«Կամենսկ Ուրալսկի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} |
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր}} |
||
'''Կամենսկ Ուրալսկի''' ({{lang-ru|Ка́менск-Ура́льский}}), քաղաք [[Սվերդլովսկի մարզ|Սվերդլովսկի մարզում]], |
'''Կամենսկ Ուրալսկի''' ({{lang-ru|Ка́менск-Ура́льский}}), քաղաք [[Սվերդլովսկի մարզ|Սվերդլովսկի մարզում]], Հարավային վարչական շրջանի կենտրոնն է։ Համայնքային կազմավորումներ Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի և Կամենսկի քաղաքային շրջանի վարչական կենտրոնն էց մտնելու՝ թեև չի մտնում վերջինիս կազմի մեջ<ref>{{Cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/446461469|title=О ВНЕСЕНИИ ИЗМЕНЕНИЙ В ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ, РАСПОЛОЖЕННЫХ НА ТЕРРИТОРИИ СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ" И ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ВНЕСЕНИИ ИЗМЕНЕНИЙ В ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ, РАСПОЛОЖЕННЫХ НА ТЕРРИТОРИИ СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ", Закон Свердловской области от 29 июня 2017 года №69-ОЗ|publisher=docs.cntd.ru|accessdate=2020-01-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190902144004/http://docs.cntd.ru/document/446461469|archivedate=2019-09-02|deadlink=no}}</ref>: |
||
[[Միջին Ուրալ|Միջին Ուրալի]] խոշոր արդյունաբերական և մշակութային կենտրոն<ref>{{cite web|url=http://marselina.ru/publications/840/|title=Каменск-Уральский // Елена Хатунцева|accessdate=2016-02-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701203203/http://marselina.ru/publications/840/|archivedate=2016-07-01|deadlink=no}}</ref> ։ |
[[Միջին Ուրալ|Միջին Ուրալի]] խոշոր արդյունաբերական և մշակութային կենտրոն<ref>{{cite web|url=http://marselina.ru/publications/840/|title=Каменск-Уральский // Елена Хатунцева|accessdate=2016-02-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701203203/http://marselina.ru/publications/840/|archivedate=2016-07-01|deadlink=no}}</ref> ։ |
||
| Տող 6. | Տող 6. | ||
Սվերդլովսկի մարզում բնակչության թվաքանակով և տնտեսական ներուժով երրորդ քաղաքն է<ref>Russian Federal State Statistics Service (2011). "[https://rosstat.gov.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1]" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (in Russian). [https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_State_Statistics_Service_(Russia) Federal State Statistics Service.]</ref><ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_State_Statistics_Service_(Russia) Russian Federal State Statistics Service] (May 21, 2004). "[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек]" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (in Russian).</ref><ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg.php Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров]" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (in Russian). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – via Demoscope Weekly.</ref>: Մտնում է երկրի ամենախոշոր երկաթուղային տրանսպորտային հանգույցների տասնյակի մեջ<ref name=autogenerated3 />։ Այստեղ հատվում են Սերով-Չելյաբինսկ և Եկատերինբուրգ-Կուրգան ավտոճանապարհները, ելք կա դեպի [[Եկատերինբուրգ]]-[[Տյումեն]] ավտոմայրուղի<ref name=autogenerated3>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/|title=Каменск-Уральский сегодня|accessdate=2016-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160229031832/http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/|archivedate=2016-02-29|deadlink=no}}</ref>։ |
Սվերդլովսկի մարզում բնակչության թվաքանակով և տնտեսական ներուժով երրորդ քաղաքն է<ref>Russian Federal State Statistics Service (2011). "[https://rosstat.gov.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1]" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (in Russian). [https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_State_Statistics_Service_(Russia) Federal State Statistics Service.]</ref><ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_State_Statistics_Service_(Russia) Russian Federal State Statistics Service] (May 21, 2004). "[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек]" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (in Russian).</ref><ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg.php Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров]" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (in Russian). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – via Demoscope Weekly.</ref>: Մտնում է երկրի ամենախոշոր երկաթուղային տրանսպորտային հանգույցների տասնյակի մեջ<ref name=autogenerated3 />։ Այստեղ հատվում են Սերով-Չելյաբինսկ և Եկատերինբուրգ-Կուրգան ավտոճանապարհները, ելք կա դեպի [[Եկատերինբուրգ]]-[[Տյումեն]] ավտոմայրուղի<ref name=autogenerated3>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/|title=Каменск-Уральский сегодня|accessdate=2016-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160229031832/http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/|archivedate=2016-02-29|deadlink=no}}</ref>։ |
||
Բնակավայրը հիմնադրվել է ցար Ֆյոդոր Ալեքսեևիչի 1682 թվականի փետրվարի 3-ի հրամանով<ref name=":0">{{статья |автор = Зенкова Л.В. |заглавие = Хронология |ответственный = |ссылка = http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/yesterday/chronology/pg1/1685/ |место = |издание = Официальный портал Каменск-Уральского |тип = |год = |месяц = |число = |volume = |номер = |страницы = |ISBN = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161223201155/http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/yesterday/chronology/pg1/1685/ |archivedate = 2016-12-23 }}</ref><ref name=":1">{{статья|автор = |заглавие = Каменск-Уральский | ответственный = Гл. ред. О.Ю. Шмидт |ссылка= |место=М. |издание=Большая советская энциклопедия |издательство=Советская энциклопедия |тип = |год =1937 |месяц = |число = |том =31.Камбоджа — Кауфмана |номер= |страницы = | ISBN=}}</ref><ref name=autogenerated4>{{ВТ-ЭСБЕ|Железенка}}</ref><ref name=":2">{{статья |автор = В.И. Ермаков |заглавие = Сколько лет Каменску |ответственный = |ссылка = http://history-kamensk.ru/history/19-skolko-let-kamensku.html |место = |издание = |издательство = |тип = |год = 07.04.2015 |месяц = |число = |том = |номер = |страницы = |ISBN = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161223133554/http://history-kamensk.ru/history/19-skolko-let-kamensku.html |archivedate = 2016-12-23}}</ref>: Քաղաքի կարգավիճակը պաշտոնապես շնորհվել է 1940 թվականին<ref name="autogenerated3"/>։ |
Բնակավայրը հիմնադրվել է ցար [[Ֆյոդոր III Ալեքսեևիչ|Ֆյոդոր Ալեքսեևիչի]] 1682 թվականի փետրվարի 3-ի հրամանով<ref name=":0">{{статья |автор = Зенкова Л.В. |заглавие = Хронология |ответственный = |ссылка = http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/yesterday/chronology/pg1/1685/ |место = |издание = Официальный портал Каменск-Уральского |тип = |год = |месяц = |число = |volume = |номер = |страницы = |ISBN = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161223201155/http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/yesterday/chronology/pg1/1685/ |archivedate = 2016-12-23 }}</ref><ref name=":1">{{статья|автор = |заглавие = Каменск-Уральский | ответственный = Гл. ред. О.Ю. Шмидт |ссылка= |место=М. |издание=Большая советская энциклопедия |издательство=Советская энциклопедия |тип = |год =1937 |месяц = |число = |том =31.Камбоджа — Кауфмана |номер= |страницы = | ISBN=}}</ref><ref name=autogenerated4>{{ВТ-ЭСБЕ|Железенка}}</ref><ref name=":2">{{статья |автор = В.И. Ермаков |заглавие = Сколько лет Каменску |ответственный = |ссылка = http://history-kamensk.ru/history/19-skolko-let-kamensku.html |место = |издание = |издательство = |тип = |год = 07.04.2015 |месяц = |число = |том = |номер = |страницы = |ISBN = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161223133554/http://history-kamensk.ru/history/19-skolko-let-kamensku.html |archivedate = 2016-12-23}}</ref>: Քաղաքի կարգավիճակը պաշտոնապես շնորհվել է 1940 թվականին<ref name="autogenerated3"/>։ |
||
Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության «Մեծ քաղաքների ցանկի հաստատման մասին» 29.07.2014 № 1398-ո (խմբ. 24.11.2015), ընդգրկվել է Ռուսաստանի Դաշնության առավել բարդ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակով մեծ քաղաքների ցանկում<ref>{{Cite web |url=http://government.ru/media/files/41d4f68fb74d798eae71.pdf |title=Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов» |accessdate=2016-02-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160615102156/http://government.ru/media/files/41d4f68fb74d798eae71.pdf |archivedate=2016-06-15 |deadlink=no }}</ref>: |
Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության «Մեծ քաղաքների ցանկի հաստատման մասին» 29.07.2014 № 1398-ո (խմբ. 24.11.2015), ընդգրկվել է Ռուսաստանի Դաշնության առավել բարդ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակով մեծ քաղաքների ցանկում<ref>{{Cite web |url=http://government.ru/media/files/41d4f68fb74d798eae71.pdf |title=Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов» |accessdate=2016-02-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160615102156/http://government.ru/media/files/41d4f68fb74d798eae71.pdf |archivedate=2016-06-15 |deadlink=no }}</ref>: |
||
| Տող 13. | Տող 13. | ||
=== Աշխարհագրական դիրք === |
=== Աշխարհագրական դիրք === |
||
Քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Սիբիրի հետ Միջին Ուրալի արևելյան լանջի հարթավայրի սահմանին, Թուրինյան հարթավայրի հարավարևմտյան մասում<ref>[http://kraeved.biblio-irbit.ru/ekologiya-irbita/relef-irbita/ Рельеф « Краеведение. Библиотечная система город Ирбит<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>, Կամենկի և |
Քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Սիբիրի հետ Միջին Ուրալի արևելյան լանջի հարթավայրի սահմանին, Թուրինյան հարթավայրի հարավարևմտյան մասում<ref>[http://kraeved.biblio-irbit.ru/ekologiya-irbita/relef-irbita/ Рельеф « Краеведение. Библиотечная система город Ирбит<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>, Կամենկի և Իսետի գետերի միաձուլման մոտ, Եկատերինբուրգից 96 կիլոմետր հարավ-արևելք: Իսետ գետը քաղաքը բաժանում է երկու վարչական շրջանի՝ Սինարսկի և Կրասնոգորսկի: Քաղաքի սահմաններում Կամենկա գետը թափվում է Իսետի մեջ՝ միաձուլման ժամանակ ձևավորելով մի փոքր լճակ: Բացի այդ, Կամենկա գետը հոսանքին հակառակ ձևավորում է քաղաքային Կամենսկի լճակ<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/geography/|title=ГЕОГРАФИЯ Каменска-Уральского|publisher=www.old.kamensk-uralskiy.ru|accessdate=2016-02-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310064235/http://old.kamensk-uralskiy.ru/about/today/geography/|archivedate=2016-03-10|deadlink=no}}</ref>: |
||
Քաղաքի ձգվածությունը հյուսիսից հարավ կազմում է մոտավորապես 27 կմ, արևմուտքից դեպի արևելք՝ 15 կմ: Ներկայումս Կամենսկ Ուրալսկիի տարածքը կազմում է մոտ 142 կմ²: Կամենս-Ուրալսկին գտնվում է ծովի մակարդակից 167մ բարձրության վրա: Տեղանքը թույլ կտրտված հարթավայր է։ Քաղաքում նաև տեղակայված են Վոլկովսկի ջրամբարը, Մազուլյա լիճը, Սիլիկատնոմ գյուղում գտնվող հանքերը<ref name=autogenerated1 />: |
Քաղաքի ձգվածությունը հյուսիսից հարավ կազմում է մոտավորապես 27 կմ, արևմուտքից դեպի արևելք՝ 15 կմ: Ներկայումս Կամենսկ Ուրալսկիի տարածքը կազմում է մոտ 142 կմ²: Կամենս-Ուրալսկին գտնվում է ծովի մակարդակից 167մ բարձրության վրա: Տեղանքը թույլ կտրտված հարթավայր է։ Քաղաքում նաև տեղակայված են Վոլկովսկի ջրամբարը, Մազուլյա լիճը, Սիլիկատնոմ գյուղում գտնվող հանքերը<ref name=autogenerated1 />: |
||
| Տող 20. | Տող 20. | ||
=== Կլիմա === |
=== Կլիմա === |
||
Տարածքի կլիման չափավոր մայրցամաքային է: Ձմռանը հիմնականում մեծ ազդեցություն է թողնում սիբիրյան անտիցիկլոնը՝ պայմանավորելով կայուն ցրտաշունչ եղանակ: Հյուսիսից նկատվում են սառը օդային զանգվածների և հարավից՝ տաք օդային զանգվածների հաճախակի ներխուժում, որոնց հետ կապված են եղանակային փոփոխությունները: Ամռանը ցուրտ եղանակ հաճախ բերում են |
Տարածքի կլիման չափավոր մայրցամաքային է: Ձմռանը հիմնականում մեծ ազդեցություն է թողնում սիբիրյան անտիցիկլոնը՝ պայմանավորելով կայուն ցրտաշունչ եղանակ: Հյուսիսից նկատվում են սառը օդային զանգվածների և հարավից՝ տաք օդային զանգվածների հաճախակի ներխուժում, որոնց հետ կապված են եղանակային փոփոխությունները: Ամռանը ցուրտ եղանակ հաճախ բերում են [[Բարենցի ծով|Բարենցի]] և [[Կարայի ծով|Կարայի ծովերի]] օդային զանգվածները<ref name=pogoda1>{{cite web|url=http://ru.climate-data.org/location/1834/|title=Погода Каменска-Уральского ''([[классификация климатов Кёппена]])''|publisher=climate-data.org|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160324093609/http://ru.climate-data.org/location/1834/|archivedate=2016-03-24|deadlink=no}}</ref>։ |
||
Բազմամյա միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է +2,4 °C,ամենաշոգ ամսվա միջին ջերմաստիճանը (հուլիս) +19,3 °C է, և ամենացուրտ ամսվանը (հունվարի)՝ -13,5 °C: Գերակշռող քամիները՝ հյուսիսարևմտյան, արևմտյան և հարավարևմտյան<ref>{{cite web|url=http://www.meteo-tv.ru/rossiya/sverdlovskaya-obl/kamensk-ural/weather/climate/|title=Климат Каменска-Уральского|publisher=meteo-tv.ru|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701101504/http://www.meteo-tv.ru/rossiya/sverdlovskaya-obl/kamensk-ural/weather/climate/|archivedate=2016-07-01|deadlink=no}}</ref><ref name="pogoda1" />: |
Բազմամյա միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է +2,4 °C,ամենաշոգ ամսվա միջին ջերմաստիճանը (հուլիս) +19,3 °C է, և ամենացուրտ ամսվանը (հունվարի)՝ -13,5 °C: Գերակշռող քամիները՝ հյուսիսարևմտյան, արևմտյան և հարավարևմտյան<ref>{{cite web|url=http://www.meteo-tv.ru/rossiya/sverdlovskaya-obl/kamensk-ural/weather/climate/|title=Климат Каменска-Уральского|publisher=meteo-tv.ru|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701101504/http://www.meteo-tv.ru/rossiya/sverdlovskaya-obl/kamensk-ural/weather/climate/|archivedate=2016-07-01|deadlink=no}}</ref><ref name="pogoda1" />: |
||
| Տող 30. | Տող 30. | ||
=== Ջրագրություն === |
=== Ջրագրություն === |
||
Հյուսիս-արևմուտքից ամբողջ քաղաքով հոսում է |
Հյուսիս-արևմուտքից ամբողջ քաղաքով հոսում է Իսետ գետը։ Կամենկա գետը հոսում է Սինարի շրջանում: |
||
Քաղաքից հարավ-արևմուտք ուղղությամբ լճերի շղթա է ձգվում՝ Մեծ և Փոքր Սունգուլ, Չերվյանոե, Շաբլիշ ։ Սրանք տափաստանային ջրամբարներ են ցածր ավազոտ ափերով, որոշ լճեր ունեն աղի ջուր<ref>{{cite web|url=http://ku96.ru/index/ozera_kamenska_uralskogo/0-111|title=Озёра Каменска-Уральского|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701053215/http://ku96.ru/index/ozera_kamenska_uralskogo/0-111|archivedate=2016-07-01|deadlink=yes}}</ref>: |
Քաղաքից հարավ-արևմուտք ուղղությամբ լճերի շղթա է ձգվում՝ Մեծ և Փոքր Սունգուլ, Չերվյանոե, Շաբլիշ ։ Սրանք տափաստանային ջրամբարներ են ցածր ավազոտ ափերով, որոշ լճեր ունեն աղի ջուր<ref>{{cite web|url=http://ku96.ru/index/ozera_kamenska_uralskogo/0-111|title=Озёра Каменска-Уральского|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701053215/http://ku96.ru/index/ozera_kamenska_uralskogo/0-111|archivedate=2016-07-01|deadlink=yes}}</ref>: |
||
| Տող 42. | Տող 42. | ||
Սվերդլովսկի մարզի բնական պաշարների և բնապահպանության նախարարության զեկույցների համաձայն՝ քաղաքում մթնոլորտային օդի աղտոտման բարձր մակարդակ է<ref name="mprso.midural.ru1">{{Cite web|url=https://mprso.midural.ru/article/show/id/1126|title=Государственные доклады — Документы — Главная — Официальный сайт Министерства природных ресурсов и экологии Свердловской области|website=mprso.midural.ru|accessdate=2020-06-10}}</ref>: Մթնոլորտ աղտոտող նյութերի ամենամեծ արտանետումը բաժին է ընկնում ավտոտրանսպորտին (արտանետումների տեսակարար կշիռը կազմում է 40,7%)<ref name="kamensk-uralskiy.ru1">{{cite web|url=https://kamensk-uralskiy.ru/gorodskaja_sreda/jekologija.html|title=Каменск-Уральский - официальный портал города. Экология|lang=ru|accessdate=2018-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180225205713/https://kamensk-uralskiy.ru/gorodskaja_sreda/jekologija.html|archivedate=2018-02-25|deadlink=no}}</ref>, ջերմության և էլեկտրաէներգիայի արտադրությանը, սիլիցիումի և կավահողի արտադրությանը<ref name="ecology10">{{cite web|url=http://uraltradeunion.ru/sborniki/stati/tret.html|title=Экологическое состояние Каменска-Уральского|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160507225638/http://uraltradeunion.ru/sborniki/stati/tret.html|archivedate=2016-05-07|deadlink=no}}</ref>: |
