«Հրդեհ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

10:22, 27 փետրվարի 2021-ի տարբերակ

Հրդեհ, բոց, որն ընդգրկում է և ոչնչացնում ինչ-որ բան` անտառ, դաշտ, տուն և այլն^[1]:

Հրդեհների առաջացման պատճառներ

Հրդեհների առաջացման պատճառներ^[2]:

արտադրական սարքավորումների և էլեկտրական սարքերի շահագործման կանոնները չպահպանելը կամ դրանց անսարքության պատճառով,
կրակի հետ անզգույշ վարվելը,
նյութերի և մատերիալների ինքնաբուխ այրումը,
ամպրոպի ճայթքումները,
մարտական գործողությունները,
գազի սարքավորումների սխալ օգտագործումը,
դիտավորյալ հրկիզումը:

Հրդեհների տեսակները ըստ ծագման վայրի

հրդեհներ տրանսպորտային միջոցների վրա,
տափաստանային և դաշտային հրդեհներ,
ստորգետնյա հրդեհներ հանքահորերում և հանքավայրերում,
տորֆային և անտառային հրդեհներ,
տեխնածին հրդեհներ (ջրամբարներում և պահեստարաններում, ատոմակայաններում, էլեկտրակայաններում և այլն),
հրդեհներ շենքերում և շինություններում,
- արտաքին (բաց),
- ներքին (փակ),
- տնային հրդեհներ:

Հրդեհների կանխարգելում և պայքար

Հրդեհի հակազդման մեթոդները բաժանվում են հրդեհի առաջացման հավանականությունը նվազեցնող (պրոֆիլակտիկ) և մարդկանց կրակից անմիջապես պաշտպանող և փրկող (մարտավարական): Հրդեհին արագ արձագանքելու համար օգտագործում են տարբեր տեսակի հրշեջ ահազանգեր:

Հրդեհի մարումը բաղկացած է երկու մասից` հրդեհի տեղայնացում, այսինքն կրակի տարածման դադարեցում և չորացում, այսինքն հրդեհի օջախի վերացում: Այրման և հրդեհների մարման առավել մատչելի միջոցներն են ջուրը, ավազը, ձեռքի կրակմարիչները, ասբեստային և բրեզենտ ծածկոցները, ինչպես նաև ծառերի ճյուղերը և հագուստը: Քաղաքային զգալի տարածքներում հրդեհի բռնկվելու արդյունքում (օրինակ ՝ մարտական գործողությունների արդյունքում), հրդեհների տեղայնացումն ու վերացումը, որպես կանոն, բարդանում են ջրի պակասով, փողոցների փլատակներով, մեծ թվով հրդեհներով: Նման պայմաններում անհրաժեշտ է նախ տեղայնացնել հրդեհները աշխատանքների առավել պատասխանատու հատվածներում:

Հետևանքներ

2007 թվականին Հունաստանում հրդեհների հետևանքով 84 մարդ Է զոհվել:

Ըստ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության վիճակագրության ՝ 2008 թվականին Ռուսաստանում 200 հազար հրդեհների հետևանքով 15 հազար մարդ Է զոհվել^[3]: 2009 թվականին Ռուսաստանում տեղի է ունեցել 187 150 հրդեհ, որոնց հետևանքով զոհվել է 13 934 մարդ, տուժել է 13 155 մարդ: Ավելի քան 70% հրդեհների տեղի է ունենում բնակելի հատվածում, տարեկան զրկվում են բնակարանային 138 հազար ռուսաստանցիների. 2010 թվականին Ռուսաստանում 32 հազար անտառային հրդեհների հետևանքով տուժել է 2,3 մլն հա հող, 62 մարդ զոհվել է, իսկ հարյուրավոր մարդիկ անօթևան են մնացել^[4]:
ԱՄՆ-ում 2009 թվականին հրդեհների հետևանքով 4 հազար մարդ Է զոհվել^[5]:
Ավստրալիայում 2019 թվականին բնական հրդեհների պատճառով 173 մարդ է զոհվել և

շակույթում

Գրականեն քաղաքներւմ (Ստեղծագործություններ հրդեհների և հրշեջների մասին)

Վ.Մ. Սաննի Մեծ հրդեհ. վեպ 1986. — 320.

Ֆիլմում (Ֆիլմեր և սերիալներ հրդեհների և հրշեջների մասին)

1916 — Հրշեջը
1974 — Հոգոց հանող դժոխք
1981 — 34-րդ շտապ
1983 — Տագնապալի կիրակի
1987 — Հրշեջ Սեմը (մուլտսերիալ)
1991 — Հակառակ քաշում
2004 — Թիմ 49: Կրակե սանդուղք
2006 — Երկվորյակ Աշտարակներ
2006 — Հրշեջ շուն
2008 — Հրակայուն
2012 — Չիկագոն կրակի մեջ
2014 — Երբ լույսը մարվում է
2014 — Ինքնաթիռ: Կրակ և ջուր (մուլտֆիլմ)
2016 — Խորջրյա հորիզոն
2017 — Միայն քաջը
2018 — Երկնաքեր

Վիդեոխաղերում

Fire Department խաղերի շարք
Flash Point
Firewatch
Little Inferno
Life Is Strange: Before The Storm
Overwatch

