«44-օրյա պատերազմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չNo edit summary
չNo edit summary
Տող 73. Տող 73.
|ընդհանուր կորուստներ =
|ընդհանուր կորուստներ =
|ծանոթագրություն =
|ծանոթագրություն =
|image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]]|territory=[[Պատկեր:10.10.2020 peace.png|300px]]}}
|image=[[Պատկեր:2020 Karabakh conflict collage.jpg|կենտրոն|300px]]|territory=[[Պատկեր:10.10.2020 peace.png|250px]]}}


'''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''' կամ '''երկրորդ արցախյան պատերազմ'''՝ ընթացող լայնածավալ պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի հանրապետության]]՝ Հայաստանի աջակցության տակ և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի հանրապետության]] միջև՝ Թուրքիայի աջակցության տակ։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] ամենավերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։
'''Հայ-ադրբեջանական պատերազմ''' կամ '''երկրորդ արցախյան պատերազմ'''՝ ընթացող լայնածավալ պատերազմ [[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի հանրապետության]]՝ Հայաստանի աջակցության տակ և [[Ադրբեջան|Ադրբեջանի հանրապետության]] միջև՝ Թուրքիայի աջակցության տակ։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված [[Արցախյան հակամարտություն|արցախյան հակամարտության]] ամենավերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ [[Արցախյան ազատամարտ|առաջին պատերազմից]] հետո։

18:12, 10 Նոյեմբերի 2020-ի տարբերակ

Հայ-ադրբեջանական պատերազմ
Արցախյան հակամարտություն

Ժամանակի սլաքի ուղղությամբ՝ ճակատամարտ հարավային ճակատում, ոչնչացված մեքենա Ստեփանակերտում, Գյանջան հրթիռային հարվածից հետո, հայկական ցույցեր Բարսելոնայում, հայկական հրետանավորի կրակը
Թվական 27 սեպտեմբեր 2020
Վայր Արցախյան շփման գիծ, Հայ-ադրբեջանական շփման գիծ
Պատճառ Արցախյան ազատամարտ
Արդյունք Հադրութի շրջանի, Քաշաթաղի շրջանի, Շուշիի շրջանի մեծ մասի հանձնում Ադրբեջանին
Տարածքային
փոփոխություններ
Հակառակորդներ
Արցախ Արցախ

Հայաստան Հայաստան

Ադրբեջան Ադրբեջան

Թուրքիա[1][2]

Սիրիայի ազգային բանակ[3]
Հրամանատարներ
Արցախ Արայիկ Հարությունյան (Արցախի նախագահ)
Արցախ Ջալալ Հարությունյան (Արցախի ՊԲ հրամանատար)
Արցախ Կարեն Ջալավյան (դաշտային հրամանատար)[4]
Հայաստան Նիկոլ Փաշինյան (Հայաստանի վարչապետ, գերագույն գլխավոր հրամանատար)
Հայաստան Դավիթ Տոնոյան (Հայաստանի պաշտպանության նախարար)
Հայաստան Օնիկ Գասպարյան (ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ)
Իլհամ Ալիև (Ադրբեջանի նախագահ)
Զաքիր Հասանով (Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար)

Ադրբեջան Նաջմեդդին Սադիխով (Ադրբեջանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ)
Ադրբեջան Մայիս Բարխուդարով
Ադրբեջան Հիքմեթ Հասանով (Առաջին բանակային կորպուսի հրամանատար)

Կողմերի ուժեր
Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակ Ադրբեջանի զինված ուժեր
Ադրբեջանի սահմանապահ զորքեր

Պնդումներ Թուրքիա Թուրքիայի զինված ուժեր

Սիրիայի ազգային բանակ


Ռազմական կորուստներ
Հայկական աղբյուրներ՝
  • 1065 զոհված զինծառայող,
  • 2 գերեվարված զինծառայող[5],
  • ավելի քան 31 սպանված (քաղաքացիական)[6],
  • 1 խոցված Սու-25[7][8][9]
  • մոտ 120 վիրավոր[10]
  • Վնասված քաղաքացիական օբյեկտներ, դպրոցներ

Ադրբեջանական պնդումներ՝

  • 2500+ զոհ
  • 12 «Օսա» հակաօդային պաշտպանության զենիթահրթիռային համակարգ
Հայկական աղբյուրներ՝
  • 6459 զոհ
  • 4 ՏՈՍ,
  • 580 զրահատեխնիկա,
  • 23 ինքնաթիռ,
  • 16 ուղղաթիռ
  • 202 ԱԹՍ

Ադրբեջանական պնդումներ՝

  • Սպանված և վիրավոր զինծառայողների թիվը չի նշվում,
  • 5 քաղաքացիական զոհ,
  • 19 քաղաքացիական վիրավոր,
  • 1 խոցված ուղղաթիռ

Հայ-ադրբեջանական պատերազմ կամ երկրորդ արցախյան պատերազմ՝ ընթացող լայնածավալ պատերազմ Արցախի հանրապետության՝ Հայաստանի աջակցության տակ և Ադրբեջանի հանրապետության միջև՝ Թուրքիայի աջակցության տակ։ Պատերազմը 1988 թվականին սկսված արցախյան հակամարտության ամենավերջին էսկալացիան է, և ամենաարյունալին՝ առաջին պատերազմից հետո։

Մարտական գործողությունները ընթանում են արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական շփման գծի որոշ հատվածներում[11]։ Մարտական գործողություններն սկսվել են սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 07:10[12]։ Ի պատասխան պատերազմի՝ Հայաստանում և Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք։ Ադրբեջանի որոշ շրջաններում սկզբում հայտարարվել է ռազմական դրություն և պարետային ժամ, ապա ընդհանուր զորահավաք։

Պատերազմը նշանակալի դարձավ ԱԹՍ-ների, նորագույն տեխնիկայի և ծանր հրետանու լայնամասշտաբ ռազմական օգտագործմամբ և ինֆորմացիոն դաշտում պաշտոնական հակամարտությամբ՝ հանդես գալով ժամանակակից պատերազմի օրինակ։ Ըստ ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ ռազմական գործողությունների ինտենսիվությամբ և տեխնիկայի օգտագործման ծավալով պատերազմը համեմատելի է 2003թ․ Իրաքյան պատերազմի հետ՝ ԱՄՆ-ի և Իրաքի միջև[13][14]։

Բազմաթիվ երկրներ և միջազգային կառույցներ խստորեն դատապարտել են հակամարտությունը՝ երկու կողմերին կոչ անելով անհապաղ դադարեցնել կրակը և վերսկսել կառուցողական բանակցությունները[15]։

Միջազգային վերլուծաբանները համակարծիք են, որ մարտերը սկսվել են ադրբեջանական գրոհով[16][17], և հարձակման առաջնային նպատակն է եղել գրավել Լեռնային Ղարաբաղի հարավային շրջանները, որոնք ավելի քիչ լեռնային են, և հետևաբար ավելի հեշտ է գրավել, քան շրջանի առավել ամրացված ներքին հատվածը[18]։

Թուրքիան բացահայտ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերում Ադրբեջանին[19][20]։ Ենթադրվում է, որ Ադրբեջանին աջակցելով Թուրքիան նպատակ ունի ինչպես կոնֆլիկտում ամրապնդել Ադրբեջանի դիրքերը, այնպես էլ տարածաշրջանում թուլացնել Ռուսաստանի ազդեցությունը[16]։

Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի աջակցությամբ, Ռուսաստանի միջնորդությամբ կնքված և ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի կողմից համաձայնեցված հումանիտար հրադադարը պաշտոնապես ուժի մեջ է մտել հոկտեմբերի 10-ին տեղական ժամանակով 12։00-ին[21][22]։ Հրադադարի ռեժիմը բազմիցս խախտվել է[23], ինչը խոչընդոտել է դիակների և գերիների պլանային փոխանակմանը[24]։ Հայկական կողմը պարբերաբար հայտնում է իր կորուստների մասին[25], իսկ Ադրբեջանը թաքցնում է իր կորուստները[26]։ Պատերազմը փաստացի դեռ շարունակվում է։

Նախապատմություն

Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շուրջ մեկդարյա պատմություն ունի։ 1988 թվականին ակտիվացավ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, որի գագաթնակետը Արցախյան պատերազմն էր։ 1994 թվականին՝ հակամարտող կողմերի միջև ստորագրված հրադադարից հետո, տարբեր տարիներին տեղի են ունեցել տարբեր տեսակի և ձևի զինված ընդհարումներ։ Առանձնանում է հատկապես ապրիլյան պատերազմը։

2020թ․ հուլիսին սկսվեցին բախումներ ՀՀ և Ադրբեջանի զինված ուժերի միջև Տավուշի շրջանում, որի ավարտից հետո Ադրբեջանը սկսեց պատրաստվել լայնածավալ պատերազմի։

Սեպտեմբերի 22-ից Ադրբեջանում առգրավել կամ հաշվառել են անձնական գույք հանդիսացող պիկապ մեքենաներ՝ պատճառաբանելով, որ այն բանակի կարիքների համար է[27]: Ըստ Սիրիայի մարդու իրավունքներին հետևող կազմակերպության սեպտեմբերի 24-ի տարածած հաղորդագրության Թուրքիայի կառավարությունը Սիրիայի հյուսիսից Ադրբեջան է տեղափոխում Սուլթան Մուրադ և Ալ Համզա դիվիզիաների 300 վարձկանների[28]։Պատերազմը սկսելուց մեկ օր առաջ ԱՄՆ-ն իր քաղաքացիներին կոչ արեց լարվածության սրացման և վերջին բախումների պատճառով հեռու մնալ հայ-ադրբեջանկան սահմանին մոտ գտնվելուց[29]։

Իրադարձությունների ժամանակագրություն

Սեպտեմբերի 27

Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարի՝ առավոտյան սկսված ռազմական գործողությունների արդյունքում Ադրբեջանի զինված ուժերը հրետակոծում են նաև խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` մայրաքաղաք Ստեփանակերտը[30][31]: Ստեփանակարտում հայտարարվել է օդային տագնապ։

Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակի՝ հայկական կողմը խոցել է ադրբեջանական երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ[32], Ադրբեջանը ունեցել է նաև մարդկային և տեխնիկական կորուստներ, մասնավորապես 3 տանկի կորուստ[33]։ ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանը հանդես է եկել մարտակոչով[34]։

Ըստ Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպանի՝ Ադրբեջանի հարձակման հետևանքով Արցախի քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան կորուստներ[35]։ Մարտունու շրջանում երկու անձ է զոհվել՝ մեկ կին ու մեկ երեխա, կա երկու վիրավոր։

Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը երկրի տարածքում հայտարարել է ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք[36]։

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել է երկրում ռազմական դրության և ընդհանուր զորահավաք հայտարարելու մասին[37]։

Ըստ տեղեկատվական փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter-ը[38]։

Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մամլո ասուլիսի ժամանակ հայտնել է, որ Արցախի դեմ լայնածավալ պատերազմում Ադրբեջանի հետ կռվում է նաև Թուրքիան, որը ներկայացված է մեծաքանակ ռազմական տեխնիկայով, օդուժով և վարձկան զինվորներով[39]։

Սեպտեմբերի 28

Սեպտեմբերի 28-ին Ադրեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հրամանագրով երկրում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք[40]։

Արցախի պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է սեպտեմբերի 28-ին հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում զոհված 28 զինծառայողների անունները։

Երկու կողմերի զինված ուժերը պարբերաբար հրապարակում են հակառակորդի զինտեխնիկան ոչնչացնելու տեսանյութեր։ Ադրբեջանը ներկայացնում է հիմնականում Արցախի պաշտպանական զինատեսակների, մասնավորապես «Օսա-ԱԿ»-ներին հարվածելու տեսանյութեր, իսկ հայկական կողմը հրապարակում է Ադրբեջանի հարձակվողական զինտեխնիկայի, մասնավորապես հարվածային անօդաչու սարքերի, տանկերի և այլ մարտական մեքենաներ ոչնչացնելու տեսանյութեր։

Երեկոյան Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում։ Հաղորդագրության համաձայն՝ Արցախի ՊԲ-ը հաջող դիմակայել է բոլոր հարձակումներին՝ հակառակորդին հասցնելով անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի կորուստներ, մասնավորապես ոչնչացվել է 22 միավոր տանկ, 10 միավոր այլ զրահատեխնիկա, ավելի քան 370 զինվորական[41]։

Սեպտեմբերի 29

Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական հարվածային ԱԹՍ-ի հարվածից Վարդենիսում այրվել է քաղաքացիական ավտոբուս[42]։

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ժամը 10։30-ին Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին պատկանող F-16 կործանիչները օդ են բարձրացել Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանից և ապահովել են «Դալյար» օդանավակայանից ՀՀ Վարդենիսի տարածաշրջանի Վարդենիս, Մեծ Մասրիկ, Սոթք տարածաշրջաններում տեղակայված ՀՀ բնակավայրերի և ԶՈՒ ցամաքային ստորաբաժանումների ուղղությամբ Ադրբեջանի ՍՈՒ-25 և թուրքական արտադրության «Բայրաքթար» ԱԹՍ-ով ռմբահրթիռային հարվածները։ F-16 կործանիչի կողմից ՀՀ օդային տարածքում խոցվել է ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը, օդաչուն զոհվել է։ Թուրքիայի Հանրապետության F-16 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչը գտնվել է 60 կմ խորության, 8200 մետր բարձրության վրա[43]։