Սվերդլովսկի մարզի բնական պաշարների և բնապահպանության նախարարության զեկույցների համաձայն՝ քաղաքում մթնոլորտային օդի աղտոտման բարձր մակարդակ է<ref name="mprso.midural.ru1">{{Cite web|url=https://mprso.midural.ru/article/show/id/1126|title=Государственные доклады — Документы — Главная — Официальный сайт Министерства природных ресурсов и экологии Свердловской области|website=mprso.midural.ru|accessdate=2020-06-10}}</ref>: Մթնոլորտ աղտոտող նյութերի ամենամեծ արտանետումը բաժին է ընկնում ավտոտրանսպորտին (արտանետումների տեսակարար կշիռը կազմում է 40,7%)<ref name="kamensk-uralskiy.ru1">{{cite web|url=https://kamensk-uralskiy.ru/gorodskaja_sreda/jekologija.html|title=Каменск-Уральский - официальный портал города. Экология|lang=ru|accessdate=2018-02-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180225205713/https://kamensk-uralskiy.ru/gorodskaja_sreda/jekologija.html|archivedate=2018-02-25|deadlink=no}}</ref>, ջերմության և էլեկտրաէներգիայի արտադրությանը, սիլիցիումի և կավահողի արտադրությանը<ref name="ecology10">{{cite web|url=http://uraltradeunion.ru/sborniki/stati/tret.html|title=Экологическое состояние Каменска-Уральского|accessdate=2016-06-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160507225638/http://uraltradeunion.ru/sborniki/stati/tret.html|archivedate=2016-05-07|deadlink=no}}</ref>: |
||
Քաղաքի գլխավոր գետը՝ |
Քաղաքի գլխավոր գետը՝ Իսետը, աղտոտված է արդյունաբերական ձեռնարկությունների արտահոսքով, նույնիսկ մինչև Կամենսկ Ուրալսկի: Գետի ջուրը քաղաքի տարածքում պիտանի չէ լողալու համար<ref name=ecology10 />: Գետն ու դրա վտակներն օգտագործում են քաղաքի 13 ձեռնարկություններ։ Աղտոտված կեղտաջրերի արտահոսքի ամենամեծ ծավալներն իրականացնում են «ՍինԹԶ» ՓԲԸ-ն, «ՈՒԱԶ-ՍՈՒԱԼ»-ի մասնաճյուղ «ՍՈՒԱԼ» ԲԸ-ն, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ-ն: Արտանետվող նյութերից են՝ նավթամթերքներ, կշռադատված նյութեր, սուլֆատներ, քլորիդներ, ամոնիումի ազոտ, ալյումին, [[երկաթ]], մանգան, պղինձ, [[ֆտոր]], ֆոսֆատներ, կալցիում և այլն: Քաղաքի տարածքում գործում է մաքրման 11 համալիր՝ 59,0 մլն մ³/տարի գումարային նախագծային հզորությամբ<ref name="kamensk-uralskiy.ru1"/><ref name="mprso.midural.ru1"/>։ |
||
2003 թվականին Կամենսկ Ուրալսկի տարածքում վերցված հողերի 28,2%-ում հայտնաբերվել է ծանր մետաղներով բարձր աղտոտում (այդ թվում՝ Mn, Zn, Ni, Cr, Cu, Cd, Co, Pb)<ref name="ecology2">{{cite web|url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/hozjaistvo/ecologia/|title=Каменск-Уральский, экология|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110730060303/http://www.kamensk-uralskiy.ru/hozjaistvo/ecologia/|archivedate=2011-07-30|accessdate=2009|deadlink=yes}}</ref>։ Սակայն, հողի աղտոտման մակարդակը բնութագրվում է որպես թույլատրելի<ref name="ecology2"/>: |
2003 թվականին Կամենսկ Ուրալսկի տարածքում վերցված հողերի 28,2%-ում հայտնաբերվել է ծանր մետաղներով բարձր աղտոտում (այդ թվում՝ Mn, Zn, Ni, Cr, Cu, Cd, Co, Pb)<ref name="ecology2">{{cite web|url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/hozjaistvo/ecologia/|title=Каменск-Уральский, экология|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110730060303/http://www.kamensk-uralskiy.ru/hozjaistvo/ecologia/|archivedate=2011-07-30|accessdate=2009|deadlink=yes}}</ref>։ Սակայն, հողի աղտոտման մակարդակը բնութագրվում է որպես թույլատրելի<ref name="ecology2"/>: |
||
| Տող 55. | Տող 55. | ||
=== Հիմնական բնակատեղիներ === |
=== Հիմնական բնակատեղիներ === |
||
Ապագա քաղաքի տարածքում առաջին մշտական բնակատեղին հայտնվել է այն բանից հետո, երբ Կամենկիի և |
Ապագա քաղաքի տարածքում առաջին մշտական բնակատեղին հայտնվել է այն բանից հետո, երբ Կամենկիի և Իսետի ափերին երկաթի հանքաքար է հայտնաբերվել<ref name="kbook1">{{Книга|автор = Жданов С. А. и др. |часть = |заглавие = Каменск-Уральский |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = второе, дополненное издание |место = Свердловск |издательство = Средне-Уральское книжное издательство |год = 1978 |том = |страницы = |страниц = 160 |серия = |isbn = |тираж =}}</ref><ref name="kbook0">{{Книга|автор = |часть = |заглавие = Каменск-Уральский — город на Исети |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Свердловск |издательство = Средне-Уральское книжное издательство |год = 1967 |том = |страницы = |страниц = 128 |серия = |isbn = |тираж =}}</ref>: Հանքաքարը հայտնվել է հենց մակերեսի մոտ, հեշտությամբ արդյունահանել են ձեռքով։ Դրանից որոշել է օգտվել Դալմատովի վանքը և գանձարանից խնդրել այդ հողերը, որպես ոչ ոքի կողմից չբռնազավթված և չօգտագործած: 1682 թվականին դուրս է եկել հրամանագիրը, որի համաձայն՝ այդ հողներն անցել են վանքի տիրապետման տակ<ref name="ikar">{{Книга|автор = Буйносова Н. И. и др. |часть = |заглавие = Наследники Икара: Культурно-исторические очерки |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Екатеринбург |издательство = ИД «Сократ» |год = 2003 |том = |страницы = |страниц = 416 |серия = |isbn = 5-88664-144-0 |тираж =}}</ref>։ Վանքը Կամենկիի ափերին վերաբնակեցրել է իր գյուղացիների մի մասը՝ այստեղ հիմնելով Ժելեզենսկոե բնակատեղին<ref name=autogenerated4 />, և փոքր վառարաններում երկաթ են ձուլել սեփական կարիքների համար։ |
||
1700 թվականին Նարվայի ճակատամարտի արդյունքում, ռուսական բանակը կորցրել է գրեթե ամբողջ հրետանին: Որակյալ երկաթն այն ժամանակ գնվում էր |
1700 թվականին Նարվայի ճակատամարտի արդյունքում, ռուսական բանակը կորցրել է գրեթե ամբողջ հրետանին: Որակյալ երկաթն այն ժամանակ գնվում էր արտասահմանից, բայց պատերազմն խզել էր առևտրային կապերը։ Պետրոսը ուշադրություն է դարձրել հարուստ, բայց դեռևս ամբողջովին չուսումնասիրված Ուրալի հանքերին։ Կամենկիի և Իսետի ափերով հանքաքարն այնքան լավ է եղել, որ հողերը ետ են վերցվել գանձարան։ 1701 թվականին դուրս է եկել Պետրոս Առաջինի հրամանագիրը, որի համաձայն՝ այստեղ կառուցվելու է երկաթի գործարան՝ ապագա քաղաքի հիմքը<ref>{{Книга|автор = Шевалёв В. П. |часть = |заглавие = Каменские Пушки в истории Отечества |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Каменск-Уральский |издательство = Каменск-Уральская типография |год = 2006 |том = |страницы = |страниц = 302 |серия = |isbn = 5-89325-066-4 |тираж =}}</ref>, 1701 թվականի հոկտեմբերի 15-ին ձուլվել է առաջին չուգունը: Դա Ուրալի չուգունի առաջին ձուլարանն էր<ref name="kbook1" />: 18-19 դարերում նոր մոտ գտնվող բնակավայրը կոչվել է Կամենսկիի գործարան։ |
||
1774 թվականի հունվարին Կամենսկիի գործարանը հայտնվել է խոշոր գյուղացիական ապստամբության գոտում՝ Եմելյան Պուգաչովի ղեկավարությամբ։ 500 հոգուց բաղկացած ջոկատը, որը կազմավորվել է ատաման Չիրի կողմից, ապստամբների աջակցությամբ 1774 թվականի հունվարի 10-ին գրավել է գործարանը։ Կամենսկի զինվորները պուգաչևցիների համար |
1774 թվականի հունվարին Կամենսկիի գործարանը հայտնվել է խոշոր գյուղացիական ապստամբության գոտում՝ Եմելյան Պուգաչովի ղեկավարությամբ։ 500 հոգուց բաղկացած ջոկատը, որը կազմավորվել է ատաման Չիրի կողմից, ապստամբների աջակցությամբ 1774 թվականի հունվարի 10-ին գրավել է գործարանը։ Կամենսկի զինվորները պուգաչևցիների համար ձուլել են տասը թնդանոթ և մոտ երեք հարյուր փութ արկեր<ref name="kbook1" /><ref name="ikar" />։ 1774 թվականի մարտի 3-ին թագավորական գունդը ջախջախել է ապստամբների երկհազարանոց ջոկատը և վերադարձրել է գանձարանի գործարանը։ Քաղաքում փողոցներից մեկը կոչվում է Պուգաչովի անունով, իսկ Օվսյաննիկովի փողոցի և «Երեք քարանձավներ» ճամբարի միջև Հին Կամենսկում տեղակայված է Չիրով ձորակը, որտեղ տեղակայված է եղել ատաման Չիրի ջոկատը<ref>{{Cite web |url=http://semantic.uraic.ru/object/objectedit.aspx?object_id=9717&project=1 |title=Информация о Свердловской области и Урале: Чиров Лог |accessdate=2014-02-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006072739/http://semantic.uraic.ru/object/objectedit.aspx?object_id=9717&project=1 |archivedate=2014-10-06 |deadlink=no }}</ref>: Ձորի ելանցքը բնության պատմական հուշարձան է: |
||
=== Բնակատեղիների զարգացումը 19-րդ դարում === |
=== Բնակատեղիների զարգացումը 19-րդ դարում === |
||
