«Ուղեծրային ռեզոնանս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

09:54, 9 Հուլիսի 2012-ի տարբերակ

Ուղեծրային ռեզոնանս երկնային մեխանիկայում, իրավիճակ է, երբ երկու (կամ ավելի) երկնային մարմիններ ունեն պտտման այնպիսի պարբերություններ, որոնք հարաբերվում են իրար փոքր իրական թվերով: Արդյունքում այս երկնային մարմինները պարբերաբար ազդում են միմյանց վրա: Այս ազդեցությունը կարող է նաև կայունացնել նրանց ուղեծրերը:

Որոշ դեպքերում ռեզոնանսային երևույթները առաջացնում են ուղեծրերի անկայունություն: Այսպես, Կիրկվուդի ճեղքերը աստերոիդների գոտում բացատրվում են Յուպիտերի հետ ռեզոնանսով; Կասսինիի ճեղքերը Սատուրնի օղակներում բացատրվում է Սատուրնի արբանյակ Միմասի հետ ռեզոնանսով:

Օրինակներ

Պլուտոնը և որոշ Կոյպերի գոտու մարմինները (այսպես կոչված պլուտինոները) գտնվում են Նեպտունի հետ 2:3 ուղեծրային ռեզոնանսում — Պլուտոնի երկու պտույտը Արեգակի շուրջ համընկնում են ժամանակով Նեպտունի երեք պտույտների հետ:
Սատուրնը և Յուպիտերը գտնվում են համարյա ճշգրիտ 2:5 ռեզոնանսում;
Յուպիտերի տրոյացի աստերոիդները գտնվում են Յուպիտերի հետ 1:1 ռեզոնանսում;
Յուպիտերի արբանյակներ Գանիմեդը, Եվրոպան և Իոն գտնվում են 1:2:4 ռեզոնանսի մեջ;
Պլուտոնի արբանյակները գտնվում են 2:3:12 ռեզոնանսի մեջ;
Էնկեի գիսաստղը գտնվում է 5:1 ռեզոնանսում Յուպիտերի հետ:

Սպին-ուղեծրային ռեզոնանս

Մոտ երևույթ է հանդիսանում սպին-ուղեծրային ռեզոնանսը, երբ սինքրոնիզացվում է երկնային մարմնի ուղեծրային շարժումը իր սեփական առանցքի շուրջ պտույտի հետ՝

Մերկուրին պտտվում է Արեգակի շուրջ 3:2 սպին-ուղեծրային ռեզոնանսում, այսինքն երկու փայլածուական տարվա ընթացքում մոլորակը կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ:
Լուսինը Երկրի շուրջ պտտվելիս շրջված է մոլորակի կողմը միայն մեկ կողմով - սպին-ուղեծրային 1:1 ռեզոնանս:
Բոլոր Գալիլեյան արբանյակները նույնպես շրջված են Յուպիտերին մեկ կողմով:

Տես նաև

Արտաքին հղումներ

Առաջին անգամ գտնվել է երեք մոլորակների ուղեծրային ռեզոնանս
Օղակային ուղեծրային ռեզոնանս
Locations of Solar System Planetary Mean-Motion Resonances. Web calculator that plots distributions of the semimajor axes (or in one case the perihelion distances) of the minor planets in relation to mean motion resonances of the planets (website maintained by M.A. Murison). (անգլ.)

