«Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում
Հակառակորդներ
Հրամանատարներ
Կողմերի ուժեր
Ռազմական կորուստներ

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

20:49, 9 Ապրիլի 2021-ի տարբերակ

Հին Թաղերի և Խծաբերդի բռնազավթում, Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության խաղաղապահ ուժերի վերահսկողության գոտում գտնվող Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի բռնազավթումը, որը տեղի է ունեցել 2020 թվականի դեկտեմբերի 12-ին^[1]։ Այս ռազմական գործողությունը փաստացի 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից հետո հրադադարի ռեժիմի առաջին լուրջ խախտումն է։ Արցախի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 2021 թվականի մարտի 1-ի հայտարարության համաձայն Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնված՝ Արցախի Հանրապետության տարածքները համարվում են բռնազավթված, օկուպացված՝ Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից^[2]^[3]

Նախապատմություն

2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Արցախում վերսկսվել են լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնց ընթացքում Ադրբեջանը վերահսկողություն է հաստատել Արցախի Հանրապետության Հադրութի և Շուշիի շրջանների զգալի, Քաշաթաղի շրջանի հարավային հատվածի, Մարտունու և Մարտակերտի շրջանների որոշ տարածքների վրա։ Պատերազմի ավարտ հանդիսացող եռակողմ համաձայնագրի արդյունքում Ադրբեջանի Հանրապետությունը և Հայաստանի Հանրապետությունը կանգ են առել իրենց զբաղեցրած դիրքերի վրա, ըստ սահմանված ժամանակացույցի Ադրբեջանին են անցել նաև նախկին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի Աղդամի, Քարվաճառի, Լաչինի շրջաններն ամբողջությամբ։ Զանգելանի և Կուբաթլուի շրջանների մնացյալ հատվածները Ադրբեջանին են անցել, ըստ ՀՀ վարչապեը Նիկոլ Փաշինյանի, բանավոր համաձայնությամբ^[4]։

Պատերազմի ավարտից հետո Հադրութի շրջանից հայկական ուժերի վերահսկողության տակ են մնացել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը^[5]։ Տեղեկությունը հաստատել է նաև Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարությունը՝ դեկտեմբերի 13-ի հրապարակած քարտեզում ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող քարտեզում նշելով նաև Արցախի Հադրութի շրջանի Խծաբերդ և Հին Թաղեր գյուղերը^[6]։ Տեղեկատվությունը հաստատվել է նաև Նոյեմբերի վերջին CIVILNET լրատվականի լրագրողների՝ Խծաբերդ և Հին Թաղեր այցելությամբ^[7]:

Հայկական այդ երկու գյուղերը հնարավոր էր եղել պահել մոտ վաթսուն հոգուց բաղկացած խմբով, ովքեր հոկտեմբերի կեսերից մինչև դեկտեմբերի 12-ը պահպանում էին գյուղերը, Դիզափայտ լեռը և Կատարո վանքը^[8]։

Գործողություններ

Հին Թաղերի և Խծաբերդի գրավումը ըստ ՌԴ խաղաղապահ ուժերի դեկտեմբերի 12-ի և 13-ի քարտեզների

Ըստ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրի դեկտեմբերի 1-ին Ադրբեջնի անցավ Լաչինի շրջանը: Չնայած Արցախի վարչատարածքային բաժանման Քիրսավան գյուղը գտնվում էր Շուշիի շրջանում, Ադրբեջանի վարչական բաժանմամբ այն մտնում էր Լաչինի շրջանի կազմում, հետևաբար այն նույնպես անցավ Ադրբեջանի վերահսկողությաբ տակ^[9]: Քանի որ Քիրսավանը Հադրութի շրջանի հայկական հսկողության տակ մնացած տարածքը Արցախի հիմնական մասին կապող միակ մնացած ճանապարհն էր, Խծաբերդի և Հին Թաղերի տարածքում մնացած վաթսուն հոգանոց խումբը ընկավ շրջափակման մեջ:

Ըստ ՀՀ ՊՆ հաղորդագրության՝ դեկտեմբերի 12-ին ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները, կուտակելով հավելյալ անձնակազմ և զինտեխնիկա, այդ թվում նաև՝ ծանր հրետանային միջոցներ, կոպտորեն խախտելով նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության պահանջները, հարձակում են նախաձեռնել Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի ուղղությամբ^[6]։ Հարձակման հետևանքով, ըստ Հին Թաղերի գյուղապետի, հայկական կողմից վիրավորվել է 8 հոգի, տեղեկություն է ստացվել 10 գերևարվածի մասին^[10]։ Արցախի Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Հայկ Խանումյանը նույն օրը երեկոյան դիմել է արցախցիներին՝ կոչ անելով հավաքվել Ստեփանակերտում ռուս խաղաղապահների բազայի մոտ՝ պարզելու, թե ինչպես են ադրբեջանցիները, հակառակ պայմանավորվածության, գրավել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը։

Դեկտեմբերի 13-ին ՌԴ ՊՆ-ն հրապարակել է նոր քարտեզ, որտեղ արդեն Հին Թաղերը և Խծաբերդը դուրս էին թողնվել ռուս խաղաղապահների վերահսկողության գոտուց^[11]։

Հաջորդող իրադարձություններ

Դեկտեմբերի 16-ին համացանցում տեսանյութ էր տարածվել, թե ինչպես է հայ զինծառայողների մի խումբ դուրս բերվում շրջափակումից Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի տարածքից։ ՀՀ ՊՆ-ն քիչ անց հաստատել է տեսանյութի իսկությունը^[12]։ Շրջափակման մեջ մնացած և անհայտ պայմաններում հայտնված զինծառայողների հարազատները նույն օրը փակել էին Գյումրի-Երևան ավտոճանապարհի տարբեր հատվածներ^[13]։

Դեկտեմբերի 18-ին Հայաստանի քննչական կոմիտեն հայտնել է, որ հարուցվել է քրեական գործ՝ Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի տարածքում տեղակայված մարտական դիրքերում 9 զինծառայողների սպանության, զինված ընդհարումների ժամանակ միջազգային մարդասիրական իրավունքի նորմերի լուրջ խախտումների դեպքերի առթիվ^[14]։

Արձագանք

Ռուսաստանը երկու կողմերին պահանջել է պահպանել հրադադարի ռեժիմը^[15]։

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի խոսնակ Մանե Գևորգյանը գրել է. «Ադրբեջանական ուժերի հարձակումը Հին Թաղեր-Խծաբերդ ուղղությամբ պետք է արժանանա առաջին հերթին ՌԴ խաղաղապահների արձագանքին»^[16]։

ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը պարզաբանում է պահանջել ՀՀ պաշտպանության և արտաքին գործերի նախարարություններից, իսկ ՀՀ ԱԺ-ին դիմել է շտապ նիստ գումարելու առաջարկով, որտեղ կքննվեր Հադրութի շրջանում ստեղծված իրավիճակի պատճառները և լուծման ճանապարհները^[17]։
Ադրբեջանի նախագահը պնդում է, որ նրանք այդ տարածքները գրավել էին մինչև պատերազմի ավարտը, իսկ այնտեղ գտնվող մարդիկ ահաբեկիչներ են^[18]:

Տես նաև

Ադրբեջանի կողմից օկուպացված տարածքներ

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

[WarGonzo-1] «Հին Թաղեր գյուղը հայտնվել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության տակ․ WarGonzo».

[2] «Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը».

[3] «Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնված Արցախի տարածքները համարվում են բռնազավթված․ ԼՂՀ ԱԺ».(չաշխատող հղում)

[4] «Նիկոլ Փաշինյան. Անձամբ իմ և բոլորիս համար ծանր, չափազանց ծանր որոշում եմ կայացրել». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-11-10-ին.

[5] «Հադրութի շրջանի երկու գյուղ Արցախին են մնում. դրանք «կտրված» են մնացած տարածքից».

[1lurer-6] 6,0 ^6,1 «Ռուս խաղաղապահները վերահսկողության տակ են վերցրել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը. ՌԴ ՊՆ քարտեզ».

