«Ժուան Ցզի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ժուան Ցզի; չինարեն՝ 莊子 և չինարեն՝ 庄子
Ծնվել է	մոտ մ. թ. ա. 369
Ծննդավայր	Շանցյու, Սուն, Western Zhou
Մահացել է	մոտ մ. թ. ա. 288
Քաղաքացիություն	Սուն
Մայրենի լեզու	հին չինարեն
Ազդվել է	Լաո Ցզի
Երկեր	Ժուան Ցզի
Մասնագիտություն	փիլիսոփա, գրող և բանաստեղծ
	Zhuangzi Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

11:14, 22 փետրվարի 2021-ի տարբերակ

Ժուան Ցզի (մոտ մ.թ.ա. 369— մ.թ.ա. 286 թ.), չինացի մտածող, դաոսական ուսմունքի վաղ մեկնիչներից ամենազադեցիկը։ Նրա աշխատությունը, որը կրում է մտածողի անունը («Ժուան Ցզի»), համարվում է դաոսականության կարևոր տեքստերից մեկը։ Շատերի կողմից այն համարվում է ավելի կարևոր երկ, քան դաոսական ուսմունքի հիմքում ընկած Լաո Ցզիի «Դաո Դե Ցզի» երկը ^[3]։ Ժուան Ցզիի ուսմունքը մեծ ազդեցություն է թողել նաև չինական բուդդայականության զարգացման վրա և նշանակալի ներգործություն է ունեցել չինական բնապատկերի և պոեզիայի վրա:

Կյանքը

Չնայած նրա կարևորությանը` Ժուան Ցզի կյանքի մանրամասները, բացի «Ժուան Ցզի» երկում նրա մասին եղած պատումներից, անհայտ են: Չինացի «Մեծ պատմիչ» ՝ Սիմա Ցյանը (մահացել է մ.թ.ա. մոտ 87 թ.), Ժուան Ցզիի մասին իր կենսագրական ակնարկում ներկայացնում է սակավ տեղեկություններ: Նա հաղորդում է, որ մտածողը ծնվել է Մեն նահանգում, նրա անձնանունը Ժու էր, և որ նա իր հայրենի նահանգի Քիյուան քաղաքում ոչ բարձրաստիճան պաշտոնյա էր: Ըստ պատմիչի Ժուան Ցզին ապրել է Չուի արքայազն Վեի օրոք (մահացել է մ.թ.ա. 327 թ.) և, հետևաբար, մեկ այլ կարևոր չինացի փիլիսոփա, Կոնֆուցիոսի ուսմունքի հետևորդ Մեն Ցզիի ժամանակակիցն է։

Ժուան Ցզին առավել հայտնի է իր անունը կրող գրքով: Այն բաղկացած է 33 գլուխներից։ Ուսումնասիրողների կարծիքով, Ժուան Ցզի գրչին են պատկանում երկի առաջին յոթ գլուխները ՝ այսպես կոչված «ներքին գրքերը», մինչդեռ «արտաքին գրքերը» (գլուխներ 8–22) և «խառը գրքերը» (գլուխներ 23–33) մեծ մասամբ փիլիսոփայի հետևորդների գրչի արդյունքն են: Երկի վերջին գլուխները նաև պարունակում են Չժուան Ցզիի մասին տարբեր պատումներ:

Ուսմունքը

Ժուան Ցզին ուսուցանել է, որ այն, ինչ կարելի է իմանալ կամ ասել Դաոյի մասին, դա Դաո չէ: Դաոն չունի ոչ սկիզբ, ոչ ավարտ, ոչ էլ սահմանափակումներ կամ սահմանազատումներ: Կյանքը, առերևույթ աշխարհը Դաոյի շարունակական դրսևորումն ու վերափոխումն է, որում չկա ավելի լավ կամ ավելի վատ, չկա բարիք կամ չարիք: Պետք է թույլ տրվի, որ իրերն ընթանան իրենց ընթացքով, և մարդիկ չպետք է արժևորեն մի իրավիճակը մյուսի նկատմամբ: Իսկապես առաքինի մարդը զերծ է հանգամանքներից, անձնական կապվածություններից, ավանդույթի հարկադրանքից և շրջակա աշխարհը բարեփոխելու մտքերից: Այդ նկատառումներից ելնելով` Ժուան Ցզին մերժել է Չու պետության վարչապետ դառնալու առաջարկը` չցանկանալով մասնակից դառնալ արքունիքի միջավայրի ինտրիգներին:

Փիլիսոփայի աշխարհընկալման ամբողջական հարաբերականությունն արտահայտված է «Ժուան Ցզի» երկի առավել հայտնի հատվածներից մեկում.