Սեպտեմբերի 30

Ըստ Հայաստանի զինված ուժերի՝ գիշերը մարտերը շարունակվել են ավելի պակաս ինտենսիվությամբ[44]։

Ըստ Հայկական զինված ուժերի՝ նրանք զգետնել են 2 ադրբեջանական IAI Harop տեսակի ԱԹՍ[45]։

Ըստ ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանի՝ ժամը 10։00-ից սկսած թուրքական F-16 համակարգերի, ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչների, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ների միջոցով ռմբակոծվել են Հադրութի և Մարտունու շրջանի բնակավայրերը[46]։ Մոտավորապես ժամը 11։10-ի մոտ Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ Ադրբեջանական զինուժը օդային հարձակման է անցել հյուսիսային ուղղությամբ[47]։

Ժամը 13։00-ին ՀՀ ՊՆ-ն հայտարարեց, որ ոչնչացվել են ադրբեջանական մեծ թվով կենդանի ուժեր, այդ թվում «ՏՕՍ-1Ա» ռազմական տեխնիկա[48]։

Ժամը 15։30-ի մոտ ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակը հայտնեց, որ խոցվել են ադրբեջանական զինուժի դիրքեր՝ ներկայացնելով տեսանյութ[49]։

Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանը հայտնել է, որ Ադրբեջանի ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է Մարտակերտ քաղաքը, որի հետևանքով երեք խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան նաև վիրավորներ[50]։

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հայկական զինված ուժերը տեղեկատվություն է ստացել, որ Թուրքիայից Ադրբեջանը ստացել է Բայրաքթար տեսակի անօդաչու սարքեր, նաև Ադրբեջանում աշխատում են թուրքական F-16 ինքնաթիռները[51]։

17։00-ի մոտ հրապարակվեցին սեպտեմբերի 29-ին խոցված Սու-25 ինքնաթիռի նկարները[52]։

18։00-ի մոտ ըստ Հայկական Զինված ուժերի՝ իրենց կողմից խոցվել են «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ[53]։ BBC խմբագրականը հարցազրույց էր վերցրել Ադրբեջանի կողմից կռվող սիրիացի վարձկանից, որը նշել էր, որ իրենց խաբել են՝ բերելով ռազմաճակատ[54]։

Երեկոյան Արցախի ՊԲ-ն հրապարակեց 23 զոհված զինվորականի անուն[55]։

Ըստ Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի՝ պատերազմի առաջին 4 օրվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի կողմից խոցվել է Ադրբեջանական այնքան ռազմական տեխնիկա, որքան Արցախյան առաջին ազատամարտի ժամանակ[56]։

Ըստ Արցախի ՊԲ-ի՝ ադրբեջանական զինուժի կորուստները եղել են 130 զոհ, 260 վիրավոր, 29 տարբեր տեսակի զրահատեխնիկա, 3 ՏՈՍՍ ծանր հրանետային կայանքներ և 11 անօդաչու թռչող սարքեր[57]:

Հոկտեմբերի 1

Հոկտեմբերի 1-ին նախորդող գիշերը ըստ ՊԲ-ի եղել է կայուն լարված, իսկ առավոտյան մարտական գործողությունները վերսկսվել են[58]։ Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակի՝ պատերազմը սկսվելուց ի վեր հոկտեմբերի 1-ի գիշերը եղել է առաջին գիշերը, երբ բացառությամբ մի քանի դեպքերի՝ եղել է հարբերական անդորր[21]։ Ըստ մամուլի խոսնակի՝ ադրբեջանական զինված ուժերի զոհերի մեջ գերակշռում էին ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները՝ թալիշներն ու լեզգիները, մահացած զինվորականների համազգեստների գրպաններում գտնվել են ներարկիչներ[59]։

Մարտունի քաղաքում Ադրբեջանական հրթիռից վիրավորում են ստացել ֆրանսիական Le Monde պարբերականի երկու լրագրողներ[60], որոնց վիրահատել են Ստեփանակերտի հիվանդանոցում, ապա տեղափոխել Երևան[61], իսկ հաջորդ օրը հատուկ չվերթով նրանք տեղափոխվել են Ֆրանսիա[62]։

Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը հայտարարել է, որ ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ թուրքական Ղազիանթեփով ուղարկվել է Ադրբեջան՝ պատերազմին մասնակցելու նպատակով։ Նա նաև հայտնել է, որ տեղեկությունը հաստատված փաստ է, այդ մարդիկ նույնականացվել են և նրանց հետևում են, նրանք բոլորն էլ կապ ունեն «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության հետ[63]։

Հայկական կողմը հաղորդել էր հակառակորդի 3 ռազմական ինքնաթիռ, 2 ուղղաթիռ և 13 անօդաչու թռչող սարք խոցելու մասին: Արցախի Պաշտպանության բանակի նախնական տվյալներով՝ խոցված օդանավերը Սու-25, ուղղաթիռները՝ Մի-24 տիպի էին[64]:

Ըստ Հայաստանի Հանրապետության հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) տեղորոշման հոկտեմբերի 2-ի ժամը 00։15-ի տվյալների՝ Հայաստանի Զինված ուժերի կողմից խոցվել է 4 անօդաչու թռչող սարք՝ 1-ը` Կոտայքի, ևս 3-ը` Գեղարքունիքի մարզում: Բոլոր խոցված անօդաչուները, ըստ Շուշան Ստեփանյանի, եղել են հետախուզական։ Հայաստանի օդային տարածքում ընդհանուր առմամբ հոկտեմբերի 1-ին խոցվել է հակառակորդի 7 անօդաչու սարք: Գեղարքունիքի մարզի տարածքում հայտնված 6 անօդաչու թռչող սարքերից մեկից հրթիռ է արձակվել Մեծ Մասրիկ բնակավայրի վրա, ինչի հետևանքով մեկ քաղաքացիական անձ է զոհվել, ևս երկուսը՝ վիրավորվել[65]:

Երեկոյան Ադրբեջանական զինուժի կողմից հրետակոծվել է Սոթք-Քարվաճառ ավտոճանապարհը[66]:

Հոկտեմբերի 2

Հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան ժամը 07:55-ի սահմաններում հայկական ուժերի հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) ստորաբաժանումները Արցախի հյուսիսարևելյան ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի մեկական ինքնաթիռ և անօդաչու թռչող սարք, իսկ հակառակորդի՝ առանձին հատվածներում հայկական զորքերի պաշտպանությունը ճեղքելու փորձերը ձախողվել են[67]։ Ժամը 12:15-ին Հայկական ՀՕՊ ուժերը Արցախի հարավարևելյան ուղղությամբ խոցել են ադրբեջանական զինուժի ևս մեկ ինքնաթիռ, իսկ հյուսիսային ուղղությամբ ժամը 12:07-ից 12:10-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ 2 անօդաչու թռչող սարք (ԱԹՍ): Ճակատի տարբեր ուղղություններում ընթացել են մարտեր, ոչնչացվել են հակառակորդի կենդանի ուժ և զրահատեխնիկա, մասնավորապես՝ տանկեր[68]։

Արցախի Պաշտպանության բանակի փոխհրամանատար Արթուր Սարգսյանը հոկտեմբերի 2-ի առավոտյան հայտնել է, որ ադրբեջանցի խոցված սպայի մոտ հայտնաբերված իսրայելական «Թադիրա» մակնիշի ռադիոկայանի վերծանման արդյունքում պարզվել է, որ նշված ուղղություններում խմբավորումները ղեկավարվում են հիմնականում արաբերենով[69]։

Շարունակվել է հակառակորդի կողմից խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորումը, հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտ և Հադրութ քաղաքները, որի հետևանքով եղել են վիրավորներ քաղաքացիական բնակչության շրջանում, Ստեփանակերտում փրկարար ծառայության շենքը մասնակի ավերվել է, որի արդյունքում եղել են 7 վիրավորներ, փլուզվել են հարյուրավոր տներ, նաև դպրոցներ ու հիվանդանոցներ, արձանագրվել է նաև 1 մահվան դեպք։ Խաղաղ բնակչությանը թիրախավորելու մասին ահազանգել է նաև Արցախում Կարմիր խաչի առաքելության ղեկավար Բերտրան Լամոնը[70]: Հրետակոծության տակ է հայտնվել նաև Մարտակերտում ռուս և հայ լրագրողների տեղափոխող մի ավտոբուս։ Տեղեկությունը տարածել է ռուսական РИА Новости գործակալության թղթակիցը, ում խոսքով ավտոբուսում գտնվողները չեն տուժել[71]:

Ըստ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանի՝ հակառակորդը հոկտեմբերի 2-ին ունեցել է 520 զոհ, ավելի քան 700 վիրավոր, կորցրել է մոտ 45 միավոր զրահատեխնիկա, 6 ինքնաթիռ, որոնց մեծ մասը օդում չեն խոցվել, 3 ուղղաթիռ և 6 ԱԹՍ: Նա նշել է նաև, որ Հադրութ և Ստեփանակերտ քաղաքներին հասցված հարվածներից տուժել են մեծ թվով բնակիչներ, շինություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ինստիտուտներ, ենթակառուցվածքներ: Ընդհանուր առմամբ հայ-ադրբեջանական սահմանի ամբողջ երկայնքով եղել է համեմատաբար հանգիստ իրավիճակ[72]:

Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանագրով՝ Արցախյան ազատամարտի և ապրիլյան պատերազմի օրերից հայտնի հրամանատար Կարեն Ջալավյանը պարգևատրվել է «Ոսկե արծիվ» շքանշանով և արժանացել Արցախի հերոսի կոչման: Միջոցառումը տեղի է ունեցել բանակի մարտական կառավարման կենտրոնում՝ Պաշտպանության բանակի բարձրագույն հրամկազմի ներկայությամբ: Ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ «Եղնիկներ»-ի հերոսական մարտական գործողությունների արդյունքում Կարեն Ջալավյանի հրամանատարությամբ ոչ միայն գրավել են անհրաժեշտ ստրատեգիական կետեր, այլ նաև հակառակորդին կարողացել են պատճառել բավականին մեծ կորուստներ[73]:

Հոկտեմբերի 3

Խփվել է ադրբեջանական բանակի տանկը

Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են: Առավել թեժ մարտեր են ընթացել ճակատային գծի հյուսիսային և հարավային ուղղություններում, որտեղ հակառակորդը, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր, անցել է հարձակման: ՊԲ ստորաբաժանումները դիմադրություն են ցուցաբերել և մեծ կորուստներ պատճառել հակառակորդին: Հարավային ուղղությամբ ոչնչացվել է հակառակորդի 3 ինքնաթիռ[74]։

ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ըստ հետախուզական տվյալների` ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը, իսկ դիերի մի մեծ մասը գտնվում է չեզոք գոտում ու նրանց այնտեղից հանելու ուղղությամբ գործնականում ոչ մի քայլ չի ձեռնարկվում[75]։

Ըստ Արցախի Պաշտպանության նախարարության տվյալների` մարտերի ընթացքում զոհվել են 51 զինծառայողներ[76]։

Ցերեկվա ընթացքում Արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում մարտական գործողությունները չեն դադարել: ՊԲ ստորաբաժանումները հաջողությամբ իրականացրել են իրենց առջև դրված մարտական խնդիրները և հակառակորդին պատճառել կենդանի ուժի և զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ: Մասնավորապես ժամը 15:50-ի սահմանում ՊԲ հակաօդային պաշտպանության միջոցները հարավային ուղղությամբ խոցել են հակառակորդի 1 ուղղաթիռ[77]։

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` Ադրբեջանը հեռահար խոցման միջոցներով հարվածել է քաղաքացիական այնպիսի ենթակառուցվածքների, որոնք կարող են բնապահպանական աղետ առաջացնել[78]։

Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության նկատմամբ կիրառվել են LAR-160 տեսակի համազարկային կայանքների կասետային արկեր[79]։

Հոկտեմբերի 4

Հայ կամավորները Արցախ մեկնելուց առաջ

Առավոտյան Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտնեց, որ Ադրբեջանը շարունակում է հրթիռակոծել մայրաքաղաք Ստեփանակերտը «Պոլոնեզ» և «Սմերչ» համակարգերով, ինչին ի պատասխան՝ Արցախի բանակն այսուհետ կթիրախավորի Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում մշտական տեղակայված զինվորական օբյեկտները։ Հայտարարությունից քիչ անց Արցախի նախագահի խորհրդական Վահրամ Պողոսյանը հայտնեց, որ ոչնչացվել է Գանձակի օդակայանը, որն օգտագործվում էր նաև Ադրբեջանի ռազմաօդային և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից[80]։

Երեկոյան Արցախի նախագահի խոսնակը հայտնեց, որ Ադրբեջանը սկսել է հրթիռակոծել նաև Շուշին։ Ստեփանակերտում և Շուշիում հրթիռակոծությունների հետևանքով կան քաղաքացիական զոհեր[81]։

