«Ստեպան Ռազինի ապստամբություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

19:36, 18 Մայիսի 2021-ի տարբերակ

Ստեպան Ռազինի ապստամբություն(ռուս.՝ Восстание Степана Разина), կազակային-գյուղացիական ապստամբություն Ռուսաստանում 1670—1671 թվականներին։ Ուղղված Էր ճորտատիրական կարգերի դեմ։ Տարածվել է Դոնում, Վոլգայի միջին և ստորին ավագանում։ Շարժման պատճառը Պերովի ֆեոդալական շահագործման ուժեղացումն էր, Լեհաստանի (1654 —1667) և Շվեդիայի (1656 —1658) դեմ երկարամյա պատերազմների ընթացքում բնակչության դրության վատթարացումը։ Ապստամբությանը նախորդել է Վասիլի Ուսի ջոկատների արշավանքը դեպի Տուլա (1666)։

Սկզբնական շրջանում շարժումը ուներ ավարառուական բնույթ։ 1667 թվականին Դոնում հավաքված կազակներն ու գյուղացիները Ստեպան Ռազինի գլխավորությամբ շարժվել են Վոլգա, գրավել Յաիցկը, ապա Կասպից ծովով հասել իրանական ափերը և 1669 թվականին հարուստ ավարով վերադարձել Դոն։ Չերկասկամ Ռազինն ընտրվել է կազակական զորքի ղեկավար։ 1670 թվականին մայիսին ապստամբները կրկին արշավեցին դեպի Վոլգա։ Ապստամբությունը, որին միացել են փախած գյուղացիներ ու ստրելեցներ, ընդունել է հակաֆեոդալական բնույթ։

Կառավարությունը զորքեր ուղարկեց ապստամբությունը ճնշելու համար։ Ռազինը գրավեց Ցարիցինը, Աստրախանը, Սարատովը, Սամարան, Սիմբիրսկը, սակայն Սլոբոդյան Ուկրաինայում ապստամբները հաջողության չկարողացան հասնել։ Ապստամբները գրաված վայրերում ստեղծեցին կազակային ինքնավարություն, կազմակերպեցին կալվածատերերի և աստիճանավորների սպանդ։ 1670 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Ռազինը Սիմբիրսկի մոտ պարտվեց և նահանջեց Դոն։ 1670 թվականի վերջերին և 1671 թվականի սկզբներին ապստամբները կառավարական մեծաթիվ զորքերի հարվածների տակ աստիճանաբար նահանջեցին։

