«Չեխիայի սահմանադրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

15:58, 19 Մարտի 2021-ի տարբերակ

Չեխիայի սահմանադրություն (չեխ.՝ Ústava České republiky), ընդունվել է Չեխիայի Ազգային խորհրդի կողմից՝ 1992 թվականի դեկտեմբերի 16-ին և օրինական ուժի մեջ մտել հաջորդ տարվա հունվարի 1-ից՝ փոխարինելով 1960 թվականի Չեխոսլովակիայի սահմանադրությանն ու թիվ 143/1968 սահմանադրական ակտին։ Այնուհետև Չեխոսլովակիան խաղաղ բաժանվեց Չեխիայի ու Սլովակիայի։ Սահմանադրությունը Հիմնարար իրավունքների ու հիմնական ազատությունների խարտիայի հետ մեկտեղ համարվում է կարևոր սահմանադրական ակտ։ Բաղկացած է նախաբանից և 8 գլխից։

Չեխոսլովակիայի դաշնայնացում

Չեխոսլովակիայի սոցիալիստական հանրապետության Ազգային ժողովի 28-րդ գումարման ընթացքում՝ 1968 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, Չեխիայի ու Սլովակիայի Ազգային խորհուրդների ու Չեխոսլովական կաբինետի հետ համատեղ ներկայացվեց Չեխոսլովակիայի դաշնության Սահմանադրական ակտը։ 1969 թվականի հունվարի 1-ից օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո այն ստեղծեց Չեխիայի ու Սլովակիայի սոցիալիստական հանրապետությունները, որոնք դաշնության կազմում հավասարազոր էին։ Դաշնային սահմանադրության նոր անհրաժեշտությունն առաջին անգամ ներկայացվեց 1986 թվականի գարնանը՝ Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության 17-րդ համագումարի ընթացքում։

Դաշնության լուծարմանն ուղղված նախապատրաստական աշխատանքներ

1992 թվականի հունիսի 5-ին և 6-ին կայացան Չեխիայի ու Սլովակիայի դաշնային հանրապետության (խորհրդարանի), Չեխիայի Ազգային խորհրդի ու Սլովակիայի Ազգային խորհրդի ընտրությունները։ Չեխիայում հաղթանակ տարավ Քաղաքացիա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, իսկ Սլովակիայում՝ Ժողովրդական Սլովակիա շարժում կուսակցությունը։ 1992 թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը Կառլովի Վարիում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ^[1]։

Սահմանադրության առաջին գլխում ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին։

Երկրորդ գլխում ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով։ Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից։ Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով։ Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով։

Երրորդ գլխում ներկայացված է գործադիր իշխանությունը, որն իրականացնում են հանրապետության նախագահն ու կառավարությունը։ Չորրորդ գլուխը կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը։ Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ։

Հինգերորդ գլխով հիմնադրվեց Բարձրագույն կառավարման գրասենյակը։ Վեցերորդ գլխով հիմնադրվեց Չեխիայի Ազգային բանկն իր իրավասություններով։ Յոթերորդ գլուխը վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին։

Ութերորդ գլուխը վերաբերում է հանրապետության ձևավորման առաջին ժամանակահատվածում ծառացած տարատեսակ խնդիրների իրավական կարգավորմանը^[2]։

Ծանոթագրություններ

↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-12-29-ին. Վերցված է 2017-01-23-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ http://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en

[1] «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-12-29-ին. Վերցված է 2017-01-23-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[2] ttp://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en

[1]

[2]