Հոկտեմբերի 5

ՀՀ ՊՆ Շուշան Ստեփանյանը առավոտյան նշեց, որ նախորդ գիշերվա ընթացքում մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվել են[82]։ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարություն տարածեց, որ ադրբեջանական զինուժը պատրաստվում է հարձակման[83]։

Առավոտյան Իրանի մեջլիսի պատգամավորներն այցելեցին Արցախի սահման[84]։

«Ադրբեջանը շարունակում է հարվածներ հասցնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին Ստեփանակերտում: Չեն շրջանցում նույնիսկ դպրոցներն ու մանկապարտեզները»,- նշել է տեղեկատվական կենտրոնը և գրառմանը կից հրապարակել լուսանկարներ[85]։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի, Ստեփանակերտը հրթիռակոծվում է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից[86]։

Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրամանով Արցախի հերոսի կոչման են արժանացել 5 զինծառայող[87]։

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կոչ արեց վերջին տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին ևս կամավորագրվել և մեկնել ռազմաճակատ` չնայած օրենքը թույլ չի տալիս վերջին մեկ տարում զորացրված ժամկետային զինծառայողներին զորակոչել[88]։

Պատկեր:Attack on the Republic of Artsakh.png
Արցախի հզոր հակահարվածը թշնամուն

Հայկական կողմի խաղաղ բնակչության մեջ զոհերի թիվը հասավ 19-ի, իսկ վիրավորներինը՝ 90[89]։ Արցախի ՊԲ-ն հայտնեց 21 զոհված զինծառայողի անուն․ զոհերի թիվը հասավ 223-ի[90]։

Ըստ հայկական զինված ուժերի՝ միայն հարավային ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը հոկտեմբերի 5-ի դրությամբ տվել է մոտ 200 զոհ[91]։

Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հայտարարել է, որ իր փորձագետները Ստեփանակերտում հաստատել են՝ Արցախի մայրաքաղաքը ռմբակոծվել է իսրայելական արտադրության M095 DPICM տեսակի կասետային ռումբերով, որոնք միջազգային իրավունքով արգելված են։ Թեև Ադրբեջանը հաղորդել է իր մեծությամբ երկրորդ քաղաքի՝ Գյանջայի և այլ բնակավայրերի հրետակոծության մասին, և չնայած իրավապաշտպան կազմակերպության փորձագետները հաստատել են, որ 300 միլիմետր տրամաչափի «Սմերչ» հրթիռային համակարգերն իսկապես օգտագործվել են հայկական ուժերի կողմից, Բաքվի ներկայացրած ֆոտո և վիդեո ապացույցները դեռևս թույլ չեն տալիս եզրակացություն անել հատուկ թիրախավորման, ինչպես նաև այն մասին, թե հրթիռային մարտագլխիկներում եղել է կասետային զինամթերք[92]։

Հոկտեմբերի 6

Հոկտեմբերի 5-ի, լույս 6-ի գիշերը առաջնագծում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։

Արցախի ՊԲ տեղեկություններով, կեսօրին մոտ Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակում են սկսել Արցախի և Ադրբեջանի միջև շփման գծի հարավային ուղղությամբ՝ օգտագործելով ռեզերվային ուժեր և մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա, ներառյալ՝ տանկեր և հրետանի[93]: Ադրբեջանի կողմից նորից հրթիռակոծվել են Ստեփանակերտն ու Շուշին։

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` ժամը 14:00-ի սահմաններում Արցախի Պաշտպանության բանակի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման և «Կամավորական շարժում» ՀԿ ջոկատի ակտիվ մասնակցությամբ, հյուսիսային ուղղությամբ կազմակերպվել է հակագրոհ և հետ է վերադարձվել Վարանգաթաղի բարձունքը: Թուրքական կողմը տվյալ բարձունքում թողել է 6 դիակ[94]:

Հայաստանի նախագահի աշխատակազմը ընդհանուր առմամբ 81,3 միլիոն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնման և անհրաժեշտ այլ կարիքների համար[95]:

Հոկտեմբերի 7

Ամբողջ գիշեր հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը[96]։

Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի` գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական կողմը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ, սակայն հայկական զինված ուժերի հրթիռահրետանային դիպուկ կրակով ադրբեջանական ստորաբաժանումները չեզոքացվել են։ Առավոտյան 06:30-ին` հերթական հրթիռահրետանային հարվածից հետո, մարտադաշտում թողել են ևս 60 զոհ, ինչպես նաև 22 միավոր խոցված և մի քանի տասնյակ սարքին տեխնիկա, թուրքական գերհագեցած երեք բրիգադների մնացորդները խուճապահար դիմել են փախուստի։ Հայկական ստորաբաժանումների դիպուկ կրակով առավոտյան հարավարևելյան ուղղությամբ խոցվել է հակառակորդի վառելաքսուքային պահպանման խոշոր բազա[97]։

Հայկական կողմը հրապարակեց 40 զոհի անուն[98]։

Հայկական զինուժը հրապարակեց Մեխակավանից ադրբեջանական ուժերի հետշպրտման տեսանյութ[99]։

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` հյուսիսային ուղղությամբ հայկական կողմն ունի զգալի առաջխաղացում[100]։ Նա նշեց նաև, որ մարտերը ծանր են[101]։

16։00-ի մոտ Արցախի ՊԲ-ն հայտարարեց ևս 40 զոհի անուն[102]։

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` երեկոյան հրթիռակոծվել են Շուշին և այլ քաղաքներ[103]։ Վնասվել է նաև Շուշիի մշակույթի տունը[104]։

Ըստ պաշտոնական տվյալների` սեպտեմբերի 27-ից մինչև հոկտեմբերի 7-ն ընկած ժամանակահատվածում Արցախում վիրավորվել է 93 քաղաքացիական բնակիչ, կա 20 զոհ, չհաշված Հայաստանի տարածքում 2 զոհը (Մեծ Մասրիկում, Վարդենիսում): Հիմնովին կամ մասնակի ավերվել է 4600 անշարժ գույք, 430 մասնավոր գույք է շարքից դուրս եկել, 750 տարբեր ենթակառուցվածքներ[105]:

Հոկտեմբերի 8

Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ․ հոկտեմբերի 7-ի երեկոյան՝ 20։30-ից սկսած մինչև լուսաբաց որոշակի ընդմիջումներով հնչել է օդային տագնապի ազդանշան, ինչը նշանակում է, որ երկնքում ոչ միայն անօդաչու թռչող սարք է եղել, այլև ՀՕՊ-ն է աշխատել այն չեզոքացնելու ուղղությամբ[106]։

Մարտերը վերսկսվել են և՛ հարավային, և՛ հյուսիսային ուղղություններում։

Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի 8-ին երկու անգամ հրթիռակոծվել է Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճարը։ Երկրորդ հարվածի ժամանակ տեղում լրագրողներ են եղել, որոնք նկարահանում էին առաջին հարվածի հետևանքները։ Ըստ Արցախի օմբուդսմենի` երեք լրագրող վիրավորվել է, նրանց թվում և ռուս լրագրողներ Յուրի Պետրովիչ Կատյոնկը և Լևոն Արզանովը, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող խմբի անդամ Հրանտ Բալադյանը։ Արցախի օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի տվյալներով՝ ադրբեջանական զինված ուժերը հրթիռակոծել են նաև Շուշիի մզկիթի շրջակայքը: 12 օր շարունակվող ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմի զոհված զինծառայողների թիվը հասել է 350-ի։

Ադրբեջանը շարունակում է չհրապարակել ռազմական կորուստները, հայտնում է միայն քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի և տուժածների մասին:

Համաձայն Պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության՝ ժամը 14։00-ի սահմաններում Ադրբեջանը հարավային սահմանի երկու ուղղություններով գրոհ է ձեռնարկել, որը Պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները կասեցրել են, Ադրբեջանական զինուժին պատճառվել են կենդանի ուժի զգալի կորուստներ, խոցվել է 9 միավոր զրահատեխնիկա։ Հարավային ուղղությամբ Արդբեջանը հարձակումը սկսել է առավոտից, սակայն զոհեր տալով և տեխնիկայի կորուստով Ջեբրայիլի մատույցներում` փախուստի է դիմել։ Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` ոչնչացվել է Ադրբեջանի չորս միավոր Դ-30 հաուբից՝ անձնակազմով և զինամթերքով, խոցվել է երկու ԱԹՍ։

Պաշտոնական Բաքուն հայտնել է, որ հայկական կողմից «Գրադ» և «Սմերչ» է կիրառվում։ Ըստ Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեդ Հաջիևի` «Գրադ» կայանքներից մեկը ադրբեջանցիները կարողացել են հրթիռով խոցել։ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը հայտարարել է, թե հայկական ուժերը Ադրբեջանին հարվածում են բալիստիկ հրթիռներով, ինչի համար «պետք է պատասխանատվություն կրեն»։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ մարտական գործողությունների ընթացքում Ադրբեջանը տարածում է ապատեղեկատվություն[107]։

Հոկտեմբերի 9

Առավոտյան ժամը 10։00-ից սկսած կրկին սկսվել է ակտիվ հրթիռակոծությունը Ստեփանակերտի ուղղությամբ։ Պարբերաբար հնչել է ՀՕՊ ազդանշան, ինչը ենթադրում է, որ տարածքում անօդաչու թռչող սարք է եղել։ Երկրորդ հրթիռակոծությունը տեղի է ունեցել ժամը 15։00-ին։ Հարկ է նշել, որ քաղաքում որևէ ռազմական օբյեկտ չկա:

Մոսկվայում հոկտեմբերի 9-ին մեկնարկել են Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների բանակցությունները: Մինչ այդ` կեսգիշերին մոտ, Կրեմլի պաշտոնական կայքում հրապարակվել էր Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կոչը՝ մարդասիրական նպատակներով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադար հայտարարել՝ գերիների և զոհերի աճյունների փոխանակման համար: Պաշտոնական Մոսկվան չի օգտագործել բանակցություններ տերմինը՝ դրանք կոչելով խորհրդակցություններ[108]:

Ամերիկայի տարբեր քաղաքներում բնակվող հայերը մի քանի օր բողոքի ակցիաներ են անկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի։ Ցույց էր տեղի ունեցել նաև Լոս Անջելեսում, տեղի հայերը մի քանի ժամով փակ էին պահել Հոլիվուդի բանուկ փողոցներից մեկը, հասել CNN հեռուստաընկերության առջև ու օբյեկտիվ լուսաբանում պահանջել։ Վաշինգտոնում հայերն ամերիկյան կառավարությանն ուղղված պահանջներից բացի, դիմել էին նաև միջազգային մամուլին՝ հետևողականորեն և օբյեկտիվ լուսաբանել Ադրբեջանի կողմից Արցախին հայտարարված պատերազմը։ Կազմակերպիչներից Քրիստինե Հալաջյանը հայտարարել է, որ հարկ եղած դեպքում կանցնեն ամերիկյան բոլոր խոշոր լրատվամիջոցների շենքերով մինչև իրենց ձայնը հասնի Սպիտակ տուն։ Սփռյուքահայերի բողոքի ակցիաները շարունակվել են աշխարհի տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիայում, Շվեդիայում, Սլովակիայում և այլն [109]:

Հոկտեմբերի 9-ին հայկական կողմի զոհերի թիվը հասել է 376-ի։

Հոկտեմբերի 10

«Արցախը Հայաստան է և վերջ» գրություն Երևանի կենտրոնում, հոկտեմբերի 22, 2020

ԱՀ Պաշտպանության բանակը հայտնում է. «Գիշերվա ընթացքում արցախա-ադրբեջանական հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված: Օպերատիվ-մարտավարական իրադրությունը մնացել է անփոփոխ: Ռազմաճակատի առանձին հատվածներում շարունակվել են փոխհրաձգություններ, հրետանային մենամարտեր, հակառակորդը հրթիռա-հրետանային հարվածներ է հասցրել նաև խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ[110]։ Ըստ Շուշան Ստեփանյանի՝ դեռևս առավոտյան 9։30-11։00-ն ընկած ժամանակահատվածում Ադրբեջանը կիրառել է մեծաքանակ ԱԹՍ-ներ, մասնավորապես, Երիցվանք գյուղական համայնքի, ՀՀ-ի Սյունիքի մարզի, Կապան համայնքի Արծվանիկ բնակավայրի ուղղությամբ, այնուհետև օրվա ընթացքում խախտել է հրադադարի ռեժիմը նաև այլ ուղղություններով։