Անհաջողությունները ոտքի հանեցին ունևոր կազակներին, որոնք հարձակվելով Կագալնիկի վրա (մոտ 1671 թվականի ապրիլի 9-ին)՝ գերեցին Ռազինին և նրա եղբայր Ֆրոլին։ Ապրիլի 25-ին նրանց տեղափոխեցին Մոսկվա և հունիսի 6-ին մահապատժի ենթարկել։ Ապստամբության վերջին օջախը Աստրախանն էր, որն ընկավ նոյեմբերի 27-ին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 129)։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+[[Պատկեր:Astrachan2.jpg|մինի|[[Աստրախան]]ի գրավումը ռազինականների կողմից]]
-[[Պատկեր:Battle of Ravine-à-Couleuvres (Girardet and Outhwaite).jpg|մինի]]
+'''Ստեպան Ռազինի ապստամբություն'''({{lang-ru|''Восстание Степана Разина''}}), կազակային-գյուղացիական ապստամբություն [[Ռուսաստան]]ում  1670—1671 թվականներին։ Ուղղված Էր ճորտատիրական կարգերի դեմ։ Տարածվել է Դոնում, [[Վոլգա]]յի միջին և ստորին ավագանում։ Շարժման պատճառը Պերովի ֆեոդալական շահագործման ուժեղացումն էր, [[Լեհաստան]]ի ([[1654]]—[[1667]]) և [[Շվեդիա]]յի ([[1656]]—[[1658]]) դեմ երկարամյա պատերազմների ընթացքում բնակչության դրության վատթարացումը։ Ապստամբությանը նախորդել է Վասիլի Ուսի ջոկատների արշավանքը դեպի Տուլա ([[1666]])։
-'''Գյուղացիական պատերազմ Ս․ Տ․ Ռազինի առաջնորդությամբ 1670— 1671''', կազակային-գյուղացիական ապստամբություն [[Ռուսաստան]]ում։ Ուղղված Էր ճորտատիրական կարգերի դեմ։ Տարածվել է Դոնում, [[Վոլգա]]յի միջին և ստորին ավագանում։ Շարժման պատճառը Պուգաչովը դատ է վարում։ Պերովի ֆեոդալական շահագործման ուժեղացումն էր, [[Լեհաստան]]ի ([[1654]]—[[1667]]) և [[Շվեդիա]]յի ([[1656]]—[[1658]]) դեմ երկարամյա պատերազմների ընթացքում բնակչության դրության վատթարացումը։ Ապստամբությանը նախորդել է Վասիլի Ուսի ջոկատների արշավանքը դեպի Տուլա ([[1666]])։ Սկզբնական շրջանում շարժումը ուներ ավարառուական բնույթ։ [[1667]] թվականին Դոնում հավաքված կազակներն ու գյուղացիները Սաեպան Տիմոֆեևիչ Ռազինի գլխավորությամբ շարժվել են Վոլգա, գրավել Յաիցկը, ապա Կասպից [[ծով]]ով հասել իրանական ափերը և 1669 թվականին հարուստ ավարով վերադարձել Դոն։ Չերկասկամ Ռազինն ընտրվել է կազակական զորքի ղեկավար։ 1670 թվականին մայիսին ապստամբները կրկին արշավել են [[Վոլգա]]։ Ապստամբությունը, որին միացել են փախած գյուղացիներ ու ստրելեցներ, ընդունել է հակաֆեոդալական բնույթ։ Նրա հիմնական շարժիչ ուժն էին ռուս, ինչպես և մարիական, մորդովական, չուվաշական և թաթարական գյուղացիները։ Կարևոր դեր է խաղացել Դոնի կազակությունը։ Ապստամբների հիմնական նպատակն էր ճորտային կախվածության վերացումը։ Կառավարությունը զորքեր է ուղարկել ապստամբությունը ճնշելու համար։ Ռազինը գրավել է Ցարիցինը, [[Աստրախան]]ը, [[Սարատով]]ը, Սամարան, Սիմբիրսկը, սակայն Սլոբոդյան [[Ուկրաինա]]յում ապստամբները հաջողություն չեն ունեցել։ Ապստամբները գրաված վայրերում ստեղծել են կազակային ինքնավարություն, ոչնչացրել կալվածատերերին, աստիճանավորներին։ 1670 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Ռազինը Սիմբիրսկի մոտ պարտվել է և նահանջել Դոն։ 1670 թվականի վերջերին և 1671 թվականի սկզբներին ապստամբները կառավարական մեծաթիվ զորքերի հարվածների տակ աստիճանաբար նահանջել են։ Նրանց անհաջողությունները ոտքի են հանել ունևոր կազակներին, որոնք հարձակվելով Կագալնիկի վրա (մոտ 1671 թվականի ապրիլի 9-ին)՝ գերել են Ռազինին և նրա եղբայր Ֆրոլին։ Ապրիլի 25-ին նրանց տեղափոխել են [[Մոսկվա]] և հունիսի 6-ին մահապատժի ենթարկել։ Ապստամբության վերջին օջախը [[Աստրախան]]ն էր, որն ընկել է նոյեմբերի 27-ին։ Գյուղացիական պատերազմը տարերային էր, անկազմակերպ, չուներ քաղաքական որոշակի ծրագիր։ Ապստամբները կույր հավատ են տածել ցարի հանդեպ, ուստի ապստամբությունը դատապարտված էր պարտության։ Գյուղացիական պատերազմը կարևոր դեր է խաղացել Ռուսաստանի ժողովուրդների մեջ հեղափոխական դեմոկրատական ավանդույթների արմատավորման, ճորտատիրության դեմ նրանց համատեղ պայքարի գործում։
+Սկզբնական շրջանում շարժումը ուներ ավարառուական բնույթ։ [[1667]] թվականին Դոնում հավաքված կազակներն ու գյուղացիները [[Ստեպան Ռազին]]ի գլխավորությամբ շարժվել են Վոլգա, գրավել Յաիցկը, ապա [[Կասպից ծով]]ով հասել իրանական ափերը և 1669 թվականին հարուստ ավարով վերադարձել Դոն։ Չերկասկամ Ռազինն ընտրվել է կազակական զորքի ղեկավար։ 1670 թվականին մայիսին ապստամբները կրկին արշավեցին դեպի [[Վոլգա]]։ Ապստամբությունը, որին միացել են փախած [[Գյուղացիություն|գյուղացիներ]] ու [[ստրելեցներ]], ընդունել է հակաֆեոդալական բնույթ։
+Կառավարությունը զորքեր ուղարկեց ապստամբությունը ճնշելու համար։ Ռազինը գրավեց Ցարիցինը, [[Աստրախան]]ը, [[Սարատով]]ը, [[Սամարա]]ն, [[Սիմբիրսկ]]ը, սակայն Սլոբոդյան [[Ուկրաինա]]յում ապստամբները հաջողության չկարողացան հասնել։ Ապստամբները գրաված վայրերում ստեղծեցին կազակային ինքնավարություն, կազմակերպեցին կալվածատերերի և աստիճանավորների սպանդ։ 1670 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Ռազինը Սիմբիրսկի մոտ պարտվեց և նահանջեց Դոն։ 1670 թվականի վերջերին և 1671 թվականի սկզբներին ապստամբները կառավարական մեծաթիվ զորքերի հարվածների տակ աստիճանաբար նահանջեցին։
+Անհաջողությունները ոտքի հանեցին ունևոր կազակներին, որոնք հարձակվելով Կագալնիկի վրա (մոտ 1671 թվականի ապրիլի 9-ին)՝ գերեցին Ռազինին և նրա եղբայր Ֆրոլին։ Ապրիլի 25-ին նրանց տեղափոխեցին [[Մոսկվա]] և հունիսի 6-ին մահապատժի ենթարկել։ Ապստամբության վերջին օջախը [[Աստրախան]]ն էր, որն ընկավ նոյեմբերի 27-ին։
 {{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=129}}