«Ակունք (Կոտայքի մարզ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7 |
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-.mtaes.am +.mtad.am) |
||
Տող 14. | Տող 14. | ||
| կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] |
| կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]] |
||
| ժամային գոտի = +4 |
| ժամային գոտի = +4 |
||
| կայք = http://kotayk. |
| կայք = http://kotayk.mtad.am/about-communities/9/ |
||
}} |
}} |
||
17:42, 16 հունվարի 2021-ի տարբերակ
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ակունք (այլ կիրառումներ)
Գյուղ | |||
---|---|---|---|
Ակունք | |||
Ակունքի Սուրբ Կարապետ եկեղեցին | |||
Երկիր | Հայաստան | ||
Մարզ | Կոտայքի մարզ | ||
Հիմնադրված է | 1829 թ. | ||
Մակերես | 23.968 կմ² | ||
ԲԾՄ | 1450 մ | ||
Պաշտոնական լեզու | հայերեն | ||
Բնակչություն | 2100 մարդ (2012[1]) | ||
Ազգային կազմ | Հայեր | ||
Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
Պաշտոնական կայք | kotayk.mtad.am/about-communities/9/ | ||
| |||
Ակունք, գյուղ Հայաստանի Կոտայքի մարզում, Հատիս լեռան հարավային ստորոտին` Նորգյուղ և Զառ գյուղերի միջակայքում, Քառասունակն աղբյուրների մոտ, մարզկենտրոնից 42 կմ հարավ-արևմուտք, Աբովյան քաղաքից 5 կմ արևելք։ Ծովի մակերևույթից բարձր է 1445-1488 մ:
Ակունքը հայտնի է ոչ միայն այս գյուղի, այլև ողջ գավառի, իսկ մեր ժամանակներում նաև քաղաքամայր Երևանի համար կարևոր նշանակություն ունեցող գյուղամերձ աղբյուրներով. «...մերձ յայս գիւղ բղխին աղբերակունքն ջրոյ այսր գաւառի»[2]:
Անվանում
Կոտեից գավառի այն գյուղերից է, որ բազում դարեր զուտ հայաբնակ լինելով` 1604 թ. շահաբասյան բռնագաղթից հետո որոշ ժամանակ մնում են ամայի և պատմական անունը մոռացության մատնում: Խանական տիրապետության շրջանում ստանում է օտարոտի` Բաշգյուղ անվանումը, որն էլ 1946 թ. վերանվանվում է Ակունք:
Բնակչություն
Վայրի շատ ավելի վաղ ժամանակներից բնակեցված լինելու հանգամանքը վկայում են տեղում պահպանված և առնվազն մինչև վաղ միջնադար հասնող նյութական մշակույթի հուշարձանները։
Նախնիների հիմնական մասը 1820-ական թթ. Պարսկահայաստանից (Սալմաստ, Խոյ), ինչպես նաև Մեծ Եղեռնից հետո Վանի նահանգից փրկվածների շառավիղներ են:
Ակունքի ազգաբնակչության փոփոխությունը[3].
Տարի | 1831 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2004 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Բնակիչ | 9 | 827 | 1048 | 985 | 932 | 1190 | 1392 | 1725 | 1914 | 1957 |
Տնտեսություն
Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, ծխախոտագործությամբ և պտղաբուծությամբ։
Գյուղն ունի ջրերի շշալցման գործարան։
Դպրոց
1884 թ. գյուղում գործում էր դպրոցը[4]։ 1885 թ. փակվում է Ցարական իշխանությունների հրահանգով և 1889 թ. փետրվարի 1-ին ստացվում է վերաբացելու մասին կաթողիկոսական կոնդակ[5]: Թերևս նյութական դժվարություններից ելնելով և հակառակ ձեռք բերված թույլտվության, այնուամենայնիվ, մինչև 1896 թ. դպրոցը չէր գործում, իսկ դրանից հետո էլ չէր կարող գործել` կառավարության հրահանգով հայկական դպրոցների գործունեությունը կասեցված (1896-1905 թթ.) լինելու պատճառով: 1905 թ․. դպրոցը վերաբացվում է, սակայն, մինչև 1910 թ., ըստ էության, չի կարողանում կանոնավոր հունի մեջ մտնել: 1910 թ.-ից դրությունը փոխվում է, որն էլ համարվում է դպրոցի վերաբացման տարի։
