«Թյուրքեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

18:28, 20 Հունիսի 2021-ի տարբերակ

Թյուրքերը եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևելյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով^[1]։ Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ Ղազախները, թաթարները, ղրղզները, թուրքերը, թուրքմենները, ուզբեկները, ույղուրները, և այլ ազգեր։

Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են Հեռավոր արևելքից ու Սիբիրից և Արևելյան Ասիայից։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև Հայկական լեռնաշխարհում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը, որոնց նախնի թյուրքական ցեղերը քոչել են այստեղ Մոնղոլիայից և Ալթայից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ թուրքերին։

Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է և որոշ ազգերի մոտ դեռ գույություն ունի քոչվոր անասնապահությունը և որսորդությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվում են հողագործությամբ։

Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները այսինքին հետնորդները չեն։ Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները) և կան թյուրքական ազգեր, որոնք հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։

Կարևոր է այս փաստը, Հիմա Այսօրվա ժամանակակից թյուրքախոս ազգությունների ռասան միանման չէ, սկսվում է համարյա եվրոպոիդի պարսիկոիդ-իրանոիդ, կովկասոիդ-արմենոիդ ռասայով, ինչպիսին են թուրքերը ու թուրքմեններ, որոշակի ուզբեկներ, ադրբեջանցիները և բալկարացիներ, հյուսիսային բալտիկ եվրոպոիդ ուկրաինիայի ղրիմական թաթարներ, գագաուզներ, և վերջանում ամբողջական ճապոնացու և չինացու աչքերով Չինամոնղոլոիդ ռասայով, ինչպիսին են տելեուտները, տոֆալարներ ու շորցիները, կիրգիզները և որոշակի ղազախները, տուվացիները — տուվինները, խակասները ու ալտայացիները, բուրյատները, թաթարների և բաշկիրների միջին մասը, Չինաստանի դեղին ույղուրները և սալարները — յուգուր սալարներ, սիբիրի բալբուխաները, նույնիսկ ալտայա—մոնղոլաչուկչալեզու չուկչիամոնղոլական յակուտներ ու դոլգաններ, ինչպես նաև 40-ից 60%-ով խառը միջին մոնղոլոիդնա-եվրոպեոիդ ռասաներ, ղազախներ ու բաշկիրներ և թաթարներ, ույղուրներ, ուզբեկներ, և 40-ից 50%-ից մինչև 100%-անոց Մոնղոլոիդ Սինցզյանի ու Ցինխայցզյանի այսինքն Թուրքեստանի Սալարիստանի ամբողջապես մոնղոլոիդ թուրմենական էթնոս խմբերը, Չինաստանի և Մոնղոլիայի տարածքի մոնղոլոիդ դեմքով օղուզ թուրքմեններ։

Պատկերասրահ

Օսման I
Լենկթեմուր
Ֆիզուլի
Նուրսուլթան Նազարբաև
Հոթանի ուզբեկ թաթարներ
Ղազախներ
Ղազախ-Ուզբեկ
Ուզբեկ-Թաթար
Գագաուզներ
Յուգուր Սալարներ
Շաման Տուվացի
Ուզբեկներ
Ադրբեջանցի
Ղազախ
Թաթար
Թուրք

