«Մանավազյաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

18:06, 7 Հուլիսի 2012-ի տարբերակ

Մանավազյաններ, նախարարական տոհմ Արշակունյաց Հայաստանում։ Մանաւազեանների ժառանգական կալուածքն էր Հայքի գավառը՝ Մանաւազակերտ կենտրոնով։ Ըստ ավանդության, Մանաւազեանները կոչուել են Հայկ Նահապետի որդի` Մանավազ նախնու անունով։ 330-ական թուականներին Մանաւազեաններն անհաշտ կռիվներ են մղել իրենց ազգակից իշխանական տոհմերի՝ Բզնունիների ու Որդունիների դեմ։ Չկարողանալով հաշտեցնել կռվող կողմերին՝ Տրդատ Գ Մեծի որդու` Խոսրով Գ Կոտակ թագավորի (330-ՅՅՑթթ.) հրամանով սպարապետ Վաչե Մամիկոնյանը ոչնչացրել է նրանց և բռնագրավել տիրույթները։ Հարք գավառը տրվել է Աղբիանոսյանների եպիսկոպոսական տոհմին։

Պատմաբան Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեանը կողմնակից է այն տեսակէտին, որ Արշակունեաց արքայատոհմը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր միջնախարարական բախումների հրահրողը: Բանն այն է, որ Հայոց արքունիքը որոշել էր իր վերահսկողութիւնը սահմանել Հայոց Ոստանից դէպի Մեծ Հայքի սահմանները գնացող մայրուղիները, ինչով իսկ ամրապնդած կլինէր թագաւորական կենտրոնաձիգ իշխանութիւնը: Ընդ որում, այդ ծրագրում յատուկ դեր ունէր "Արաքայական մայրուղին", որը Արտաշատից ձգւում էր դէպի Տիգրանակերտ: Այս ծրագիրն իրականացնելիս Արշակունեաց գահակալին յաջողուեց իրար դեմ հանել մայրուղիների վրայ գտնուող նախարարությունները, եթէ անգամ նրանք սահմանակից չէին, մասնաւորապէս` Մանաւազեաններին, Բզնունիներին ու Որդունիներին: Աշխարհագրական իրադրութիւնը հակամարտող նախարարական տոհմերին հարկադրում էր միմեանց դեմ պայքարել Արշակունիների տիրույթների վրայով, ինչն էլ Հայոց արքայի համար առիթ դարձաւ՝բնաջնջելու հակամարտող տոհմերից Մանաւազեաններին ու Որդունիներին: Արդիւնքում արքունիքին յաջողուեց.

1. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ Մեծ Հայքում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերից երկուսը, որոնց յետագայ գոյութիւնն անցանկալի էր եկուոր` պարթևազն Արշակունիների արքայական գահատոհմի հանդէպ,

2. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբիանոսեաններին:

