«Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն}} |
{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն}} |
||
'''Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ''' (ՆՇԴՀ) |
'''Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ''' (ՆՇԴՀ), '''շնչառական խանգարումների համախտանիշ''' կամ '''հիալինային թաղանթների հիվանդություն''', վաղաժամկետ ծնված նորածինների շնչառական ծանր խանգարում, որը պայմանավորված է թոքերի թերհասունությամբ և [[սուրֆակտանտ]]ի (մակերեսային ակտիվ նյութ) առաջնային անբավարարությամբ։ Սովորաբար ձևավորվում է երեխայի զարգացման նախածննդյան և նորածնային (մինչև 1 ամսական) շրջաններում։ Որպես կանոն հիվանդությունը գրանցվում է թերհաս երեխաների մոտ (60 % -28 շաբաթական հղիության շրջանում, 15-20 % ՝ 32-36 շաբաթական)։ Ռացիոնալ և ժամանակակից բուժման դեպքում մահացությունը կազմում է մոտավորապես 1 %։ |
||
Հիվանդությունը հիմնականում դիտվում է այն նորածինների մոտ, որոնց |
Հիվանդությունը հիմնականում դիտվում է այն նորածինների մոտ, որոնց մայրերն ունեն [[շաքարային դիաբետ]], [[Սիրտ-անոթային հիվանդություն|սիրտ-անոթային հիվանդություններ]], արգանդային արյունահոսություններ։ Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի առաջացմանը նպաստում են նաև [[հիպօքսիա]]ն, [[ասֆիքսիա]]ն և [[հիպերկապնիա]]ն։ Հիպօքսիայի և հիպերկապնիայի պատճառով հնարավոր են արյան թոքային շրջանառության խանգարումներ, տեղի է ունենում միջալվեոլային միջնապատերի ներծծում [[շճային հեղուկ]]ով։ ՆՇԴՀ-ի առաջացման ժամանակ որոշիչ նշանակություն ունի պլազմինոգենի, α2-միրոգլոբուլինի անբավարարությունը և տեղային կամ տարածուն արյան մակարդման զարգացումը։ Բոլոր հղիները, հղիության 22-ից 34 շաբաթների միջև ընկած ժամանակահատվածում, սպառնացող և սկսվող վաղաժամ ծննդի առկայության դեպքում՝ դիտվում են որպես հիվանդներ, որոնց ցուցված է ՆՇԴՀ-ի առաջծննդյան կանխարգելում գլյուկոկորտիկոիդներով, որը նպաստում է պտղի թոքերում սուրֆակտանտի զարգացմանը։ |
||
== Կլինիկական պատկեր == |
== Կլինիկական պատկեր == |
||
ՆՇԴՀ-ի վաղ նշաններն են՝ |
ՆՇԴՀ-ի վաղ նշաններն են՝ |
||
* [[հևոց]]՝ 1 րոպեում 60 և ավելի շնչառական շարժումներ հաճախականությամբ |
* [[հևոց]]՝ 1 րոպեում 60 և ավելի շնչառական շարժումներ հաճախականությամբ |
||
* արտաշնչառական տնքոց ( " խրխռացող արտաշնչում " ), որն առաջանում է արտաշնչման ժամանակ ձայնաճեղքի կոմպենսատոր կծկման արդյունքում ( այդ կծկումը խոչընդոտում է ալվեոլի սմքումը) |
* արտաշնչառական տնքոց ( " խրխռացող արտաշնչում " ), որն առաջանում է արտաշնչման ժամանակ ձայնաճեղքի կոմպենսատոր կծկման արդյունքում ( այդ կծկումը խոչընդոտում է ալվեոլի սմքումը) |
||
* ներշնչման ժամանակ կրծքավանդակի ներհրում ( կրծոսկրի թրաձև ելունի, վերստամոքսային տարածության,միջկողային տարածության,վերանրակային փոսերի ներհրում)՝ քթի թևերի ու թշերի փքվելու հետ միաժամանակ |
* ներշնչման ժամանակ կրծքավանդակի ներհրում ( կրծոսկրի թրաձև ելունի, վերստամոքսային տարածության,միջկողային տարածության,վերանրակային փոսերի ներհրում)՝ քթի թևերի ու թշերի փքվելու հետ միաժամանակ |
||
* [[ցիանոզ]] |
* [[ցիանոզ]] |
||
* [[մաշկ]]ի գունատություն |
* [[մաշկ]]ի գունատություն |
||
* [[աուսկուլտացիա]]յի ընթացքում խրթխրթացող խզզոց։ |
* [[աուսկուլտացիա]]յի ընթացքում խրթխրթացող խզզոց։ |
||
Հիվանդության առաջխաղացման դեպքում աճում են նաև ախտանիշները․ ուժեղանում է ցիանոզը, կարող է առաջանալ ցրված կրեպիտացիա, դիտվում է ապնոե շնչառական շարժումների կանգ |
Հիվանդության առաջխաղացման դեպքում աճում են նաև ախտանիշները․ ուժեղանում է ցիանոզը, կարող է առաջանալ ցրված կրեպիտացիա, դիտվում է ապնոե շնչառական շարժումների կանգ, փրփրացող ու արյունային արտազատում բերանից։ |
