«Մասնակից:Էրիկ Պեպանյան/Ավազարկղ4»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

18:01, 28 Հոկտեմբերի 2020-ի տարբերակ

Չիուաուա (անգլ.՝ Chihuahuan Desert; իսպ.՝ Desierto de Chihuahua), անապատ Հյուսիսային Ամերիկայում, գտնվում է ամերիկա-մեքսիկական սահմանին՝ ամերիկյան Նյու Մեքսիկո, Տեխաս (Պեկոս գետի արևմուտք) և Արիզոնա (հարավ-արևելյան մաս), ինչպես նաև մեքսիկական Չիուաուա, Կոաուիլա, Դուրանգո (հյուսիս-արևմտյան մաս), Սակատեկաս (մի փոքր մաս հյուսիսում) և Նուևո Լեոն (փոքր մաս արևմուտքում) նահանգների տարածքում^[1]։

Անապատը զբաղեցնում է մոտավոր 362,6 հազար կիլոմետր քառակուսի տարածք, ինչը նրան ըստ տարածքի մեծության դարձնում է արևմտյան կիսագնդում թվով երրորդը և երկրորդը՝ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ զիջելով Մեծ Ավազան անապատին։ Անապատն իրենից ներկայացնում է չոր հարթավայր, որը հատվում է բազմաթիվ լեռնաշղթաներով, որոնց միկրոկլիման ընդհանուր առմամբ տարբերվում է անապատի կլիմայից։ Անապատի կազմում առանձնացնում են Ուայթ-Սենդս անապատ արգելոցը (Նյու Մեքսիկո նահանգ)։

Չիուաուա անապատի տեղանքը արևմուտքում գտնվող Սոնորա անապատի տեղանքից բարձր է։ Բարձրությունների տարբերությունը 1075 մետր է (1675մ-600մ)^[2], ինչը մեղմացնում է կլիման ամռանը (հունիսին սովորական ցերեկային ջերմաստիճանը տատանվում է 35-40 °C ջերմաստիճաններում)։ Ձմռանը եղանակը կախված է հյուսիսային քամիների ուժգնությունից։ Տեղումներն ավելի առատ են, քան Մեծ Ավազանի հարավում, Սոնորայի և Մոհավեի անապատներում, բայց սովորաբար չի գերազանցում տարեկան 254 մմ-ը, ընդ որում, հիմնականում անձրև է գալիս մուսսոնի ընթացքում՝ ամռան վերջում^[3]։ ձյուն գրեթե չկա, բացառությամբ բարձրադիր մասերում։

Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են Սյուդադ Խուարես՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, Էլ Պասո, Չիուաուա և Տորեո քաղաքները։ Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։

Տեխասի արևմուտքում անապատի ավազե հատվածը
Չիուաուան սելագինելյան թեփուկավորների ծննդավայրն է։ Ցույց է տրված ջրի մեջ չոր բույսի վարքագիծը։ 37 կադր, նկարահանված 5 րոպեի տարբերությամբ։

Ծանոթագրություններ

↑ Wright, John W., ed. (2006). The New York Times Almanac (2007 ed.). New York, New York: Penguin Books. էջեր 456. ISBN 0-14-303820-6.
↑ «Chihuahuan Desert». Encyclopedia of Earth. Վերցված է February 16, 2013-ին.
↑ «The Chihuahuan Desert». New Mexico State University. Արխիվացված է օրիգինալից December 27, 2012-ին. Վերցված է February 16, 2013-ին.

Արտաքին հղումներ

Չիուաուա անապատի էկոռեգիոնը WWF կայքում (անգլ.)

[nyt-1] Wright, John W., ed. (2006). The New York Times Almanac (2007 ed.). New York, New York: Penguin Books. էջեր 456. ISBN 0-14-303820-6.

[EOE-2] «Chihuahuan Desert». Encyclopedia of Earth. Վերցված է February 16, 2013-ին.

[NMSU-3] «The Chihuahuan Desert». New Mexico State University. Արխիվացված է օրիգինալից December 27, 2012-ին. Վերցված է February 16, 2013-ին.

