«Սոմբատհեյ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սոմբատհեյ
Քաղաք
	Սոմբատհեյ
	հունգ.՝ Szombathely
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Հունգարիա
Մեդյե	Վաշ
Քաղաքապետ	Տիվադար Պուշկաշ
Հիմնադրված է	մ.թ.ա. 45 թվական թ.
Այլ անվանումներ	Սավարիա
Մակերես	97,52 կմ²
ԲԾՄ	216 մ
Պաշտոնական լեզու	հունգարերեն
Բնակչություն	77 566 մարդ (2014)
Խտություն	813,82 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	(+36)94
Փոստային դասիչ	9700
Պաշտոնական կայք	szombathely.hu
	Սոմբատհեյ (Հունգարիա)
	Սոմբատհեյ (Հունգարիա)
	Սոմբատհեյ Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

19:04, 22 Մարտի 2021-ի տարբերակ

Սոմբատհեյ (հունգ.՝ Szombathely ['sombɒt.hɛj], գերմ.՝ Steinamanger, խորվ.՝ Sambotel, սլովեն.՝ Sombotel, սլովակ.՝ Kamenec), քաղաք Հունգարիայի արևմուտքում։ Բնակչությունը կազմում է 77 566^[1] մարդ (2014)։

Աշխարհագրություն և տրանսպորտ

Սոմբատհեյ քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Տրանսդանուբիա երկրամասում։ Մոտ 220 կմ դեպի արևմուտք Բուդապեշտի սահմանն է, իսկ 10 կմ դեպի արևելք Ավստրիայի սահմանը։ Քաղաքի միջով անցնում է Բուդապեշտ-Սեկեշֆեհերվար-Սոմբատհեյ-Գրաց երկաթուղին։ Գնացքով Բուդապեշտ գնալու համար անհրաժեշտ է մոտ 4 ժամ։ Քաղաքի միջով հոսում են երկու փոքր գետեր՝ Պերինտը և Դյոնդոշը։

Ստուգաբանություն

Քաղաքի հունգարական անունը գալիս է հունգ.՝ Szombat (շաբաթ) և հունգ.՝ hely (տեղ) բառերից, քանի որ քաղաքում ամեն շաբաթ անցկացվում էին տոնավաճառներ։ Գերմանական գերմ.՝ Steinamanger անունը բառացի թարգմանվում է որպես «քարերի դաշտ»։ Այն հնարավոր է, որ վերաբերում է հռոմեական Սավարիա քաղաքի ավերակներին, կամ միգուցե ակնարկում է 458 թվականի երկրաշարժը, որի հետևանքով քաղաքը լիովին ավերվել է։

Պատմություն

Սոմբատհեյը Հունգարիայի ամենահին քաղաքն է։ Այն հիմնադրել են հռոմեացիները մ.թ.ա. 45 թվականին Սավարիա անվան տակ և եղել է Պանոնիա նահանգի մայրաքաղաքը։ Քաղաքում կառուցվել է կայսերական նավահանգիստ, ամֆիթատրոն։

Քաղաքը ծաղկել է Կոնստանդին Մեծի օրոք, ով այցելել է Սավարիա մի քանի անգամ։ Քաղաքում կառուցվել են նոր շենքեր, թատրոններ և եկեղեցի։ Ըստ վարկածներից մեկի այստեղ է ծնվել Մարտին եպիսկոպոսը (իսկ մեկ այլ վարկածի ծնվել է Պանոնհալմում)։ Վալենտինիանոս III-ի օրոք Պանոնիան նվաճվել է։ 458 թվականին հզոր երկրաշարժի հետևանքով Սավարիան ավերվել է։

5-8-րդ դարերում այստեղ ապրել են սլավոնական ազգերը։ 1242 թվականին մոնղոլները քաղաքը ավերել են, սակայն այն արագ վերակառուցվել է և 1407 թվականին ստացել է թագավորական ազատ քաղաքի կարգավիճակ։ Օսմանյան թուրքերը երկու անգամ ներխուժել են քաղաք։ Առաջին անգամ 1664 թվականին թուքերը պարտությունից հետո ստիպված են եղել նահանջել։ 1683 թվականին Սոմբատհեյը փրկվել է պարսպապատերի շնորհիվ։