Զանգվածային հրդեհներ

Վայր	Ամսաթիվ	Նկարագրություն	Մասշտաբ
Առավել հայտնի հրդեհներ մինչև XIX դարը
Տրոյա, Հին Հունաստան, ներկայիս Թուրքիայի տարածք	մոտ. մ.թ.ա. 1300 թվական	Զավթիչները հրկիզել են քաղաքը:	Տրոյան ամբողջությամբ այրվել է:
Միկեններ, Հին Հունաստան, ներկայիս Հունաստանի տարածք	մ.թ.ա. 1200 թվական		Հրդեհը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացրել է Միկենները. հետագայում քաղաքը կառուցվել է, սակայն անկում է ապրել:
Եփեսոս, Հին Հունաստան, ներկայիս Թուրքիայի տարածք	Ք.ա. 356 թվականի հուլիսի 21	Հերոստրատոսը այրել է Եփեսոսում Արտեմիսի տաճարը` աշխարհի յոթ հրաշալիքներից մեկը:
Հռոմ	64	Հռոմի մեծ հրդեհ	Հրդեհը պատճառ է հանդիսացել հրկիզման մեջ մեղադրվող քրիստոնյաներին հալածելու համար:
Ալեքսանդրիա	391	Ալեքսանդրիայի գրադարանի հրկիզում
Կոստանդնուպոլիս	476		Կրակի հետևանքով այրվել է կայսերական գրադարանի 120 հազար արժեքավոր գիրք:
Լոնդոն	1212		Քաղաքի մոտ մեկ երրորդը վերածվել է ավերակների: Զոհվել է մինչև 3000 մարդ:
Վրոցլավ	1360		Հրդեհից հետո տեղի է ունեցել հրեաների արտաքսումը քաղաքից^[6]:
Մոսկվա	1365	Եկեղեցուց սկսած հրդեհ Չերտոլիում	Քաղաքը ամբողջությամբ այրվել է: 1367 թվականին կառուցվել է քարե Կրեմլ^[7]:
Բեռլին	1380		Այրվել է քաղաքապետարանը և գրեթե բոլոր եկեղեցիները:
Մոսկվա	1547	Մոսկվայի հրդեհներ (1547)	Մոսկվայում ապրիլի կեսերից մինչև հունիսի վերջ մոլեգնող մի քանի հրդեհների հեևւանքով կրակը ոչնչացրել է շինությունների 1/3-ը: Զոհվել է ավելի քան 1 700 մարդ:
Մոսկվա	1571 թվականի հունիսի 3	Մոսկվան այրվել է Դևլեթ-Գիրեյի ներխուժման ժամանակ	Քաղաքը ամբողջությամբ այրվել է. ենթադրվում է, որ հրդեհի ժամանակ զոհվել Է Իվան Գրոզնիի գրադարանը:
Մոսկվա	1611 թվականի մարտի 19-20	Քաղաքը հրկիզվել Է լեհ զավթիչների կողմից	Կրակը ոչնչացրել է քաղաքի երկու երրորդը:
Լոնդոն	1613 թվականի հունիսի 29	Գլոբուս թատրոնում հրդեհ է բռնկվել թատերական թնդանոթի պատճառով:բ	Գլոբուսի առաջին կառույցն այրվել է: Տուժածներ չեն եղել:
Լոնդոն	1666 թվականի սեպտեմբերի 2-5	Լոնդոնի մեծ հրդեհ	13000 տներ և 87 եկեղեցիներ ավերվել են:
Կոպենհագեն	1728 թվականի հոկտեմբերի 20-23	Կոպենհագենյան հրդեհ
Սանկտ Պետերբուրգ	1736 և 1737	1736-1737 թվականների հրդեհներ
Մոսկվա	1737 թվականի մայիսի 29 (հունիսի 9)	Երրորդության հրդեհ
Վիլնյուս	1748 թվականի մայիսի 6		Հրդեհը ոչնչացրել է քաղաքի մեծ մասը^[8]:
Լիսաբոն	1755 թվականի նոյեմբերի 1	Հրդեհը սկսվել է երկրաշարժից և ցունամուց հետո	Հրդեհից զոհվածներն ուղղակիորեն հայտնի չեն
Տվեր	1763 թվականի մայիսի 12	Տվերի մեծ հրդեհ	900 փողոցներից այրվել են 852-ը: Զոհվածների թիվը անհայտ է:
Նյու Յորք	1776 թվականի օգոստոսի 27	Բրուքլինյան ճակատամարտի արդյունքում (անգլ.՝ Battle of Long Island) առաջացել է հրդեհ	Այրվել է գրեթե ողջ քաղաքը:
XIX դարի խոշոր հրդեհներ
Կիև, Ռուսական կայսրություն	1811 թվականի հուլիսի 9-11	Պոդոլսկի հրդեհ 1811 թվական	Ոչնչացվել է ավելի քան 2 հազար տուն, 12 եկեղեցի, 3 վանք:
Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն	1812	Մոսկովյան հրդեհ (1812), Նապոլեոնի կողմից քաղաքի գրավումից հետո
Տուրկու, Ֆինլանդիա	1827 թվականի սեպտեմբերի 4-5	Տուրկուի հրդեհ	Զոհվել է 27 մարդ, տուժել մոտ 200-ը: Հրդեհը ոչնչացրել է քաղաքի ավելի քան 3/4-ը, ներառյալ Ֆինլանդիայի այդ շրջանի միակ համալսարանի` Աբոյի թագավորական ակադեմիայի արխիվը:
Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն	1837 թվականի դեկտեմբերի 17	Ձմեռային պալատի հրդեհ	Ամբողջությամբ այրվել են Ձմեռային պալատի երկրորդ և երրորդ հարկերը, այդ թվում Ռաստրելլիի, Կվարենգիի, Մոնֆերանի, Ռոսսիի ինտերիերները:
Համբուրգ, Գերմանիա	1842 թվականի մայիսի 5-8	Համբուրգյան մեծ հրդեհ	Այրվել են 71 փողոց և հրապարակ, 120 կենտրոններ և բակ, 1992 տուն, Սուրբ Պետրոսի և Սուրբ Նիկոլայի եկեղեցիները, Սուրբ Գերտրուդայի մատուռը, բանկ, ռատուշա և շքեղ հյուրանոցների մեծ մասը: Զոհվել է 44 մարդ^[9]:
Նյու Յորք, ԱՄՆ	1845 թվականի հուլիսի 19	Նյու Յորքյան մեծ հրդեհ	Մանհեթենում այրվել է 345 շինություն,զոհվել է 4 հրշեջ և 26 բնակիչ:
Կիոտո, Ճապոնիա	1864 թվականի օգոստոսի 20	Հրդեհ, որը բռնկվել է զինված բախման հետևանքով	Այրվել է ավելի քան 28 հազար շինություն:
Չիկագո, ԱՄՆ	1871 թվականի հոկտեմբերի 8-10	Չիկագոյան մեծ հրդեհ	200-ից մինչև 300 մարդ Է զոհվել, ավերվել է 17000 շենք:
ХХ դարի զանգվածային հրդեհներ