1825-1829 թվականներին ապագա քաղաքի կերպարը արմատապես փոխվել է<ref name="Book1">{{Книга|автор = С. И. Гаврилова, Л. В. Зенкова, А. В. Кузнецова, А. Ю. Лесунова. |часть = |заглавие = Памятники архитектуры Каменска-Уральского |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Екатеринбург |издательство = Банк культурной информации |год = 2008 |том = |страницы = |страниц = 92 |серия = |isbn = 978-5-7851-0687-1 |тираж =}}</ref>։ Քաղաք ժամանած Ուրալի լեռնագործների գլխավոր ճարտարապետ Մ. Պ. Մալախովի նախագծերով իրականացվել է Կամենսկի գործարանի վերակառուցումը. կառուցվել են երկու նոր դոմեններ, գործարանային կառավարման շենք, պահեստներ, հիվանդանոց, վերակառուցվել է քաղաքի գլխավոր տաճարը: |
1825-1829 թվականներին ապագա քաղաքի կերպարը արմատապես փոխվել է<ref name="Book1">{{Книга|автор = С. И. Гаврилова, Л. В. Зенкова, А. В. Кузнецова, А. Ю. Лесунова. |часть = |заглавие = Памятники архитектуры Каменска-Уральского |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Екатеринбург |издательство = Банк культурной информации |год = 2008 |том = |страницы = |страниц = 92 |серия = |isbn = 978-5-7851-0687-1 |тираж =}}</ref>։ Քաղաք ժամանած Ուրալի լեռնագործների գլխավոր ճարտարապետ Մ. Պ. Մալախովի նախագծերով իրականացվել է Կամենսկի գործարանի վերակառուցումը. կառուցվել են երկու նոր դոմեններ, գործարանային կառավարման շենք, պահեստներ, հիվանդանոց, վերակառուցվել է քաղաքի գլխավոր տաճարը: |
||
Գործարանի աշխատակիցներն ընդմիշտ ամրագրվել են գործարաններին և իրավունք չեն ունեցել լքել դրանք։ Գործարանի աշխտակիցների համար |
Գործարանի աշխատակիցներն ընդմիշտ ամրագրվել են գործարաններին և իրավունք չեն ունեցել լքել դրանք։ Գործարանի աշխտակիցների համար ճորտատիրական իրավունքի չեղարկումը տեղի է ունեցել երկու տարի ավելի ուշ, քան Ռուսաստանում, 1863 թվականի նոյեմբերի 30-ին, երբ լույս է տեսել «Պերմի մարզի և Կամիշլովի նահանգի Կամենսկի շրջանի կանոնագիրը և նրան վերագրվող Բայնովսկու և Կրասնոգորսկու երկու գյուղերը<ref name="kbook1" />»: |
||
1885 թվականին Կամենսկի գործարանը երկաթուղային հաղորդումով միացվել է Տրանսսիբիրյան մայրուղի կառուցող Բոգդանովիչի կայանի հետ։ Սկզբնապես կայանը կոչվոել է Օստրովսկայա՝ ի պատիվ Ուրալի երկաթուղու առաջին ղեկավար Ն. Ս. Օստրովսկու, ապա վերանվանվել է Սինարի: |
1885 թվականին Կամենսկի գործարանը երկաթուղային հաղորդումով միացվել է Տրանսսիբիրյան մայրուղի կառուցող Բոգդանովիչի կայանի հետ։ Սկզբնապես կայանը կոչվոել է Օստրովսկայա՝ ի պատիվ Ուրալի երկաթուղու առաջին ղեկավար Ն. Ս. Օստրովսկու, ապա վերանվանվել է Սինարի: |
||
| Տող 83. | Տող 83. | ||
=== 20-րդ դարի առաջին կես === |
=== 20-րդ դարի առաջին կես === |
||
1923 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Կամենսկի գործարանը վերանորոգման է դրվել, իսկ 1926 թվականի ապրիլին՝ փակվել «Գորմետի» որոշմամբ<ref name="kbook1" />։ Դրա պատճառ են դարձել հնացած սարքավորումները և վառելիքի բացակայությունը։ Գործարանը աշխատել է գրեթե 225 տարի։ Վերջին տարիներին Կամենսկի գործարանի կողմից արտադրվող արտադրատեսակներից մեկը եղել է թուջե ջրատար խողովակները։ Խողովակների պահանջարկը, փորձառու աշխատողների և հարմարավետ տրանսպորտային ուղիների առկայությունը պայմանավորել է այն փաստը, որ 1931 թվականի ապրիլի 3-ին որոշում է կայացվել Կամենսկում («Սինարսկայա» երկաթուղային կայարանի շրջանում<ref name="Sinara">{{Книга|автор = А. И. Грамолин, Э. А. Коридоров. |часть = |заглавие = Синара: судьба и слава. Документальное повествование в исторических узлах |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Екатеринбург |издательство = ООО «Средне-Уральское книжное издательство. Новое время» |год = 2004 |том = |страницы = 232 |страниц = 256 |серия = |isbn = 5-96714-008-7 |тираж =}}</ref>) |
1923 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Կամենսկի գործարանը վերանորոգման է դրվել, իսկ 1926 թվականի ապրիլին՝ փակվել «Գորմետի» որոշմամբ<ref name="kbook1" />։ Դրա պատճառ են դարձել հնացած սարքավորումները և վառելիքի բացակայությունը։ Գործարանը աշխատել է գրեթե 225 տարի։ Վերջին տարիներին Կամենսկի գործարանի կողմից արտադրվող արտադրատեսակներից մեկը եղել է թուջե ջրատար խողովակները։ Խողովակների պահանջարկը, փորձառու աշխատողների և հարմարավետ տրանսպորտային ուղիների առկայությունը պայմանավորել է այն փաստը, որ 1931 թվականի ապրիլի 3-ին որոշում է կայացվել Կամենսկում («Սինարսկայա» երկաթուղային կայարանի շրջանում<ref name="Sinara">{{Книга|автор = А. И. Грамолин, Э. А. Коридоров. |часть = |заглавие = Синара: судьба и слава. Документальное повествование в исторических узлах |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Екатеринбург |издательство = ООО «Средне-Уральское книжное издательство. Новое время» |год = 2004 |том = |страницы = 232 |страниц = 256 |серия = |isbn = 5-96714-008-7 |тираж =}}</ref>) խողովակների գործարան կառուցելու մասին։ 1934 թվականին Սինարի խողովակների գործարանը շահագործման է հանձնվել։ |
||
1930-ական թվականներին Կամենսկը դարձել է Ուրալի խոշոր արդյունաբերական կենտրոն։ Երկրաբանահետախուզական խմբաքանակը, որը 1929 թվականին սկսել է աշխատել Կամենսկում, հետազոտել է երկաթի հանքաքարի, քարածխի, տորֆի, կրաքարի, շինարարական ավազի |
1930-ական թվականներին Կամենսկը դարձել է Ուրալի խոշոր արդյունաբերական կենտրոն։ Երկրաբանահետախուզական խմբաքանակը, որը 1929 թվականին սկսել է աշխատել Կամենսկում, հետազոտել է երկաթի հանքաքարի, քարածխի, տորֆի, կրաքարի, շինարարական ավազի հանքաշերտերը, ինչպես նաև հայտնաբերել է ալյումինե բոքսիտ հանքաքար: 1932 թվականի դեկտեմբերի 3-ին աշխատանքի և պաշտպանության խորհուրդը որոշում է կայացրել Կրասնայա Գորկա գյուղի շրջանում Ուրալի ալյումինի գործարանի կառուցման մասին։ 1939 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Ուրալի ալյումինե գործարանը թողարկվել է<ref name="ikar" />։ |
||
Բնակավայրը այլևս |
Բնակավայրը այլևս չէր ասոցացվում միակ՝ Կամենսկ գործարանի հետ և կրում է կարճ անվանում՝ Կամենսկ, 1935 թվականի ապրիլի 20-ին այն ձեռք է բերել քաղաքի կարգավիճակ: 1940 թվականի հուլիսի 6-ին ՌԽՖՍՀ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության հրամանագրով՝ Կամենսկն առանձնացվել է շրջանի կազմից և դասակարգվել է քաղաքների մարզային ենթակայությանը՝ ստանալով Կամենսկ Ուրալսկի անվանումը<ref>ГАСО(ф) Ф. Р-160. Оп. 1. Д. 13. Л. 192</ref>: 1942 թվականի հունիսի 16-ին ՌԽՖՍՀ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության հրամանագրով՝ Կամենսկ Ուրալսկ քաղաքը և Կամենսկի շրջանը Չելյաբինսկի մարզի կազմից փոխանցվել են Սվերդլովսկու մարզին<ref name="gaso">{{cite web |url=http://gaso-ural.ru/справочник-по-административно-территориальному-делению/24-нса/атд/57-каменск-уральский |title=ГАСО, Справочник по административно-территориальному делению |accessdate=2018-10-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511050513/http://gaso-ural.ru/%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA-%D0%BF%D0%BE-%D0%B0%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%83-%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E/24-%D0%BD%D1%81%D0%B0/%D0%B0%D1%82%D0%B4/57-%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA-%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9 |archivedate=2013-05-11 |deadlink=yes }}</ref>: |
||
==== Հետպատերազմյան տարիներ ==== |
==== Հետպատերազմյան տարիներ ==== |
||
| Տող 97. | Տող 97. | ||
1944 թվականի մայիսի 5-ին ավարտվել Կամենսկ Ուրալսկիի մետալուրգիական գործարանի շինարարությունը<ref name="kumz1">{{Книга|автор = Котлов А. Н. |часть = |заглавие = Дорога длиною в жизнь |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Каменск-Уральский |год = 1995 |том = |страницы = |страниц = 240 |серия = |isbn = |тираж =}}</ref><ref name="kumz2">{{Книга|автор = Котлов А. Н. |часть = |заглавие = Каменск-Уральский металлургический завод: 60 |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Каменск-Уральский |год = 2004 |том = |страницы = |страниц = 300 |серия = |isbn = 5-7525-1213-1 |тираж =}}</ref>: Պատերազմից հետո քաղաքի ինդուստրացումը շարունակվել է մետալուրգիայի և մեքենաշինության՝ այստեղ մնացած տարհանված ձեռնարկությունների հաշվին։ Քաղաքը Եկատերինբուրգից և Նիժնի Տագիլից հետո դարձել է երկրորդն ըստ նշանակության և բնակչության թվի: |