18-րդ դարի սկզբին քաղաքում աղետներ են տեղի ունեցել։ 1710 թվականին ավելի քան 2000 մարդ զոհվել է ժանտախտից, իսկ 1716 թվականին քաղաքի շինությունները հրդեհվել են։ Աղետը հանգեցրել է բնակչության թվաքանակի կրճատման, որն էլ առաջացրել է գերմանացիների ներհոսքի։ Շուտով քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը կազմել են գերմանացիները։

1772 թվականին քաղաքում կառուցվել է վարժարան։ Հինգ տարի հետո Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր։ Այստեղ կառուցվել է մայր տաճար, բազմաթիվ շենքեր և շինություններ։ 1809 թվականին քաղաքը Նապոլեոն Բոնապարտը գրավել է։ 1849 թվականի հեղափոխության ժամանակ ապստամբները պաշտպանել են Սոմբատհեյը, սակայն քաղաքի մերձակայքում մարտական գործողություններ տեղի չեն ունեցել։ 1865 թվականին քաղաքում կառուցվել է երկաթուղի։

Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Հունգարիան կորցրել է իր տարածքի մի մասը, իսկ Սոմբատհեյը դարձել է սահմանամերձ քաղաք։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ քաղաքը ենթարկվել է ռմբակոծության։ Հետպատերազմյան ժամանակ այստեղ կառուցվել են մի շարք ձեռնարկություններ։

Քաղաքի թաղամասերից «YoshkarOla»-ն իր անվանումը ստացել է ի պատիվ Յոշկար Օլա քույր քաղաքի։ Իր հերթին Յոշկար Օլայի թաղամասերից մեկը կրում է «Սոմբատհեյ» անվանումը։

Տեսարժան վայրեր և իրադարձություններ

Սավարիա քաղաքի ավերակներ
Քաղաքի մայր տաճար - բարոկկո ոճով տաճար, որը կառուցվել է 18-րդ դարում։
Եպիսկոպոսի պալատ - ռոկոկո ոճով պալատ, որը կառուցվել է 18-րդ դարում, երբ Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր։
Քաղաքի քաղաքապետարան
Կանոնիկոսի տուն
Սուրբ Մարտին եկեղեցի
Սուրբ Ելիզավետա եկեղեցի
«Սավարիա» թանգարան
«Սավարիա» պատմական փառատոն
Քաղաքային ջրմուղ աշտարակ

Սպորտ

Քաղաքում հիմնվել է Հալադաշ ֆուտբոլային ակումբը։ Այն Հունգարիայի 2008/2009 առաջնության բրոնզե մեդալակիրն է։

Մշակույթ

1962 թվականին քաղաքում հիմնվել է սիմֆոնիկ նվագախումբ։

Եղբայր քաղաքներ

Ծանոթագրություններ

↑ Ежегодное издание «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոմբատհեյ» հոդվածին։

Հունգարիայի վարչական կենտրոններ
Բուդապեշտ \| Կեչկեմետ \| Պեչ \| Բեկեշչաբա \| Միշկոլց \| Սեգեդ \| Սեկեշֆեհերվար \| Դյոր \| Դեբրեցեն \| Էգեր \| Սոլնոկ \| Թաթաբանյա \| Շալգոտարյան \| Կապոշվար \| Նյիրեձհազա \| Սեկսարդ \| Սոմբատհեյ \| Վեսպրեմ \| Զալաէգերսեգ

[1] Ежегодное издание «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.

