«Նապաստակներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
Տող 20. Տող 20.
** [[արկտիկական բելյակ]] (''Lepus arcticus'')<ref name="в">{{Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2|с=440}}</ref>
** [[արկտիկական բելյակ]] (''Lepus arcticus'')<ref name="в">{{Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2|с=440}}</ref>
** [[ալյասկյան նապաստակ]] (''Lepus othus'')<ref name="в" />
** [[ալյասկյան նապաստակ]] (''Lepus othus'')<ref name="в" />
** [[նապաստակ-բելյակ]] կամ [[նապաստակ-բելյակ|բելյակ]] (''Lepus timidus'')<ref name="а" />
** [[նապաստակ-բելյակ]] կամ [[նապաստակ-բելյակ|իռլանդական նապաստակ]] (''Lepus timidus'')<ref name="а" />
** †դոնյան նապաստակ (''Lepus tanaiticus'' Gureev, 1964)<ref>[http://www.bryansky-les.ru/img/science-activities/History%20of%20nature.pdf Улитко А. И. Таксономическое разнообразие крупных млекопитающих позднего неоплейстоцена в бассейне реки Чусовая (Средний Урал)] // Биодиверситиология: Современные проблемы изучения и сохранения биологического разнообразия: Сборник научных статей IV Международной научно-практической конференции / Под ред. к.б.н. А. В. Димитриева, Е. А. Синичкина. — Чебоксары: типография «Новое время», 2012.</ref>
** † դոնյան նապաստակ (''Lepus tanaiticus'' Gureev, 1964)<ref>[http://www.bryansky-les.ru/img/science-activities/History%20of%20nature.pdf Улитко А. И. Таксономическое разнообразие крупных млекопитающих позднего неоплейстоцена в бассейне реки Чусовая (Средний Урал)] // Биодиверситиология: Современные проблемы изучения и сохранения биологического разнообразия: Сборник научных статей IV Международной научно-практической конференции / Под ред. к.б.н. А. В. Димитриева, Е. А. Синичкина. — Чебоксары: типография «Новое время», 2012.</ref>
* Ենթացեղ Proeulagus
* Ենթացեղ Proeulagus
** Սևապոչ նապաստակ (Lepus californicus)<ref name="а" />
** Սևապոչ նապաստակ (Lepus californicus)<ref name="а" />
Տող 36. Տող 36.
** Կորեական նապաստակ (Lepus coreanus)<ref name="в" />
** Կորեական նապաստակ (Lepus coreanus)<ref name="в" />
** Կորսիկանի նապաստակ (Lepus corsicanus)<ref name="в" />
** Կորսիկանի նապաստակ (Lepus corsicanus)<ref name="в" />
** Գորշ նապաստակ (Lepus europaeus)<ref name="а" />
** [[գորշ նապաստակ]] (''Lepus europaeus'')<ref name="а" />
** Իբերիայի նապաստակ (Lepus granatensis)<ref name="в" />
** Իբերիայի նապաստակ (Lepus granatensis)<ref name="в" />
** Մանչժուրիան նապաստակ (Lepus mandschuricus)<ref name="а" />
** Մանչժուրիան նապաստակ (Lepus mandschuricus)<ref name="а" />

20:07, 2 Դեկտեմբերի 2020-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Նապաստակների ընտանիք

Նապաստակներ (լատ. Lepus), ճագարանմանների ընտանիքի տեսակ: Տարածված է ամենուր, բացի Ավստրալիայի և Անտարկտիդայի, ընդամենը 30 տեսակ: Տարբերվում են երկար ականջներով, կարճ բարձրացրած պոչով, չզարգացած վերջույթներով, երկար հետևի թաթերով, որը թույլ է տալիս շարժվել թրչկոտելով: Ռուսակի արագությունը կարող է հասնել 70 կմ/ժ:

Նապաստակները ապրում են մենակ կամ զույգերով: Իտարբերություն ճագարների, նապաստակները բույն չեն փորում, այլ փոքրիկ փոսերում բույն են սարքում:Նապաստակները ծնվելուց արդեն զարգացած են լինում, բրթով և բաց աչքերով, և մայրը նրանց հետ է մնում ընդամենը 5-6 օր, իսկ հետո ընդամենը մի քանի անգամ իրենց մոտ է գնում; այդ պատճառով շատ նապաստակներ մահանում են թշնամիներից: Նապաստակների տեսողությունը թույլ է, հոտառությունը՝ լավ է, լսողությունը՝ հրաշալի: Բազմաթիվ թշնամիների (մարդ, գիշատից կաթնասուններ և թռչուններ) նկատմամբ անպաշպանությունը դարցնում է իրենց ուշադիր և աննկատ:

Սնվում է տարբեր խոտաբույսերով. խոտով, հացազգի բույսերով, բանջարեղեններով, ծառի կեղևով, և կարող է նշանակալի վնաս հասցնել; հատկապես սիրում է մաղադանոս, կաղամբ և բողկ և այլն:

Գարնանը, զուգավորման շրջանից հետո, արուները պայքարում են էքերի համար. կանգնում են հետևի թաթերի վրա և մեկը միուսին հարվածում է առաչիններով: Ընդ որում նրանք կորցնում են իրենց ուշադրությունը, և այդ պահին նրանց կարող են տեսնել:

Ռուսաստանի տարածքում տարածված են ռուսակը և բելյակը, նապաստակ մանչուռսկին, նապաստակ՝ տոլայը:

Տեսակներ

Նապաստակների ցեղի մեջ ներառվում են հետևյալ տեսակները.

