«Բոխի (ժախ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

18:09, 1 Օգոստոսի 2021-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բոխի (այլ կիրառումներ)

Բոխի (լատին․՝ Hippomarathrum), ձիասամիթ, նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 12, Հայաստանում՝ 1 տեսակ։

Տարածումը Հայաստանում

Տարածված է Շիրակի, Տավուշի, Արագածոտնի, Արարատի, Գեղարքունիքի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է չոր, քարքարոտ լանջերին։

Նկարագրություն

Ցողունն անկյունակողավոր է, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները գորշականաչավուն են՝ բազմակի փետրաձև կտրտված։ Ծաղկաբույլը հովանոց է, ծաղիկները՝ դեղին։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոսին։ Պտուղը ձվաձև է կամ գնդաձև։ Դեղաբույս է. պարունակում է եթերայուղեր, ալկալոիդներ։ Հաստ տերևակոթուններն օգտագործում են սննդի մեջ։ Ժախը Heracleum trachyloma fisch.et Lall. պատկանում է (Heracleum) կարգին և կապ չունի Բոխնի (Hippomarathrum), ոչ թե Բոխի (լատ.՝ Carpinus), (ղաժի, կեչազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառ) բույսի հետ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Այլ կիրառումներ|Բոխի (այլ կիրառումներ)}}
 [[Պատկեր:Բոխի (ժախ).jpg|right|thumb|240px]]
+'''Բոխի''' ({{lang-lat|Hippomarathrum}}), ձիասամիթ, [[նեխուրազգիներ]]ի ([[հովանոցավորներ]]) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 12, Հայաստանում՝ 1 տեսակ։
-'''Բոխի, Ձիասամիթ մանրապտուղ''' ({{lang-lat|Bilacunaria microcarpa}})
-Թագավորություն՝ [[Բույսեր]],
-Ենթաթագավորություն՝ [[Կանաչ բույսեր]],
-Բաժին՝ [[Ծաղկավորներ]],
-Ընտանիք՝ [[Հովանոցավորներ]],
-Ենթաընտանիք՝ [[Նեխուրազգիներ]],
-Ցեղ՝ [[Двулакунница]],
-Տեսակ՝ [[Ձիասամիթ մանրապտուղ]] (ժղվրդ. Բոխի)
-Ռուսերեն՝ [[Фенхель конский мелкоплодный]] կամ [[Двулакунница мелкоплодная]] (լատ. [[Bilacunaria microcarpa]] կամ [[Cachrys microcarpa]])
 == Տարածումը Հայաստանում ==
-Տարածված է [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]], [[Տավուշի մարզ|Տավուշի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]], [[Սյունիք]]ի և [[Կոտայք]]ի մարզերում։ Աճում է չոր, քարքարոտ լանջերին՝ ոչ մեծ արեաներով։
+Տարածված է [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]], [[Տավուշի մարզ|Տավուշի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]], [[Սյունիք]]ի և այլ մարզերում։ Աճում է չոր, քարքարոտ լանջերին։
-== Բոխին հավաքելու առանձնահատկություններ ==
-Ուշադրություն, չշփոթել. բույսն արտաքնապես շատ նման է Նարդեսին (Ферула, Նարդես)
-Քանի որ բոխին բազմամյա, հազվադեպ հանդիպող բույս է, կարեւոր է այն հավաքելիս ցուցաբերել զգուշություն, եւ՛ որպեսզի չվնասվի ընդհանուր բույսը, եւ՛ որպեսզի ձեռք բերվի փարթամ, ուտելի բնամթերք։ Այսպես. չի կարելի պռճոկել ու արմատախիլ անել բույսն ամբողջությամ, կամ պոկել բոլոր տերեւները։ Հարկավոր է զգուշությամ պտտելով դուրս քաշել կենտրոնական ընձյուղը, որը ամենափարթամն է ու ուտելին, կամ, խոշոր բույսի դեպքում, դուրս քաշել կենտրոնականին հարակից փարթամ ընձյուղները։ Երբեք չի կարելի հավաքել ծաղկող կամ սերմնավորված ընձյուղները, քանի որ բոխին ծաղկում է շատ հազվադեպ, ու ծաղկում է հազարից մեկը։
-Կենտրոնական ընձյուղները հավաքելու դեպքում կարող եք բերքահավաքը կրկնել ամեն շաբաթ, քանի որ բույսը, չփչանալով, նորից փթթում է ու նոր ընձյուղներ տալիս։
-== Բոխին օգտագործելու առանձնահատկություններ ==
-Բոխու մատղաշ ընձյուղ-տերեւները ուտելի են եւ օգտակար։ Դրանք կարելի է մարինացնել՝ որպես պահածո։ Կարելի է արագ թթու դնել ու օգտագործել անմիջապես։ Նաեւ կարելի է խառնել պանրի հետ՝ հորելու նպատակով։
-Բավականին թանկարժեք, դժվարությամբ հավաքվող բանջար է՝ օժտված հաճելի դառնահամով, օգտակար հատկություններով։
 == Նկարագրություն ==
+Ցողունն անկյունակողավոր է, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները գորշականաչավուն են՝ բազմակի փետրաձև կտրտված։ [[Ծաղկաբույլ]]ը հովանոց է, ծաղիկները՝ դեղին։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոսին։ Պտուղը ձվաձև է կամ գնդաձև։ [[Դեղաբույսեր|Դեղաբույս]] է. պարունակում է [[եթերայուղեր]], [[ալկալոիդ]]ներ։ Հաստ տերևակոթուններն օգտագործում են սննդի մեջ։ Ժախը Heracleum trachyloma fisch.et Lall. պատկանում է (Heracleum) կարգին և կապ չունի Բոխնի (Hippomarathrum), ոչ թե Բոխի (լատ.՝ Carpinus), (ղաժի, կեչազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառ) բույսի հետ։
-Հանդիպում է [[Իրան]]ում, [[Իրաք]]ում եւ [[Կովկաս]]ում։
-Քիմիական կազմը գրեթե ուսումնասիրված չէ։ Բույսն ունի ազդեցիկ հաճելի բույր ու տանելի դառնահամ։ Մատղաշ վիճակում ուտելի է համարվում միայն Հայաստանի որոշ մարզերում՝ որպես "սարի բանջար" (մսի ու պանրի համեմունքային հավելում, նաեւ թթու դրած, պահածոյացված վիճակում)։
-Ցողունն անկյունակողավոր է, ճյուղավորվող, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները գորշականաչավուն են՝ բազմակի փետրաձև կտրտված։ [[Ծաղկաբույլ]]ը հովանոց է, ծաղիկները՝ դեղին։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոսին։ Պտուղը ձվաձև է կամ գնդաձև։
-[[Դեղաբույսեր|Դեղաբույս]] է. պարունակում է [[եթերայուղեր]], [[ալկալոիդ]]ներ։ Հաստ տերևակոթուններն օգտագործում են սննդի մեջ։
-Ժախը՝ Բոխին, չնայած ժողովրդական անվանման նմանությանը, խոտաբույս է եւ կապ չունի [[Բոխի]]՝ կեչազգիների ընտանիքի տերևաթափ ծառի հետ։
 {{ՀԲ}}