[1]

@@ Տող 64. / Տող 64. @@
 [[Պատկեր:Szombathey_Main_Square.jpg|thumb|right|300px|Գլխավոր հրապարակը]]
-'''Սոմբատհեյ''' ({{lang-hu|Szombathely}} {{IPA|['sombɒt.hɛj]}}, {{lang-de|Steinamanger}}, {{lang-hr|Sambotel}}, {{lang-sl|Sombotel}}, {{lang-sk|Kamenec}}), քաղաք [[Հունգարիա]]յի արևմուտքում: Բնակչությունը կազմում է 77 566<ref>[http://www.ksh.hu/apps/shop.kiadvany?p_kiadvany_id=35528&p_temakor_kod=KSH&p_session_id=185598518857610&p_lang=HU Ежегодное издание  «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.]</ref> մարդ (2014):
+'''Սոմբատհեյ''' ({{lang-hu|Szombathely}} {{IPA|['sombɒt.hɛj]}}, {{lang-de|Steinamanger}}, {{lang-hr|Sambotel}}, {{lang-sl|Sombotel}}, {{lang-sk|Kamenec}}), քաղաք [[Հունգարիա]]յի արևմուտքում։ Բնակչությունը կազմում է 77 566<ref>[http://www.ksh.hu/apps/shop.kiadvany?p_kiadvany_id=35528&p_temakor_kod=KSH&p_session_id=185598518857610&p_lang=HU Ежегодное издание  «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.]</ref> մարդ (2014)։
 == Աշխարհագրություն և տրանսպորտ ==
-Սոմբատհեյ քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Տրանսդանուբիա երկրամասում: Մոտ 220 կմ դեպի արևմուտք [[Բուդապեշտ]]ի սահմանն է, իսկ 10 կմ դեպի արևելք [[Ավստրիա]]յի սահմանը: Քաղաքի միջով անցնում է Բուդապեշտ-[[Սեկեշֆեհերվար]]-Սոմբատհեյ-[[Գրաց]] երկաթուղին: Գնացքով Բուդապեշտ գնալու համար անհրաժեշտ է մոտ 4 ժամ: Քաղաքի միջով հոսում են երկու փոքր գետեր՝ Պերինտը և Դյոնդոշը:
+Սոմբատհեյ քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Տրանսդանուբիա երկրամասում։ Մոտ 220 կմ դեպի արևմուտք [[Բուդապեշտ]]ի սահմանն է, իսկ 10 կմ դեպի արևելք [[Ավստրիա]]յի սահմանը։ Քաղաքի միջով անցնում է Բուդապեշտ-[[Սեկեշֆեհերվար]]-Սոմբատհեյ-[[Գրաց]] երկաթուղին։ Գնացքով Բուդապեշտ գնալու համար անհրաժեշտ է մոտ 4 ժամ։ Քաղաքի միջով հոսում են երկու փոքր գետեր՝ Պերինտը և Դյոնդոշը։
 == Ստուգաբանություն ==
-Քաղաքի հունգարական անունը գալիս է {{lang-hu|Szombat}} (շաբաթ) և {{lang-hu|hely}} (տեղ) բառերից, քանի որ քաղաքում ամեն շաբաթ անցկացվում էին տոնավաճառներ: Գերմանական {{lang-de|Steinamanger}} անունը բառացի թարգմանվում է որպես «քարերի դաշտ»: Այն հնարավոր է, որ վերաբերում է հռոմեական Սավարիա քաղաքի ավերակներին, կամ միգուցե ակնարկում է 458 թվականի երկրաշարժը, որի հետևանքով քաղաքը լիովին ավերվել է:
+Քաղաքի հունգարական անունը գալիս է {{lang-hu|Szombat}} (շաբաթ) և {{lang-hu|hely}} (տեղ) բառերից, քանի որ քաղաքում ամեն շաբաթ անցկացվում էին տոնավաճառներ։ Գերմանական {{lang-de|Steinamanger}} անունը բառացի թարգմանվում է որպես «քարերի դաշտ»։ Այն հնարավոր է, որ վերաբերում է հռոմեական Սավարիա քաղաքի ավերակներին, կամ միգուցե ակնարկում է 458 թվականի երկրաշարժը, որի հետևանքով քաղաքը լիովին ավերվել է։
 == Պատմություն ==