1944 թվականի մայիսի 5-ին ավարտվել Կամենսկ Ուրալսկիի մետալուրգիական գործարանի շինարարությունը<ref name="kumz1">{{Книга|автор = Котлов А. Н. |часть = |заглавие = Дорога длиною в жизнь |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Каменск-Уральский |год = 1995 |том = |страницы = |страниц = 240 |серия = |isbn = |тираж =}}</ref><ref name="kumz2">{{Книга|автор = Котлов А. Н. |часть = |заглавие = Каменск-Уральский металлургический завод: 60 |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Каменск-Уральский |год = 2004 |том = |страницы = |страниц = 300 |серия = |isbn = 5-7525-1213-1 |тираж =}}</ref>: Պատերազմից հետո քաղաքի ինդուստրացումը շարունակվել է մետալուրգիայի և մեքենաշինության՝ այստեղ մնացած տարհանված ձեռնարկությունների հաշվին։ Քաղաքը Եկատերինբուրգից և Նիժնի Տագիլից հետո դարձել է երկրորդն ըստ նշանակության և բնակչության թվի: |
||
Ավիացիոն բարձրաչափերի արդյունաբերական թողարկման համար 1949 թվականին քաղաքում սկսվել է խոշոր |
Ավիացիոն բարձրաչափերի արդյունաբերական թողարկման համար 1949 թվականին քաղաքում սկսվել է խոշոր ռադիոգործարանի շինարարությունը («Հոկտեմբեր» ՓԲԸ) և Ուրալի նախագծային կոնստրուկտորական «Դետալ» բյուրոն (նախկինում կոչվում էր ՕԿԲ-379)<ref>{{cite web|url=http://www.neywa.ru/cgi-bin/articles/view.cgi?id=1|title=ФГУП ПО «Октябрь», о предприятии|accessdate=2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111126003521/http://www.neywa.ru/cgi-bin/articles/view.cgi?id=1|archivedate=2011-11-26|deadlink=no}}</ref>: 1951 թվականի սեպտեմբերին ռադիոգործարանում թողարկվել է առաջին արտադրանքը<ref name="ikar" />։ |
||
1957 թվականին ցանկացած այլ քաղաքից ավելի շատ տուժել է |
1957 թվականին ցանկացած այլ քաղաքից ավելի շատ տուժել է Կիշտիմի միջուկային վթարից։ |
||
1960 թվականին առաջին հերթին ձեռնարկությունների կարիքների համար սկսվել է քաղաքի |
1960 թվականին առաջին հերթին ձեռնարկությունների կարիքների համար սկսվել է քաղաքի գազաֆիկացումը<ref name="ikar" />։ |
||
1963 թվականի փետրվարի 1-ին Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի աշխատավորների խորհուրդը հանձնվել է Սվերդլովսկի մարզային աշխատավորների պատգամավորների խորհրդին<ref>{{cite web|url=https://ipravo.info/sssr1/law78/734.htm|title=Об укрупнении сельских районов, образовании промышленных районов и изменении подчинённости районов и городов Свердловской области - Российский Правовой Портал|author=ipravo.info|publisher=ipravo.info|lang=ru|accessdate=2018-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520192925/https://ipravo.info/sssr1/law78/734.htm|archivedate=2018-05-20|deadlink=yes}}</ref>: |
1963 թվականի փետրվարի 1-ին Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի աշխատավորների խորհուրդը հանձնվել է Սվերդլովսկի մարզային աշխատավորների պատգամավորների խորհրդին<ref>{{cite web|url=https://ipravo.info/sssr1/law78/734.htm|title=Об укрупнении сельских районов, образовании промышленных районов и изменении подчинённости районов и городов Свердловской области - Российский Правовой Портал|author=ipravo.info|publisher=ipravo.info|lang=ru|accessdate=2018-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520192925/https://ipravo.info/sssr1/law78/734.htm|archivedate=2018-05-20|deadlink=yes}}</ref>: |
||
1970 թվականին քաղաքի ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերությունը համալրվել է ավիացիոն և տիեզերական տեխնիկայի « |
1970 թվականին քաղաքի ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերությունը համալրվել է ավիացիոն և տիեզերական տեխնիկայի «Իսետ» էլեկտրական միակցիչների գործարանում։ |
||
1980-ականներին և 1990-ականներին քաղաքում նոր արդյունաբերական ձեռնարկություններ չեն հայտնվել։ Գոյություն ունեցող գործարանները աստիճանաբար ավելացնում էին արտադրության ծավալները, կառուցվում էին նոր արտադրամասեր, ներմուծվում ավտոմատացում, յուրացվում էին նոր արտադրատեսակներ (հատկապես՝ ժողովրդական սպառման ապրանքներ)<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" /><ref name="kumz2" />։ 1990-ականներին Կրասնոգորսկի շրջանի արևմտյան ծայրամասում կառուցվել է «Յուժնի» նոր խոշոր բնակելի թաղամաս: |
1980-ականներին և 1990-ականներին քաղաքում նոր արդյունաբերական ձեռնարկություններ չեն հայտնվել։ Գոյություն ունեցող գործարանները աստիճանաբար ավելացնում էին արտադրության ծավալները, կառուցվում էին նոր արտադրամասեր, ներմուծվում ավտոմատացում, յուրացվում էին նոր արտադրատեսակներ (հատկապես՝ ժողովրդական սպառման ապրանքներ)<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" /><ref name="kumz2" />։ 1990-ականներին Կրասնոգորսկի շրջանի արևմտյան ծայրամասում կառուցվել է «Յուժնի» նոր խոշոր բնակելի թաղամաս: |
||
| Տող 123. | Տող 123. | ||
ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո քաղաքի կարկտահարող ձեռնարկությունները նոր խնդրի են բախվել. արտադրանքը, որը միշտ չի բավականացրել նույնիսկ պետական պլանը գերակատարելու դեպքում, իրացում չէր գտնում։ Երեկվա գնորդները չէին կարող վճարել արդեն մատակարարված ապրանքների համար, այստեղից հումքի և աշխատավարձի վճարման գումար չկար<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" />։ |
ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո քաղաքի կարկտահարող ձեռնարկությունները նոր խնդրի են բախվել. արտադրանքը, որը միշտ չի բավականացրել նույնիսկ պետական պլանը գերակատարելու դեպքում, իրացում չէր գտնում։ Երեկվա գնորդները չէին կարող վճարել արդեն մատակարարված ապրանքների համար, այստեղից հումքի և աշխատավարձի վճարման գումար չկար<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" />։ |
||
1992 թվականին սկսվել է քաղաքի գործարանների սեփականաշնորհման գործընթացը<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" />։ Նա ուղեկցվել է աշխատավարձի ուշացումով, աշխատողների կրճատմամբ, աշխատանքային շաբաթվա կրճատմամբ։ Մանկապարտեզները, հանգստյան ճամբարները, մարզական կառույցները գործարանները փոխանցվել են քաղաքապետարանին, որը չի կարողացել հաղթահարել իրենց ֆինանսավորումը։ Բնակչության թվաքանակն այս տարիներին սկսել է նվազել, ինչը կապված էր ոչ միայն բնական նվազման, այլև աշխատանքի որոնման նպատակով քաղաքից արտագաղթի հետ։ Քաղաքի մոտակայքում մեծ թվով նոր կոլեկտիվ այգիներ են հայտնվել<ref name="Sinara" />: |
1992 թվականին սկսվել է քաղաքի գործարանների սեփականաշնորհման գործընթացը<ref name="Sinara" /><ref name="kumz1" />։ Նա ուղեկցվել է աշխատավարձի ուշացումով, աշխատողների կրճատմամբ, աշխատանքային շաբաթվա կրճատմամբ։ Մանկապարտեզները, հանգստյան ճամբարները, մարզական կառույցները գործարանները փոխանցվել են քաղաքապետարանին, որը չի կարողացել հաղթահարել իրենց ֆինանսավորումը։ Բնակչության թվաքանակն այս տարիներին սկսել է նվազել, ինչը կապված էր ոչ միայն բնական նվազման, այլև աշխատանքի որոնման նպատակով քաղաքից արտագաղթի հետ։ Քաղաքի մոտակայքում մեծ թվով նոր կոլեկտիվ այգիներ և բանջարանոցներ են հայտնվել<ref name="Sinara" />: |
||
Զարգացման խթան են ստացել մանր առևտուրը և սպասարկման ոլորտը։ Փողոցների խաչմերուկներում, կանգառներում հայտնվել են մեծ երկաթե տուփերի տեսքով կանգնած առևտրական կետեր՝ փոքր |
Զարգացման խթան են ստացել մանր առևտուրը և սպասարկման ոլորտը։ Փողոցների խաչմերուկներում, կանգառներում հայտնվել են մեծ երկաթե տուփերի տեսքով կանգնած առևտրական կետեր՝ փոքր վանդակաճաղով պատված պատուհաններով։ Իրենց ներկայացուցչությունները քաղաքում ունեցել են ֆինանսական հսկաներ MMM-ը, «Հոպյոր Ինվեսթը», «Ռուսական տուն Սելենգան» և այլն: |
||
Հայտնվել է առաջին կաբելային հեռուստատեսությունը և քաղաքում առաջին հեռուստաընկերությունը՝ «Փաստը»։ |
Հայտնվել է առաջին կաբելային հեռուստատեսությունը և քաղաքում առաջին հեռուստաընկերությունը՝ «Փաստը»։ |
||
| Տող 136. | Տող 136. | ||
2001 թվականին տեղի են ունեցել քաղաքի 300-ամյակի մասշտաբային տոնակատարություններ, որոնք ուղեկցվել են համերգներով, պարահանդեսով, հրավառությամբ<ref name="kbook3">{{Книга|автор = |часть = |заглавие = Каменск-Уральский. 1701—2001 |оригинал = |ссылка = |ответственный = Постников С. П. |издание = |место = Екатеринбург |издательство = Издательство Академкнига |год = 2001 |том = |страницы = |страниц = 128 |серия = |isbn = 5-93472-055-4 |тираж =}}</ref>: Նաև այս առիթով տարիներ ի վեր առաջին անգամ տեղի է ունեցել տների ֆասադների, ասֆալտի ծածկույթի նորոգում։ |
2001 թվականին տեղի են ունեցել քաղաքի 300-ամյակի մասշտաբային տոնակատարություններ, որոնք ուղեկցվել են համերգներով, պարահանդեսով, հրավառությամբ<ref name="kbook3">{{Книга|автор = |часть = |заглавие = Каменск-Уральский. 1701—2001 |оригинал = |ссылка = |ответственный = Постников С. П. |издание = |место = Екатеринбург |издательство = Издательство Академкнига |год = 2001 |том = |страницы = |страниц = 128 |серия = |isbn = 5-93472-055-4 |тираж =}}</ref>: Նաև այս առիթով տարիներ ի վեր առաջին անգամ տեղի է ունեցել տների ֆասադների, ասֆալտի ծածկույթի նորոգում։ |
||