Հոկտեմբերի 9-ին սկսված և ավելի քան 10 ժամ տևած խորհրդակցութունների արդյունքում հրադադարի մասին պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջնորդությամբ Մոսկվայում` Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև: Դռնփակ հանդիպման ավարտին տարածվեց արտգործնախարարների համատեղ հայտարարությունը, որով կողմերը համաձայնեցին 72 ժամ հրադադար հաստատել հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12:00 -ից մարդասիրական նկատառումներով` ռազմագերիների փոխանակման և զոհվածների աճյունների դուրսբերման համար` Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և վերջինիս չափանիշներով[111]: Պայմանավորվածության համաձայն՝ կրակի դադարեցման հստակ պարամետրերը կհամաձայնեցվեն հավելյալ: Հայաստանի Հանրապետությունը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ, կարգավորման հիմնարար սկզբունքների հիման վրա ձեռնամուխ են լինելու առարկայական բանակցությունների՝ խաղաղ կարգավորմանը հասնելու նպատակով: Կողմերը վերահաստատում են բանակցային գործընթացի ձևաչափի անփոփոխությունը։ Սակայն հրադադարի մասին պայմանավորվածությունը խախտվեց Ադրբեջանի կողմից 12։05-ին՝ գրոհելով Կարախամբեյլի կոչվող տեղամասի ուղղությամբ։ Ադրբեջանական կողմը դիվերսիոն-հետախուզական ներթափանցման փորձ է ձեռնարկել Հադրութի ուղղությամբ, որի ժամանակ դիվերսիոն խումբը տանը սպանել է 2 բնակչի՝ մոր ու հաշմանդամություն ունեցող նրա որդուն։ Հրթիռակոծվել է Ստեփանակերտը։

Շուշան Ստեփանյանի հաղորդմամբ՝ օրվա ընթացքում ՀՀ պաշտպանության նախարար, ՀՀ գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Տոնոյանն ընդունել է ՀՀ-ում ԿԽՄԿ պատվիրակության ղեկավար Քլեր Մեյթրոյի գլխավորած պատվիրակությանը։ Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է մարդասիրական նպատակներով հայտարարված կրակի դադարեցման և ռազմագերիների ու զոհվածների մարմինների փոխանակման համար Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ ու վերջինիս չափանիշների համաձայն համապատասխան գործողությունների իրականացման ընթացակարգը, որը համակարգվելու է Արցախի իշխանությունների հետ։

Հոկտեմբերի 11

Ըստ Ադրբեջանի իշխանությունների պնդումների` հոկտեմբերի 10-ի լույս 11-ի գիշերը Գանձակ քաղաքի կենտրոնական մասում տեղակայված բազմաբնակարան շենքին հայկական զինված ուժերի հասցրած հրթիռային հարվածի հետևանքով զոհվել է 9 մարդ, 28-ը՝ վիրավորվել: Վնասվել են մեծ թվով քաղաքացիական օբյեկտներ[112][113][114]: Արցախի Պաշտպանության բանակը և ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքել են Գանձակին հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հայտարարությունը[115][116]։

Հոկտեմբերի 12

Ըստ Արծրուն Հովհաննիսյանի` գիշերվա ընթացքում շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված։ Ըստ ՊԲ-ի` գիշերվա ընթացքում որոշակի ակտիվություններ են նկատվել հյուսիսային, հյուսիս արևելյան և հարավային ուղղություններով[117]։ Առավոտյան ադրբեջանական զինուժը սկսել է հրետակոծել հարավային շփման գծի ուղղությամբ[118]։

Ըստ Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանի` ժամը 11։30-ի դրությամբ ադրբեջանական ուժերը որոշ տեղեր անցել են հարձակման, բայց նրանց չի հաջողվել առաջ գալ[119]։

Ըստ ՀՀ ՊՆ-ի` առավոտյան խոցվել է «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ[120] և ևս մեկ Սու-25 գրոհիչ[121] Քարվաճառի ուղղությամբ[122]։ Դա հերքվեց Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից, բայց հաստատվեց ռազմաճակատից[123]։

Ըստ Արծրուն Հովհաննսիյանի երեկոյան ասուլիսի` այդ պահի դրությամբ Հադրութ քաղաքը գտնվել է հայկական զինված ուժերի վերահսկողության տակ[124]։ Իսկ Թալիշի ուղղությամբ հակառակորդը գտնվում է գյուղի հյուսիսային մատույցներում[125]։

Հոկտեմբերի 13

Գիշերվա ընթացքում ռմբակոծվել են Մարտակերտ, Ասկերան և Մարտունի քաղաքները[126]: Առավոտյան թուրքական զինուժի կողմից լայնամաշտաբ հարձակում է սկսվել հարավային, հյուսիսային, հյուսիս-արևեկյան և արևելյան ուղղությամբ[127]:

Ադրբեջանի զինուժը պնդում էր, որ հայկական կողմը ռմբակոծել է Թարթառի և Աղջաբեդիի շրջանների բնակավայրերը, որը Արցախի ՊԲ-ն հերքել է[128]:

Օրվա ընթացքում Իրանի տարածքում՝ Արդաբիլի մարզում անօդաչու թռչող սարք է ընկել, որը վնասել է ցանքատարածությունները[129]: Ըստ տարածված տեսանյութի` սարքը իսրայելական արտադրության էր[130]:

Հոկտեմբերի 14

03։23-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտնել է, որ օդային հարվածներով ոչնչացրել է Հայաստանի տարածքում գտնվող որոշ բալիստիկ հրթիռներ[131]։ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարությունը հաստատել է, որ Հայաստանի տարածքում թիրախավորվել է տեխնիկա՝ ընդամենը ենթադրությունների հիման վրա, թե իբր այդ տեխնիկան պատրաստ է եղել հարվածել Ադրբեջանի խաղաղ բնակավայրերին[132][133]։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը հայտնել է, որ ռուս մասնագետները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը[134]։

ՀՀ ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հայտնել է, որ վաղ առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը վերսկսել են լայնածավալ հարձակողական գործողությունները հատկապես հյուսիսային և հարավային ուղղություններով, բայց ոչ դեպի Արաքսի հովիտ։

Արձագանք

Հակամարտող կողմերից

Հայաստան, Արցախ

«# Հաղթելուենք» կարգախոսը Երևանի կենտրոնում՝ ի աջակցություն Արցախի Հանրապետության:
  • Հայաստան Հայաստան Սեպտեմբերի 28-ին Հայաստանի Ազգային ժողովը միաձայն՝ 118 կողմ ձայներով ընդունել է Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական ագրեսիան դատապարտելու վերաբերյալ ԱԺ հայտարարության նախագիծը[135]։ Հայկական կողմը մերժում է հոկտեմբերի 1-ին Ադրբեջանի կողմից տարածած այն լուրերը, թե իբր հայկական կողմից թիրախավորվել են Ադրբեջանի քաղաքացիական բնակավայրեր։ Հայաստանի Հանրապետությունը դատապարտել է խաղաղ բնակչության թիրախավորումը ադրբեջանական զինուժի կողմից և հորդորել չդրդել իրական հրթիռային հակահարվածների[136]։
  • Արցախ Արցախ ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Սիրելի՛ հայրենակիցներ, վաղ առավոտյան եղել եմ առաջնագծի հարավային թևում: Տեղում ծանոթացել եմ իրավիճակին, հրամանատարության հետ քննարկել անելիքները: Տղաների մարտական ոգին ու հաղթանակի հանդեպ վստահ տրամադրությունները միայն վարակիչ են: Պաշտպանության բանակը ոչ միայն այդ ուղղությամբ, այլև շփման գծի ողջ երկայնքով շարունակում է յուրաքանչյուր սանտիմետր հողի համար կենաց ու մահվան պայքար մղել: Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը, անկասկած, պսակվելու են հաջողությամբ[137]։ Հոկտեմբերի 2-ին Արցախի ՄԻՊ Արտակ Բեգլարյանը ընդգծել է, որ Արտակարգ իրավիճակների շենքի վրա հարվածը կոպտագույն կերպով խախտում է միջազգային մարդասիրական օրենքի նորմերը, և Ադրբեջանի կողմից հստակ իրականացված պատերազմական հանցագործություն է, ինչպես նաև շեշտել է միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի դեմ պատշաճ պատժամիջոցներ կիրառելու կարևորությունը[138]։

Հայկական սփյուռք

Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը (ANCA) Թրամփի վարչակազմին կոչ է անում ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկման գրասենյակի միջոցով խիստ պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի և նրանց բարձրաստիճան զինվորական ղեկավարների դեմ՝ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Արցախի Հանրապետությունում (Լեռնային Ղարաբաղում) քաղաքացիական բնակչության դեմ ռազմական հանցագործությունների համար: «Ակնկալում ենք, որ ֆինանսների նախարարությունն օպերատիվ կերպով կգործի, որպեսզի ապահովի այդ պատժամիջոցների կիրառումը։ Նրանք երկուսն էլ ռազմական հանցագործներ են, և ԱՄՆ կառավարությունը պետք է նրանց որպես այդպիսին վերաբերվի»,- հայտարարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Րաֆֆի Համբարյանը[139]։

Ադրբեջան, Թուրքիա

  • Ադրբեջան Ադրբեջան - Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի[140]։
  • Թուրքիա Թուրքիա - «Ադրբեջանը մենակ չէ, Թուրքիան նրա կողքին է, և Ադրբեջանը ունի մեր լիակատար աջակցությունը»,- հայտնել է Թուրքիայի նախագահականի խոսնակ Իբրահիմ Քալընը[141]։

Պետություններ

  • Ռուսաստան Ռուսաստան - Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՂՀ հակամարտության գոտում[142]։
  • Ղազախստան Ղազախստան - Նուրսուլթան Նազարբաևը խնդրում են Հայաստանին և Ադրբեջանին դադարեցնել ռազմական գործողությունները[143]:
  • Ֆրանսիա Ֆրանսիա - Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը հայտարարել է, որ կշարունակի ակտիվորեն աշխատել Արցախի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ[144]:
  • Իրան Իրան - Իրանի արտգործնախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը մտահոգությունն է հայտնել Լեռնային Ղարաբաղում զարգացումների կապակցությամբ[145]:
  • Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ - Քարտուղար Մայք Պոմպեոն կոչ է անում հակամարտող կողմերին հրադադար հաստատել և դատապարտում է երրորդ ուժերի միջամտությունը[146]։
  • Գերմանիա Գերմանիա - Գերմանիայի կանցլերը հայտարարել է, որ Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ[147]։
  • Վրաստան Վրաստան - Վախթանգ Գոմելաուրին հավաստիացրել է, որ ղարաբաղյան առճակատման սկզբից Վրաստանի կառավարությունը ժամանակավորապես արգելել է Վրաստանի տարածքով Հայաստան ու Ադրբեջան ռազմական բեռների տեղափոխումը օդային ու ցամաքային ճանապարհով, որի մասին կողմերը տեղեկացվել են[148]։
  • Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան - Չինաստանի Արտաքին գործերի նախարարության խոսնակը նշել է, որ իրենք հույս ունեն, որ հակամարտության մեջ ներգրավված բոլոր կողմերը կմնան հանգիստ ու զուսպ[149]։
  • Շվեյցարիա Շվեյցարիա - Շվեցարիայի կառավարությունը կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները[150]։
  • Կանադա Կանադա - Հոկտեմբերի 5-ին Կանադան դադարեցրել է ռազմական մատակարարումը Թուրքիային[151]։

Մի շարք պետությունների ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են Արգենտինան[152], Կանադա[153], Չիլին[154], Չինաստանը[155], Խորվաթիան[156], Էստոնիան[157][158], Ֆրանսիան[159][160][161], Վրաստանը[162], Գերմանիան[163], Հունաստանը[164], Հնդկաստանը[165][166], Ինդոնեզիան[167], Իրանը[168][169][170], Ղազախստանը[171], Լատվիան[172][173], Լիտվան[174][173], Մոլդովան[175], Լեհաստանը[176], Ռումինիան[177][178], Ռուսաստանը[160][161][179], Սաուդյան Արաբիան[180], Մեծ Բրիտանիան[181], Միացյալ Նահանգները[160][161][182], Ուրուգվայը[183] , կոչ են արել խաղաղ լուծում տալ կոնֆլիկտին։

Չճանաչված կամ մասամբ ճանաչված պետություններ Մերձդնեստրի Մոլդովական Հանրապետությունը, Աբխազիան և Հարավային Օսիան ճանաչել են Արցախի Հանրապետության անկախությունը և իրենց աջակցությունն են հայտնել նրան[184][185][186][187][188][189]։

Միջազգային

  • ՄԱԿ - ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտեռեշը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը[190],
  • Եվրոպա - Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելը կողմերին կոչ է արել դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերադառնալ բանակցությունների[191]։
  • - ԵԱՀԿ գործող նախագահ Էդի Ռաման համակարտող կողմերին կոչ է արել անհապաղ վերադառնալ հրադադարին[192]
  • - ԵԱՀԿ Մինսկի Խմբի համանախագահները հայտարարությամբ են հանդես եկել, որում խստորեն դատապարտում են շարունակական բռնությունները ինչպես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, այնպես էլ շփման գծից հեռու գտնվող Հայաստանի և Ադրբեջանի թիրախների նկատմամբ[193]:

Հայտնի անձինք

Մեծ թվով հայտնի մարդիկ նույնպես արձագանքել են այս հակամարտությունը, իսկ նրանցից ոմանք փոխել են իրենց նախնական կարծիքը, ներառյալ Քարդի Բին և Էլթոն Ջոնը, որոնք հետագայում նշել են, որ իրենք ոչ մի կողմին էլ չեն պաշտպանում[194][195]։ Հայաստանի օգտին հանդես եկողների թվում են Մել Գիբսոնը, Ռոնդա Ռոուզին, Հենրիխ Մխիթարյանը, Փիթեր Գեբրիելը, Շոն Փենը, Մայքլ Բ. Ջորդան, Քայլի Ջեններ, Թինաշեն և Շերը[196][197][198][199][200][201][202][203]։ Քիմ Քարդաշյանը և այլ Քարդաշյաններ Հայաստանի աջակցության տեսաուղերձ են հրապարակել՝ նվիրաբերելով 1 միլիոն դոլար Հայաստան համահայկական հիմնադրամին[204][205]։ Ռեփեր Քանյե Ուեսթը թվիթ է հրապարակել, որում հայտարարել է, որ աղոթելու է Հայաստանի համար[206]։ Սերժ Թանկյանը 250 հազար դոլար է նվիրաբերել Հայաստան համահայկական հիմնադրամին, ինչպես նաև հոկտեմբերին մասնակցել է «Rock for Artsakh» («Ռոքն Արցախի համար») խորագրով առցանց բարեգործական համերգին[207][208]։ Հայ-ամերիկյան System of a Down ռոք խումբը 15 տարվա ընդմիջումից հետո (2005 թվականին Hypnotize թողարկումից հետո)[209] թողարկել է «Protect the Land» և «Genocidal Humanoidz» երգերը[210][211]։ Նրանք սինգլներն օգտագործել են որպես Հայաստան համահայկական հիմնադրամին փոխանցումներ կատարելու կոչի և պատերազմի մասին իրազեկությունը բարձրացնելու նպատակով[212]։

«Արսենալի» ֆուտբոլիստ Մեսութ Օզիլը և երգիչ Սամի Յուսուֆը Թվիթերում կատարել են գրառում[213][214], իսկ «Բարսելոնայի» նախկին խաղացող Ռոնալդինյոն հրապարակել է տեսաուղերձ՝ ի պաշտպանություն Ադրբեջանի[215]։ Մի քանի թուրք հայտնի անձինք, այդ թվում՝ Սինան Աքչիլը[216], Հադիսեն, Բերգյուզար Քորելը[217], Ակուն Իլիչալին[218], Քենան Իմիրզալիօղլուն[219], Թարքանը, Ջեմ Յըլմազը[220] նույնպես իրենց ցավակցությունն ու աջակցությունն են հայտնել Ադրբեջանին։

Բողոքի ցույցեր

Սեպտեմբերի 27-ից բողոքի ցույցեր են սկսել ընդդեմ Թուրքիա և Ադրբեջանի ագրեսիայի ԱՄՆ-ում, Գերմանիայում, Ֆրանսիայում և այլ երկրներում[221]։

ԱՄՆ

Սեպտեմբերի 28-ին Գլենդել քաղաքում տեղի ունեցավ բազմամարդ բողոքի ցույց, որի ընթացքում հնչում էին «Artsakh is Armenia», «Հաղթելու ենք», «Stop the war Azerbaijan», «Hands off the Artsakh» վանկարկումները։ Բողոքի ցույցից հետո տեղի է ունեցել ավտոերթ[222]։

Հոկտեմբերի 3-ին և 4-ին հայերը փակել են Հոլիվուդի փողոցները՝ պահանջելով աջակցել խաղաղության հաստատմանը[223]։

Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել Ֆրեզնո քաղաքի քաղաքապետարանի մոտ։ Ապա ցուցարարները երթով շարժվել են դեպի Ռիվեր Պարկ զբոսայգի[224]։

Հոկտեմբերի 7-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել Յուտայում` Յուտայի համալսարանի մոտ՝ կոչ անելով դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը[225]։

Հոկտեմբերի 8-ին Սպիտակ տան դիմաց ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներից ժամանած հայերի մասնակցությամբ տեղի է ունեցել ցույց։ Ցույցի մասնակիցները պահանջում էին դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող զինամթերքի մատակարարումը[226]։

Հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան Վաշինգտոնում տեղի է ունեցել մոմավառություն ի հիշատակ պատերազմում զոհվածների[227]։ Նույն օրը բողոքի ցույց է տեղի ունեցել նաև Նյու Յորքում[228]։

Հոկտեմբերի 11-ին Լոս Անջելեսում տեղի է ունեցել բազմահազարանոց ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի։ Ըստ տարբեր լրատվականների` մասնակիցների քանակը գերազանցել է 100 հազարը[229]։

Հոկտեմբերի 10-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև Բոստոնում, որտեղ զորակցություն էին հայտնում Հայաստանին[230]։ Նույն օրը ցույց է տեղի ունեցել նաև Սան Ֆրանցիսկոյում։ Ցույցը տեղի է ունեցել Ոսկե դարպասներ կամրջի մոտ՝ փակելով նրա երթևեկությունը[231]։

Ֆրանսիա

Հոկտեմբերի 5-ին հայազգի ցուցարարները մի քանի ժամով փակել էին Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը՝ պահանջելով Արցախի ճանաչումը և դատապարտելով ադրբեջանաթուրքական ագրեսիան[232]։

Հոկտեմբերի 9-ին Փարիզի կենտրոնում՝ Հաղթական կամարի մոտ, հայերը խաղաղ բողոքի ցույց են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի։ Փարիզի ոստիկանությունը մասնակիցներին ցրելու համար պղպեղի սփրեյ է կիրառել[233]։ Բողոքի ակցիա է տեղի ունեցել նաև Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց[234]։

Վրաստան

Սեպտեմբերի 29-ին Ջավախքի հայ համայնքը փակել էր Կարծախ գյուղի մոտ գտնվող վրաց-թուրքական սահմանը՝ չթողելով ռազմամթերքի տեղափոխումը Թուրքիայից Ադրբեջան[235]։

Հոկտեմբերի 1-ին Թբիլիսիի հայ համայնքը ակցիա է իրականացրել Թբիլիսիում, սկզբում վրացական «Mtavari archi» հեռուստեսության դիմաց՝ պահանջելով անկողմնակալ լուսաբանում, ապա շարժվել են դեպի Հայաստանի դեսպանատուն՝ աջակցություն հայտնելով Հայաստանին և Արցախին[236]։

Հոկտեմբերի 6-ին Ախալքալաքում հայերը բազմամարդ ակցիա են անցկացրել` ի աջակցություն Արցախի[237]։

Գերմանիա

Սեպտեմբերի 30-ին Բեռլինում՝ Գերմանիայի կանցլերի նստավայրի դիմաց, տեղի է ունեցել բողոքի ցույց՝ ի պաշտպանություն հայ ժողովրդի և Արցախի[238]։

Եվս մի ցույց տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 10-ին Բեռլինում։ Երթին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ[239]։

Հունաստան

Սեպտմբերի 30-ին Աթենքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցությւոն Արցախի և Հայաստանի[240]։

Հոկտեմբերի 3-ի երեկոյան Սալոնիկ քաղաքում հայերն ու հույները բողոքի ցույց են կազմակերպել` ի աջակցություն Հայաստանի[241]։

Կանադա

Հոկտեմբերի 4-ին Մոնրեալ քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի, որին մասնակցել են կանադացի պատգամավորներ[242]:

Հոկտեմբերի 9-ին Տորոնտո քաղաքում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի։ Բողոքի ցույցի ընթացքում եղել է «Արցախը հայկական է», «Կանադայի մասնակցությամբ թուրքական դրոնները սպանում են քաղաքացիական անձանց» գրառմամբ պաստառներ[243]։

Ավստրալիա

Հոկտեմբերի 6-ին Կանբերրա քաղաքի հայերը բողոքի ցույց էին իրականացրել Ադրբեջանի դեսպանատան դիմաց: Նրանք կառավարությունից պահանջում էին դատապարտել Արցախում ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիան[244]:

Հոկտեմբերի 9-ին ևս տեղի ունեցավ ցույց, որի ժամանակ ցուցարարները պառկել էին գետնին` պաստառները իրենց ձեռքին[245]:

Հոկտեմբերի 15-ին Մելբուռնի հունական թաղամասերում հայտնվել են պաստառներ` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման[246]:

Ավստրիա

Հոկտեմբերի 9-ին Վիեննայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի, ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի: Բողոքի ակցիան սկսել է ԵԱՀԿ Մինսկի շենքի մոտից և շարունակվել նախագահի նստավայրի մոտ[247]:

Ցույց է տեղի ունեցել նաև հոկտեմբերի 10-ի երեկոյան, որին մասնակցել են նաև այլազգի ներկայացուցիչներ[248]:

Արգենտինա

Հոկտեմբերի 4-ին բողոքի ցույց է տեղի ունեցել Բուենոս Այրես քաղաքում` ի աջակցություն Արցախում խաղաղության հաստատման: Ցույցը տեղի է ունեցել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց[249]:

Հոկտեմբերի 10-ին Բուենոս Այրեսում կրկին բողոքի ցոյց է տեղի ունեցել` ի աջակցություն Արցախի և Հայաստանի: Տեղի է ունեցել երթ Ադրբեջանի դեսպանատնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն[250]:

Բելգիա

Հոկտեմբերի 1-ին` 17։30-ից սկսած, ԵԽ գագաթնաժողովին զուգընթաց բողոքի ցույց է տեղի ունեցել Բրյուսելի Շումանի հրապարարկում ընդդեմ թուրքական ագրեսիայի[251]:

Հոկտեմբերի 7-ին Բրյուսելում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց ընդդեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի[252]:

Բրազիլիա

Հոկտեմբերի 3-ին Բրազիլիայում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց[253]։

Մեծ Բրիտանիա

Հոկտեմբերի 10-ին Լոնդոնում՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի նստավայրի դիմաց, տեղի են ունեցել ցույցեր Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ[254][255]։

Դանիա

Հոկտեմբերի 7-ին Կոպենհագենում տեղի է ունեցել ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի[256]։

Շվեդիա

Հոկտեմբերի 8-ին Ստոկհոլմում տեղի ունեցավ բողոքի ցույց` ի աջակցություն Հայաստանի և Արցախի ճանաչման, նաև Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման պահանջով։ Ցույցը տեղի ունեցավ Շվեդիայի խորհրդարանի դիմաց։ Այն արտոնված չի եղել, և ոստիկանները անընդհատ հորդորել են դադարեցնել ցույցը[257]։

Հոկտեմբերի 10-ին ևս ցույցեր տեղի ունեցան այս անգամ ոչ միայն Ստոկհոլմում, այլ նաև Գյոթեբորգում և Ուփսալայում[258]։

Շվեյցարիա

Հոկտեմբերի 3-ին Բեռնում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ի աջակցություն Արցախի և ընդդեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի։

Հոկտեմբերի 8-ին ցույց է տեղի ունեցել նաև Ցյուրիխում[259]։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