-Սոմբատհեյը Հունգարիայի ամենահին քաղաքն է: Այն հիմնադրել են հռոմեացիները մ.թ.ա. 45 թվականին Սավարիա անվան տակ և եղել է Պանոնիա նահանգի մայրաքաղաքը: Քաղաքում կառուցվել է կայսերական նավահանգիստ, ամֆիթատրոն:
+Սոմբատհեյը Հունգարիայի ամենահին քաղաքն է։ Այն հիմնադրել են հռոմեացիները մ.թ.ա. 45 թվականին Սավարիա անվան տակ և եղել է Պանոնիա նահանգի մայրաքաղաքը։ Քաղաքում կառուցվել է կայսերական նավահանգիստ, ամֆիթատրոն։
-Քաղաքը ծաղկել է Կոնստանդին Մեծի օրոք, ով այցելել է Սավարիա մի քանի անգամ: Քաղաքում կառուցվել են նոր շենքեր, թատրոններ և եկեղեցի: Ըստ վարկածներից մեկի այստեղ է ծնվել Մարտին եպիսկոպոսը (իսկ մեկ այլ վարկածի ծնվել է Պանոնհալմում): [[Վալենտինիանոս III]]-ի օրոք Պանոնիան նվաճվել է: [[458 թվական]]ին հզոր երկրաշարժի հետևանքով Սավարիան ավերվել է:
+Քաղաքը ծաղկել է Կոնստանդին Մեծի օրոք, ով այցելել է Սավարիա մի քանի անգամ։ Քաղաքում կառուցվել են նոր շենքեր, թատրոններ և եկեղեցի։ Ըստ վարկածներից մեկի այստեղ է ծնվել Մարտին եպիսկոպոսը (իսկ մեկ այլ վարկածի ծնվել է Պանոնհալմում)։ [[Վալենտինիանոս III]]-ի օրոք Պանոնիան նվաճվել է։ [[458 թվական]]ին հզոր երկրաշարժի հետևանքով Սավարիան ավերվել է։
 [[պատկեր:Székesegyház.jpg|thumb|left|220px|Մայր տաճար]]
--8-րդ դարերում այստեղ ապրել են սլավոնական ազգերը: [[1242|1242 թվական]]ին [[մոնղոլներ]]ը քաղաքը ավերել են, սակայն այն արագ վերակառուցվել է և [[1407 թվական]]ին ստացել է թագավորական ազատ քաղաքի կարգավիճակ: Օսմանյան թուրքերը երկու անգամ ներխուժել են քաղաք: Առաջին անգամ 1664 թվականին թուքերը պարտությունից հետո ստիպված են եղել նահանջել: 1683 թվականին Սոմբատհեյը փրկվել է պարսպապատերի շնորհիվ:
+-8-րդ դարերում այստեղ ապրել են սլավոնական ազգերը։ [[1242|1242 թվական]]ին [[մոնղոլներ]]ը քաղաքը ավերել են, սակայն այն արագ վերակառուցվել է և [[1407 թվական]]ին ստացել է թագավորական ազատ քաղաքի կարգավիճակ։ Օսմանյան թուրքերը երկու անգամ ներխուժել են քաղաք։ Առաջին անգամ 1664 թվականին թուքերը պարտությունից հետո ստիպված են եղել նահանջել։ 1683 թվականին Սոմբատհեյը փրկվել է պարսպապատերի շնորհիվ։
--րդ դարի սկզբին քաղաքում աղետներ են տեղի ունեցել: [[1710 թվական]]ին ավելի քան 2000 մարդ զոհվել է ժանտախտից, իսկ [[1716 թվական]]ին քաղաքի շինությունները հրդեհվել են: Աղետը հանգեցրել է բնակչության թվաքանակի կրճատման, որն էլ առաջացրել է [[գերմանացիներ]]ի ներհոսքի: Շուտով քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը կազմել են գերմանացիները:
+-րդ դարի սկզբին քաղաքում աղետներ են տեղի ունեցել։ [[1710 թվական]]ին ավելի քան 2000 մարդ զոհվել է ժանտախտից, իսկ [[1716 թվական]]ին քաղաքի շինությունները հրդեհվել են։ Աղետը հանգեցրել է բնակչության թվաքանակի կրճատման, որն էլ առաջացրել է [[գերմանացիներ]]ի ներհոսքի։ Շուտով քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը կազմել են գերմանացիները։