«Մի անգամ ես ՝ Ժուան Ցզին, երազում տեսա, որ թիթեռ եմ և երջանիկ եմ որպես թիթեռ: Գիտակցում էի, որ ինքս ինձանից բավականին գոհ եմ, բայց չգիտեի, որ Ժուան Ցզին եմ: Հանկարծ ես արթնացա և ինձ գիտակցեցի որպես Ժուան Ցզի: Եվ ահա ես չգիտեմ`Ժուան Ցզին էր երազ տեսնում, որ ինքը թիթեռ է, թե թիթեռն էր երազ տեսնում, որ ինքը Ժուան Ցզին է: Բայց չէ որ, Ժուան Ցզիի և թիթեռի միջև որոշակի տարբերություն կա։ Ահա սա՛ է կոչվում իրերի վերափոխում»:

Հարցին, թե որտեղ է Դաոն, Ժուան Ցցին պատասխանում է, որ այն ամենուրեք է: Երբ նրան խնդրում են ավելի հստակ արտահայտվել, նա հայտարարում է, որ Դաոն մրջյունների մեջ է և անգամ ավելի ստորին շերտերում՝ մոլախոտերի և գետնին ընկած խեցիների կտորների մեջ: Ավելին, Դաո կարելի է գտնել նաև արտաթորանքի և մեզի մեջ: Դաոյի ամենաթափանցության մասին այս ուժգին հայտարարությունն իր զուգահեռներն ունեցավ հետագա չինական բուդդայականության մեջ, որում նման խոսքերով էր նկարագրվում մշտապես և ամեն ինչում ներկա և ներթափանցված Բուդդան։

Ժուան Ցցին գերազանցապես աշխարհի վայրիվերումներից ազատ, Դաոյի հետ միասնության մեջ գտնվող մարդու փիլիսոփայություն է:

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France Record #11887919x // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.
↑ Ames R. T., Ware J. H. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
↑ https://www.britannica.com/biography/Zhuangzi

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժուան Ցզի» հոդվածին։

[_02395ed30dffad90-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France Record #11887919x // BnF catalogue général (ֆր.) — Paris: BnF.

[_91c95cd732f284b5-2] Ames R. T., Ware J. H. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.