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 '''Ուղեծրային ռեզոնանս''' [[երկնային մեխանիկա]]յում, իրավիճակ է, երբ երկու (կամ ավելի) երկնային մարմիններ ունեն պտտման այնպիսի պարբերություններ, որոնք հարաբերվում են իրար փոքր [[իրական թիվ|իրական թվերով]]: Արդյունքում այս երկնային մարմինները պարբերաբար ազդում են միմյանց վրա: Այս ազդեցությունը կարող է նաև կայունացնել նրանց [[ուղեծիր|ուղեծրերը]]:
-Որոշ դեպքերում ռեզոնանսային երևույթները առաջացնում են ուղեծրերի անկայունություն: Այսպես, [[Կիրկվուդի ճեղքեր]]ը [[աստերոիդների գոտի|աստերոիդների գոտում]] բացատրվում են [[Լուսնթագ]]ի հետ ռեզոնանսով; [[Կասսինիի ճեղք]]երը [[Երևակի օղակներ]]ում բացատրվում է Երևակի արբանյակ [[Միմաս (արբանյակ)|Միմասի]] հետ ռեզոնանսով:
+Որոշ դեպքերում ռեզոնանսային երևույթները առաջացնում են ուղեծրերի անկայունություն: Այսպես, [[Կիրկվուդի ճեղքեր]]ը [[աստերոիդների գոտի|աստերոիդների գոտում]] բացատրվում են [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտերի]] հետ ռեզոնանսով; [[Կասսինիի ճեղք]]երը [[Սատուրնի օղակներ]]ում բացատրվում է Սատուրնի արբանյակ [[Միմաս (արբանյակ)|Միմասի]] հետ ռեզոնանսով:
 == Օրինակներ ==
 * [[Պլուտոն]]ը և որոշ [[Կոյպերի գոտի|Կոյպերի գոտու]] մարմինները (այսպես կոչված [[պլուտինո]]ները) գտնվում են [[Նեպտուն]]ի հետ 2:3 ուղեծրային ռեզոնանսում — Պլուտոնի երկու պտույտը [[Արեգակ]]ի շուրջ համընկնում են ժամանակով Նեպտունի երեք պտույտների հետ:
-* [[Երևակ]]ը և [[Լուսնթագ]]ը գտնվում են համարյա ճշգրիտ 2:5 ռեզոնանսում;
+* [[Սատուրն (մոլորակ)|Սատուրն]]ը և [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտեր]]ը գտնվում են համարյա ճշգրիտ 2:5 ռեզոնանսում;
-* [[Լուսնթագի տրոյացի աստերոիդներ]]ը գտնվում են [[Լուսնթագ]]ի հետ 1:1 ռեզոնանսում;
+* [[Յուպիտերի տրոյացի աստերոիդներ]]ը գտնվում են [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտեր]]ի հետ 1:1 ռեզոնանսում;
-* Լուսնթագի արբանյակներ [[Գանիմեդ (արբանյակ)|Գանիմեդը]], [[Եվրոպա (արբանյակ)|Եվրոպան]] և [[Իո (արբանյակ)|Իոն]] գտնվում են 1:2:4 ռեզոնանսի մեջ;
+* Յուպիտերի արբանյակներ [[Գանիմեդ (արբանյակ)|Գանիմեդը]], [[Եվրոպա (արբանյակ)|Եվրոպան]] և [[Իո (արբանյակ)|Իոն]] գտնվում են 1:2:4 ռեզոնանսի մեջ;
 * [[Պլուտոնի արբանյակներ]]ը գտնվում են 2:3:12 ռեզոնանսի մեջ;
-* [[Էնկեի գիսաստղ]]ը գտնվում է 5:1 ռեզոնանսում Լուսնթագի հետ:
+* [[Էնկեի գիսաստղ]]ը գտնվում է 5:1 ռեզոնանսում Յուպիտերի հետ:
 [[Պատկեր:Galilean moon Laplace resonance animation.gif|thumb|Ուղեծրային պտտման պարբերությունների հարաբերությունը]]
@@ Տող 15. / Տող 15. @@
 == Սպին-ուղեծրային ռեզոնանս ==
 Մոտ երևույթ է հանդիսանում '''սպին-ուղեծրային ռեզոնանսը''', երբ սինքրոնիզացվում է երկնային մարմնի ուղեծրային շարժումը իր սեփական առանցքի շուրջ պտույտի հետ՝
-* [[Փայլածու]]ն պտտվում է Արեգակի շուրջ 3:2 սպին-ուղեծրային ռեզոնանսում, այսինքն երկու փայլածուական տարվա ընթացքում մոլորակը կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ:
+* [[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրին]] պտտվում է Արեգակի շուրջ 3:2 սպին-ուղեծրային ռեզոնանսում, այսինքն երկու փայլածուական տարվա ընթացքում մոլորակը կատարում է երեք պտույտ սեփական առանցքի շուրջ:
 * [[Լուսին]]ը [[Երկիր|Երկրի]] շուրջ պտտվելիս շրջված է մոլորակի կողմը միայն մեկ կողմով - սպին-ուղեծրային 1:1 ռեզոնանս:
-* Բոլոր [[Գալիլեյան արբանյակներ]]ը նույնպես շրջված են Լուսնթագին մեկ կողմով:
+* Բոլոր [[Գալիլեյան արբանյակներ]]ը նույնպես շրջված են Յուպիտերին մեկ կողմով:
 == Տես նաև ==