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Տեղեկաքարտ աշխարհագրական օբյեկտ}}
-[[Պատկեր:Chihuahua desert.jpg|thumb|250px|Չիուաուա անապատի քարտեզ։ [[ՆԱՍԱ]]-ի արբանյակային լուսանկար։ էկորեգիոնի սահմանները սահմանվել են [[բնության համաշխարհային հիմնադրամ]]ի կողմից։ ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի սահմանը ցույց է տրված է սև գծով<ref name="WWF">{{WWF ecoregion|id=na1303|name=Chihuahuan desert|accessdate=2010-10-22}}</ref>:]]
+[[Պատկեր:Chihuahua desert.jpg|thumb|250px|Չիուաուա անապատի քարտեզ։ [[ՆԱՍԱ]]-ի արբանյակային լուսանկար։ էկորեգիոնի սահմանները սահմանվել են [[բնության համաշխարհային հիմնադրամ]]ի կողմից։ ԱՄՆ-ի և Մեքսիկայի սահմանը ցույց է տրված է սև գծով:]]
 '''Չիուաուա''' ({{lang-en|Chihuahuan Desert}}; {{lang-es|Desierto de Chihuahua}}), անապատ [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում, գտնվում է ամերիկա-մեքսիկական սահմանին՝ [[ԱՄՆ|ամերիկյան]] [[Նյու Մեքսիկո]], [[Տեխաս]] (Պեկոս գետի արևմուտք) և [[Արիզոնա]] (հարավ-արևելյան մաս), ինչպես նաև [[մեքսիկա]]կան [[Չիուաուա (նահանգ)|Չիուաուա]], [[Կոաուիլա]], [[Դուրանգո (նահանգ)|Դուրանգո]] (հյուսիս-արևմտյան մաս), [[Սակատեկաս (նահանգ)|Սակատեկաս]] (մի փոքր մաս հյուսիսում) և [[Նուևո Լեոն]] (փոքր մաս արևմուտքում) նահանգների տարածքում<ref name="nyt">{{cite book|url=https://archive.org/details/newyorktimes200600wrig|title=The New York Times Almanac|publisher=Penguin Books|year=2006|isbn=0-14-303820-6|editor-last=Wright|editor-first=John W.|edition=2007|location=New York, New York|pages=[https://archive.org/details/newyorktimes200600wrig/page/456 456]|url-access=registration}}</ref>։
@@ Տող 8. / Տող 8. @@
 Չիուաուա անապատի տեղանքը արևմուտքում գտնվող Սոնորա անապատի տեղանքից բարձր է։ Բարձրությունների տարբերությունը 1075 մետր է (1675մ-600մ)<ref name="EOE">{{cite web|url=http://www.eoearth.org/article/Chihuahuan_desert|title=Chihuahuan Desert|publisher=Encyclopedia of Earth|accessdate=February 16, 2013}}</ref>, ինչը մեղմացնում է կլիման ամռանը (հունիսին սովորական ցերեկային ջերմաստիճանը տատանվում է 35-40 °C ջերմաստիճաններում)։ Ձմռանը եղանակը կախված է հյուսիսային քամիների ուժգնությունից։ [[Մթնոլորտային տեղումներ|Տեղումներն]] ավելի առատ են, քան [[Մեծ Ավազան]]ի հարավում, Սոնորայի և Մոհավեի անապատներում, բայց սովորաբար չի գերազանցում տարեկան 254 մմ-ը, ընդ որում, հիմնականում անձրև է գալիս մուսսոնի ընթացքում՝ ամռան վերջում<ref name="NMSU">{{cite web|url=http://ddl.nmsu.edu/chihuahua.html|title=The Chihuahuan Desert|publisher=New Mexico State University|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121227092714/http://ddl.nmsu.edu/chihuahua.html|archivedate=December 27, 2012|accessdate=February 16, 2013|url-status=dead}}</ref>։ ձյուն գրեթե չկա, բացառությամբ բարձրադիր մասերում։
-Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են [[Սյուդադ Խուարես]]՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, [[Էլ Պասո]], [[Չիուաուա (քաղաք)|Չիուաուա]] և Տորեո քաղաքները։
+Անապատի տարածքում գտնվում են մի քանի քաղաքներ, որոնցից խոշոր են [[Սյուդադ Խուարես]]՝ գրեթե երկու միլիոն բնակչությամբ, [[Էլ Պասո]], [[Չիուաուա (քաղաք)|Չիուաուա]] և Տորեո քաղաքները։ Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։
-Սովորական ավազը ձևավորվում է կվարցից։ Այս անապատը կազմված է գիպսային ավազներից, որոնց շնորհիվ այն կարծես ծածկված լինի սպիտակ ծածկոցով։
 <gallery class="center">
 Desert Chihuahuan Big Bend.JPG