[3] ttps://www.britannica.com/biography/Zhuangzi

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Անձ}}
-'''Ժուան Ցզի''' (մոտ մ.թ.ա. 369— մ.թ.ա. 286 թ.), [[Չինաստան|չինացի]] մտածող, [[Դաոսականություն|դաոսական]] ուսմունքի վաղ մեկնիչներից ամենազադեցիկը։ Նրա աշխատությունը, որը կրում է մտածողի անունը («Ժուան Ցզի»), համարվում է դաոսականության կարևոր տեքստերից մեկը։ Շատերի կողմից այն համարվում է ավելի ընդգրկուն, քան դաոսական ուսմունքի հիմքում ընկած [[Լաո Ցզի]]ի «Դաո Դե Ցզի» երկը <ref>https://www.britannica.com/biography/Zhuangzi</ref>։
+'''Ժուան Ցզի''' (մոտ մ.թ.ա. 369— մ.թ.ա. 286 թ.), [[Չինաստան|չինացի]] մտածող, [[Դաոսականություն|դաոսական]] ուսմունքի վաղ մեկնիչներից ամենազադեցիկը։ Նրա աշխատությունը, որը կրում է մտածողի անունը («Ժուան Ցզի»), համարվում է դաոսականության կարևոր տեքստերից մեկը։ Շատերի կողմից այն համարվում է ավելի կարևոր երկ, քան դաոսական ուսմունքի հիմքում ընկած [[Լաո Ցզի]]ի «Դաո Դե Ցզի» երկը <ref>https://www.britannica.com/biography/Zhuangzi</ref>։
-Ժուան Ցզիի ուսմունքը մծ ազդեցություն է թողել նաև չինական բուդդայականության զարգացման վրա և նշանակալի ներգործություն է ունեցել չինական չինական բնապատկերի և պոեզիայի վրա:
+Ժուան Ցզիի ուսմունքը մեծ ազդեցություն է թողել նաև չինական [[Բուդդայականություն|բուդդայականության]] զարգացման վրա և նշանակալի ներգործություն է ունեցել չինական [[բնապատկեր]]ի և [[չինական պոեզիա|պոեզիա]]յի վրա:
 == Կյանքը ==
-Չնայած նրա կարևորությանը` Ժուան Ցզի կյանքի մանրամասները, բացի «Ժուան Ցզի» երկում նրա մասին եղած բազմաթիվ անեկդոտներից, անհայտ են: Հան դինաստիայի «Մեծ պատմիչ» ՝ [[Սիմա Ցյան]]ը  (մահացել է մ.թ.ա. մոտ 87 թ.), Ժուան Ցզիի մասին իր կենսագրական ակնարկում ներկայացնում է սակավ տեղեկություններ: Նա հաղորդում է, որ մտածողը ծնվել է Մեն նահանգում, նրա անձնանունը Ժու էր, և որ նա իր հայրենի նահանգի Քիյուան քաղաքում ոչ բարձրաստիճան պաշտոնյա էր: Ըստ պատմիչի Ժուան Ցզին ապրել է Չուի արքայազն Վեի օրոք (մահացել է մ.թ.ա. 327 թ.) և, հետևաբար, մեկ այլ կարևոր չինացի փիլիսոփա, [[Կոնֆուցիոս|Կոնֆուցիոսի]] ուսմունքի հետևորդ [[Մեն Ցզի]]ի ժամանակակիցն է։
+Չնայած նրա կարևորությանը` Ժուան Ցզի կյանքի մանրամասները, բացի «Ժուան Ցզի» երկում նրա մասին եղած պատումներից, անհայտ են: Չինացի «Մեծ պատմիչ» ՝ [[Սիմա Ցյան]]ը  (մահացել է մ.թ.ա. մոտ 87 թ.), Ժուան Ցզիի մասին իր կենսագրական ակնարկում ներկայացնում է սակավ տեղեկություններ: Նա հաղորդում է, որ մտածողը ծնվել է Մեն նահանգում, նրա անձնանունը Ժու էր, և որ նա իր հայրենի նահանգի Քիյուան քաղաքում ոչ բարձրաստիճան պաշտոնյա էր: Ըստ պատմիչի Ժուան Ցզին ապրել է Չուի արքայազն Վեի օրոք (մահացել է մ.թ.ա. 327 թ.) և, հետևաբար, մեկ այլ կարևոր չինացի փիլիսոփա, [[Կոնֆուցիոս|Կոնֆուցիոսի]] ուսմունքի հետևորդ [[Մեն Ցզի]]ի ժամանակակիցն է։
-Ժուան Ցզին առավել հայտնի է իր անունը կրող գրքով: Այն բաղկացած է 33 գլուխներից։ Ուսումնասիրողների կարծիքով`Ժուան Ցզի գրչին են պատկանում երկի առաջին յոթ գլուխները ՝ այսպես կոչված «ներքին գրքերը», մինչդեռ «արտաքին գրքերը» (գլուխներ 8–22) և «խառը գրքերը» (գլուխներ 23–33) մեծ մասամբ փիլիսոփայի հետագա հետևորդների գրչի արդյունքն է: Երկի վերջին գլուխները նաև պարունակում են Չժուան Ցզիի մասին տարբեր պատումներ:
+Ժուան Ցզին առավել հայտնի է իր անունը կրող գրքով: Այն բաղկացած է 33 գլուխներից։ Ուսումնասիրողների կարծիքով, Ժուան Ցզի գրչին են պատկանում երկի առաջին յոթ գլուխները ՝ այսպես կոչված «ներքին գրքերը», մինչդեռ «արտաքին գրքերը» (գլուխներ 8–22) և «խառը գրքերը» (գլուխներ 23–33) մեծ մասամբ փիլիսոփայի հետևորդների գրչի արդյունքն են: Երկի վերջին գլուխները նաև պարունակում են Չժուան Ցզիի մասին տարբեր պատումներ:
 == Ուսմունքը ==
-Ժուան Ցզին ուսուցանել է, որ այն, ինչ կարելի է իմանալ կամ ասել [[Դաո]]յի մասին, դա Դաո չէ: Այն չունի ոչ սկիզբ, ոչ ավարտ, ոչ էլ սահմանափակումներ կամ սահմանազատումներ: Կյանքը Դաոյի շարունակական դրսևորումն ու վերափոխումն է, որում չկա ավելի լավ կամ ավելի վատ, չկա բարիք կամ չարիք: Պետք է թույլ տրվի, որ իրերն ընթանան իրենց ընթացքով, և մարդիկ չպետք է արժևորեն մի իրավիճակը մյուսի նկատմամբ: Իսկապես առաքինի մարդը զերծ է հանգամանքներից, անձնական կապվածություններից, ավանդույթի հարկադրանքից և շրջակա աշխարհը բարեփոխելու մտքերից: Այդ նկատառումներից ելնելով` Ժուան Ցզին մերժել է Չու պետության վարչապետ դառնալու առաջարկը` չցանկանալով մասնակից դառնալ արքունիքի միջավայրի ինտրիգներին:
+Ժուան Ցզին ուսուցանել է, որ այն, ինչ կարելի է իմանալ կամ ասել [[Դաո]]յի մասին, դա Դաո չէ: Դաոն չունի ոչ սկիզբ, ոչ ավարտ, ոչ էլ սահմանափակումներ կամ սահմանազատումներ: Կյանքը, առերևույթ աշխարհը Դաոյի շարունակական դրսևորումն ու վերափոխումն է, որում չկա ավելի լավ կամ ավելի վատ, չկա բարիք կամ չարիք: Պետք է թույլ տրվի, որ իրերն ընթանան իրենց ընթացքով, և մարդիկ չպետք է արժևորեն մի իրավիճակը մյուսի նկատմամբ: Իսկապես առաքինի մարդը զերծ է հանգամանքներից, անձնական կապվածություններից, ավանդույթի հարկադրանքից և շրջակա աշխարհը բարեփոխելու մտքերից: Այդ նկատառումներից ելնելով` Ժուան Ցզին մերժել է Չու պետության վարչապետ դառնալու առաջարկը` չցանկանալով մասնակից դառնալ արքունիքի միջավայրի ինտրիգներին:
 Փիլիսոփայի աշխարհընկալման ամբողջական հարաբերականությունն արտահայտված է «Ժուան Ցզի» երկի առավել հայտնի հատվածներից մեկում.
@@ Տող 15. / Տող 15. @@
 <blockquote>''«Մի անգամ ես ՝ Ժուան Ցզին, երազում տեսա, որ թիթեռ եմ և երջանիկ եմ որպես թիթեռ: Գիտակցում էի, որ ինքս ինձանից բավականին գոհ եմ, բայց չգիտեի, որ Ժուան Ցզին եմ: Հանկարծ ես արթնացա և ինձ գիտակցեցի որպես Ժուան Ցզի: Եվ ահա ես չգիտեմ`Ժուան Ցզին էր երազ տեսնում, որ ինքը թիթեռ է, թե թիթեռն էր երազ տեսնում, որ ինքը Ժուան Ցզին է: Բայց չէ որ, Ժուան Ցզիի և թիթեռի միջև որոշակի տարբերություն կա։ Ահա սա՛ է կոչվում իրերի վերափոխում»:'' </blockquote>
-Հարցին, թե որտեղ է [[Դաո]]ն, Ժուան Ցցին պատասխանում է, որ այն ամենուրեք է: Երբ նրան խնդրում են ավելի հստակ արտահայտվել, նա հայտարարում է, որ [[Դաո]]ն մրջյունների մեջ է և անգամ ավելի ստորին շերտերում՝ մոլախոտերի և խեցիների կտորների մեջ: Ավելին, Դաո կարելի է գտնել նաև արտաթորանքի և մեզի մեջ: Դաոյի ամենաթափանցության մասին այս ուժգին հայտարարությունն իր զուգահեռներն ունեցավ հետագա չինական բուդդայականության մեջ, որում նման խոսքերով էր նկարագրվում մշտապես և ամեն ինչում ներկա և ներթափանցված Բուդդային։
+Հարցին, թե որտեղ է [[Դաո]]ն, Ժուան Ցցին պատասխանում է, որ այն ամենուրեք է: Երբ նրան խնդրում են ավելի հստակ արտահայտվել, նա հայտարարում է, որ [[Դաո]]ն մրջյունների մեջ է և անգամ ավելի ստորին շերտերում՝ մոլախոտերի և գետնին ընկած խեցիների կտորների մեջ: Ավելին, Դաո կարելի է գտնել նաև արտաթորանքի և մեզի մեջ: Դաոյի ամենաթափանցության մասին այս ուժգին հայտարարությունն իր զուգահեռներն ունեցավ հետագա չինական բուդդայականության մեջ, որում նման խոսքերով էր նկարագրվում մշտապես և ամեն ինչում ներկա և ներթափանցված [[Բուդդա]]ն։
-Ժուան Ցցին գերազանցապես Դաոյի հետ միասնության մեջ գտնվող աշխարհի վայրիվերումներից ազատ մարդու փիլիսոփայություն է:
+Ժուան Ցցին գերազանցապես աշխարհի վայրիվերումներից ազատ, Դաոյի հետ միասնության մեջ գտնվող մարդու փիլիսոփայություն է:
 == Ծանոթագրություններ ==