  1. Kofman, Michael (2 October 2020). «Armenia-Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict». Russia Matters. Belfer Center for Science and International Affairs. Արխիվացված է օրիգինալից 3 October 2020-ին. «Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict....»
  2. Jones, Dorian (28 September 2020). «Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict». Voice of America. Արխիվացված է օրիգինալից 30 September 2020-ին. «"Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise," said Turkish analyst Ilhan Uzgel.»
  3. «Syrian rebel fighters prepare to deploy to Azerbaijan in sign of Turkey's ambition».
  4. «Legendary commander bestowed with title "Hero of Artsakh" for occupying strategic heights» (անգլերեն). Artsakh Press. 02-10-2020. Վերցված է 02-10-2020-ին.
  5. «Ադրբեջանը երկու զինծառայողի է գերեվարել. հայկական կողմը դիմել է Եվրոպական դատարան».
  6. «Ռազմական գործողությունների հետևանքով հայկական կողմն ունի 532 զոհ».
  7. «Մարտերի ընթացքում նահատակվել են ևս 15 զինծառայող․ ՊԲ-ն հրապարակել է զոհերի անունները».
  8. «Եվս 28 զոհ․ հրապարակվել են նրանց անունները».
  9. «Զոհերի թիվն ավելացավ ևս 26–ով. Արցախի ՊՆ–ն».
  10. «Նախնական տվյալներով՝ Արցախի Զինված ուժերում կա 16 զոհ, հարյուրից ավելի վիրավոր».
  11. «Վարդենիսի ուղղությամբ ևս կրակոցներ են եղել» (արխիվացված)
  12. «Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանը ակտիվ հրետակոծություն է սկսել, հրետակոծվում է նաև Ստեփանակերտը».
  13. Technologies, Peyotto. «Սա աննախադեպ ծանր պատերազմ է. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)». 1in.am. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  14. https://www.youtube.com/watch?v=PUXH_-weh6M. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  15. «UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh». France 24 (անգլերեն). Associated Press. 2020-09-30. Արխիվացված օրիգինալից 9 October 2020-ին. Վերցված է 2020-09-30-ին.
  16. 16,0 16,1 Kofman, Michael (2 October 2020). «Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict». Russia Matters. Belfer Center for Science and International Affairs. Արխիվացված է օրիգինալից 3 October 2020-ին. «On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...»
  17. Kucera, Joshua (29 September 2020). «As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?». EurasiaNet. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2020-ին. Վերցված է 29 September 2020-ին. «The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.»
  18. Palmer, James (28 September 2020). «Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?». Foreign Policy. Արխիվացված օրիգինալից 28 September 2020-ին. Վերցված է 29 September 2020-ին.
  19. Kofman, Michael (2 October 2020). «Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict». Russia Matters. Belfer Center for Science and International Affairs. Արխիվացված է օրիգինալից 3 October 2020-ին. «On Sept. 27, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...»
  20. Jones, Dorian (28 September 2020). «Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict». Voice of America. Արխիվացված է օրիգինալից 30 September 2020-ին. «Կաղապար:-'Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, through technical assistance through arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.»
  21. 21,0 21,1 «Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2020-10-10. Արխիվացված օրիգինալից 10 October 2020-ին. Վերցված է 2020-10-10-ին.
  22. «Armenia Azerbaijan: Reports of fresh shelling dent ceasefire hopes». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2020-10-11. Արխիվացված օրիգինալից 10 October 2020-ին. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  23. «Ադրբեջանը շարունակում է կոպտորեն խախտել հումանիտար հրադադարի ռեժիմը».
  24. Bagirova, Nvard Hovhannisyan, Nailia (2020-10-13). «Humanitarian crisis feared as Nagorno-Karabakh ceasefire buckles». Reuters (անգլերեն). Վերցված է 2020-10-13-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  25. «Չնայած հրադադարի պայմանավորվածությանը, հակամարտության գոտում մարտերը շարունակվում են».
  26. «ՊԲ-ն ամփոփել է պատերազմի 14 օրերին հակառակորդի կրած զինտեխնիկայի ու մարդկային կորուստները».
  27. «Ադրբեջանում բանակի կարիքների համար առգրավում են քաղաքացիների պիկապ մեքենաները». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  28. «Turkish-backed mercenaries». The Syrian Observatory For Human Rights (ամերիկյան անգլերեն). 2020-09-24. Վերցված է 2020-10-08-ին. {{cite web}}: Text "Turkey sends over 300 fighters to Azerbaijan • The Syrian Observatory For Human Rights" ignored (օգնություն)
  29. «ԱՄՆ հորդորում է իր քաղաքացիներին հեռու մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանամերձ շրջաններից». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  30. «Արցախի նախագահի խոսնակ. Հակառակորդը հրետակոծում է նաև Ստեփանակերտը».
  31. «Հրետակոծվում են Արցախի խաղաղ բնակավայրերը, այդ թվում` Ստեփանակերտը. Վահրամ Պողոսյան».
  32. «Հայկական կողմը խոցել է հակառակորդի երկու ուղղաթիռ և երեք ԱԹՍ. Մարտերը շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ».
  33. «Հակառակորդը կրել է մարդկային և տեխնիկայի կորուստներ, մասնավորապես՝ երեք տանկ. ՊՆ».
  34. «ԱՀ ՊՆ, ՊԲ հրամանատար, գեներալ-մայոր Ջալալ Հարությունյանի մարտակոչը».
  35. «Արցախը քաղաքացիական բնակչության շրջանում կորուստներ ունի․ ՄԻՊ».
  36. «Հայտարարել եմ ռազմական դրություն և համատարած զորահավաք 18-ից բարձր տարիքային խմբի համար. ԱՀ նախագահ».
  37. «Հայաստանի Հանրապետությունում հայտարարվում է ռազմական դրություն և ընդհանուր զորահավաք. վարչապետ». www.tert.am. Վերցված է 2020-09-27-ին.
  38. «Ադրբեջանում արգելափակվել են գրեթե բոլոր սոցիալական մեդիաները. Facebook, Youtube, Whatsapp, TikTok, աշխատում է միայն Twitter».
  39. «Մեզ հետ կռվում է նաև Թուրքիան․ Արցախի Նախագահի ասուլիսը (տեսանյութ)».
  40. «Ադրբեջանում հայտարարվել է մասնակի զորահավաք».
  41. «Հակառակորդը սկսել է լայնամասշտաբ հարձակողական նոր գործողություն Արաքսի հովտի հատվածում և Մատաղիս-Թալիշ հատվածներում».
  42. «Ադրբեջանը կրակ է վարել ՀՀ ԶՈՒ Վարդենիսի զորամասի, ինչպես նաև օդուժ են կիրառել դիրքերի ուղղությամբ. ՊՆ խոսնակ».
  43. «Թուրքիայի F-16 կործանիչը ՀՀ տարածքում խոցել է ՍՈւ-25 գրոհիչ, օդաչուն զոհվել է. ՊՆ խոսնակ».
  44. «Battles resumed overnight at lesser intensity than yesterday – spox». armenpress.am (անգլերեն). Armenpress. 30 September 2020. Վերցված է 30 September 2020-ին.
  45. «Հայկական կողմը գիշերը Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի ևս 2 ԱԹՍ է խոցել». armenpress.am. Վերցված է 2020-10-05-ին.
  46. ««Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնեց Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին». ՊՆ խոսնակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  47. «Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը խառը մարտակարգով ռմբաավիացիոն հարվածներ են հասցնում Արցախին». armenpress.am. Վերցված է 2020-10-05-ին.
  48. «Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»». armenpress.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  49. «Ոչնչացվել են հակառակորդի մեծ թվով կենդանի ուժ, սպառազինություն և ռազմական տեխնիկա, նաև՝ «ՏՕՍ-1Ա»». armenpress.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  50. «Ադրբեջանի գործողությունների հետևանքով Մարտակերտում 3 քաղաքացիական անձ է զոհվել. ԼՐԱՑՎԱԾ».
  51. «Մենք լավ գիտենք, որ Ադրբեջանի կազմում եղած կործանիչները իրենց առաջադրված խնդիրները չեն կարող կատարել ինչպես հարկն է, դրա համար թուքական F-16-երն այնտեղ են․ Արծրուն Հովհաննիսյան». infocom.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  52. «Հայկական զինված ուժերի խոցված ՍՈՒ-25-ի լուսանկարները». Hetq.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  53. «Հակառակորդը կորցրել է «Սմերչ» և «Ուրագան» տիպի ռեակտիվ կայանքներ». Hetq.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  54. «BBC-ն հարցազրույց է վերցրել Ղարաբաղում սիրիացի վարձկանից». news.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  55. «Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 23 զինծառայողների անունները». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  56. «Չորս օրում այնքան զրահատեխնիկա ենք խոցել, որքան արցախյան ողջ առաջին պատերազմում․ Արայիկ Հարությունյան». www.civilnet.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  57. «Այս պահին իրավիճակը շարունակում է մնալ հարաբերականորեն կայուն. Սուրեն Սարումյան (Տեսանյութ)». Artsakh Press. Վերցված է 06/10/2020-ին.
  58. «Գիշերը իրադրությունը եղել է կայուն-լարված, մարտական գործողություններն առավոտյան վերսկսվել են. Արցախի ՊՆ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  59. One, Studio. «Այս գիշեր առաջին անգամ առաջնագծի ամբողջ երկայնքով հարաբերական անդորր է եղել. Վահրամ Պողոսյան». www.yerkir.am (ամհարերեն). Վերցված է 2020-10-06-ին.
  60. «Le Monde պարբերականի լրագրողները Մարտունիում հրետակոծության տակ են ընկել ու վիրավորվել». www.1lurer.am. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  61. «Արցախում վիրավորված ֆրանսիացի լրագրողները տեղափոխվեցին Երևան՝ «Էրեբունի» բ/կ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  62. «Ֆրանսիան օդանավ կուղարկի Ղարաբաղում վիրավորված լրագրողներին դուրս հանելու համար». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  63. «Մակրոն. Ավելի քան 300 սիրիացի իսլամիստ Թուրքիայի տարածքով ուղարկվել է Ղարաբաղ. կարմիր գիծը հատվել է».
  64. «Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  65. «ՊՆ խոսնակ. Գիշերը խոցված 4 անօդաչուները հետախուզական էին». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  66. «ՊՆ խոսնակ. Ադրբեջանը հրետակոծել է Վարդենիս-Սոթք ավտոճանապարհը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  67. Anonymous (2020-08-26). «Վաղ առավոտյան խոցվել է հակառակորդի 1-ական ինքնաթիռ և անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  68. «Խոցվել է հակառակորդի ևս 1 ինքնաթիռ, 2 անօդաչու. ՀՀ ՊՆ խոսնակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  69. «Ադրբեջանցի սպայի մոտ իսրայելական ռադիոկայան են գտել. Վերծանմամբ պարզվել է՝ ղեկավարվում են արաբերեն».
  70. «Nagorno-Karabakh conflict: Civilians bearing brunt of surge in violence». International Committee of the Red Cross (անգլերեն). 2020-10-02. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  71. Staff, Reuters (2020-10-02). «Bus carrying Russia, Armenian journalists hit by artillery fire in Nagorno-Karabakh - RIA» (անգլերեն). Վերցված է 2020-10-06-ին. {{cite web}}: |first= has generic name (օգնություն)
  72. «Մարտերն այս պահին շարունակվում են, հիմնական ուղղությունները հյուսիսը և հարավն են. Արծրուն Հովհաննիսյան». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  73. «Հրամանատար Կարեն Ջալավյանը՝ Արցախի հերոս». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  74. LLC, Academy Of Development. «Հաղորդագրություն». nkrmil.am. Վերցված է 2020-10-08-ին. {{cite web}}: Text "ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք" ignored (օգնություն)http://nkrmil.am/news/view/2952
  75. «Ադրբեջանական զոհերի քանակն արդեն անցնում է 3000-ը. Արծրուն Հովհաննիսյան». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.https://www.azatutyun.am/a/30871568.html
  76. LLC, Academy Of Development. «Հաղորդագրություն». nkrmil.am. Վերցված է 2020-10-08-ին. {{cite web}}: Text "ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք" ignored (օգնություն)http://nkrmil.am/news/view/2955
  77. LLC, Academy Of Development. «Հաղորդագրություն». nkrmil.am. Վերցված է 2020-10-08-ին. {{cite web}}: Text "ԼՂՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական կայք" ignored (օգնություն)http://nkrmil.am/news/view/2956
  78. «Ադրբեջանն անցել է քաղաքացիական այն ենթակառուցվածքների ոչնչացմանը, որոնք կարող են նաև բնապահպանական աղետ առաջացնել. Հովհաննիսյան». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.https://www.azatutyun.am/a/30871697.html
  79. «Ադրբեջանը խաղաղ բնակչության նկատմամբ օգտագործում է արգելված LAR-160 տեսակի կասետային արկեր». Hetq.am. Վերցված է 2020-10-08-ին.https://hetq.am/hy/article/122458
  80. «Գյանջայի ռազմական օդանավակայանը հօդս ցնդեց․ Վահրամ Պողոսյան».
  81. «Հրթիռակոծում են Շուշին. կան զոհեր և վիրավորներ».
  82. «Մարտերը տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում են. ՀՀ ՊՆ խոսնակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. 2020-10-03. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  83. myHost.am; http://myHost.com. «Հակառակորդը նախապատրաստվում է հարձակողական գործողությունների.ԱՀ ՊՆ». loritv.am. Վերցված է 2020-10-08-ին. {{cite web}}: External link in |last2= (օգնություն)
  84. «Իրանի Մեջլիսի մի խումբ պատգամավորներ այցելել են Լեռնային Ղարաբաղի սահման». www.civilnet.am. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  85. Ադրբեջանը հարվածներ է հասցրել դպրոցներին ու մանկապարտեզներին (ֆոտո)
  86. «Ստեփանակերտը հրթիռակոծվել է «Սմերչ», «Պոլոնեզ» և «Կասիրգա» համակարգերից». www.civilnet.am. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  87. «Եվս 5 հոգի ստացել է Արցախի հերոսի կոչում».
  88. ««Տղե՛րք, հայրենիքն ունի ձեր կարիքը». Փաշինյանը վերջին 1 տարում զորացրվածներին կոչ արեց զինվորագրվել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  89. «Արցախում արդեն 19 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, վիրավորվել՝ 80-ը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  90. «ՊԲ-ն զոհերի ցուցակ է հրապարակել» (ամերիկյան անգլերեն). 2020-10-05. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  91. «Ըստ հայկական կողմի` «Ադրբեջանն այսօր 200-ից ավելի զոհ է տվել միայն հարավային ուղղությամբ»». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  92. «Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs». www.amnesty.org (անգլերեն). Վերցված է 2020-10-08-ին.