||
== Ախտորոշում == |
== Ախտորոշում == |
||
Նախածննդյան |
Նախածննդյան ախտորոշման համար կատարվում է հարպտղային հեղուկի լիպիդային սպեկտրի ուսումնասիրություն։ Առավել տեղեկատվական են հետևյալ տվյալները․ |
||
# [[Լեցիտին]]ի և [[սֆինգոմիելին]]ի հարաբերակցության գործակիցը(նորմայում >2)։ Եթե գործակիցը փոքր է 1-ից, ապա ՆՇԴՀ-ի զարգացման հավանականությունը մոտավորապես 75% է։ Եթե գործակիցը 1-ից մինչև 2 է, հավանականությունը 50% է։ Մոր՝ շաքարային դիաբետով հիվանդ լինելու դեպքում, նորածինների մոտ ՆՇԴՀ կարող է զարգանալ, եթե լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության 2,0-ից մեծ |
# [[Լեցիտին]]ի և [[սֆինգոմիելին]]ի հարաբերակցության գործակիցը (նորմայում >2)։ Եթե գործակիցը փոքր է 1-ից, ապա ՆՇԴՀ-ի զարգացման հավանականությունը մոտավորապես 75% է։ Եթե գործակիցը 1-ից մինչև 2 է, հավանականությունը 50% է։ Մոր՝ շաքարային դիաբետով հիվանդ լինելու դեպքում, նորածինների մոտ ՆՇԴՀ կարող է զարգանալ, եթե լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության 2,0-ից մեծ է։ |
||
# Հագեցած [[ֆոսֆատիդիլխոլին]]ի ( նորմայում ավելի քան 5մկմոլ/լ) կամ ֆոսֆատիդիլգլիցերինի մակարդակը (նորմայում ավելի քան 3մկմոլ/լ ) |
# Հագեցած [[ֆոսֆատիդիլխոլին]]ի ( նորմայում ավելի քան 5մկմոլ/լ) կամ ֆոսֆատիդիլգլիցերինի մակարդակը (նորմայում ավելի քան 3մկմոլ/լ )․ ամնիոտիկ հեղուկում հագեցած ֆոսֆատիդիլխոլինի և ֆոսֆատիդիլգլիցերինի կոնցենտրացիայի կտրուկ նվազումը կամ բացակայությունը վկայում է ՆՇԴՀ-ի զարգացման բարձր հավանականության մասին։ |
||
Ախտորոշումը հիմնավորվում է անամնեզի (ռիսկի գործակիցը), կլինիկական պատկերի, ռենտգեն հետազոտության տվյալների հիման վրա։ |
Ախտորոշումը հիմնավորվում է անամնեզի (ռիսկի գործակիցը), կլինիկական պատկերի, ռենտգեն հետազոտության տվյալների հիման վրա։ |
||
== Բուժում և կանխատեսում == |
== Բուժում և կանխատեսում == |
||
Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի բուժումը պետք է սկսել ինչքան հնարավոր է շուտ։ ՆՇԴՀ-ի ժամանակակից բուժումը կայանում է կյանքի առաջին րոպեների ընթացքում սուրֆակտանտի ներմուծմամբ երեխայի շնչափող և շնչառական օգնության |
Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի բուժումը պետք է սկսել ինչքան հնարավոր է շուտ։ ՆՇԴՀ-ի ժամանակակից բուժումը կայանում է կյանքի առաջին րոպեների ընթացքում սուրֆակտանտի ներմուծմամբ երեխայի շնչափող և շնչառական օգնության կիրառում՝ CPAP թերապիա՝ քթային փողակների միջոցով։ Կյանքի «ոսկե» առաջին ժամը թույլ է տալիս նվազեցնել հիվանդության ընթացքի ծանրությունը։ Այս մեթոդը թույլ է տալիս նվազագույնի հասցնել երեխայի հաշմանդամության հավանականությունը և բարելավում է կյանքի որակը։ |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
06:33, 17 Նոյեմբերի 2021-ի տարբերակ
Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ | |
---|---|
Տեսակ | առողջական խնդիր, համախտանիշ, հիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան |
Հետևանք | Պերինատալ ասֆիքսիա |
Բժշկական մասնագիտություն | մանկաբուժություն և մանկաբարձություն |
ՀՄԴ-9 | 769 |
Infant respiratory distress syndrome Վիքիպահեստում |
Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ (ՆՇԴՀ), շնչառական խանգարումների համախտանիշ կամ հիալինային թաղանթների հիվանդություն, վաղաժամկետ ծնված նորածինների շնչառական ծանր խանգարում, որը պայմանավորված է թոքերի թերհասունությամբ և սուրֆակտանտի (մակերեսային ակտիվ նյութ) առաջնային անբավարարությամբ։ Սովորաբար ձևավորվում է երեխայի զարգացման նախածննդյան և նորածնային (մինչև 1 ամսական) շրջաններում։ Որպես կանոն հիվանդությունը գրանցվում է թերհաս երեխաների մոտ (60 % -28 շաբաթական հղիության շրջանում, 15-20 % ՝ 32-36 շաբաթական)։ Ռացիոնալ և ժամանակակից բուժման դեպքում մահացությունը կազմում է մոտավորապես 1 %։