Թուրք

Տես նաև

Ծանոթագրություն

↑ Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008

Արտաքին հղումներ

[Turkic_people-1] Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Turkic language map-present range.png‎|thumb|350px|Թյուրքալեզու ազգերի տարաբնակեցման քարտեզը]]
 [[Պատկեր:Berg Belucha.jpg|thumb|250px|right|Բելուխա սարը ([[Ալթայ]]), որը համարվում է թյուրքերի ծննդավայրը]]
-'''Թյուրքերը''' եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևմտյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով<ref name="Turkic people">[http://search.eb.com/eb/article-9073847 Turkic people], [[Encyclopædia Britannica]], Online Academic Edition, 2008</ref>։ Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ [[ադրբեջանցիներ]]ը, [[ղազախներ]]ը, [[թաթարներ]]ը, [[ղրղզներ]]ը, [[թուրքեր]]ը, [[թուրքմեններ]]ը, [[ուզբեկներ]]ը, [[ույղուրներ]]ը և այլ ազգեր։
+'''Թյուրքերը''' եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևելյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով<ref name="Turkic people">[http://search.eb.com/eb/article-9073847 Turkic people], [[Encyclopædia Britannica]], Online Academic Edition, 2008</ref>։ Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ [[Ղազախներ]]ը, [[թաթարներ]]ը, [[ղրղզներ]]ը, [[թուրքեր]]ը, [[թուրքմեններ]]ը, [[ուզբեկներ]]ը, [[ույղուրներ]]ը, և այլ ազգեր։
-Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են [[Միջին Ասիա]]յից։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը և ադրբեջանցիները, որոնց նախնի թյուրքական ցեղերը քոչել են այստեղ [[Միջին Ասիա]]յից և [[Ալթայ]]ից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ [[թուրքեր]]ին։
+Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են [[Հեռավոր Արևելք|Հեռավոր արևելքից]] ու [[Սիբիր|Սիբիրից]] և [[Արևելյան Ասիա|Արևելյան Ասիայից]]։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը, որոնց նախնի թյուրքական ցեղերը քոչել են այստեղ [[Մոնղոլիա|Մոնղոլիայից]] և [[Ալթայ]]ից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ [[թուրքեր]]ին։
-Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է և որոշ ազգերի մոտ դեռ գույություն ունի քոչվոր անասնապահությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվում են հողագործությամբ։
+Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է և որոշ ազգերի մոտ դեռ գույություն ունի քոչվոր անասնապահությունը և որսորդությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվում են հողագործությամբ։
-Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները '''չեն'''։ Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքական ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։
+Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները այսինքին հետնորդները '''չեն'''։ Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները) և կան թյուրքական ազգեր, որոնք հին թյուրքերի ուղիղ իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։
-Կարևոր է այս փաստը, Հիմա Այսօրվա ժամանակակից թյուրքախոս ազգությունների ռասան միանման չէ, սկսվում է համարյա եվրոպոիդի պարսիկոիդ-իրանոիդ, կովկասոիդ-արմենոիդ ռասայով, ինչպիսին են թուրքերը ու թուրքմեններ, որոշակի ուզբեկներ ադրբեջանցիները և բալկարացիներ, հյուսիսային բալտիկ եվրոպոիդ ուկրաինիայի ղրիմական թաթարներ, գագաուզներ, և վերջանում ամբողջական ճապոնացու և չինացու աչքերով Չինամոնղոլոիդ ռասայով, ինչպիսին են տելեուտները, տոֆալարներ ու շորցիները, կիրգիզները և որոշակի ղազախները, տուվացիները — տուվինները, խակասները ու ալտայացիները, բուրյատները, թաթարների և բաշկիրների միջին մասը, Չինաստանի դեղին ույղուրները և սալարները — յուգուր սալարներ, սիբիրի բալբուխաները, նույնիսկ մոնղոլական յակուտներ, ինչպես նաև 40-ից 60%-ով խառը միջին մոնղոլոիդնա-եվրոպեոիդ ռասաներ, ղազախներ ու բաշկիրներ և թաթարներ, ույղուրներ, ուզբեկներ, և 40-ից 50%-ից մինչև 100%-անոց Մոնղոլոիդ [[Սինծիան|Սինցզյանի]] ու [[Ցինհայ|Ցինխայցզյանի]] այսինքն Թուրքեստանի Սալարիստանի ամբողջապես մոնղոլոիդ թուրմենական էթնոս խմբերը, Չինաստանի և Մոնղոլիայի տարածքի մոնղոլոիդ դեմքով օղուզ թուրքմեններ։
+Կարևոր է այս փաստը, Հիմա Այսօրվա ժամանակակից թյուրքախոս ազգությունների ռասան միանման չէ, սկսվում է համարյա եվրոպոիդի պարսիկոիդ-իրանոիդ, կովկասոիդ-արմենոիդ ռասայով, ինչպիսին են թուրքերը ու թուրքմեններ, որոշակի ուզբեկներ, ադրբեջանցիները և բալկարացիներ, հյուսիսային բալտիկ եվրոպոիդ ուկրաինիայի ղրիմական թաթարներ, գագաուզներ, և վերջանում ամբողջական ճապոնացու և չինացու աչքերով Չինամոնղոլոիդ ռասայով, ինչպիսին են տելեուտները, տոֆալարներ ու շորցիները, կիրգիզները և որոշակի ղազախները, տուվացիները — տուվինները, խակասները ու ալտայացիները, բուրյատները, թաթարների և բաշկիրների միջին մասը, Չինաստանի դեղին ույղուրները և սալարները — յուգուր սալարներ, սիբիրի բալբուխաները, նույնիսկ ալտայա—մոնղոլաչուկչալեզու չուկչիամոնղոլական յակուտներ ու դոլգաններ, ինչպես նաև 40-ից 60%-ով խառը միջին մոնղոլոիդնա-եվրոպեոիդ ռասաներ, ղազախներ ու բաշկիրներ և թաթարներ, ույղուրներ, ուզբեկներ, և 40-ից 50%-ից մինչև 100%-անոց Մոնղոլոիդ [[Սինծիան|Սինցզյանի]] ու [[Ցինհայ|Ցինխայցզյանի]] այսինքն Թուրքեստանի Սալարիստանի ամբողջապես մոնղոլոիդ թուրմենական էթնոս խմբերը, Չինաստանի և Մոնղոլիայի տարածքի մոնղոլոիդ դեմքով օղուզ թուրքմեններ։
 == Պատկերասրահ ==