Այսպիսով ներքին քաղաքականութիւնն իրականցնելիս Տրդատ Գ-ին որդի Խոսրով Բ-ն իրեն դրսևորեց որպէս ուժեղ կամքով օժտուած գահակալ: Նա իր վճռականութեամբ ու դաժանութեամբ որոշակիօրէն անգամ գերազանցեց նախորդ Արշակունի արքաներին: Արքայական կենտրոնաձիգ իշխանութեան ամրապնդման և հզորացման Արշակունի արքաների վարած այս քաղաքակութեանն էլ հենց զոհ գնաց Մանաւազեանների հինաւուրց տոհմը:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Մանավազյաններ''', նախարարական տոհմ  [[Արշակունի|Արշակունյաց]] Հայաստանում։  Մանավազյանների ժառանգական կալվածքն էր  [[Հայք]]ի գավառը՝  Մանավազակերտ կենտրոնով։   Ըստ ավանդության, Մանավազյանները կոչվել են  [[Հայկ Նահապետ]]ի որդի`  [[Մանավազ]] նախնու անունով։   330-ական թթ Մանավազյանների անհաշտ կռիվներ են մղել իրենց ազգակից  իշխանական տոհմերի՝  [[Բզնունիներ]]ի ու [[Որդունիներ]]ի դեմ։    Չկարողանալով հաշտեցնել կռվող կողմերին՝  [[Խոսրով Գ]] Կոտակ թագավորի հրամանով սպարապետ Վաչե Մամիկոնյանը ոչնչացրել է նրանց և բռնագրավել տիրույթները։    Հարք գավառը տրվել է [[Աղբիանոսյաններ]]ի  եպիսկոպոսական տոհմին։
+'''Մանավազյաններ''', նախարարական տոհմ  [[Արշակունի|Արշակունյաց]] Հայաստանում։  Մանաւազեանների ժառանգական կալուածքն էր  [[Հայք]]ի գավառը՝  Մանաւազակերտ կենտրոնով։   Ըստ ավանդության, Մանաւազեանները կոչուել են  [[Հայկ Նահապետ]]ի որդի`  [[Մանավազ]] նախնու անունով։   330-ական թուականներին Մանաւազեաններն անհաշտ կռիվներ են մղել իրենց ազգակից  իշխանական տոհմերի՝  [[Բզնունիներ]]ի ու [[Որդունիներ]]ի դեմ։    Չկարողանալով հաշտեցնել կռվող կողմերին՝  Տրդատ Գ Մեծի որդու` [[Խոսրով Գ]] Կոտակ թագավորի (330-ՅՅՑթթ.) հրամանով սպարապետ Վաչե Մամիկոնյանը ոչնչացրել է նրանց և բռնագրավել տիրույթները։    Հարք գավառը տրվել է [[Աղբիանոսյաններ]]ի  եպիսկոպոսական տոհմին։
+[[Պատմաբան]] [[Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեան]]ը կողմնակից է այն տեսակէտին, որ [[Արշակունեաց]] [[արքայատոհմ]]ը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր  միջնախարարական բախումների հրահրողը: Բանն այն է, որ Հայոց արքունիքը որոշել էր իր վերահսկողութիւնը սահմանել Հայոց Ոստանից դէպի Մեծ Հայքի սահմանները գնացող մայրուղիները, ինչով իսկ ամրապնդած կլինէր թագաւորական կենտրոնաձիգ իշխանութիւնը: Ընդ որում, այդ ծրագրում յատուկ դեր ունէր "Արաքայական մայրուղին", որը Արտաշատից ձգւում էր դէպի Տիգրանակերտ: Այս ծրագիրն իրականացնելիս Արշակունեաց գահակալին յաջողուեց իրար դեմ հանել մայրուղիների վրայ գտնուող նախարարությունները, եթէ անգամ նրանք սահմանակից չէին, մասնաւորապէս` Մանաւազեաններին, Բզնունիներին ու Որդունիներին:  Աշխարհագրական իրադրութիւնը հակամարտող նախարարական տոհմերին հարկադրում էր միմեանց դեմ պայքարել Արշակունիների տիրույթների վրայով, ինչն էլ Հայոց արքայի համար առիթ դարձաւ՝բնաջնջելու հակամարտող տոհմերից Մանաւազեաններին ու Որդունիներին: Արդիւնքում արքունիքին յաջողուեց.
-[[Պատմաբան]] [[Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեան]]ը կարծում է, որ [[Արշակունեաց]] [[արքայատոհմ]]ը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր  միջնախարարական բախումների հրահրողը: Արդիւնքում արքունիքին յաջողուեց.
-. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ [[Մեծ Հայք]]ում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող երէք հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերի, որոնք նաև Խոսրով Կոտակի օրօք անհաշտ դիրք էին գրաւում եկուոր` պարթևազն [[Արշակունիներ]]ի [[արքայական]] [[գահատոհմ]]ի հանդէպ,
+. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ [[Մեծ Հայք]]ում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերից երկուսը, որոնց յետագայ գոյութիւնն անցանկալի էր եկուոր` պարթևազն [[Արշակունիներ]]ի [[արքայական]] [[գահատոհմ]]ի հանդէպ,
-. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբյանոսեաններին:
+. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբիանոսեաններին:
+Այսպիսով ներքին քաղաքականութիւնն իրականցնելիս Տրդատ Գ-ին որդի Խոսրով Բ-ն իրեն դրսևորեց որպէս ուժեղ կամքով օժտուած գահակալ: Նա իր վճռականութեամբ ու դաժանութեամբ որոշակիօրէն անգամ գերազանցեց նախորդ Արշակունի արքաներին: Արքայական կենտրոնաձիգ իշխանութեան ամրապնդման և հզորացման Արշակունի արքաների վարած այս քաղաքակութեանն էլ հենց զոհ գնաց Մանաւազեանների հինաւուրց տոհմը:
 {{ծանոթագրություններ|#Հայկական Սովետական Հանրագիտարան}}