վայրեր (Պաղեստին, Ասորիք, Կապադովկիա, Հայաստան և այլն)։
Հայաստանում վանականության տարածման գործում մեծ ավանդ է ունեցել Սեբաստիայի եպիսկոպոս Եվսթադեոս բժիշկը, որը, վանքեր հիմնելով, նպաստել է ճգնավորների կենցաղում համակեցության հաստատմանը։ Վանականությունը հատկապես խթանվել է Ներսես Ա Մեծ կաթողիկոսի օրոք (IV դար), ապա աշխուժացել IX–XIII դդ. և XIV–XV դդ., այնուհետև՝ XVII դ.։ Ի տարբերություն կաթոլիկական Վանականության (սովորաբար մի քանի վանք միավորված էին մեկ միաբանությունում), Հայ եկեղեցում յուրաքանչյուր վանք կազմել է ինքնուրույն միաբանություն։
Հայկական պետականության անկման և օտար զավթիչների տիրապետության պայմաններում Վանականությունը Հայաստանում զուրկ է եղել երկրի ներքին կյանքին միջամտելու հնարավորությունից և սահմանափակվել է հիմնականում ուսումնագիտական գործունեությամբ։ Սկսած XIX դ. վերջից Վանականությունը Հայաստանում վերածվել է Հայ եկեղեցու համար կուսակրոն պաշտոնյաներ պատրաստող խավի։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ղուկաս Ինճիճյան, Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, հ. 3, Վենետիկ,1835։
- Հուսիկ եպիսկոպոս, Անապատականներ և վանականութիւն, Վաղ-պատ, 1906։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո: 
|