Բացվել են խոշոր առևտրային և առևտրա-ժամանցային կենտրոններ՝ «Տուն» (մինչև 2009 թվականը՝ «Կետ»), «Նարինջ- |
Բացվել են խոշոր առևտրային և առևտրա-ժամանցային կենտրոններ՝ «Տուն» (մինչև 2009 թվականը՝ «Կետ»), «Նարինջ-Սիթի»<ref>{{cite web|url=http://www.apelsincity.ru/|title=Апельсин City, официальный сайт|accessdate=2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110917053834/http://www.apelsincity.ru/|archivedate=2011-09-17|deadlink=yes}}</ref> (այժմ՝ «Մեգամարտ»), «Օկտյաբրսկի», «Մեգամարտ», «Ջազ», ավտոսրահներ: |
||
2008 թվականից սկսված ֆինանսական ճգնաժամն առաջին հերթին հարված է հասցրել բանկային ոլորտին և մետալուրգիայի ձեռնարկություններին («ՈՒԱԶ», «ԿՈՒՄԶ», «ՍինԹԶ», «ԿՈՒԶՈՑՄ»): Արդեն նոյեմբերին նրանք հայտարարել են հաստիքների կրճատման մասին, իսկ «ԿՈՒԶՈՑՄ»-ն ու «ՈՒԱԶ»-ը փակման վտանգի տակ էին։ Դրանից հետո կրճատման մասին հայտարարել են «Հոկտեմբեր»-ը, «Գործարան |
2008 թվականից սկսված ֆինանսական ճգնաժամն առաջին հերթին հարված է հասցրել բանկային ոլորտին և մետալուրգիայի ձեռնարկություններին («ՈՒԱԶ», «ԿՈՒՄԶ», «ՍինԹԶ», «ԿՈՒԶՈՑՄ»): Արդեն նոյեմբերին նրանք հայտարարել են հաստիքների կրճատման մասին, իսկ «ԿՈՒԶՈՑՄ»-ն ու «ՈՒԱԶ»-ը փակման վտանգի տակ էին։ Դրանից հետո կրճատման մասին հայտարարել են «Հոկտեմբեր»-ը, «Գործարան Իսետ» ԲԲԸ-ն, ինչպես նաև ավելի փոքր ձեռնարկություններ: |
||
2010 թվականի դեկտեմբերի 28-ին «ՍինԹԶ» արդյունաբերական հրապարակում բացվել է «ՏՄԿ-ԻՆՈՔՍ» և «Ռոսնանո» նոր համատեղ ձեռնարկությունը՝ նանոտեխնոլոգիաների օգտագործմամբ չժանգոտվող խողովակների արտադրության համար<ref>{{cite web|url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/press-slugba/daidgest/yr2010/mn12/dy28/13429/|title=Моногород осваивает нанотехнологии|accessdate=2010|archiveurl=https://archive.today/20120803081634/http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/press-slugba/daidgest/yr2010/mn12/dy28/13429/|archivedate=2012-08-03|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.regnum.ru/news/economy/1361295.html|title=REGNUM:Свердловская область и "Роснано" заключат соглашение на 1,7 млрд руб.|accessdate=2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140828222018/http://www.regnum.ru/news/economy/1361295.html|archivedate=2014-08-28|deadlink=no}}</ref>: |
2010 թվականի դեկտեմբերի 28-ին «ՍինԹԶ» արդյունաբերական հրապարակում բացվել է «ՏՄԿ-ԻՆՈՔՍ» և «Ռոսնանո» նոր համատեղ ձեռնարկությունը՝ նանոտեխնոլոգիաների օգտագործմամբ չժանգոտվող խողովակների արտադրության համար<ref>{{cite web|url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/press-slugba/daidgest/yr2010/mn12/dy28/13429/|title=Моногород осваивает нанотехнологии|accessdate=2010|archiveurl=https://archive.today/20120803081634/http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/press-slugba/daidgest/yr2010/mn12/dy28/13429/|archivedate=2012-08-03|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.regnum.ru/news/economy/1361295.html|title=REGNUM:Свердловская область и "Роснано" заключат соглашение на 1,7 млрд руб.|accessdate=2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140828222018/http://www.regnum.ru/news/economy/1361295.html|archivedate=2014-08-28|deadlink=no}}</ref>: |
||
| Տող 264. | Տող 264. | ||
== Վարչական բաժանում == |
== Վարչական բաժանում == |
||
{{Հիմնական հոդված|Կամենսկ Ուրալսկիի վարչական բաժանում}} |
{{Հիմնական հոդված|Կամենսկ Ուրալսկիի վարչական բաժանում}} |
||
Քաղաքը բաժանվում է երկու ներքաղաքական (վարչական) շրջանների՝ Սինարի և Կրասնոգորսկի<ref name=ustav/><ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895280236 |title=Устав Свердловской области |accessdate=2017-06-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170703025902/http://docs.cntd.ru/document/895280236 |archivedate=2017-07-03 |deadlink=no }}</ref>, որոնք համապատասխանաբար գտնվում են |
Քաղաքը բաժանվում է երկու ներքաղաքական (վարչական) շրջանների՝ Սինարի և Կրասնոգորսկի<ref name=ustav/><ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895280236 |title=Устав Свердловской области |accessdate=2017-06-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170703025902/http://docs.cntd.ru/document/895280236 |archivedate=2017-07-03 |deadlink=no }}</ref>, որոնք համապատասխանաբար գտնվում են Իսետի ափերին: |
||
Կամենսկ Ուրալսկին հանդիսանում է համայնքային կազմավորում Կամենսկ Ուրալսկի վարչական կենտրոնը, որը քաղաքից բացի իր մեջ ներառում է նաև 5 գյուղ<ref name=ustav>{{Cite web |url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/ |title=Устав МО Каменск-Уральский |accessdate=2012-04-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120427172412/http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/ |archivedate=2012-04-27 |deadlink=no }}</ref>: |
Կամենսկ Ուրալսկին հանդիսանում է համայնքային կազմավորում Կամենսկ Ուրալսկի վարչական կենտրոնը, որը քաղաքից բացի իր մեջ ներառում է նաև 5 գյուղ<ref name=ustav>{{Cite web |url=http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/ |title=Устав МО Каменск-Уральский |accessdate=2012-04-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120427172412/http://www.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/ |archivedate=2012-04-27 |deadlink=no }}</ref>: |
||
== Իշխանության մարմիններ == |
== Իշխանության մարմիններ == |
||
Քաղաքային իշխանության ներկայացուցչական մարմինը քաղաքային դուման է, որը բաղկացած է 25 պատգամավորներից, որոնք ընտրվում են |
Քաղաքային իշխանության ներկայացուցչական մարմինը քաղաքային դուման է, որը բաղկացած է 25 պատգամավորներից, որոնք ընտրվում են միամանդատ շրջաններում<ref>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/|title=Официальный портал Каменска-уральского // Устав муниципального образования город Каменск-Уральский, п. 2 ст. 21|accessdate=2016-02-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304073222/http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/administracia/ustav/|archivedate=2016-03-04|deadlink=no}}</ref>։ Տեղական ինքնակառավարման ղեկավարն ընտրվում է քաղաքային դումայի պատգամավորների կողմից՝ 5 տարի ժամկետով։ 2016 թվականի մարտի 11-ին քաղաքի ղեկավարի պաշտոնում քաղաքային դումայի պատգամավորների կողմից ընտրվել է Սվերդլովսկի մարզի էներգետիկայի և բնակարանային տնտեսության նախարարի առաջին տեղակալ Շմիկով Ալեքսեյ Վիկտորովիչը<ref>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/glava|title=Официальный портал Каменска-уральского // Глава города|accessdate=2016-03-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160315160939/http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/glava/|archivedate=2016-03-15|deadlink=no}}</ref>՝ այդ պաշտոնում փոխարինելով Միխայիլ Սեմենի Աստախովին, ով այդ պաշտոնը զբաղեցրել էր 2008 թվականից<ref>{{cite web|url=http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/glava|title=Официальный портал Каменска-уральского // Глава города|accessdate=2016-02-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160310064313/http://old.kamensk-uralskiy.ru/vlast/mestnoe-samoupravlenie/glava|archivedate=2016-03-10|deadlink=no}}</ref>։ Մինչ այդ, այդ պաշտոնը 1996 թվականից զբաղեցրել էր Վիկտոր Վասիլիևիչ Յակիմովը, որն այժմ Կամենսկի թիվ 14 ընտրատարածքից Սվերդլովսկի մարզի Օրենսդիր ժողովի պատգամավոր է։ Ընտրվել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 18-ին<ref>{{cite web|url=http://sverdlovsk.er.ru/persons/4748/|title=Кто есть кто // Якимов Виктор Васильевич|accessdate=2016-02-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160302051654/http://sverdlovsk.er.ru/persons/4748/|archivedate=2016-03-02|deadlink=no}}</ref>։ |
||
== Տնտեսություն == |
== Տնտեսություն == |
||
| Տող 283. | Տող 283. | ||
* Գունավոր մետալուրգիայի ձեռնարկություններում («ԿՈՒԶՈՑՄ», «ՈՒԱԶ-ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ՝ «ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ մասնաճյուղ, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ) ստեղծվել է փողային, պղնձի, բրոնզի, ալյումինե, լիթիումային և մագնեզիումի համաձուլվածքներից պատրաստված արտադրատեսակների, թեթևաձույլ հորատման խողովակների արտադրություն, արտադրվում են առաջնային ալյումին, կավահող, բյուրեղային [[սիլիցիում]]։ |