Փարիզ, Ֆրանսիա	1903 թվականի օգոստոսի 10	Հրդեհ Փարիզի մետրոպոլիտենի Կուրոն կայարանում	Զոհվել է 84 մարդ` հիմնականում ծխահարումից: Հետագայում մետրոպոլիտենը հրաժարվել է ծառից և սկսել է օգտագործել այլ կոնստրուկցիայի վագոններ։
Չիկագո, ԱՄՆ	1903 թվականի դեկտեմբերի 30	Հրդեհ Իրոկեզ թատրոնում	Հրդեհի, հրդեհային անվտանգության կանոնների կոպիտ խախտումների հետևանքով զոհվել է ավելի քան 600 մարդ, շուրջ 250-ը վիրավորվել են:
Տորոնտո, ԱՄՆ	1904 թվականի ապրիլի 19	Հրդեհ քաղաքի կենտրոնում	Հագուստի ֆաբրիկայում սկսված հրդեհը ոչնչացրել է 104 շենք: Զոհվածներ չեն եղել:
Սան Ֆրանցիսկո, ԱՄՆ	1906 թվականի ապրիլի 18	Երկրաշարժից հետո առաջացած անվերահսկելի հրդեհ	Առնվազն 700 զոհ
Սիզրան, Ռուսական կայսրություն	1906 թվականի հուլիսի 5	Մեծ հրդեհ, որը ոչնչացրել է 5500 տուն: Առանց գլխավերևում տանիքի մնացել է ավելի քան 30 000 բնակիչ:	Առնվազն 1000 զոհ
Բոլոգոյե, Ռուսական կայսրություն	1911 թվականի փետրվարի 20	Հրդեհ բոլոգոյան կինեմատոգրաֆում	64 զոհված, որոնցից 43-ը երեխա:
Նյու Յորք, ԱՄՆ	1911 թվականի մարտի 25	Հրդեհ «Թրայանգլ» ֆաբրիկայում	Քաղաքի խոշորագույն արտադրական աղետ: Կործանվել է 146 աշխատատեղ:
Բառնաուլ, Ռուսական կայսրություն	1917 թվականի մայիսի 15	Բառնաուլյան հրդեհ (1917)	34 մարդ Է զոհվել, ավերվել է քաղաքի կենտրոնական մասը` 60 թաղամասերը և գրեթե բոլոր շինությունները: Առանց բնակարանի մնացել է բնակչության ավելի քան մեկ երրորդը (37 %):
Հալիֆաքս, Կանադա	1917 թվականի դեկտեմբերի 6	Պայթյուն Հալիֆաքսում	1963 զոհ, մոտ 2 հազար անհետ կորած, քաղաքի հյուսիսային մասը ոչնչացվել է:
Սմիրանա, Հունաստան	1922 թվականի սեպտեմբերի 13	Հույների և հայերի կոտորածների ժամանակ թուրք զինվորները հրկիզել են հայկական թաղամասը:	Կրակը այրել է ամբողջ քաղաքը, բացի մուսուլմանական և հրեական թաղամասերից^[10]: Կրակի հետեւանքով զոհվել են հարյուրավոր տներ, 24 եկեղեցիներ, 28 դպրոցներ, բանկերի շենքեր, հյուպատոսություններ, հիվանդանոցներ^[11]^[12]^[13]: Զոհերի անմիջական թիվը կրակից հայտնի չէ:
Կանտո, Ճապոնիա	1923 թվականի սեպտեմբերի 1	Հրդեհ, որը հաջորդել է Կանտոյի երկրաշարժին	Տոկիոյում, Յոկոհամայում, Յոկոսուկում և ևս 8 քաղաքներում աղետալի ավերածություններ են տեղի ունեցել. միայն Տոկիոյում այրվել է 300 հազար շենք և 360 կամուրջ:
Բերլին, Գերմանիա	1933 թվականի փետրվարի 27	Ռայխստագի հրդեհ	Այրվել է Ռայխստագը: Այս սադրանքը թույլ է տվել նացիստներին սահմանափակել քաղաքացիական ազատությունները և սկսել կոմունիստների հալածանքները:
Կուրշա-2, ԽՍՀՄ	1936 թվականի օգոստոսի 3	Անտառային հրդեհից այրված Կուրշա-2 բնակավայրը:	1200 զոհ^[14]:
Ռոտերդամ, Նիդերլանդներ	1940 թվականի մայիսի 14	Ռմբակոծությունից հետո առաջացած բազմաթիվ հրդեհներ:	Զոհվել է մինչև 1000 մարդ:
Բոսթոն, ԱՄՆ	1942 թվականի նոյեմբերի 28	Հրդեհ «Կոկոսյան պուրակ» ակումբում	Զոհվել է 490 մարդ^[15]:
Լյուբեկ, Գերմանիա	1942 թվականի մարտի 28-29	Հրդեհներ ռմբակոծության հետևանքով:	Զոհվել է 301 մարդ, 3-ն անհետ կորել է, 783-ը վիրավորվել է, 15 000-ից ավելի անօթևան է մնացել:
Վոլգոգրադ, ԽՍՀՄ	1942	Ստալինգրադի ճակատամարտ, լյուֆտվաֆե ավիալետ	ավելի քան 40,000 զոհեր և 60,000 վիրավորներ, ավերվել է ավելի քան քաղաքի կեսը^[16], հրդեհը վերածվել է հրե փոթորկի:
Համբուրգ, Գերմանիա	1943 թվականի հուլիսի 27-28	Գոմորի գործողություն, ավիանալետ	Մոտ 35000-45000 մարդ Է զոհվել, ավերվել է քաղաքի կենտրոնական մասը:
Մումբայ, Հնդկաստան	1944 թվականի ապրիլի 14	«Ֆորտ Սթայկին» շոգենավի պայթյուն	1376 զոհ, 2408 վիրավոր, ավերվել է նավահանգիստը և մի քանի քաղաքային թաղամասեր:
Դրեզդեն, Գերմանիա	1945 թվականի փետրվարի 13-15	Դրեզդենի ռմբակոծություն	25000-ից մինչև 40000 զոհ (որոշ գնահատականներով` 135000), վնասվել է քաղաքի զգալի մասը, պատմական կենտրոնը ամբողջովին ավերվել է: Հրդեհը վերածվել է հրե փոթորկի:
Տոկիո, Ճապոնիա	1945 թվականի մարտի 10	Տոկիոյի ռմբակոծություն	80000-ից 100000 մարդ Է զոհվել: Հրդեհը վերաճել է հրե փոթորկի: Այն մենաավերիչ ոչ միջուկային ռմբակոծությունն էր:
Հիրոսիմա, Նագասակի, Ճապոնիա	1945 թվականի օգոստոսի 6	Հիրոսիմայի և Նագասակիի ատոմային ռմբակոծումներ	Քաղաքում բռնկված բազմաթիվ փոքր հրդեհները շուտով միավորվել են կրակի մրրիկի մեջ, որը գրավել է ավելի քան 11 կմ²-ը: Զոհերի թիվը հայտնի չէ:
Մինսկ, ԽՍՀՄ	1946 թվականի հունվարի 3	Հրդեհ ՆԿԳԲ ակումբում	Պաշտոնապես` 27 զոհ, ոչ պաշտոնապես` ավելի քան հարյուր:
Տեխաս Սիթի, ԱՄՆ	1947 թվականի ապրիլի 16	Պայթյուն Տեխաս Սիթիում	1500 զոհ, 3,5 հազար վիրավոր, ոչնչացվել է քաղաքի 2/3-ը և քիմիական ու նավթավերամշակման արդյունաբերության 3/4-ը :
Կարմիր Յար, ԽՍՀՄ	1956	Հրդեհ գյուղի ակումբում	36 մարդ Է զոհվել, նրանցից 30-ը` երեխաներ:
Էլբարուսովո, ԽՍՀՄ	1961 թվականի նոյեմբերի 5	Հրդեհ դպրոցում	110 մարդ Է զոհվել, որոնցից 106-ը` երեքից տասնհինգ տարեկան երեխաներ:
Իգարկա, ԽՍՀՄ	1962 թվականի հուլիսի 27	Հրդեհ Իգարի անտառահատման կոմբինատի պատրաստի արտադրանքի պահեստում:	Ոչնչացվել է 159,2 հազար մ³ փայտանյութ, այրվել է 65 բնակելի և վարչական շենք^[17]:
Կիրով, ԽՍՀՄ	1968 թվականի մայիսի 25	Պայթյուն և հրդեհ «Աշխատանքային ռեզերվներ» մարզադաշտում:	29-ը տեղում զոհվել է, վիրավորվել 88 մարդ, ավելի ուշ հիվանդանոցներում մահացել է ևս վեց մարդ:
Սեն Լորան դյու Պոն, Ֆրանսիա	1970 թվականի նոյեմբերի 2	Հրդեհ «Պոլիմերային դրախտ» ակումբում:	Ակումբի շրջապատը կարստային քարանձավի տեսքով էր: Դահլիճի առաստաղին ու պատերին պենոապլաստ էր լցվել: Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 145 մարդ^[18]:
ԽՍՀՄ եվրոպական մաս	1972 թվականի ամառ	Անտառային հրդեհներ	Չորային ամռանը սկսվել են զանգվածային անտառային և տորֆային հրդեհներ: Այրվել է 19 գյուղ, զոհվել է 104 մարդ։ Հրդեհը ոչնչացրել է մոտ 700 հազար հեկտար անտառ:
Սան Պաուլո, Բրազիլիա	1974 թվականի փետրվարի 1	Հրդեհ Joelma Building^[en] շինությունում	Զոհվել է 179 մարդ, մոտ 300-ը վնասվածքներ են ստացել, մոտ 40 մարդ զոհվել է` դուրս նետվելով այրվող շենքի պատուհաններից:
Մոսկվա, ԽՍՀՄ	1977 թվականի փետրվարի 25	Հրդեհ «Ռոսիա» հյուրանոցում	Զոհվել է 42 մարդ:
Սան Կարլոս դե լա Ռապիտա, Իսպանիա	1978 թվականի հուլիսի 11	Հրդեհ Լոս Ալֆակեսի քեմփինգում	Հեղուկ գազով ավտոցիստեռնի պայթյունի հետևանքով 100 մարդ տեղում մահացել է, 115 մարդ մահացել է ավելի ուշ ստացված այրվածքներից: 67 մարդ տարբեր աստիճանի այրվածքներ է ստացել^[19]:
Սամարայի մարզ ԽՍՀՄ	1980 թվականի սեպտեմբերի 20	Հրդեհ Մաշինիստով գյուղում	Հեղուկ գազով երկաթուղային ցիստեռնի արտահոսքի հետևանքով զոհվել է 41 մարդ, ևս մոտ 200-ը ստացել են տարբեր աստիճանի այրվածքներ և վնասվածքներ^[20]:
San Juanico, Մեքսիկա	1984	Պայթյուն և հրդեհ հեղուկացված ածխաջրածնային գազերի պահեստում:	Զոհվել է 500-ից մինչև 600 մարդ, 5000-ից մինչև 6000-ը այրվածքներ են ստացել:
Բրեդֆորդ, Միացյալ Թագավորություն	1985 թվականի մայիսի 11	Հրդեհ Բրադֆորդի մարզադաշտում:	Մարզադաշտի փայտե տրիբունաների բռնկման հետեւանքով 56 մարդ Է զոհվել:
Պրիպյատ, ԽՍՀՄ	1986 թվականի ապրիլի 26	Չեռնոբիլի ատոմակայանի վթար	Մարմանը մասնակցել է 69 հրշեջ, 14 միավոր տեխնիկա; Հրշեջների մեծ մասը ռադիացիայի մահացու չափաբաժին է ստացել;
Հերեբորն, ԳՖՀ	1987	Բենզատարի վթար և քաղաքային խոշոր հրդեհ:	Զոհվել է 40 մարդ:
Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիա	1987 թվականի նոյեմբերի 18	Հրդեհ «Քինգս Քրոսս Սենտ Պանկրաս» կայարանում:	Զոհվել է 31 մարդ:
Սանկտ Պետերբուրգ, СССР	1988 թվականի փետրվարի 14-15	Հրդեհ ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի գրադարանում	Զոհեր և տուժածներ չեն եղել: Կրակի մեջ այրվել են 1922-1953 թվականների թերթերի բոլոր կապոցները (թերթի ամբողջ ֆոնդի 1/3-ը), ինչպես նաև շուրջ 300 հազար գիրք: Հրդեհի և դրա մարման հետևանքով լրջորեն տուժել է 3,5 մլն միավոր պահեստ:
Շոտլանդիա, Միացյալ Թագավորություն	1988 թվականի հուլիսի 6-7	Piper Alpha	Նավթային հարթակում պայթյունը և հրդեհը հանգեցրել են 165 մարդու մահվան և նավթի հարթակի լիակատար ոչնչացմանը:
Լիսաբոն, Պորտուգալիա	1988 թվականի օգոստոսի 25	Հրդեհ Շիադու շրջանում	Հրդեհը գրեթե ոչնչացրել Է Լիսաբոնի պատմամշակութային կենտրոնի Շիադու շրջանը:
Ուֆա, ԽՍՀՄ	1989 թվականի հունիսի 3	Հրդեհ երկաթուղու վրա:	Գազատարային խառնուրդի պայթյունի հետեւանքով գազատարի արտահոսքից երկու մարդատար գնացքների հատման ժամանակ Ուֆայի երկաթուղային աղետի ժամանակ զոհվել է 575 մարդ^[21] (այլ տվյալներով 645^[22]), որոնցից 181-ը երեխաներ, վիրավորվել են ավելի քան 600-ը:
Սկագերակ, Նորվեգիա	1990 թվականի ապրիլի 7	Հրդեհ Սկանդինավիան Սթար լաստանավում	Զոհվել է 158 մարդ, ավելի քան 320-ը տարբեր աստիճանի վնասվածքներ են ստացել: Այդ լաստանավը դարձել է ոչ պիտանի շահագործման համար:
Լենինգրադ, ԽՍՀՄ	1991 թվականի փետրվարի 23	Հրդեհ «Լենինգրադ» հյուրանոցում	Զոհվել է 16 մարդ, այդ թվում` հրշեջ պահպանության 9 աշխատակից:
Սարաևո, Բոսնիա և Հերցեգովինա	1992 թվականի օգոստոսի 25	Հրդեհ քաղաքապետարանում	Սարաևի պաշարման ժամանակ շենքում գտնվող գրադարանը հրկիզվել է: Զոհվել է 1 մարդ, 1500 հազար հատորներից եւ ավելի քան 155 հազար հազվագյուտ գրքերից ու ձեռագրերից մեծ մասը այրվել են, շուրջ 700 ձեռագրեր և ինկունաբուլ, ինչպես նաև 19-րդ դարի մշակութային վերածննդի բոսնիական հրատարակությունների եզակի հավաքածուն գողացել են:
Բրատսկ, Ռուսաստան	1992 թվականի հունիսի 19	Հրդեհ օդանավակայանում	Ոչ սթափ օպերատորի մեղքով տեղի է ունեցել լցավորման խողովակի անջատում և կերոսինի բռնկում: Արդյունքում զոհվել է 1 մարդ, այրվել է 2 Տու-154 ինքնաթիռ:
Նաբերեժնիե Չելնի, Ռուսաստան	1993 թվականի ապրիլի 14	Հրդեհ ԿԱՄԱԶ շարժիչների գործարանում	Ամբողջությամբ ոչնչացվել են արտադրական կորպուսը և բոլոր տեխնոլոգիական սարքավորումները:
Կարամայ, Չինաստան	1994 թվականի դեկտեմբերի 8	Մանկական ներկայացման ժամանակ հրդեհ է բռնկվել Կարամայի շրջանի բարեկամության սրահում:	Զոհվել է 323 մարդ, որից 288-ը` երեխաներ:
Հարյանա, Հնդկաստան	1995 թվականի դեկտեմբերի 23	Հրդեհ դպրոցում	Զոհվել է 360 մարդ:
Սամարա, Ռուսաստան	1999 թվականի փետրվարի 10	Հրդեհ Սամարայի շրջանի Ներքին գործերի գլխավոր վարչության շենքում	Զոհվել են ոստիկանության 57 աշխատակիցներ:
Մոնբլան, Ֆրանսիա	1999 թվականի մարտի 24	Հրդեհ Մոնբլանի թունելում	Զոհվել է 39 մարդ:
XXI դարի հրդեհներ
Մոսկվա, Ռուսաստան	2000 թվականի օգոստոսի 27	Օստանկինի հեռուստաաշտարակի էլեկտրական անսարքություն	3 զոհ, Մոսկվայի և Մերձմոսկովյան 16 միլիոն բնակիչները երեք օրով մնացել են անմխիթար վիճակում:
Կապրուն, Ավստրիա	2000 թվականի նոյեմբերի 11	Աղետ Կապրուն գյուղում	Հրդեհ ճոպանուղում: Զոհվել է 155 մարդ:
Նյու Յորք, ԱՄՆ	2001 թվականի սեպտեմբերի 11	Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումներ	2977 մարդ զոհվել է, մոտ 6300-ը` վիրավորվել: Ահաբեկչության ժամանակ փլվել է 3 շենք և Սուրբ Նիկոլայ եկեղեցին, իսկ մի քանի այլ շենքեր Ավելի ուշ քանդվել են: Պենտագոնի մի քանի բլոկներ ավերվել և վերականգնվել են: Բուշը պատերազմ է հայտարարել Աֆղանստանին:
Ուեստ Ուորիկ, Ռոդ Այլենդ, ԱՄՆ	2003 թվականի փետրվարի 20	Հրդեհ «Station» ակումբում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 100 մարդ, տուժել 230 մարդ:
Ասունսյոն, Պարագվայ	2004 թվականի օգոստոսի 1	Հրդեհ Ycuá Bolaños սուպերմարկետում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 396 մարդ, ավելի քան 500-ը վնասվածքներ են ստացել:
Բուենոս Այրես, Արգենտինա	2004 թվականի դեկտեմբերի 20	Հրդեհ «Կրոմանիոնի Հանրապետություն» գիշերային ակումբում:	194 մարդ Է զոհվել, առնվազն 1432-ը` վիրավորվել: Արգենտինայի նորագույն պատմության մեջ ամենամեծ աղետն է:
Թայչջուն, Թայվան	2005 թվականի փետրվարի 26	Հրդեհ Ցզինշա սուպերմարկետում (Ոսկե ավազ)^[23]:	Հրդեհից մեկ ժամ անց կրակը ծածկել է 25-հարկանի շենքի վերին հարկերը: Շենքի հրե ծուղակում առնվազն 20 մարդ է եղել: Նրանց մեծ մասը տարհանվել է ուղղաթիռների օգնությամբ: Զոհվել է 2 մարդ` շենքի անվտանգության աշխատակիցը և հրշեջներից մեկը:
Ուխտա, Ռուսաստան	2005 թվականի հուլիսի 11	Հրդեհ «Պասաժ» առևտրի կենտրոնում^[24]	Հրդեհի հետևանքով 25 մարդ Է զոհվել, 10-ը` վիրավորվել:
Վլադիվոստոկ, Ռուսաստան	2006 թվականի հունվարի 16	Սբերբանկի հրդեհը Վլադիվոստոկում^[25]	ինը զոհ^[26], մոտ 20 մարդ վիրավորվել է^[27]:
Մոսկվա, Ռուսաստան	2009 թվականի մայիաի 9-ի գիշերվանից մինչև մայիսի 10	Գազատարի պայթյուն Մոսկվայում (2009)	Կրակի բարձրությունը հասել է 100 մետրի, մոտակա գերեզմանոցում ծառեր են վառվել և հալվել են հուշարձանները, կրակի լեզուները տեսանելի են եղել ավելի քան 50 կիլոմետր հեռավորության վրա: Տուժել է 5 մարդ:
Պերմ, Ռուսաստան	2009 թվականի դեկտեմբերի 4-ի գիշերվանից մինչև դեկտեմբերի 5-ը	Հրդեհ «Կաղ ձի» ակումբում»^[28]:	Ակումբի ծննդյան օրվա տոնակատարությանը հրատեխնիկայի անզգույշ օգտագործման պատճառով տեղի է ունեցել հրդեհ: Այցելուների ճնշող մեծամասնությունը խեղդվել կամ թունավորվել է այրման արտադրանքից: Զոհվել է 156 մարդ, մոտ հարյուր մարդ տուժել է: Սա զոհերի քանակով ամենամեծ հրդեհն է ժամանակակից Ռուսաստանում:
Մեքսիկական ծոց, ԱՄՆ	2010 թվականի ապրիլի 20	Deepwater Horizon նավթային պլատֆորմի պայթյուն	Համաշխարհային պատմության մեջ խոշորագույն տեխնածին աղետներից մեկն է: Նավթի արտահոսքի հետևանքով Մեքսիկական ծոցի ափերի ավելի քան 171 մղոն է աղտոտվել: Ավելի քան 57,000 քմ մղոն տարածքում արգելվել է իրականացնել ձկնորսական գործունեությունը: Ենթադրվում է, որ Պարսից ծոցի ջրերում 800 000 բարել նավթ է հայտնվել: Հրդեհի հետեւանքով զոհվել է 13 մարդ (նրանցից երկուսը` հետևանքների վերացման ժամանակ), ևս 17 մարդ տուժել է:
Աբադան, Թուրքմենստան	2011 թվականի հուլիսի 7-8	Հրդեհ Աբադանի ռազմական պահեստում	Հրդեհը ուղեկցվել է զինամթերքի պայթյուններով: Տարբեր տվյալներով զոհվել է 15-ից 1300 մարդ: Հավաստի տեղեկություններ գրեթե չկան:
Դաքքա, Բանգլադեշ 2012 թվականի նոյեմբերի 24	Հրդեհ Դաքքայում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 117 մարդ, ևս շուրջ 200-ը տուժել են:
Օդեսսա, Ուկրաինա	2014 թվականի մայիսի 2	Հրդեհ Արհմիությունների տանը	Ըստ ուկրաինական պաշտոնական տվյալների` զոհվել է 42 մարդ (այդ թվում 4-ը` հիվանդանոցում)^[29]:
Մոսկվա, Ռուսաստան	2015 թվականի հունվարի 30	Հրդեհ ԻՆԻՈՆ ՌԳԱ գրադարանում	Զոհեր և տուժածներ չեն եղել, ըստ ՌԳԱ նախագահ Վլադիմիր Ֆորտովի նախնական գնահատականի` հրդեհի հետևանքով կորցրել է գրադարանային ֆոնդերի 20 % -ը^[30]. հայտնաբերվել են հրդեհից հափշտակության փաստեր:
Կազան, Ռուսաստան	2015 թվականի մարտի 11	Հրդեհ «Ծովակալ» առևտրի կենտրոնում	Հրդեհի հետևանքով 19 մարդ է զոհվել, ևս 70-ը` վիրավորվել:
Գլեվախա, Ուկրաինա	2015 թվականի հունիսի 8	Հրդեհ Կիևի մերձակա նավթաբազայում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 6 մարդ, ևս 15-ը տուժել են: Հրդեհը մարելու ժամանակ այրվել են մի քանի հրշեջ մեքենաներ: Մի քանի օրվա ընթացքում այրվել է նավթամթերքի մոտ երկու երրորդը:
Բուխարեստ, Ռումինիա	2015 թվականի հոկտեմբերի 30	Հրդեհ Colectiv ակումբում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 58 մարդ, ևս 160-ը տուժել են:
Պարավուր, Հնդկաստան	2016 թվականի ապրիլի 10	Հրդեհ Պուտտինգալ տաճարում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է ավելի քան 110 մարդ, ավելի քան 350-ը տուժել են: Ամբողջությամբ ոչնչացվել է Պուտտինգալ տաճարը:
Թեհրան, Իրան	2017 թվականի հունվարի 19	Հրդեհ և փլուզում Պլասկո առևտրի կենտրոնում	Հրդեհին հաջորդած շենքի փլուզման հետևանքով զոհվել է ավելի քան 20 հրշեջ, տուժել է ավելի քան 200 մարդ:
Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն	2017 թվականի հունիսի 14	Հրդեհ Grenfell Tower-ում	Հրդեհի հետևանքով 71 մարդ Է զոհվել:
Դոնի Ռոստով, Ռուսաստան	2017 թվականի օգոստոսի 21	Հրդեհ Դոնի Ռոստովում	Հրդեհի հետևանքով զոհվել է 1 մարդ, տուժել` 650-ը: Հրդեհի պատճառը քաղաքի կենտրոնական մասում հրկիզումն է, որը ոչնչացրել է մոտ 120 շինություն: Մեղավորները հայտնի չեն:
Կեմերովո, Ռուսաստան	2018 թվականի մարտի 25	Հրդեհ Ձմեռային բալ առևտրա-ժամանցային կենտրոնում	Զոհվել է 60 մարդ, այդ թվում` 41 երեխա:
Սան Պաուլո, Բրազիլիա	2018 թվականի մայիսի 1	Հրդեհ Wilton Paes de Almeida շենքում	Ամբողջությամբ փլուզվել է 24 հարկանի շենքը:
Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա	2018 թվականի սեպտեմբերի 2	Բրազիլիայի ազգային թանգարանի հրդեհ	Հրդեհն ընդգրկել Է Բրազիլիայի ազգային թանգարանի շենքի բոլոր երեք հարկերը: Մարդիկ չեն տուժել, սակայն կրակը ոչնչացրել է թանգարանի գրեթե ողջ հավաքածուն, որը կազմում էր մինչև 20 մլն ցուցանմուշներ:
Կալիֆորնիա, ԱՄՆ	2018 թվականի հունիս-նոյեմբեր	Կալիֆոռնիայի անտառային հրդեհներ (2018)	Անտառային հրդեհ Կալիֆորնիա նահանգում. զոհվել է 101 մարդ, այրվել է ավելի քան 22,7 հազար շինություն:
Փարիզ, Ֆրանսիա	2019 թվականի ապրիլի 15	Հրդեհ Փարիզի Աստվածամոր տաճարում	Հրդեհն ամբողջությամբ ծածկել է Շպիլ տաճարը: Տաճարի տանիքը և ժամացույցը փլվել են, ինտերիերն ամբողջությամբ այրվել է: Մարդիկ չեն տուժել:
Մոսկվա, Ռուսաստան	մայիսի 5 2019	SSJ 100-ի ավիավթար Շերեմետևո օդանավակայանում	Օդանավի պոչային հատվածի բռնկման հետեւանքով 41 մարդ Է զոհվել:
Սիբիր, Ռուսաստան	2019 թվականի հուլիս-սեպտեմբեր	Անտառային հրդեհներ Սիբիրում (2019)	Ռուսաստանի մի քանի շրջաններում (ամենից շատ Յակուտիայում, Կրասնոյարսկի երկրամասում և Իրկուտսկի մարզում) անտառային հրդեհ է բռնկվել: Հրդեհում այրվում է գրեթե 2.8 մլն հեկտար անտառ (28 000 կմ²)^[31], ինչը գրեթե 5 անգամ ավելի է, քան 2011 թվականին անտառի բռնկման ժամանակ:
Ավստրալիա	2019 թվականի հոկտեմբեր-2020 թվականի փետրվար	Անտառային հրդեհներ Ավստրալիայում (2019-2020)	Ոչնչացվել է ավելի քան 5 մլն հեկտար անտառ, այրվել է ավելի քան 1000 տուն, զոհվել է 33 մարդ:

Օստանկինի հեռուստաաշտարակի հրդեհը 2000 թվականի օգոստոսին
Կատրինա փոթորկից հետո Նոր Օռլեանի հրդեհ

Ծանոթագրություններ

↑ Հրդեհ//Ս. Ի. Օժեգով Ռուսաց լեզվի բացատրական բառարան —Մ.: Աշխարհ և կրթություն, Օնիքս, 2011
↑ «Գարնանային արևի ճառագայթը գրեթե հրկիզել է Վիտեբսկում գտնվող բնակարանը» (ռուսերեն). TUT.BY. 2011-03-21. Վերցված է 2019-05-19-ին.
↑ «Հրդեհային անվտանգություն Ռուսաստանում». www.inopressa.ru. Վերցված է 2019-05-19-ին.
↑ «Անտառային հրդեհներն այրում են էկանոմիկան». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-09-ին. Վերցված է 2011-07-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ФЕДЕРАЛЬНЫЙ СПРАВОЧНИК — 10.09.2010
↑ Jewish Encyclopedia
↑ Զեկույց` Մոսկվայի «Համառուսական» հրդեհ
↑ Էքսպրես-շաբաթ
↑ «Համբուրգ. 1842 թ.». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-05-ին. Վերցված է 2011-07-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 15 (օգնություն)
↑ Richard Clogg, A Concise History of Greece, Cambridge University Press, 2002, էջ. 97
↑ Never Again: Ending War, Democide, & Famine Through Democratic Freedom Factual Supplement to the NEVER AGAIN SERIES R.J. RUMMEL
↑ Milton, Giles. Paradise Lost: Smyrna 1922: The Destruction of Islam’s City of Tolerance. Hodder & Stoughton Ltd., London, 2008. Цт.по: ADAM KIRSCH The Ruined City of Smyrna: Giles Milton’s 'Paradise Lost'//New York Sun.
↑ Rudolph J. Rummel, Irving Louis Horowitz (1994). «Turkey’s Genocidal Purges». Death by Government. Transaction Publishers. ISBN 1-56000-927-6, стр. 5, строки 315—332
↑ Անհետացած քաղաքներ` Կուրշա-2 բնակավայր
↑ Հրդեհ «Կոկոսյան պուրակ» պուրակում 1942 թվականին
↑ Կորովին, Վիտալի. «Ստալինգրադի ռմբակոծության զոհերի հիշատակի օր». VOLGOGRAD.RU. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-21-ին. Վերցված է 2008 թվականի ապրիլի 17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |datepublished= ignored (օգնություն); Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Կարդացեք Իգարկի հոդվածը
↑ Աշխարհի աղետները` Հրդեհ Սենտ Լորան դե Պոն
↑ «ԳՊՍ ՄՉՍ Ռուսաստանի ԱկադեմիաА». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-24-ին. Վերցված է 2011-07-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Այս օրը պատմության մեջ: Կրակոտ Սըզրանի ողբերգություն: | САМАРСКАЯ СТАРИНА. Պատմության անիվ | Սամարան այսօր — Տեղեկատվական ալիք
↑ «1989 թվական — ՇՖԼՈՒ արտադրանքի պոռթկում, որին հաջորդում է պայթյուն և հրդեհ դեր. Ուլու Տելյակի մոտ» (ռուսերեն). Ռուսաստանի ԱԻՆ Բաշկորտոստանի Հանրապետության գլխավոր վարչություն. Արխիվացված է օրիգինալից 2005-01-12-ին. Վերցված է 2011-05-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Toll up to 645 in Soviet train blast, Chicago Sun-Times (1989 թվականի հուլիսի 26)
↑ «Խոշոր հրդեհներ 2005-2013 թվականներին` աշխարհի առևտրի կենտրոններում». Ռիա Նորություններ (ռուսերեն). 20131017T1730+0400Z. Վերցված է 2018-04-02-ին.
↑ «Ուխտա քաղաքի առևտրի համալիրներից մեկում հրդեհի զոհերի թիվը հասել է 25-ի:». Մոսկվայի արձագանք. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-08-ին. Վերցված է 2008 թվականի հոկտեմբերի 10-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |datepublished= ignored (օգնություն); Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Վլադիվոստոկում հրդեհի հետեւանքով տուժածները մնում են ծանր վիճակում`» (ռուսերեն). Ռւա Նորություններ. 20060117T0353+0300Z. Վերցված է 2019-05-19-ին.
↑ «№». vladevstok.narod.ru. Վերցված է 2019-05-19-ին.
↑ «տաբլոիդ ФАКТNEWS». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-14-ին. Վերցված է 2009-12-07-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ The nightclub fire in Perm, Russia//INTERNATIONAL FIRE FIGHTER February 2010 Issue 25
↑ Հրապարակվել է «Օդեսսայի սպանդից զոհվածների ամբողջական ցուցակը» // 2014 թվականի մայիսի 14
↑ «հրդեհից ԻՆԻՈՆ գրադարանային ֆոնդի 20% -ը կորցրվել է» (ռուսերեն). Ինտերֆաքս. 2015-02-02.
↑ «ԱԻՆ-ը հայտնել է Սիբիրում հրդեհների տարածման պատճառը».

[1] Հրդեհ//Ս. Ի. Օժեգով Ռուսաց լեզվի բացատրական բառարան —Մ.: Աշխարհ և կրթություն, Օնիքս, 2011

[2] «Գարնանային արևի ճառագայթը գրեթե հրկիզել է Վիտեբսկում գտնվող բնակարանը» (ռուսերեն). TUT.BY. 2011-03-21. Վերցված է 2019-05-19-ին.

[3] «Հրդեհային անվտանգություն Ռուսաստանում». www.inopressa.ru. Վերցված է 2019-05-19-ին.