[7] «Հավաքվենք՝ պարզելու, թե ինչպես է թշնամին գրավել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը․ Հայկ Խանումյան». CIVILNET. 2020-12-11. Վերցված է 2021-04-09-ին.

[8] ««Դիզափայտ ջոկատ»․ մի կտոր Հադրութ».

[9] Արմենիա, Դավիթ Գալստյան Sputnik. «Ադրբեջանցիներով շրջապատված գյուղերը. ինչ ճանապարհներով գնալ Արցախը «վերաձևելուց» հետո». Sputnik Armenian. Վերցված է 2021-04-09-ին.

[10] «Խծաբերդի ու Հին Թաղերի համայնքապետերի փոխանցմամբ՝ հայկական կողմից 10 անձ է գերեվարվել».

[11] «Խաղաղապահների նոր քարտեզում Հին Թաղերն ու Խծաբերդը Արցախի կազմում չեն».

[12] «Հին Թաղերից և Խծաբերդից հայ զինծառայողների շրջափակումից դուրս բերման տեսանյութն իրական է, հայտարարում է ՊՆ-ն».

[13] «Խծաբերդում և Հին թաղերում շրջափակման մեջ մնացածների հարազատները Շիրակում ճանապարհ են փակել».

[14] «Հին Թաղերի և Խծաբերդի տարածքում 9 զինծառայողի սպանության դեպքերի առթիվ քրգործ է հարուցվել».

[15] «Россия потребовала от сторон конфликта в Карабахе соблюдать перемирие».

[16] «Ադրբեջանական ուժերի հարձակումը Հին Թաղեր-Խծաբերդ ուղղությամբ պետք է արժանանա առաջին հերթին ՌԴ խաղաղապահների արձագանքին. Մանե Գեւորգյան».

[17] «Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանի հայտարարությունը».

[18] «Ալիևի որակումը, Հայաստանի օմբուդսմենի համոզմամբ, հումանիտար գործընթացի և եռակողմ հայտարարության պահանջի կոպիտ խախտում է». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2021-04-09-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