  • Ենթացեղ Macrotolagus
  • Ենթացեղ Poecilolagus
  • Ենթացեղ Lepus
  • Ենթացեղ Proeulagus
    • Սևապոչ նապաստակ (Lepus californicus)[1]
    • Սպիտակակողմ նապաստակ (Lepus callotis)[1]
    • Կապսկի նապաստակ (Lepus capensis)[1]
    • Դեղնավուն նապաստակ (Lepus flavigularis)[1]
    • Սևագորշ նապաստակ (Lepus insularis)[1]
    • Թփուտային նապաստակ (Lepus saxatilis)
    • Նապաստակ-ավազամուկ (Lepus tibetanus)
    • Տոլայ նապաստակ (Lepus tolai)[1]
  • Տարատեսակ Eulagos
    • Ջրուռային նապաստակ (Lepus castroviejoi)[2]
    • Յունյայան նապաստակ (Lepus comus)[2]
    • Կորեական նապաստակ (Lepus coreanus)[2]
    • Կորսիկանի նապաստակ (Lepus corsicanus)[2]
    • գորշ նապաստակ (Lepus europaeus)[1]
    • Իբերիայի նապաստակ (Lepus granatensis)[2]
    • Մանչժուրիան նապաստակ (Lepus mandschuricus)[1]
    • Գանգուր նապաստակ (Lepus oiostolus)[1]
    • Lepus starcki
    • Սպիտակապոչ նապաստակ (Lepus townsendii)[4]
  • Տարատեսակ Sabanalagus
    • Եթովպիական նապաստակ (Lepus fagani)[2]
    • Տարատեսակ Indolagus
    • Հայնայան նապաստակ (Lepus hainanus)[2]
    • Մուգ վզով նապաստակ (Lepus nigricollis)[1]
    • Բիռմական նապաստակ (Lepus peguensis)[1]
  • Տարատեսակ Sinolagus
    • Չինական նապաստակ (Lepus sinensis)[1]
  • Տարատեսակ Tarimolagus
    • Յարկենդիան նապաստակ (Lepus yarkandensis)[1]
    • Անորոշ տարատեսակ
    • Ճապոնական նապաստակ (Lepus brachyurus)[1]
    • Աբիսական նապաստակ (Lepus habessinicus)[1]

Նապաստակը մշակույթի մեջ

Նապաստակի կերպարը ունի մի քանի նշանակություն: Մի կողմից, նա կապված է մահվան հետ. հեքիաթներում պահպանում է Կոշչեյի մահը, նախանշանները խորհուրդ են տալիս խուսափել նրանց հետ հանդիպումից (օրինակ՝ «Եվգենի Օնեգին» չափածո վիպակում և Ա. Ս. Պուշկինի նապաստակ հետ հանդիպման մասին լեգենդը): Մյուս կողմից, նապաստակը հանդիպում է հարսանեկան երգերի մեջ պտղաբերության և ամուսնական սիրո փոխաբերական իմաստով: Որոշ հեքիաթներում նապաստակը ներկայանում է, որպես վախի և թուլության օրինակ: Նապաստակի թշնամին հանդես է գալիս գայլը, հազվադեպ՝ աղվեսը: Սակայն նապաստակը չի համարվում անվնաս կենդանի: Հետևի ուժեղ թաթերը և երկար ճանկերը թույլ են տալիս հասցնել երկար և խորը պատռված վերքեր:

Նապաստակը երբեմն հայտնվում է ֆիլմերում (օրինակ՝ «Դե, սպասի՛ր» մուլտսերիալում): Նապաստակի հուշարձանները տեղադրել են Միխայլովսկոյե գյուղում, քաղաք Ռամինսկում և Սանկտ-Պետերբուրգում (Նապաստակի կղզի):

«Նապաստակներով» ժարգոնային լեզվով անվանում են «անտոմս» կենդանի:

Գրականություն

  • «Зайцы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Ծանոթագրություններ

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 Կաղապար:Книга:Пятиязычный словарь названий животных. Млекопитающие
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Կաղապար:Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2
  3. Улитко А. И. Таксономическое разнообразие крупных млекопитающих позднего неоплейстоцена в бассейне реки Чусовая (Средний Урал) // Биодиверситиология: Современные проблемы изучения и сохранения биологического разнообразия: Сборник научных статей IV Международной научно-практической конференции / Под ред. к.б.н. А. В. Димитриева, Е. А. Синичкина. — Чебоксары: типография «Новое время», 2012.
  4. Гуреев А. А. 1964. Зайцеобразные (Lagomorpha) // Фауна СССР. Млекопитающие. Т. 3, Вып. 10. C. 190.