[4] «Անտառային հրդեհներն այրում են էկանոմիկան». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-09-ին. Վերցված է 2011-07-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] ФЕДЕРАЛЬНЫЙ СПРАВОЧНИК — 10.09.2010

[6] Jewish Encyclopedia

[7] Զեկույց` Մոսկվայի «Համառուսական» հրդեհ

[8] Էքսպրես-շաբաթ

[9] «Համբուրգ. 1842 թ.». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-05-ին. Վերցված է 2011-07-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 15 (օգնություն)

[10] Richard Clogg, A Concise History of Greece, Cambridge University Press, 2002, էջ. 97

[autogenerated1-11] Never Again: Ending War, Democide, & Famine Through Democratic Freedom Factual Supplement to the NEVER AGAIN SERIES R.J. RUMMEL

[Milton2-12] Milton, Giles. Paradise Lost: Smyrna 1922: The Destruction of Islam’s City of Tolerance. Hodder & Stoughton Ltd., London, 2008. Цт.по: ADAM KIRSCH The Ruined City of Smyrna: Giles Milton’s 'Paradise Lost'//New York Sun.

[rummel-13] Rudolph J. Rummel, Irving Louis Horowitz (1994). «Turkey’s Genocidal Purges». Death by Government. Transaction Publishers. ISBN 1-56000-927-6, стр. 5, строки 315—332

[14] Անհետացած քաղաքներ` Կուրշա-2 բնակավայր

[15] Հրդեհ «Կոկոսյան պուրակ» պուրակում 1942 թվականին

[16] Կորովին, Վիտալի. «Ստալինգրադի ռմբակոծության զոհերի հիշատակի օր». VOLGOGRAD.RU. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-21-ին. Վերցված է 2008 թվականի ապրիլի 17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |datepublished= ignored (օգնություն); Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[17] Կարդացեք Իգարկի հոդվածը

[18] Աշխարհի աղետները` Հրդեհ Սենտ Լորան դե Պոն

[19] «ԳՊՍ ՄՉՍ Ռուսաստանի ԱկադեմիաА». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-24-ին. Վերցված է 2011-07-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[20] Այս օրը պատմության մեջ: Կրակոտ Սըզրանի ողբերգություն: | САМАРСКАЯ СТАРИНА. Պատմության անիվ | Սամարան այսօր — Տեղեկատվական ալիք

[emerRB-21] «1989 թվական — ՇՖԼՈՒ արտադրանքի պոռթկում, որին հաջորդում է պայթյուն և հրդեհ դեր. Ուլու Տելյակի մոտ» (ռուսերեն). Ռուսաստանի ԱԻՆ Բաշկորտոստանի Հանրապետության գլխավոր վարչություն. Արխիվացված է օրիգինալից 2005-01-12-ին. Վերցված է 2011-05-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[22] Toll up to 645 in Soviet train blast, Chicago Sun-Times (1989 թվականի հուլիսի 26)

[:0-23] «Խոշոր հրդեհներ 2005-2013 թվականներին` աշխարհի առևտրի կենտրոններում». Ռիա Նորություններ (ռուսերեն). 20131017T1730+0400Z. Վերցված է 2018-04-02-ին.

[24] «Ուխտա քաղաքի առևտրի համալիրներից մեկում հրդեհի զոհերի թիվը հասել է 25-ի:». Մոսկվայի արձագանք. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-08-ին. Վերցված է 2008 թվականի հոկտեմբերի 10-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |datepublished= ignored (օգնություն); Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[25] «Վլադիվոստոկում հրդեհի հետեւանքով տուժածները մնում են ծանր վիճակում`» (ռուսերեն). Ռւա Նորություններ. 20060117T0353+0300Z. Վերցված է 2019-05-19-ին.

[26] «№». vladevstok.narod.ru. Վերցված է 2019-05-19-ին.

[27] «տաբլոիդ ФАКТNEWS». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-14-ին. Վերցված է 2009-12-07-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[28] The nightclub fire in Perm, Russia//INTERNATIONAL FIRE FIGHTER February 2010 Issue 25

[29] Հրապարակվել է «Օդեսսայի սպանդից զոհվածների ամբողջական ցուցակը» // 2014 թվականի մայիսի 14

[иф-30] «հրդեհից ԻՆԻՈՆ գրադարանային ֆոնդի 20% -ը կորցրվել է» (ռուսերեն). Ինտերֆաքս. 2015-02-02.

[31] «ԱԻՆ-ը հայտնել է Սիբիրում հրդեհների տարածման պատճառը».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

@@ Տող 38. / Տող 38. @@
 * Ըստ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության վիճակագրության ՝ 2008 թվականին Ռուսաստանում 200 հազար հրդեհների հետևանքով 15 հազար մարդ Է զոհվել<ref>{{Cite web|url=https://www.inopressa.ru/article/07Dec2009/inotheme/club.html|title=Հրդեհային անվտանգություն Ռուսաստանում|publisher=www.inopressa.ru|accessdate=2019-05-19}}</ref>: 2009 թվականին Ռուսաստանում տեղի է ունեցել 187 150 հրդեհ, որոնց հետևանքով զոհվել է 13 934 մարդ, տուժել է 13 155 մարդ: Ավելի քան 70% հրդեհների տեղի է ունենում բնակելի հատվածում, տարեկան զրկվում են բնակարանային 138 հազար ռուսաստանցիների. 2010 թվականին Ռուսաստանում 32 հազար անտառային հրդեհների հետևանքով տուժել է 2,3 մլն հա հող, 62 մարդ զոհվել է, իսկ հարյուրավոր մարդիկ անօթևան են մնացել<ref>{{Cite web |url=http://mn.ru/economics/20110513/301912330-print.html |title=Անտառային հրդեհներն այրում են էկանոմիկան |accessdate=2011-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609172351/http://www.mn.ru/economics/20110513/301912330-print.html |archivedate=2011-06-09 |deadlink=yes }}</ref>:
 * [[ԱՄՆ]]-ում [[2009]] թվականին հրդեհների հետևանքով 4 հազար մարդ Է զոհվել<ref>[http://federalbook.ru/news/analitics/10.09.2010-2.html ФЕДЕРАЛЬНЫЙ СПРАВОЧНИК — 10.09.2010<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>:
-* [[Ավստրալիա]]յում 2019 թվականին բնական հրդեհների պատճառով 173 մարդ Է զոհվել և ամբողջությամբ ավերվել քաղաքներ:
+* [[Ավստրալիա]]յում 2019 թվականին բնական հրդեհների պատճառով 173 մարդ է զոհվել և
-== Մշակույթում ==
+== շակույթում ==
-=== Գրականությունում (Ստեղծագործություններ հրդեհների և հրշեջների մասին) ===
+=== Գրականեն քաղաքներւմ (Ստեղծագործություններ հրդեհների և հրշեջների մասին) ===
 * Վ.Մ. Սաննի Մեծ հրդեհ. վեպ 1986. — 320.