  93. «Հրթիռակոծվում է Ստեփանակերտը, հայտնում է ՊՆ խոսնակը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  94. «Հայկական կողմը հաղորդում է Վարանգաթաղ բարձունքը ետ վերցնելու մասին». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  95. «ՀՀ նախագահի աշխատակազմը 81,3 մլն դրամ է հատկացրել Արցախի վերականգնմանը և այլ կարիքներին». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  96. «Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  97. «Գիշերվա ընթացքում հակառակորդը փորձել է առաջանալ և ամրանալ հարավարևելյան ուղղությամբ (Ջեբրայիլ չհասած)․ՊՆ խոսնակ». Վերցված է 2020-10-11-ին.
  98. «Հայկական կողմը ևս 40 զոհ ունի. ՊԲ–ն հրապարակել է նրանց անունները». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  99. Technologies, Peyotto. «Հակառակորդի խոշոր կուտակման ոչնչացումը Ջաբրայիլ մտնելու փորձի ժամանակ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ». factor.am. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  100. Technologies, Peyotto. «ՊԲ բանակի ստորաբաժանումները հյուսիսային ուղղությամբ զգալի առաջխաղացում ունեն. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)». 1in.am. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  101. Technologies, Peyotto. «Մարտերը դժվար են, ծանր են, հակառակորդը մեծ ուժեր և միջոցներ է կիրառում. Արծրուն Հովհաննիսյան (տեսանյութ)». 1in.am. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  102. «Արցախի ՊՆ-ն հրապարակեց զոհված ևս 40 զինծառայողների անուններ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  103. «Հրթիռակոծվում են Շուշին և այլ քաղաքներ․ Արծրուն Հովհաննիսյան». www.1lurer.am. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  104. «Շուշիի մշակույթի տունը ավերակների է վերածվել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  105. «Առավոտյան նորից սկսել են Ստեփանակերտը հրթիռակոծել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  106. «Ողջ գիշեր Ստեփանակերտը եղել է հրթիռակոծության տակ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  107. «Հրթիռակոծվել է Շուշիի Ղազանչեցոց եկեղեցին». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  108. «Մոսկվայում 6 ժամից ավելի է` ընթանում է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  109. «Սպիտակ տնից մինչև Եվրոպա. հայերի ցույցերը շարունակվում են». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  110. ««Գիշերը հակամարտության գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերականորեն կայուն-լարված». ԱՀ ՊԲ». ԱՐՑԱԽ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ. Վերցված է 2020-10-10-ին.
  111. «Հոկտեմբերի 10-ից` ժամը 12-ից հրադադար է հաստատվում` մարդասիրական նկատառումներով». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  112. «Haut-Karabakh : malgré le cessez-le-feu, les bombardements continuent». Le Monde/AFP (ֆրանսերեն). 11 October 2020. Վերցված է 12 October 2020-ին.
  113. Ադրբեջանի Հանրապետության գլխավոր դատախազությունgenprosecutor.gov.az/
  114. Гянджа: гуманитарное перемирие под ракетным ударом
  115. [ՊԲ-ն հերքում է Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը «https://hy.armradio.am/2020/10/11/%D5%BA%D5%A2-%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A5%D5%B6-%D5%A3%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%BE/»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); External link in |title= (օգնություն)
  116. «ՊՆ-ն ու ՊԲ-ն հերքում են Գյանջային հարվածելու վերաբերյալ Ադրբեջանի հերթական ապատեղեկատվությունը».
  117. «Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հրետանու կրակով ուղեկցվող հրաձգությունները». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  118. «Գիշերվա ընթացքում, Հովհաննիսյանի փոխանցմամբ, շփման գոտում իրադրությունը եղել է հարաբերական կայուն-լարված». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  119. «Ադրբեջանը կրկին նախահարձակ գործողությունների է անցել տարբեր ուղղություններով». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  120. «ՊՆ խոսնակի փոխանցմամբ, ադրբեջանական կողմի «ԱՆ-2» տիպի անօդաչու ռմբակոծիչ ինքնաթիռ է խոցվել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  121. «Ադրբեջանի օդուժը սահմանի երկայնքով կիրառում է Սու-25-եր, հայտնում է Շուշան Ստեփանյանը». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  122. «Քարվաճառում այսօր հակառակորդի ինքնաթիռ է խոցվել. Արծրուն Հովհաննիսյան». Armtimes.com. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  123. «Սու-25-ի խոցումը, իհարկե, ադրբեջանցիները հերքեցին, բայց անձամբ ռազմաճակատից հաստատեցին. ՊՆ ներկայացուցիչ». Armtimes.com. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  124. Technologies, Peyotto. «Հադրութ քաղաքը գտնվում է մեր զինված ուժերի լիարժեք վերահսկողության տակ․ Արծրուն Հովհաննիսյան». iravaban.net. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  125. «Թալիշ գյուղն Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո չէ. Արծրուն Հովհաննիսյան». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  126. «Գիշերն անհանգիստ է եղել Ասկերան, Մարտունի և Մարտակերտ քաղաքներում». Hetq.am. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  127. «Գիշերը հարաբերական կայուն լարվածությունը մնացել է անփոփոխ, թշնամին հատկապես ակտիվ է ճակատային գծի հյուսիս-արևելյան հատվածում․ ՊԲ». MediaLab Newsroom-Laboratory (ամերիկյան անգլերեն). 2020-10-13. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  128. Technologies, Peyotto. «Աղջաբեդի շրջանը կրակի տակ պահելու մասին լուրը ևս կեղծ է․ Շուշան Ստեփանյան». iravaban.net. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  129. «Իրանի հյուսիսում անօդաչու թռչող սարք է կործանվել». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  130. Technologies, Peyotto. «Իրանի ՀՕՊ-ը ոչնչացրել է իսրայելական անօդաչու թռչող սարք». factor.am. Վերցված է 2020-10-20-ին.
  131. Минобороны Азербайджана сообщает об уничтожении ракетных комплексов Армении
  132. «Ադրբեջանը շարունակում է խախտել հումանիտար հրադադարը».
  133. Ереван ответил на заявление Баку об уничтожении ракетных комплексов
  134. «Ռուս զինվորականները ստուգում են Ադրբեջանի կողմից ՀՀ տարածքին հարվածելու մասին տեղեկատվությունը. Պեսկով».
  135. «ԱԺ-ն ընդունեց Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտող հայտարարությունը».
  136. «Հայաստանի ՊՆ-ը Ադրբեջանին հորդորում է չդրդել իրական հրթիռային հարվածների». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  137. «Թշնամուն ջախջախելու մեր ջանքերը պսակվելու են հաջողությամբ». ԱՀ նախագահ».
  138. «Ըստ նախնական տվյալների, երեկոյան Ստեփանակերտի հրետակոծման հետևանքով կա 4 վիրավոր և 1 զոհ. Արցախի ՄԻՊ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-06-ին.
  139. «#ANCA-ն Թրամփին կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ալիևի և Էրդողանի դեմ»».
  140. «Իլհամ Ալիև․ Հայաստանի հետ խնդիրը պետք է լուծվի երկխոսության միջոցով, բայց դրա համար պետք է հիմք լինի (լրացվում է)».
  141. «Թուրքիան Հայաստանին մեղադրել է «խաղաղ բնակավայրերի վրա հարձակվելու համար»».
  142. «Ռուսաստանը կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել կրակը ԼՀ հակամարտության գոտում».
  143. «Նուրսուլթան Նազարբաևը Հայաստանին և Ադրբեջանին հորդորում է դադարեցնել ռազմական գործողությունները».
  144. «Մակրոն. «Ֆրանսիան շարունակելու է ակտիվորեն աշխատել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ»».
  145. «Իրանին մտահոգում է պատերազմը իր հարևանությամբ».
  146. «Փոմփեո. ԱՄՆ-ը հրադադարի կոչ է անում և դատապարտում երրորդ ուժերի միջամտությունը ԼՂ հակամարտությանը».
  147. «Մերկել. Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադար է անհրաժեշտ».
  148. «Վրաստանի Ազգային անվտանգության խորհուրդն այսօր քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի սրացումը».
  149. «中方回应亚美尼亚和阿塞拜疆冲突:希望有关各方保持冷静和克制» (չինարեն).
  150. «Violent confrontations between Armenia and Azerbaijan – Switzerland's position». www.eda.admin.ch (անգլերեն). Վերցված է 2020-10-03-ին.
  151. «Կանադան սառեցնում է ռազմական սարքավորումների մատակարարումը Թուրքիային». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-08-ին.
  152. «Preocupación argentina por los enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán» [Argentine concern over the clashes between Armenia and Azerbaijan]. cancilleria.gob.ar (Spanish). Ministry of Foreign Affairs and Worship. 27 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 2 October 2020-ին. Վերցված է 28 September 2020-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  153. «Joint statement by Canada and the United Kingdom on the Armenia-Azerbaijan conflict». canada.ca. Global Affairs Canada. 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 3 October 2020-ին. Վերցված է 4 October 2020-ին.
  154. «Chile expresa su preocupación por enfrentamientos entre Armenia y Azerbaiyán» [Chile expresses concern over clashes between Armenia and Azerbaijan]. minrel.gob.cl (Spanish). Ministry of Foreign Affairs (Chile). 29 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 10 October 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  155. Reuters Staff (2020-09-28). «China says hopes Armenia, Azerbaijan resolve differences via talks». Reuters (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-03-ին. Վերցված է 2020-09-29-ին. {{cite news}}: |author= has generic name (օգնություն)
  156. «Croatia calls for ceasefire in Nagorno-Karabakh». N1. Zagreb. 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 3 October 2020-ին.
  157. «Estonia plans to initiate UNSC consultations on Nagorno-Karabakh». TASS Russian News Agency. 27 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 1 October 2020-ին. Վերցված է 2 October 2020-ին.
  158. «Riigikogu parliamentary groups express concern for Armenia, Azerbaijan». Eesti Rahvusringhääling. 30 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 2 October 2020-ին. Վերցված է 2 October 2020-ին.
  159. Blamont, Matthias (27 September 2020). Evans, Catherine (ed.). «France calls on Armenia, Azerbaijan to end hostilities». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 27 September 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  160. 160,0 160,1 160,2 «Putin, Macron, Trump call for talks on Nagorno-Karabakh without preconditions». TASS Russian News Agency. TASS. Արխիվացված օրիգինալից 1 October 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  161. 161,0 161,1 161,2 Foy, Henry; Pitel, Laura; Peel, Michael. «Russia, France and US demand Nagorno-Karabakh ceasefire». Financial Times. The Financial Times, Ltd. Արխիվացված օրիգինալից 4 October 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  162. «Georgia concerned with resumption of hostilities between Armenia, Azerbaijan». Agenda.ge. 27 September 2020. Արխիվացված է օրիգինալից 29 September 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  163. «Armenia-Azerbaijan clashes: How the world reacted». aljazeera.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 27 September 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  164. Simos, Andriana (28 September 2020). «Greece calls on Armenia-Azerbaijan to stop military operations immediately». The Greek Herald. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 28 September 2020-ին.
  165. «Armenia-Azerbaijan war rages on for fifth day, India voices concern and calls for restraint». Zee News (անգլերեն). 2020-10-01. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-02-ին. Վերցված է 2020-10-02-ին.
  166. «Armenia-Azerbaijan flare-up: India asks all sides to cease hostilities». The Indian Express (անգլերեն). 2020-10-02. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-04-ին. Վերցված է 2020-10-02-ին.
  167. Arbar, Thea Fathanah (3 October 2020). «Perang Armenia vs Azerbaijan, Ini Sikap RI». CNBC Indonesia (ինդոնեզերեն). Արխիվացված օրիգինալից 7 October 2020-ին. Վերցված է 4 October 2020-ին.
  168. Hafezi, Parisa (27 September 2020). Evans, Catherine (ed.). «Iran calls for immediate end to the conflict between Armenia, Azerbaijan – TV». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2 October 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  169. «Rouhani: Iran Ready to Help Resolve Dispute between Armenia, Azerbaijan». FARS News Agency. FARS News Agency. Արխիվացված օրիգինալից 10 October 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  170. «Iran cannot tolerate conflict on its borders: Spox». Iran Press. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-10-ին.
  171. «Statement of the Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan over the escalation of the Armenian-Azerbaijani conflict». Ministry of Foreign Affairs of Kazakhstan. 27 September 2020. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  172. «Latvian minister urges Armenia and Azerbaijan to cease hostilities». Vestnik Kavkaza. 30 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 2 October 2020-ին. Վերցված է 2 October 2020-ին.
  173. 173,0 173,1 «Lithuanian, Latvian FMs concerned over Armenia's large-scale provocation against Azerbaijan». Trend News Agency. 27 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 29 September 2020-ին. Վերցված է 2 October 2020-ին.
  174. «Linkevičius: Lithuania calls on Armenia and Azerbaijan to stop military action». Delfi. 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 1 October 2020-ին. Վերցված է 2 October 2020-ին.
  175. Avanesov, Alexander (28 September 2020). «Президент Молдовы призывает Армению и Азербайджан остановить огонь». Arminfo (ռուսերեն).