* Գունավոր մետալուրգիայի ձեռնարկություններում («ԿՈՒԶՈՑՄ», «ՈՒԱԶ-ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ՝ «ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ մասնաճյուղ, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ) ստեղծվել է փողային, պղնձի, բրոնզի, ալյումինե, լիթիումային և մագնեզիումի համաձուլվածքներից պատրաստված արտադրատեսակների, թեթևաձույլ հորատման խողովակների արտադրություն, արտադրվում են առաջնային ալյումին, կավահող, բյուրեղային [[սիլիցիում]]։ |
||
*Սև մետալուրգիայի ձեռնարկությունը՝ «ՍինԹԶ» ԲԲԸ-ն մասնագիտանում է նավթագազային համալիրի խողովակների վրա, որոնք կազմում են նրա ամբողջ արտադրության մինչև 70 տոկոսը: Դրանից բացի արտադրվել են պողպատե սառը և տաք ձևավորված խողովակներ: |
*Սև մետալուրգիայի ձեռնարկությունը՝ «ՍինԹԶ» ԲԲԸ-ն մասնագիտանում է նավթագազային համալիրի խողովակների վրա, որոնք կազմում են նրա ամբողջ արտադրության մինչև 70 տոկոսը: Դրանից բացի արտադրվել են պողպատե սառը և տաք ձևավորված խողովակներ: |
||
* Մեքենաշինության և մետաղամշակման ձեռնարկությունները («Հոկտեմբեր» ՓԲԸ, «Ուրալէլեկտրոմաշ» ՓԲԸ, «ԿՈՒԼԶ» ԲԲԸ, «Ուրալտեխմաշ» ՓԲԸ, « |
* Մեքենաշինության և մետաղամշակման ձեռնարկությունները («Հոկտեմբեր» ՓԲԸ, «Ուրալէլեկտրոմաշ» ՓԲԸ, «ԿՈՒԼԶ» ԲԲԸ, «Ուրալտեխմաշ» ՓԲԸ, «Իսետ գործարան» ԲԲԸ) թողարկում են ռադիո-բարձրաչափեր, ռադիոլոկացիոն սարքավորումներ, կենցաղային ռադիոէլեկտրոնիկա, Էլեկտրաշարժիչներ, էլեկտրական միակցիչներ, ջեռուցման համակարգեր, թուջե և գունավոր ձուլման նյութ: |
||
* [[Սննդի արդյունաբերություն|Սննդի արդյունաբերությունը]] ներկայացված է հետևյալ ձեռնարկություններով՝ «Կամենսկ Ուրալսկի հացի կոմբինատ» ԲԲԸ, «Կրասնոգորսկոյե» ՍՊԸ, «Լակոմկա» ՍՊԸ, որտեղ արտադրում են հրուշակեղեն: |
* [[Սննդի արդյունաբերություն|Սննդի արդյունաբերությունը]] ներկայացված է հետևյալ ձեռնարկություններով՝ «Կամենսկ Ուրալսկի հացի կոմբինատ» ԲԲԸ, «Կրասնոգորսկոյե» ՍՊԸ, «Լակոմկա» ՍՊԸ, որտեղ արտադրում են հրուշակեղեն: |
||
* Շինանյութի ձեռնարկություններում («Սինարսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Կամենսկ Ուրալսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Si Mat» ԲԲԸ, «Կամենսկ-Ստալկոնստրակցիա» ԲԲԸ, «Ստրոյմոնտաժկոնստրակցիա» ԲԲԸ) տեղական հումքից պատրաստվում են աղյուսներ, երկաթբետոնե սալիկներ, փայտե և մետաղական կոնստրուկցիաներ: |
* Շինանյութի ձեռնարկություններում («Սինարսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Կամենսկ Ուրալսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Si Mat» ԲԲԸ, «Կամենսկ-Ստալկոնստրակցիա» ԲԲԸ, «Ստրոյմոնտաժկոնստրակցիա» ԲԲԸ) տեղական հումքից պատրաստվում են աղյուսներ, երկաթբետոնե սալիկներ, փայտե և մետաղական կոնստրուկցիաներ: |
||
| Տող 300. | Տող 300. | ||
|- |
|- |
||
|Ուրալի ալյումինի գործարան |
|Ուրալի ալյումինի գործարան |
||
| |
|Իսետ գետի վրայով երկաթուղային կամուրջ |
||
|Տեսարան դեպի Բայնովի կամուրջը և Կրասնոգորսկի շրջանը |
|Տեսարան դեպի Բայնովի կամուրջը և Կրասնոգորսկի շրջանը |
||
|} |
|} |
||
| Տող 312. | Տող 312. | ||
* 3 մշակույթի պալատ («ԴԿ Ուազա», «Մետալուրգ», «Պատանեկություն»), ինչպես նաև «Սովրեմեննիկ» ժամանցի կենտրոն, սոցիալ-մշակութային կենտրոն և մանկական մշակութային կենտրոն, |
* 3 մշակույթի պալատ («ԴԿ Ուազա», «Մետալուրգ», «Պատանեկություն»), ինչպես նաև «Սովրեմեննիկ» ժամանցի կենտրոն, սոցիալ-մշակութային կենտրոն և մանկական մշակութային կենտրոն, |
||
* Ի. Յա. Ստյաժկինի անվան երկրագիտական թանգարան<ref>{{cite web|url=http://kraeved-museum.narod.ru/index.html|deadlink=yes|title=Сайт краеведческого музея города Каменска-Уральского им. И.Я. Стяжкина|accessdate=2010|archiveurl=|archivedate=}}</ref>, |
* Ի. Յա. Ստյաժկինի անվան երկրագիտական թանգարան<ref>{{cite web|url=http://kraeved-museum.narod.ru/index.html|deadlink=yes|title=Сайт краеведческого музея города Каменска-Уральского им. И.Я. Стяжкина|accessdate=2010|archiveurl=|archivedate=}}</ref>, |
||
*Շևելաև Վլադիմիր Պետրովիչի անվան |
*Շևելաև Վլադիմիր Պետրովիչի անվան երկրաբանական թանգարան, |
||
* Ցուցասրահ, |
* Ցուցասրահ, |
||
* Ձեռնարկությունների պատմության մի քանի թանգարաններ, |
* Ձեռնարկությունների պատմության մի քանի թանգարաններ, |
||
| Տող 320. | Տող 320. | ||
* Մի քանի քաղաքային այգիներ, պուրակներ և շատրվաններ: |
* Մի քանի քաղաքային այգիներ, պուրակներ և շատրվաններ: |
||
Նախկինում գործող « |
Նախկինում գործող «Իսետ» (վերակառուցվել է ուսումնական հաստատության) և «Հոբելյանական» (կառուցվել է 1968 թվականին<ref name="letopis" />) կինոթատրոնները փակվել են: «Երիտասարդական» կինոթատրոնը վերասարքավորվել է ժամանցի կենտրոնի: |
||
Քաղաքում աշխատում են երկու 3D կինոթատրոններ։ |
Քաղաքում աշխատում են երկու 3D կինոթատրոններ։ |
||
Այսօր քաղաքում աշխատում են ՌԴ |
Այսօր քաղաքում աշխատում են ՌԴ 13 մշակույթի վաստակավոր գործիչներ, ՌԴ 3 վաստակավոր արտիստներ, ՌԴ արվեստի մեկ վաստակավոր գործիչ: Կամենսկ Ուրալսկիի թատրոնի բեմում դրաման ծառայում է Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ Ալեքսանդր Ալեքսեևիչ Իվանովի արվեստին<ref name="409-2008">{{cite web|url=http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=044867|title=Почётное звание присвоено указом президента России № 409 от 26 марта 2008 года|accessdate=2009|archiveurl=https://archive.today/20130113152645/http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=044867|archivedate=2013-01-13|deadlink=yes}}</ref>: |
||
Քաղաքի անվան հետ կապված են մի շարք |
Քաղաքի անվան հետ կապված են մի շարք փաստերր ու իրադարձություններ. այդպես, Կամենսկ Ուրալսկի անունը կրել է «Սամոտլոր» տիպի նավթատար տանկեր ծովափնյա նավագնացության համար, որն ջուրն է իջեցվել 1977 թվականի հուլիսի 7-ին։ Տանկերի տարողությունն եղել է 7 725 տ: Նավը օգտահանել են է 2006 թվականին<ref>{{cite web|url=http://data.oceaninfo.ru/meta/vessels/index.jsp?query=%EA%E0%EC%E5%ED%F1%EA-%F3%F0%E0%EB%FC%F1%EA%E8%E9&country=&org=&dept=&type=184&req=&action=searchShips|title=Танкер «Каменск-Уральский»|accessdate=2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.riverfleet.ru/ships/cargo/samotlor/index.shtm|deadlink=yes|title=Танкер типа «Самотлор»|accessdate=2009|archiveurl=https://www.webcitation.org/618U0WNrh?url=http://www.riverfleet.ru/ships/cargo/samotlor/index.shtm|archivedate=2011-08-22}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.seanews.ru/news/news.asp?newsID=24893|title=ПМП продаёт очередной танкер на металлолом|accessdate=2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160602110041/http://www.seanews.ru/news/news.asp?newsID=24893|archivedate=2016-06-02|deadlink=yes}}</ref>, իսկ Մենդիկարինսկի շրջանում Ղազախստանի Կոստանայի մարզում կա Կամենսկ Ուրալսկի գյուղ (825 բնակիչ<ref>{{cite web|url=http://mendikara.kostanay.kz/rus/modules.php?name=Html_Content&op=page&folder=3&contentsite=kam.htm|deadlink=yes|title=Мендыкаринский район. Каменскуральский сельский округ|accessdate=2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071209033034/http://mendikara.kostanay.kz/rus/modules.php?name=Html_Content|archivedate=2007-12-09}}</ref>), որը առաջացել է սովխոզից և կազմակերպվել էր քաղաքի ձեռնարկությունների շեֆության ներքո: |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
18:19, 27 Հոկտեմբերի 2020-ի տարբերակ
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կամենսկ Ուրալսկի | |||||
| ռուս.՝ Каменск ռուս.՝ Каменский завод | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Հիմնադրված է | 1701 թ. | ||||
| Մակերես | 144,08 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 160 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▼168 997 մարդ (հունվարի 1, 2018)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 3439 | ||||
| Փոստային դասիչ | 623000–623999 | ||||
| Պաշտոնական կայք | kamensk-uralskiy.ru | ||||
| |||||
.png)
.png)
Կամենսկ Ուրալսկի (ռուս.՝ Ка́менск-Ура́льский), քաղաք Սվերդլովսկի մարզում, Հարավային վարչական շրջանի կենտրոնն է։ Համայնքային կազմավորումներ Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի և Կամենսկի քաղաքային շրջանի վարչական կենտրոնն էց մտնելու՝ թեև չի մտնում վերջինիս կազմի մեջ[2]:
Միջին Ուրալի խոշոր արդյունաբերական և մշակութային կենտրոն[3] ։
Սվերդլովսկի մարզում բնակչության թվաքանակով և տնտեսական ներուժով երրորդ քաղաքն է[4][5][6]: Մտնում է երկրի ամենախոշոր երկաթուղային տրանսպորտային հանգույցների տասնյակի մեջ[7]։ Այստեղ հատվում են Սերով-Չելյաբինսկ և Եկատերինբուրգ-Կուրգան ավտոճանապարհները, ելք կա դեպի Եկատերինբուրգ-Տյումեն ավտոմայրուղի[7]։