-թվականին քաղաքում կառուցվել է վարժարան: Հինգ տարի հետո Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր: Այստեղ կառուցվել է մայր տաճար, բազմաթիվ շենքեր և շինություններ: [[1809 թվական]]ին քաղաքը [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը գրավել է: 1849 թվականի հեղափոխության ժամանակ ապստամբները պաշտպանել են Սոմբատհեյը, սակայն քաղաքի մերձակայքում մարտական գործողություններ տեղի չեն ունեցել: 1865 թվականին քաղաքում կառուցվել է երկաթուղի:
+թվականին քաղաքում կառուցվել է վարժարան։ Հինգ տարի հետո Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր։ Այստեղ կառուցվել է մայր տաճար, բազմաթիվ շենքեր և շինություններ։ [[1809 թվական]]ին քաղաքը [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը գրավել է։ 1849 թվականի հեղափոխության ժամանակ ապստամբները պաշտպանել են Սոմբատհեյը, սակայն քաղաքի մերձակայքում մարտական գործողություններ տեղի չեն ունեցել։ 1865 թվականին քաղաքում կառուցվել է երկաթուղի։
-[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո Հունգարիան կորցրել է իր տարածքի մի մասը, իսկ Սոմբատհեյը դարձել է սահմանամերձ քաղաք: [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ քաղաքը ենթարկվել է ռմբակոծության: Հետպատերազմյան ժամանակ այստեղ կառուցվել են մի շարք ձեռնարկություններ:
+[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ից հետո Հունգարիան կորցրել է իր տարածքի մի մասը, իսկ Սոմբատհեյը դարձել է սահմանամերձ քաղաք։ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ քաղաքը ենթարկվել է ռմբակոծության։ Հետպատերազմյան ժամանակ այստեղ կառուցվել են մի շարք ձեռնարկություններ։
-Քաղաքի թաղամասերից «YoshkarOla»-ն իր անվանումը ստացել է ի պատիվ [[Յոշկար Օլա]] քույր քաղաքի: Իր հերթին Յոշկար Օլայի թաղամասերից մեկը կրում է «Սոմբատհեյ» անվանումը:
+Քաղաքի թաղամասերից «YoshkarOla»-ն իր անվանումը ստացել է ի պատիվ [[Յոշկար Օլա]] քույր քաղաքի։ Իր հերթին Յոշկար Օլայի թաղամասերից մեկը կրում է «Սոմբատհեյ» անվանումը։
 == Տեսարժան վայրեր և իրադարձություններ ==
 [[Պատկեր:Megyeháza.jpg|thumb|right|300px|Քաղաքապետարան]]
 * '''Սավարիա քաղաքի ավերակներ'''
-* '''Քաղաքի մայր տաճար''' - [[բարոկկո]] ոճով տաճար, որը կառուցվել է 18-րդ դարում:
+* '''Քաղաքի մայր տաճար''' - [[բարոկկո]] ոճով տաճար, որը կառուցվել է 18-րդ դարում։
-* '''Եպիսկոպոսի պալատ''' - [[ռոկոկո]] ոճով պալատ, որը կառուցվել է 18-րդ դարում, երբ Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր:
+* '''Եպիսկոպոսի պալատ''' - [[ռոկոկո]] ոճով պալատ, որը կառուցվել է 18-րդ դարում, երբ Սոմբատհեյը դարձել է եպիսկոպոսի նստավայր։
 * '''Քաղաքի քաղաքապետարան'''
 * '''Կանոնիկոսի տուն'''
@@ Տող 103. / Տող 103. @@
 == Սպորտ ==
-Քաղաքում հիմնվել է Հալադաշ ֆուտբոլային ակումբը: Այն Հունգարիայի 2008/2009 առաջնության բրոնզե մեդալակիրն է:
+Քաղաքում հիմնվել է Հալադաշ ֆուտբոլային ակումբը։ Այն Հունգարիայի 2008/2009 առաջնության բրոնզե մեդալակիրն է։
 == Մշակույթ ==
-[[1962 թվական]]ին քաղաքում հիմնվել է սիմֆոնիկ նվագախումբ:
+[[1962 թվական]]ին քաղաքում հիմնվել է սիմֆոնիկ նվագախումբ։
 == Եղբայր քաղաքներ ==