  176. «Polish MFA expresses deep concern with reported military clashes around Nagorno-Karabakh». en.trend.az. Trend News Agency. 27 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  177. «Conflict militar între Armenia și Azerbaidjan în regiunea Nagorno-Karabah». Radio Europa Liberă România (ռումիներեն). 27 September 2020. Արխիվացված է օրիգինալից 3 October 2020-ին. Վերցված է 10 October 2020-ին.
  178. Grigoryan, Anna (27 September 2020). «Ռումինիան հայկական, ադրբեջանական կողմերին կոչ է անում վերսկսել քաղաքական երկխոսությունը». Armenpress. Երևան. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 10 October 2020-ին.
  179. Темникова, Ксения (27 September 2020). «Россия призвала Ереван и Баку прекратить огонь в Нагорном Карабахе». Известия. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-01-ին. Վերցված է 2020-10-10-ին.
  180. «Bahrain News Agency». bna.bh. Արխիվացված օրիգինալից 2019-09-02-ին. Վերցված է 2020-09-29-ին.
  181. News, Mirage (2020-09-29). «By Canada and United Kingdom on Armenia-Azerbaijan conflict | Mirage News». miragenews.com (ավստրալիական անգլերեն). Վերցված է 2020-09-29-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն)
  182. Schroeder, Pete (27 September 2020). Cooney, Peter (ed.). «U.S. urges immediate halt to violence between Azerbaijan and Armenia». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 27 September 2020-ին. Վերցված է 27 September 2020-ին.
  183. «Gobierno del Uruguay expresa preocupación por escalada de violencia en la región de Nagorno – Karabaj» [Government of Uruguay expresses concern over escalation of violence in the Nagorno-Karabakh region]. gub.uy (Spanish). Ministry of Foreign Relations (Uruguay). 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 2 October 2020-ին. Վերցված է 30 September 2020-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  184. Shariy, Vitaly (29 September 2020). «Карабахская "разморозка": реакция из Абхазии». Echo of the Caucasus (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 3 October 2020-ին. Վերցված է 3 October 2020-ին.
  185. «Глава МИД Приднестровья поддержал коллегу из Нагорного Карабаха». EADaily (ռուսերեն). 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 30 September 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  186. «The Pridnestrovian MFA's statement on the armed conflict escalation between Azerbaijan and the Republic of Artsakh». Ministry of Foreign Affairs. 28 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 1 October 2020-ին.
  187. «Парламент Абхазии обеспокоен резким обострением конфликта в Нагорном Карабахе». NEWS.am (ռուսերեն). 2 October 2020. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 3 October 2020-ին.
  188. «Южная Осетия призвала мировое сообщество остановить военный конфликт в Нагорном Карабахе». Kommersant (ռուսերեն). 27 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 30 September 2020-ին. Վերցված է 4 October 2020-ին.
  189. «Парламент Южной Осетии осудил "реваншистские действия" Баку против Арцаха». EADaily (ռուսերեն). 29 September 2020. Արխիվացված օրիգինալից 8 October 2020-ին. Վերցված է 4 October 2020-ին.
  190. «ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Հայաստանին ու Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել մարտերը».
  191. «Եվրոպական խորհրդի նախագահը կոչ է անում վերադառնալ բանակցությունների».
  192. «ԵԱՀԿ գործող նախագահը կոչ է անում անհապաղ վերադառնալ հրադադարին».
  193. «ՄԽ համանախագահները դատապարտում են բռնությունները և խաղաղ բնակչության թիրախավորումը».
  194. Ghazanchyan, Siranush (October 5, 2020). «Elton John calls attention to Azerbaijani-Turkish aggression against Artsakh». Public Radio of Armenia. Public Radio of Armenia. Վերցված է October 15, 2020-ին.
  195. ZORNOSA, LAURA (October 7, 2020). «Cardi B apologizes for misstep and asks for peace in Armenia-Azerbaijan conflict». Los Angeles Times. Los Angeles Times. Վերցված է October 15, 2020-ին.
  196. «Mel Gibson expresses solidarity with Armenians amid Azerbaijan's aggression against Nagorno-Karabakh (Artsakh)». gagrule.net. October 27, 2020. Վերցված է October 29, 2020-ին.
  197. «'Armenians are being slaughtered by Trump pal Erdogan' – US actor Sean Penn». Armen Press. October 24, 2020. Վերցված է October 27, 2020-ին.
  198. «Peter Gabriel's Comments on Nagorno-Karabakh Conflict». 168.am. 168.am. October 7, 2020. Վերցված է October 15, 2020-ին.
  199. Zonrnosa, Laura (October 8, 2020). «Why these Armenian American celebs are speaking out about a chronic conflict». Los Angeles Times. Los Angeles Times. Վերցված է October 15, 2020-ին.
  200. «Former UFC champ Ronda Rousey shows solidarity with Armenia over conflict with Azerbaijan». Վերցված է October 14, 2020-ին.
  201. Ghazanchyan, Siranush (October 3, 2020). «Henrikh Mkhitaryan: Stop aggression against Armenians and global peace». Public Radio of Armenia. Վերցված է October 15, 2020-ին.
  202. «Hollywood star Michael B Jordan expresses support to Armenia». Վերցված է October 14, 2020-ին.
  203. «Tinashe Twitter». Վերցված է October 16, 2020-ին.
  204. Shafer, Ellise (October 11, 2020). «Kim Kardashian West Donates $1 Million to Armenia Fund Amid Ongoing Conflict With Azerbaijan». Variety. Variety. Վերցված է October 14, 2020-ին.
  205. «Kim Kardashian West donates $1 million to Armenia Fund». MSN. MSN. October 12, 2020. Վերցված է October 14, 2020-ին.
  206. «Kanye West: Praying for Armenia». Վերցված է October 14, 2020-ին.
  207. «Iconic musicians unite for Concert for Artsakh». GlobeNewswire. 22 October 2020. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  208. «Serj Tankian donates $250,000 to Hayastan All-Armenian Fund». Public Radio of Armenia. 8 October 2020. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  209. «System Of A Down share first new songs in 15 years, 'Protect The Land' and 'Genocidal Humanoidz'». NME. 6 November 2020. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  210. «System of a Down Release First New Music in 15 Years». Loudwire. 6 November 2020. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  211. «System Of A Down Protect The Land / Genocidal Humanoidz - 7" Vinyl». systemofadown.com. 6 November 2020. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  212. Grow, Kory (6 November 2020). «Hear System of a Down's First New Music in 15 Years, 'Protect the Land' and 'Genocidal Humanoidz'». Rolling Stone. Վերցված է 6 November 2020-ին.
  213. «Arsenal's Ozil favours Azerbaijan in Karabakh dispute». Վերցված է October 14, 2020-ին.
  214. «Sami Yusuf expresses support to Azerbaijan». Վերցված է October 14, 2020-ին.
  215. «Ronaldinho films video message in support of Azerbaijan» (անգլերեն). Trend News Agency. 29 October 2020. Վերցված է 29 October 2020-ին.
  216. «Sinan Akçıl, Azeri şarkıcı Saide Guliyeva ile düet yaptı». Վերցված է 2020-10-28-ին.
  217. «Hadise ve Bergüzar Korel'den Azerbaycan'a destek». Վերցված է 2020-10-28-ին.
  218. «Ünlü televizyoncu Acun Ilıcalı'dan Azerbaycan mesajı». Վերցված է 2020-10-28-ին.
  219. «Kim Milyoner Olmak İster'de Kenan İmirzalıoğlu'ndan gardaş Azerbaycan'a selam: "Kardeşlerimize selam ve sevgilerimizle"». Վերցված է 2020-10-28-ին.
  220. «Tarkan ve Cem Yılmaz'dan Ermenistan'ın katliamlarına 23 gün sonra tepki!». Վերցված է 2020-11-01-ին.
  221. «Աշխարհի տարբեր երկրներում հայերը բողոքի ցույցեր են կազմակերպում՝ ընդդեմ Ադրբեջանի և Թուրքիայի». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  222. Gasparyan, Naira (2020-04-15). «Globalization and Armenian Identity. Challenges and Integration (Armenia and Artsakh)». էջեր 157–168. doi:10.46991/afa/2020.16.1.157. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  223. «Լոս Անջելեսում հայերը կրկին փակել են գլխավոր 3 մայրուղիները (վիդեո)». news.am. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  224. «Ֆրեզնոյում հայերը բողոքի ցույց են անցկացրել՝ ընդդեմ Ադրբեջանի». news.am. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  225. «Յուտայի հայ համայնքը ԱՄՆ իշխանություններին կոչ է անում դադարեցնել Ադրբեջանին հատկացվող օգնությունը». www.1lurer.am. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  226. «Հազարավոր ամերիկահայեր Սպիտակ Տան դիմաց Թրամփից պահանջում են դադարեցնել Ադրբեջանին և Թուրքիային տրամադրվող օգնությունը». Analitik.am. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  227. «Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ)». Մոմավառություն՝ Վաշինգտոնում․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ). Վերցված է 2020-10-13-ին.
  228. says, Artur Lazarian. «Բողոքի քայլերթ Նյու Յորքում. «Էրդողանն ահաբեկիչ է», «Արցախը Հայաստան է»». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-13-ին.
  229. «Լոս Անջելեսում բազմահազարանոց ցույց է անցկացվել` ի աջակցություն Արցախի». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  230. «Բողոքի ակցիա Բոստոնում՝ ի զորակցություն Հայաստանի և Արցախի (տեսանյութ)». A1Plus. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  231. «Բողոքի ակցիա Սան Ֆրանցիսկոյում». A1Plus. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  232. «Հայերը մի քանի ժամով փակել են Ֆրանսիա-Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ միջպետական ճանապարհը». 2020-10-06.
  233. «Փարիզի կենտրոնում հայերը բազմամարդ ակցիա են իրականացրել` ի աջակցություն Արցախի. տեսանյութ». Sputnik Armenian. 2020-10-10. էջեր 1–16. doi:10.32894/kujss.2019.15.2.1. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  234. «Փարիզում հարյուրավոր հայեր բողոքի ակցիա են անցկացրել Թուրքիայի դեսպանատան դիմաց (տեսանյութ)». Live News (ռուսերեն). 2020-10-10. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  235. «Ջավախքի հայերը փակել են Վրաստան-Թուրքիա միջպետական ճանապարհը». www.civilnet.am. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  236. «Թբիլիսահայությունն ակցիա են իրականացրել». Վերցված է 2020-10-11-ին.
  237. «Ախալքալաքում 5-6 հազար հայ ակցիա են իրականացնում` ի աջակցություն Արցախի». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-11-ին.
  238. «Հայերը Բեռլինում հանրահավաք են անցկացրել. Նամակ է հանձնվել Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին». news.am. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  239. «Բողոքի ցույց Բեռլինում՝ ի պաշտպանություն Արցախի և Հայաստանի». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-13-ին.
  240. «ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում». ՀՅԴ երիտասարդական միության կազմակերպմամբ Բողոքի հանրահավաք՝ Աթենքում. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  241. «Հունաստանում հույներն ու հայերը խոշոր ցույց են արել. տեսանյութ». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-13-ին.
  242. Avagyan, Lus. «Մոնրեալում հարյուրավոր հայեր բողոքի ցույց են անցկացրել ընդդեմ Ադրբեջանի․ ցույցին նաև կանադացի պատգամավոր է մասնակցել (լուսանկարներ)». onnet.am. Վերցված է 2020-10-15-ին. {{cite web}}: Text "Onnet.am" ignored (օգնություն)
  243. «Տորոնտոյում անցկացվում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիան կանխելու պահանջով բողոքի ցույցեր». infocom.am. Վերցված է 2020-10-13-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |2= (օգնություն); Text "armenpress.am" ignored (օգնություն)
  244. «Աշխարհում հայերը խախտում են աշխարհի «լռությունը»». 07/10/2020. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  245. «Ավստրալիայում ապրող հայերի պիկետը». 2020-10-07. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  246. «"Artsakh Is Armenia": Solidarity Signs Begin Appearing In Australia's Most Greek Suburb». Greek City Times (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-15-ին.
  247. «Վիեննայում և Բրատիսլավայում տեղի են ունեցել Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած ագրեսիան դատապարտող բողոքի ցույցեր». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-15-ին.
  248. Հակոբյան, Արեւիկ (2020-10-11). «Ավստրիայում հայ ցուցարարներին են միացել այլազգիները». ՀՐԱՊԱՐԱԿ. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  249. «Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  250. «Արգենտինայում հարյուրավոր հայեր անցկացրել են բողոքի ցույցեր՝ ի աջակցություն խաղաղության Լեռնային Ղարաբաղում». news.am. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  251. «Բելգիայի հայերը Եվրոպային կոչ են անում գործել հանուն Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղության (ֆոտո)». news.am. Վերցված է 2020-10-15-ին.
  252. «Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ)». Բելգիայում հայ համայնքը բողոքի ցույց է կազմակերպել՝ ընդդեմ Արցախի և Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիայի․ (ՏԵՍԱՆՅՈւԹ). Վերցված է 2020-10-15-ին.
  253. «Բողոքի ակցիաներ Արգենտինայում և Բրազիլիայում. հայ համայնքը դատապարտում է Ադրբեջանի քայլերը». Sputnik Armenian. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  254. «Լոնդոնում հայ համայնքը ցույց է անցկացրել Թուրքիային և Ադրբեջանին կանգնեցնելու պահանջով». armenpress.am. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  255. «Հայերը բողոքի ակցիա են անցկացրել Լոնդոնում». www.1lurer.am. Վերցված է 2020-10-16-ին.
  256. News, Shant (2020-10-08). «Կոպենհագենում հայ համայնքը ցույցի է դուրս եկել». ShantNews - Շանթ Հեռուստաընկերություն - Լուրեր - Shant TV Online (ամհարերեն). Վերցված է 2020-10-16-ին. {{cite web}}: |last= has generic name (օգնություն)
  257. «Շվեդիայի հայերը բողոքի ցույց են նախաձեռնել Ստոկհոլմում (ֆոտոշարք եւ տեսանյութ)». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-16-ին.
  258. «Շվեդիայում շարունակվում են բողոքի ցույցերը՝ ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի». www.aravot.am (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-10-16-ին.
  259. «Ցյուրիխում տեղի է ունեցել բողոքի ցույց` ընդդեմ Ադրբեջանի». Վերցված է 16/10/2020-ին.