Հիվանդությունը հիմնականում դիտվում է այն նորածինների մոտ, որոնց մայրերն ունեն շաքարային դիաբետ, սիրտ-անոթային հիվանդություններ, արգանդային արյունահոսություններ։ Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի առաջացմանը նպաստում են նաև հիպօքսիան, ասֆիքսիան և հիպերկապնիան։ Հիպօքսիայի և հիպերկապնիայի պատճառով հնարավոր են արյան թոքային շրջանառության խանգարումներ, տեղի է ունենում միջալվեոլային միջնապատերի ներծծում շճային հեղուկով։ ՆՇԴՀ-ի առաջացման ժամանակ որոշիչ նշանակություն ունի պլազմինոգենի, α2-միրոգլոբուլինի անբավարարությունը և տեղային կամ տարածուն արյան մակարդման զարգացումը։ Բոլոր հղիները, հղիության 22-ից 34 շաբաթների միջև ընկած ժամանակահատվածում, սպառնացող և սկսվող վաղաժամ ծննդի առկայության դեպքում՝ դիտվում են որպես հիվանդներ, որոնց ցուցված է ՆՇԴՀ-ի առաջծննդյան կանխարգելում գլյուկոկորտիկոիդներով, որը նպաստում է պտղի թոքերում սուրֆակտանտի զարգացմանը։
Կլինիկական պատկեր
ՆՇԴՀ-ի վաղ նշաններն են՝
- հևոց՝ 1 րոպեում 60 և ավելի շնչառական շարժումներ հաճախականությամբ
- արտաշնչառական տնքոց ( " խրխռացող արտաշնչում " ), որն առաջանում է արտաշնչման ժամանակ ձայնաճեղքի կոմպենսատոր կծկման արդյունքում ( այդ կծկումը խոչընդոտում է ալվեոլի սմքումը)
- ներշնչման ժամանակ կրծքավանդակի ներհրում ( կրծոսկրի թրաձև ելունի, վերստամոքսային տարածության,միջկողային տարածության,վերանրակային փոսերի ներհրում)՝ քթի թևերի ու թշերի փքվելու հետ միաժամանակ
- ցիանոզ
- մաշկի գունատություն
- աուսկուլտացիայի ընթացքում խրթխրթացող խզզոց։
Հիվանդության առաջխաղացման դեպքում աճում են նաև ախտանիշները․ ուժեղանում է ցիանոզը, կարող է առաջանալ ցրված կրեպիտացիա, դիտվում է ապնոե շնչառական շարժումների կանգ, փրփրացող ու արյունային արտազատում բերանից։
Ախտորոշում
Նախածննդյան ախտորոշման համար կատարվում է հարպտղային հեղուկի լիպիդային սպեկտրի ուսումնասիրություն։ Առավել տեղեկատվական են հետևյալ տվյալները․
- Լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության գործակիցը (նորմայում >2)։ Եթե գործակիցը փոքր է 1-ից, ապա ՆՇԴՀ-ի զարգացման հավանականությունը մոտավորապես 75% է։ Եթե գործակիցը 1-ից մինչև 2 է, հավանականությունը 50% է։ Մոր՝ շաքարային դիաբետով հիվանդ լինելու դեպքում, նորածինների մոտ ՆՇԴՀ կարող է զարգանալ, եթե լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության 2,0-ից մեծ է։
- Հագեցած ֆոսֆատիդիլխոլինի ( նորմայում ավելի քան 5մկմոլ/լ) կամ ֆոսֆատիդիլգլիցերինի մակարդակը (նորմայում ավելի քան 3մկմոլ/լ )․ ամնիոտիկ հեղուկում հագեցած ֆոսֆատիդիլխոլինի և ֆոսֆատիդիլգլիցերինի կոնցենտրացիայի կտրուկ նվազումը կամ բացակայությունը վկայում է ՆՇԴՀ-ի զարգացման բարձր հավանականության մասին։
Ախտորոշումը հիմնավորվում է անամնեզի (ռիսկի գործակիցը), կլինիկական պատկերի, ռենտգեն հետազոտության տվյալների հիման վրա։
Բուժում և կանխատեսում
Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի բուժումը պետք է սկսել ինչքան հնարավոր է շուտ։ ՆՇԴՀ-ի ժամանակակից բուժումը կայանում է կյանքի առաջին րոպեների ընթացքում սուրֆակտանտի ներմուծմամբ երեխայի շնչափող և շնչառական օգնության կիրառում՝ CPAP թերապիա՝ քթային փողակների միջոցով։ Կյանքի «ոսկե» առաջին ժամը թույլ է տալիս նվազեցնել հիվանդության ընթացքի ծանրությունը։ Այս մեթոդը թույլ է տալիս նվազագույնի հասցնել երեխայի հաշմանդամության հավանականությունը և բարելավում է կյանքի որակը։