@@ Տող 11. / Տող 11. @@
 ]]
-'''Չեխիայի սահմանադրություն''' ({{lang-cz|Ústava České republiky}}), ընդունվել է [[Չեխիայի Ազգային խորհրդի]] կողմից՝ [[1992 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 16]]-ին և օրինական ուժի մեջ մտել հաջորդ տարվա [[հունվարի 1]]-ից՝ փոխարինելով [[1960 թվական]]ի Չեխոսլովակիայի սահմանադրությանն ու թիվ 143/1968 սահմանադրական ակտին: Այնուհետև [[Չեխոսլովակիա]]ն խաղաղ բաժանվեց [[Չեխիա]]յի ու [[Սլովակիա]]յի:
+'''Չեխիայի սահմանադրություն''' ({{lang-cz|Ústava České republiky}}), ընդունվել է [[Չեխիայի Ազգային խորհրդի]] կողմից՝ [[1992 թվական]]ի [[դեկտեմբերի 16]]-ին և օրինական ուժի մեջ մտել հաջորդ տարվա [[հունվարի 1]]-ից՝ փոխարինելով [[1960 թվական]]ի Չեխոսլովակիայի սահմանադրությանն ու թիվ 143/1968 սահմանադրական ակտին։ Այնուհետև [[Չեխոսլովակիա]]ն խաղաղ բաժանվեց [[Չեխիա]]յի ու [[Սլովակիա]]յի։
-Սահմանադրությունը Հիմնարար իրավունքների ու հիմնական ազատությունների խարտիայի հետ մեկտեղ համարվում է կարևոր սահմանադրական ակտ: Բաղկացած է նախաբանից և 8 գլխից:
+Սահմանադրությունը Հիմնարար իրավունքների ու հիմնական ազատությունների խարտիայի հետ մեկտեղ համարվում է կարևոր սահմանադրական ակտ։ Բաղկացած է նախաբանից և 8 գլխից։
 == Չեխոսլովակիայի դաշնայնացում ==
-Չեխոսլովակիայի սոցիալիստական հանրապետության Ազգային ժողովի 28-րդ գումարման ընթացքում՝ 1968 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, Չեխիայի ու Սլովակիայի Ազգային խորհուրդների ու Չեխոսլովական կաբինետի հետ համատեղ ներկայացվեց Չեխոսլովակիայի դաշնության Սահմանադրական ակտը: 1969 թվականի հունվարի 1-ից օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո այն ստեղծեց Չեխիայի ու Սլովակիայի սոցիալիստական հանրապետությունները, որոնք դաշնության կազմում հավասարազոր էին:
+Չեխոսլովակիայի սոցիալիստական հանրապետության Ազգային ժողովի 28-րդ գումարման ընթացքում՝ 1968 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, Չեխիայի ու Սլովակիայի Ազգային խորհուրդների ու Չեխոսլովական կաբինետի հետ համատեղ ներկայացվեց Չեխոսլովակիայի դաշնության Սահմանադրական ակտը։ 1969 թվականի հունվարի 1-ից օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո այն ստեղծեց Չեխիայի ու Սլովակիայի սոցիալիստական հանրապետությունները, որոնք դաշնության կազմում հավասարազոր էին։
-Դաշնային սահմանադրության նոր անհրաժեշտությունն առաջին անգամ ներկայացվեց 1986 թվականի գարնանը՝ Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության 17-րդ համագումարի ընթացքում:
+Դաշնային սահմանադրության նոր անհրաժեշտությունն առաջին անգամ ներկայացվեց 1986 թվականի գարնանը՝ Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության 17-րդ համագումարի ընթացքում։
 == Դաշնության լուծարմանն ուղղված նախապատրաստական աշխատանքներ ==
-թվականի հունիսի 5-ին և 6-ին կայացան Չեխիայի ու Սլովակիայի դաշնային հանրապետության (խորհրդարանի), Չեխիայի Ազգային խորհրդի ու Սլովակիայի Ազգային խորհրդի ընտրությունները:
+թվականի հունիսի 5-ին և 6-ին կայացան Չեխիայի ու Սլովակիայի դաշնային հանրապետության (խորհրդարանի), Չեխիայի Ազգային խորհրդի ու Սլովակիայի Ազգային խորհրդի ընտրությունները։
-Չեխիայում հաղթանակ տարավ Քաղաքացիա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, իսկ Սլովակիայում՝ Ժողովրդական Սլովակիա շարժում կուսակցությունը:
+Չեխիայում հաղթանակ տարավ Քաղաքացիա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, իսկ Սլովակիայում՝ Ժողովրդական Սլովակիա շարժում կուսակցությունը։
-թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը [[Կառլովի Վարի]]ում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ:<ref>{{Cite web |url=http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/ |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2017-01-23 |archive-date=2016-12-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161229202435/http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/ |dead-url=yes }}</ref>
+թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը [[Կառլովի Վարի]]ում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ<ref>{{Cite web |url=http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/ |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2017-01-23 |archive-date=2016-12-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161229202435/http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/ |dead-url=yes }}</ref>։
-''Սահմանադրության առաջին գլխում'' ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին:
+''Սահմանադրության առաջին գլխում'' ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին։
-''Երկրորդ գլխում'' ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով: Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից: Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով: Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով:
+''Երկրորդ գլխում'' ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով։ Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից։ Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով։ Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով։
-''Երրորդ գլխում'' ներկայացված է գործադիր իշխանությունը, որն իրականացնում են հանրապետության նախագահն ու կառավարությունը:
+''Երրորդ գլխում'' ներկայացված է գործադիր իշխանությունը, որն իրականացնում են հանրապետության նախագահն ու կառավարությունը։
-''Չորրորդ գլուխը'' կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը: Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ:
+''Չորրորդ գլուխը'' կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը։ Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ։
-''Հինգերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Բարձրագույն կառավարման գրասենյակը:
+''Հինգերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Բարձրագույն կառավարման գրասենյակը։
-''Վեցերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Չեխիայի Ազգային բանկն իր իրավասություններով:
+''Վեցերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Չեխիայի Ազգային բանկն իր իրավասություններով։
-''Յոթերորդ գլուխը'' վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին:
+''Յոթերորդ գլուխը'' վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին։
 ''Ութերորդ գլուխը'' վերաբերում է հանրապետության ձևավորման առաջին ժամանակահատվածում ծառացած տարատեսակ խնդիրների իրավական կարգավորմանը<ref>http://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en</ref>։