«Սաադի»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ r2.7.2+) (Ռոբոտը ավելացնում է․: be:Саадзі |
չ r2.7.2) (Ռոբոտը ավելացնում է․: diq:Sadi |
||
| Տող 68. | Տող 68. | ||
[[da:Saadi]] |
[[da:Saadi]] |
||
[[de:Saadi]] |
[[de:Saadi]] |
||
[[diq:Sadi]] |
|||
[[el:Σααντί Σιραζί]] |
[[el:Σααντί Σιραζί]] |
||
[[en:Saadi (poet)]] |
[[en:Saadi (poet)]] |
||
22:12, 29 Հուլիսի 2012-ի տարբերակ
Սաադի պարս.՝ سعدی شیرازی | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մոտ 1210[1] |
| Ծննդավայր | Շիրազ, Ֆարս, Խորեզմի թագավորություն[2][3] |
| Վախճանվել է | դեկտեմբերի 9, 1292[4][5] |
| Վախճանի վայր | Շիրազ, Իրան[5] |
| Գերեզման | Saadi Mausoleum |
| Գրական անուն | سعدی |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ և գրող |
| Լեզու | պարսկերեն |
| Կրթություն | Նիզամիյա (1226)[6][7] |
| Ժանրեր | Գազել |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Գուլիստան և Բուստան |
| Սաադի Վիքիքաղվածքում | |
 Sa'di Վիքիպահեստում | |
Աբու Մուհամմեդ ադ-Դին իբն Աբդ Ալլախ Սաադի Շիրազի (պարսկերեն ابومحمد مُصلِحالدین بن عَبدُالله سعدی شیرازی, մտվ. 1181—1291) — պարսիկ բանաստեղծ-մորալիստ:
Կենսագրություն
Սաադիի կյանքը կարելի է բաժանել 3 փուլի` դպրոցական (1205—1226), թափառական (1226—1256) и շեյխական (1256—1291): «Սաադի» մականունը ստացել է աթաբեկ Ֆարս Սաադա իբն Զանգիի (1195—1226) անունից, ում մոտ ծառայում էր նրա հայրը և ով մասամբ դաստիարակել է Սաադիին:
Հենց Սաադա անվամբ էլ իբն Ղանգի Մուսլիխ ադ-Դինը ընդունվում է Բաղդադի Նիզամիի մեդրեսեն: Սովորել է սուֆիական շեյխերի մոտ և փորձել է մտնել նրանց ասկետական իդեալների մեջ: Սովորելու տարիներին էլ սկսել է ստեղծագործել, և նրա այդ ժամանակաշրջանի բանաստեղծությունները լի են կյանքի պատանեկան սիրով: Արդեն ծերության տարիներին նա խոստովանել է, որ սիրել է երաժշտությունը, չնայած իր հայտնի ուսուցիչ Աբուլ-Ֆարաջ Ջուզիի հակառակ համոզմունքների:
Մոնղոլների հարձակումը Իրանի վրա պատճառ դարձավ, որ Սաադին լքի հայրենիքը և իր կյանքի հետագա 30 տարիները անցկացնի տարբեր մահմեդական երկրներում, սակայն օտարության մեջ: Կարծիք կա, որ Սաադին 14 անգամ (որից մեծ մասը ոտքով) ուխտագնացություն է կատարել դեպի Մեքքա: Արաբական դասական լեզվի հիանալի իմացության շնորհիվ նա Դամասկոսում դառնում է քարոզիչ, հետո որպես վանական մեկնում է Երուսաղեմի անապատներից մեկը: Այնտեղ նա գերի է ընկնում խաչակիրների մոտ, ովքեր նրան տեղափոխում են Տրիպոլի, և նա որպես բանվոր աշխատում է ամրոցի շինարարությունում: Այնտեղից նրան որպես ստրուկ գնում է մի հարուստ` Ալեպպո քաղաքից և ամուսնացնում իր տգեղ և անկիրթ աղջկա հետ: Չդիմանալով այդպիսի կյանքին` Սաադին փախչում է Հյուսիսային Աֆրիկա:
Դեգերելով ամբողջ Փոքր Ասիայով, նա հանգրվանում է իր ծննդավայր Շիրազում և իր որդու` Աբու-Բեքրի հովանավորությամբ մինչև կյանքի վերջ բնակվում է վանքում:
Ստեղծագործություն
Սաադին գրել է շատ բանաստեղծություններ և արձակ ստեղծագործություններ` որպես սովորեցնող օրինակներ բերելով հենց իր թափառական կյանքի փորձը: Զգալով աշխարհի անցողիկությունը և ունայնությունը` նա փաստորեն համաձայնվել է իրեն նախորդող սուֆիական հայացքներ տեր մյուս բանաստեղծների հետ: Այդպիսիք էին ինչպես նրան նախորդող, այնպես էլ նրանից հետո ստեղծագործած պոետներ Ֆարիդադդին Աթթարը, Ջալլալէդդին Ռումին, շեյխ Աբդ ալ-Քադիր ալ-Ջիլանին և ուրիշներ:
Լավ ճանաչելով մարդկանց ու մարդկային բնությունը` նա միաժամանակ գրում էր, որ ոչ բոլորն են ընդունակ հեռանալու աշխարհից, վարելու միանձնյա կյանք և բացառապես տրվելու հոգևոր պատկերացումներին: Դրա համար նա աշխարհիկ կյանք վարողներին խորհուրդ է տալիս վարել ասկետական կյանք: Այսինքն ապրել աշխարհի մեջ, սակայն չտրվել աշխարհայինին, հասկանալ դրա անցողիկությունը և ամեն րոպե պատրաստ լինել կորցնելու երկրային ունեցվածքը:
1257 թվականի գրել է «Բոստան» պոետական տրակտատը, որը պոետական զգացմունքների խորությամբ և հոգևոր իդեալների նկարագրվող բարձրությամբ համարվում է սուֆիական գրականության մեծագույն գործերից մեկը: Այդուհանդերձ Սաադիի լավագույն գործը համարվում է «Գյուլիստան» ստեղծագործությունը: Այն մեծ ժողովրդականություն է վայելում և դարձել է յուրաքանչյուր պարսիկի սեղանի գիրք` ուսումնասիրվելով նաև նրանց դպրոցական ծրագրում: «Գյուլիստանը» լի է բազմապիսի առակներով և ասույթներով:
Սաադիի հիմնական վաստակն այն է, որ նա իր գազելներում կարողացել է միաձուլել սուֆիստական և սիրային թեմաները: Յուրաքանչյուր երկ կարելի է դիտարկել ինչպես սիրային, այնպես էլ փիլիսոփա-դիդակտիկ տեսանկյունից: Նրա ստեղծագործության շարունակող է համարվում մեկ այլ պարսիկ հայտնի բանաստեղծ Հաֆեզը:
- ↑ Encyclopædia Iranica / N. Sims-Williams, A. Ashraf, H. Borjian, M. Ashtiany — USA: Columbia University, 1982. — ISSN 2330-4804
- ↑ https://archive.org/details/essaisurlepote00massuoft — P. 6.
- ↑ Gershevitch I., Yarshater E., Frye R. N., Jackson P., Avery P. The Cambridge History of Iran — Cambridge University Press, 1968. — Vol. 5. — P. 595.
- ↑ Gershevitch I., Yarshater E., Frye R. N., Jackson P., Avery P. The Cambridge History of Iran — Cambridge University Press, 1968. — Vol. 5. — P. 597.
- ↑ 5,0 5,1 AA.VV. Encyclopaedia of Islam, Encyclopédie de l’Islam (ֆր.) — 1913. — Vol. 8. — P. 719.
- ↑ https://archive.org/details/essaisurlepote00massuoft — P. 13 ; 37.
- ↑ Bell A. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.