@@ Տող 21. / Տող 21. @@
 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Արցախում վերսկսվել են լայնածավալ ռազմական գործողությունները, որոնց ընթացքում Ադրբեջանը վերահսկողություն է հաստատել Արցախի Հանրապետության [[Հադրութի շրջան|Հադրութի]] և [[Շուշիի շրջան (Արցախ)|Շուշիի]] շրջանների զգալի, [[Քաշաթաղի շրջան|Քաշաթաղի]] շրջանի հարավային հատվածի, [[Մարտունու շրջան (Արցախ)|Մարտունու]] և [[Մարտակերտի շրջան|Մարտակերտի]] շրջանների որոշ տարածքների վրա։ Պատերազմի ավարտ հանդիսացող [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|եռակողմ համաձայնագրի]] արդյունքում Ադրբեջանի Հանրապետությունը և Հայաստանի Հանրապետությունը կանգ են առել իրենց զբաղեցրած դիրքերի վրա, ըստ սահմանված ժամանակացույցի Ադրբեջանին են անցել նաև նախկին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի [[Աղդամի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Աղդամի]], [[Քարվաճառի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Քարվաճառի]], [[Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Լաչինի]] շրջաններն ամբողջությամբ։ [[Զանգելանի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Զանգելանի]] և [[Կուբաթլուի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Կուբաթլուի]] շրջանների մնացյալ հատվածները Ադրբեջանին են անցել, ըստ ՀՀ վարչապեը [[Նիկոլ Փաշինյան]]ի, բանավոր համաձայնությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.aravot.am/2020/11/10/1150439/|title=Նիկոլ Փաշինյան. Անձամբ իմ և բոլորիս համար ծանր, չափազանց ծանր որոշում եմ կայացրել|website=www.aravot.am|language=en-US|accessdate=2020-11-10}}</ref>։
-Պատերազմի ավարտից հետո Հադրութի շրջանից հայկական ուժերի վերահսկողության տակ են մնացել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201123/25463389/hadrut-shrjan-xarabax.html |title=Հադրութի շրջանի երկու գյուղ Արցախին են մնում. դրանք «կտրված» են մնացած տարածքից}}</ref>։ Տեղեկությունը հաստատել է նաև Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարությունը՝ դեկտեմբերի 13-ի հրապարակած քարտեզում ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող քարտեզում նշելով նաև Արցախի Հադրութի շրջանի Խծաբերդ և Հին Թաղեր գյուղերը<ref name="1lurer">{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/12/13/Rus-khaghaghapahnery-verahskoghutyan-tak-en-vertsrel-Hin-Tagher-yev-Khtsaberd-gyughery-RD-PN-kartez/377367 |title=Ռուս խաղաղապահները վերահսկողության տակ են վերցրել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը. ՌԴ ՊՆ քարտեզ}}</ref>։
+Պատերազմի ավարտից հետո Հադրութի շրջանից հայկական ուժերի վերահսկողության տակ են մնացել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը<ref>{{Cite web |url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201123/25463389/hadrut-shrjan-xarabax.html |title=Հադրութի շրջանի երկու գյուղ Արցախին են մնում. դրանք «կտրված» են մնացած տարածքից}}</ref>։ Տեղեկությունը հաստատել է նաև Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարությունը՝ դեկտեմբերի 13-ի հրապարակած քարտեզում ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող քարտեզում նշելով նաև Արցախի Հադրութի շրջանի Խծաբերդ և Հին Թաղեր գյուղերը<ref name="1lurer">{{Cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2020/12/13/Rus-khaghaghapahnery-verahskoghutyan-tak-en-vertsrel-Hin-Tagher-yev-Khtsaberd-gyughery-RD-PN-kartez/377367 |title=Ռուս խաղաղապահները վերահսկողության տակ են վերցրել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը. ՌԴ ՊՆ քարտեզ}}</ref>։ Տեղեկատվությունը հաստատվել է նաև Նոյեմբերի վերջին CIVILNET լրատվականի լրագրողների՝ Խծաբերդ և Հին Թաղեր այցելությամբ<ref>{{Cite web|url=https://www.civilnet.am/news/472427/հավաքվենք՝-պարզելու-թե-ինչպես-է-թշնամին-գրավել-հին-թաղեր-և-խծաբերդ-գյուղերը․-հայկ-խանումյան/|title=Հավաքվենք՝ պարզելու, թե ինչպես է թշնամին գրավել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը․ Հայկ Խանումյան|date=2020-12-11|website=CIVILNET|language=hy-AM|accessdate=2021-04-09}}</ref>:
 Հայկական այդ երկու գյուղերը հնարավոր էր եղել պահել մոտ վաթսուն հոգուց բաղկացած խմբով, ովքեր հոկտեմբերի կեսերից մինչև դեկտեմբերի 12-ը պահպանում էին գյուղերը, [[Դիզափայտ]] լեռը և [[Կատարո վանք]]ը<ref>{{Cite web |url=https://www.civilnet.am/news/2020/11/29/%C2%AB%D4%B4%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%BF-%D5%BB%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%BF%C2%BB%E2%80%A4-%D5%B4%D5%AB-%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%80-%D5%80%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9/410613 |title=«Դիզափայտ ջոկատ»․ մի կտոր Հադրութ}}</ref>։
@@ Տող 29. / Տող 29. @@
 | գոտի = left/right/center
  | ուղղություն = horizontal/vertical
- | նկարագրություն = Հին Թաղերի և Խծաբերդի գրավումը ըստ ՌԴ խաղաղապահ ուժերի դոկտեմբերի 12-ի և 13-ի քարտեզների
+ | նկարագրություն = Հին Թաղերի և Խծաբերդի գրավումը ըստ ՌԴ խաղաղապահ ուժերի դեկտեմբերի 12-ի և 13-ի քարտեզների
  | լայնություն = 450
  | պատկեր1 = The situation in the Nagorno-Karabakh region during the peacekeeping operation as of December 13, 2020.jpg
  | պատկեր2 = The situation in the Nagorno-Karabakh region during the peacekeeping operation as of December 12, 2020.jpg
 }}
+Ըստ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի [[Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին համաձայնագիր (2020 թվականի նոյեմբերի 10)|եռակողմ համաձայնագրի]] դեկտեմբերի 1-ին Ադրբեջնի անցավ [[Լաչինի շրջան (Ադրբեջանական ԽՍՀ)|Լաչինի շրջանը]]: Չնայած Արցախի վարչատարածքային բաժանման [[Քիրսավան]] գյուղը գտնվում էր [[Շուշիի շրջան (Արցախ)|Շուշիի շրջանում]], Ադրբեջանի վարչական բաժանմամբ այն մտնում էր Լաչինի շրջանի կազմում, հետևաբար այն նույնպես անցավ Ադրբեջանի վերահսկողությաբ տակ<ref>{{Cite web|url=https://armeniasputnik.am/karabah/20201211/25706483/adrbejantsinerov-shrjapatvats-gyuxery.html|title=Ադրբեջանցիներով շրջապատված գյուղերը. ինչ ճանապարհներով գնալ Արցախը «վերաձևելուց» հետո|last=Արմենիա|first=Դավիթ Գալստյան Sputnik|website=Sputnik Armenian|language=hy|accessdate=2021-04-09}}</ref>: Քանի որ Քիրսավանը Հադրութի շրջանի հայկական հսկողության տակ մնացած տարածքը Արցախի հիմնական մասին կապող միակ մնացած ճանապարհն էր, Խծաբերդի և Հին Թաղերի տարածքում մնացած  վաթսուն հոգանոց խումբը ընկավ շրջափակման մեջ:
 Ըստ ՀՀ ՊՆ հաղորդագրության՝ դեկտեմբերի 12-ին ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումները, կուտակելով հավելյալ անձնակազմ և զինտեխնիկա, այդ թվում նաև՝ ծանր հրետանային միջոցներ, կոպտորեն խախտելով նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության պահանջները, հարձակում են նախաձեռնել Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի ուղղությամբ<ref name="1lurer" />։ Հարձակման հետևանքով, ըստ Հին Թաղերի գյուղապետի, հայկական կողմից վիրավորվել է 8 հոգի, տեղեկություն է ստացվել 10 գերևարվածի մասին<ref>{{Cite web |url=https://www.azatutyun.am/a/31000125.html |title=Խծաբերդի ու Հին Թաղերի համայնքապետերի փոխանցմամբ՝ հայկական կողմից 10 անձ է գերեվարվել}}</ref>։ Արցախի Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր [[Հայկ Խանումյան]]ը նույն օրը երեկոյան դիմել է արցախցիներին՝ կոչ անելով հավաքվել Ստեփանակերտում ռուս խաղաղապահների բազայի մոտ՝ պարզելու, թե ինչպես են ադրբեջանցիները, հակառակ պայմանավորվածության, գրավել Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերը։
@@ Տող 49. / Տող 51. @@
 * {{Դրոշ|Հայաստան}} ՀՀ նախագահ [[Արմեն Սարգսյան]]ը պարզաբանում է պահանջել ՀՀ պաշտպանության և արտաքին գործերի նախարարություններից, իսկ ՀՀ ԱԺ-ին դիմել է շտապ նիստ գումարելու առաջարկով, որտեղ կքննվեր Հադրութի շրջանում ստեղծված իրավիճակի պատճառները և լուծման ճանապարհները<ref>{{Cite web |url=https://www.president.am/hy/press-release/item/2020/12/13/President-Armen-Sarkissian-message/ |title=Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանի հայտարարությունը}}</ref>։
+*{{Դրոշ|Ադրբեջան}} Ադրբեջանի նախագահը պնդում է, որ նրանք այդ տարածքները գրավել էին մինչև պատերազմի ավարտը, իսկ այնտեղ գտնվող մարդիկ ահաբեկիչներ են<ref>{{Cite web|url=https://www.azatutyun.am/a/31030666.html|title=Ալիևի որակումը, Հայաստանի օմբուդսմենի համոզմամբ, հումանիտար գործընթացի և եռակողմ հայտարարության պահանջի կոպիտ խախտում է|website=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|language=hy|accessdate=2021-04-09}}</ref>:
 == Տես նաև ==