1910/1911 ուստարում դասատվությունն ընթանում էր երկու սենյակից բաղկացած հատուկ դպրոցի համար կառուցված սեփական շենքում:
Դպրոցը երկամյա էր, երկսեռ, ուներ 1 ուսուցիչ և 45 սան (44 ար. և 1 իգ.)[6]: 1911 թ. երկսեռ դպրոցն ուներ 1 ուսուցիչ, 45 աշակերտ (40 ար., 5 իգ.)[7]:
1912/13 ուստարում հիշվում է որպես 3 բաժանմունքով, 1 ուսուցչով, 60 աշակերտով (53 ար. և 7 իգ.) երկսեռ դպրոց[8]:
1913|14 ուստարում ուներ 68 սան, որից միայն 3-ը` աղջիկ[9]:
1914 թ. գործում է եռամյա դասընթացով, մեկ ուսուցչով, դասասենյակի համատեղելիության համեմատ ավելի շատ` 60-70 աշակերտով:
Դպրոցի տարեկան բյուջեն գոյանում է Կովկասի հայոց բարեգործական միությունից փոխանցվող 200 ռուբլի նպաստով և աշակերտական թոշակադրամով, որը միասին կազմում էր 422 ռուբլի[10]:
1918 թ. դպրոցն ուներ 88 սան և 2 ուսուցիչ, նույնքան ուսուցիչ է ունեցել նաև 1919 թ.[11]:
Դպրոցի ուսուցիչն էր Գրիգոր Բալասանյանը։ Դպրոցի հոգաբարձուներն էին Բարսեղ Հարությունյանը, Բարսեղ Ստեփանյանը և Արշակ Մկրտչյան։
Խորհրդային տարիներից մինչ այժմ գյուղում գործում է միջնակարգ դպրոց:
Ի դեպ, այն գավառում առաջիններից էր, որ արդեն 1911/12 ուստարում ուներ 150 կտոր գիրք պարունակող գրադարան[12] և գրքերի թիվը 1912/13 թվականներին հասնում էր 128-ի[13]:
Պատմամշակութային կառույցներ
Ակունքն ունի Սբ. Կարապետ (Սբ. Աստվածածին 1855 թ.) եկեղեցի։ Գյուղի հյուսիսային մասում է գտնվում Սբ. Սարգիս եկեղեցու ավերակները, իսկ Շամիրամ լեռան հարավային ստորոտում պահպանվել են Սբ. Պողոս-Պետրոս մատուռի ավերակները (1551 թ.), ինչպես նաև կիկլոպյան ամրոցը։
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
- Ակունք (Կոտայքի մարզ) բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
- World Gazeteer: Armenia – World-Gazetteer.com
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
- Ակունք գյուղի պատմական հուշարձանները [1]
Ծանոթագրություններ
- ↑ Կոտայքի մարզի մարդահաշիվը (հայ.)
- ↑ Ստորագրութիւն Կաթուղիկէ Էջմիածնի և հինգ գաւառացն Արարատայ, աշխատասիրութեամբ Յովհաննու եպիսկոպոսի Շահխաթունեանց Շահրիարցւոյ միաբանի սրբոյ Էջմիածնի, հատոր Բ, Ս. Էջմիածին, 1842, էջ 161։.
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 13» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-09-12-ին. Վերցված է 2014 Ապրիլի 10-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 82:.
- ↑ Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 82: Ի դեպ, ըստ մեկ այլ հաղորդման (՛՛Արձագանք", 1890, N 3, էջ 6), կոնդակում նշվել է. "...իրաւունք է շնորհել բանալ միդասեան տղայոց ուսումնարաններ ... Երևանի թեմի Բաշ գիւղում":.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 7, ց. 1, գ. 156, թ. 11 շրջ.-12:.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 56, ց. 12, գ. 65, թ. 4 շրջ.:.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 56, ց. 15, գ. 606, թ. 5-6: Ուսուցիչն էր Գրիգոր Բալասանյանը (թ. 5):.
- ↑ Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 82:.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 48, ց. 1, գ. 390, թ. 40:.
- ↑ Վավերագրեր հայ եկեղեցու պատմության, գիրք Ե, Երևան, 1999, էջ 77, 111։.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 48, ց. 1, գ. 510, թ. 11:.
- ↑ ՀԱԴ (Հայաստանի ազգային դիվան), ֆ. 48, ց. 1, գ. 510, թ. 6:.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ակունք (Կոտայքի մարզ)» հոդվածին։ |
|
|