Բնակավայրը հիմնադրվել է ցար Ֆյոդոր Ալեքսեևիչի 1682 թվականի փետրվարի 3-ի հրամանով[8][9][10][11]: Քաղաքի կարգավիճակը պաշտոնապես շնորհվել է 1940 թվականին[7]։
Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության «Մեծ քաղաքների ցանկի հաստատման մասին» 29.07.2014 № 1398-ո (խմբ. 24.11.2015), ընդգրկվել է Ռուսաստանի Դաշնության առավել բարդ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակով մեծ քաղաքների ցանկում[12]:
Ֆիզիկա-աշխարհագրական բնութագիր
Աշխարհագրական դիրք
Քաղաքը գտնվում է Արևմտյան Սիբիրի հետ Միջին Ուրալի արևելյան լանջի հարթավայրի սահմանին, Թուրինյան հարթավայրի հարավարևմտյան մասում[13], Կամենկի և Իսետի գետերի միաձուլման մոտ, Եկատերինբուրգից 96 կիլոմետր հարավ-արևելք: Իսետ գետը քաղաքը բաժանում է երկու վարչական շրջանի՝ Սինարսկի և Կրասնոգորսկի: Քաղաքի սահմաններում Կամենկա գետը թափվում է Իսետի մեջ՝ միաձուլման ժամանակ ձևավորելով մի փոքր լճակ: Բացի այդ, Կամենկա գետը հոսանքին հակառակ ձևավորում է քաղաքային Կամենսկի լճակ[14]:
Քաղաքի ձգվածությունը հյուսիսից հարավ կազմում է մոտավորապես 27 կմ, արևմուտքից դեպի արևելք՝ 15 կմ: Ներկայումս Կամենսկ Ուրալսկիի տարածքը կազմում է մոտ 142 կմ²: Կամենս-Ուրալսկին գտնվում է ծովի մակարդակից 167մ բարձրության վրա: Տեղանքը թույլ կտրտված հարթավայր է։ Քաղաքում նաև տեղակայված են Վոլկովսկի ջրամբարը, Մազուլյա լիճը, Սիլիկատնոմ գյուղում գտնվող հանքերը[14]:
Անմիջապես Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի միջով անցնում է Ուրալի և Արևմտյան Սիբիրի սահմանը, և Սինարի շրջանի մեծ մասը հայտնվում է Արևմտյան Սիբիրում, իսկ Կրասնոգորսկի շրջանը, Հին Կամենսկը և Լենինի շրջանը գտնվում են Ուրալում[15]:
Կլիմա
Տարածքի կլիման չափավոր մայրցամաքային է: Ձմռանը հիմնականում մեծ ազդեցություն է թողնում սիբիրյան անտիցիկլոնը՝ պայմանավորելով կայուն ցրտաշունչ եղանակ: Հյուսիսից նկատվում են սառը օդային զանգվածների և հարավից՝ տաք օդային զանգվածների հաճախակի ներխուժում, որոնց հետ կապված են եղանակային փոփոխությունները: Ամռանը ցուրտ եղանակ հաճախ բերում են Բարենցի և Կարայի ծովերի օդային զանգվածները[16]։
Բազմամյա միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է +2,4 °C,ամենաշոգ ամսվա միջին ջերմաստիճանը (հուլիս) +19,3 °C է, և ամենացուրտ ամսվանը (հունվարի)՝ -13,5 °C: Գերակշռող քամիները՝ հյուսիսարևմտյան, արևմտյան և հարավարևմտյան[17][16]:
Տարածքը պատկանում է բավարար խոնավացման մակարդակի գոտուն, տեղումների միջին տարեկան քանակը կազմում է 467 մմ: Տեղումների մեծ մասն ընկնում է տարվա ջերմ շրջանում:
- Օդի միջին տարեկան ջերմաստիճան՝ 2,4 °C
- Օդի միջին տարեկան խոնավություն՝ 69,0 %
- Ձմեռային շրջանում քամու միջին արագություն (20.13330.2011)՝ 4 մ/վ
Ջրագրություն
Հյուսիս-արևմուտքից ամբողջ քաղաքով հոսում է Իսետ գետը։ Կամենկա գետը հոսում է Սինարի շրջանում:
Քաղաքից հարավ-արևմուտք ուղղությամբ լճերի շղթա է ձգվում՝ Մեծ և Փոքր Սունգուլ, Չերվյանոե, Շաբլիշ ։ Սրանք տափաստանային ջրամբարներ են ցածր ավազոտ ափերով, որոշ լճեր ունեն աղի ջուր[18]:
Բուսական և կենդանական աշխարհ
Քաղաքի շուրջ գտնվող տարածքը մտնում է անտառապատ գոտու մեջ: Գերակշռում են բորերը, սոճու անտառները սոճի-կաղամախիները, որոնք զուգորդվում են մարգագետնային տափաստանով: Ընդ որում, ամբողջ անտառը երիտասարդ է, դյուրանցելի։ Տայգան, որը 18-19 դարերում շրջափակել է Կամենսկի գործարանին, հատվել է փայտածուխի պատրաստման համար։ Թփերից կան կալինա, գիհ, ալոճենի, ռակիտնիկի, մասուրի, իսկ հարավում՝ տափաստանային բալ:
Կենդանական աշխարհը բավականին բազմազան է, հանդիպում են նապաստակ, այծյամ, կուղբ, մշկառնետ, սկյուռիկ, աղվես, փորսուկ, ոզնի: Քաղաքի մերձակայքում կան մոտ 250 տեսակի թռչուններ[19][20]: Քաղաքում հանդիում են աղավնի, ճնճղուկ, ագռավ, կաչաղակ, հրաչ, խաղտտնիկ, փայտփորիկ, ծիծեռնակ, ճայ, սինիցա, խածկտիկ, բադ և այլն:
Էկոլոգիա
Սվերդլովսկի մարզի բնական պաշարների և բնապահպանության նախարարության զեկույցների համաձայն՝ քաղաքում մթնոլորտային օդի աղտոտման բարձր մակարդակ է[21]: Մթնոլորտ աղտոտող նյութերի ամենամեծ արտանետումը բաժին է ընկնում ավտոտրանսպորտին (արտանետումների տեսակարար կշիռը կազմում է 40,7%)[22], ջերմության և էլեկտրաէներգիայի արտադրությանը, սիլիցիումի և կավահողի արտադրությանը[23]:
Քաղաքի գլխավոր գետը՝ Իսետը, աղտոտված է արդյունաբերական ձեռնարկությունների արտահոսքով, նույնիսկ մինչև Կամենսկ Ուրալսկի: Գետի ջուրը քաղաքի տարածքում պիտանի չէ լողալու համար[23]: Գետն ու դրա վտակներն օգտագործում են քաղաքի 13 ձեռնարկություններ։ Աղտոտված կեղտաջրերի արտահոսքի ամենամեծ ծավալներն իրականացնում են «ՍինԹԶ» ՓԲԸ-ն, «ՈՒԱԶ-ՍՈՒԱԼ»-ի մասնաճյուղ «ՍՈՒԱԼ» ԲԸ-ն, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ-ն: Արտանետվող նյութերից են՝ նավթամթերքներ, կշռադատված նյութեր, սուլֆատներ, քլորիդներ, ամոնիումի ազոտ, ալյումին, երկաթ, մանգան, պղինձ, ֆտոր, ֆոսֆատներ, կալցիում և այլն: Քաղաքի տարածքում գործում է մաքրման 11 համալիր՝ 59,0 մլն մ³/տարի գումարային նախագծային հզորությամբ[22][21]։
2003 թվականին Կամենսկ Ուրալսկի տարածքում վերցված հողերի 28,2%-ում հայտնաբերվել է ծանր մետաղներով բարձր աղտոտում (այդ թվում՝ Mn, Zn, Ni, Cr, Cu, Cd, Co, Pb)[24]։ Սակայն, հողի աղտոտման մակարդակը բնութագրվում է որպես թույլատրելի[24]:
2005 թվականին ձեռնարկությունները հրաձգարաններ են դուրս բերել 255,61 հազար մ³ պինդ թափոններ, ինչը կազմում է մարզի թափոնների գոյացման ընդհանուր ծավալի 0,47 տոկոսը: Քաղաքի հողերը գտնվում են աղտոտող նյութերի ազդեցության տակ, ինչպիսիք են բենզինը, կադմիումը, մկնդեղը, սնդիկը, սելենը, ցինկը և այլն: Քաղաքի տարածքում տեղակայված է թափոնների տեղաբաշխման 20 օբյեկտ՝ 547,1 հա ընդհանուր մակերեսով: 2016 թվականին կատարվել է թափված տիղմերի ռեկուլտիվացիա:
Ժամային գոտի
Կամենսկ Ուրալսկին տեղակայված է UTC+5 ժամային գոտում[25]:
Պատմություն
Հիմնական բնակատեղիներ
Ապագա քաղաքի տարածքում առաջին մշտական բնակատեղին հայտնվել է այն բանից հետո, երբ Կամենկիի և Իսետի ափերին երկաթի հանքաքար է հայտնաբերվել[19][26]: Հանքաքարը հայտնվել է հենց մակերեսի մոտ, հեշտությամբ արդյունահանել են ձեռքով։ Դրանից որոշել է օգտվել Դալմատովի վանքը և գանձարանից խնդրել այդ հողերը, որպես ոչ ոքի կողմից չբռնազավթված և չօգտագործած: 1682 թվականին դուրս է եկել հրամանագիրը, որի համաձայն՝ այդ հողներն անցել են վանքի տիրապետման տակ[27]։ Վանքը Կամենկիի ափերին վերաբնակեցրել է իր գյուղացիների մի մասը՝ այստեղ հիմնելով Ժելեզենսկոե բնակատեղին[10], և փոքր վառարաններում երկաթ են ձուլել սեփական կարիքների համար։
1700 թվականին Նարվայի ճակատամարտի արդյունքում, ռուսական բանակը կորցրել է գրեթե ամբողջ հրետանին: Որակյալ երկաթն այն ժամանակ գնվում էր արտասահմանից, բայց պատերազմն խզել էր առևտրային կապերը։ Պետրոսը ուշադրություն է դարձրել հարուստ, բայց դեռևս ամբողջովին չուսումնասիրված Ուրալի հանքերին։ Կամենկիի և Իսետի ափերով հանքաքարն այնքան լավ է եղել, որ հողերը ետ են վերցվել գանձարան։ 1701 թվականին դուրս է եկել Պետրոս Առաջինի հրամանագիրը, որի համաձայն՝ այստեղ կառուցվելու է երկաթի գործարան՝ ապագա քաղաքի հիմքը[28], 1701 թվականի հոկտեմբերի 15-ին ձուլվել է առաջին չուգունը: Դա Ուրալի չուգունի առաջին ձուլարանն էր[19]: 18-19 դարերում նոր մոտ գտնվող բնակավայրը կոչվել է Կամենսկիի գործարան։
1774 թվականի հունվարին Կամենսկիի գործարանը հայտնվել է խոշոր գյուղացիական ապստամբության գոտում՝ Եմելյան Պուգաչովի ղեկավարությամբ։ 500 հոգուց բաղկացած ջոկատը, որը կազմավորվել է ատաման Չիրի կողմից, ապստամբների աջակցությամբ 1774 թվականի հունվարի 10-ին գրավել է գործարանը։ Կամենսկի զինվորները պուգաչևցիների համար ձուլել են տասը թնդանոթ և մոտ երեք հարյուր փութ արկեր[19][27]։ 1774 թվականի մարտի 3-ին թագավորական գունդը ջախջախել է ապստամբների երկհազարանոց ջոկատը և վերադարձրել է գանձարանի գործարանը։ Քաղաքում փողոցներից մեկը կոչվում է Պուգաչովի անունով, իսկ Օվսյաննիկովի փողոցի և «Երեք քարանձավներ» ճամբարի միջև Հին Կամենսկում տեղակայված է Չիրով ձորակը, որտեղ տեղակայված է եղել ատաման Չիրի ջոկատը[29]: Ձորի ելանցքը բնության պատմական հուշարձան է:
Բնակատեղիների զարգացումը 19-րդ դարում
1825-1829 թվականներին ապագա քաղաքի կերպարը արմատապես փոխվել է[30]։ Քաղաք ժամանած Ուրալի լեռնագործների գլխավոր ճարտարապետ Մ. Պ. Մալախովի նախագծերով իրականացվել է Կամենսկի գործարանի վերակառուցումը. կառուցվել են երկու նոր դոմեններ, գործարանային կառավարման շենք, պահեստներ, հիվանդանոց, վերակառուցվել է քաղաքի գլխավոր տաճարը:
Գործարանի աշխատակիցներն ընդմիշտ ամրագրվել են գործարաններին և իրավունք չեն ունեցել լքել դրանք։ Գործարանի աշխտակիցների համար ճորտատիրական իրավունքի չեղարկումը տեղի է ունեցել երկու տարի ավելի ուշ, քան Ռուսաստանում, 1863 թվականի նոյեմբերի 30-ին, երբ լույս է տեսել «Պերմի մարզի և Կամիշլովի նահանգի Կամենսկի շրջանի կանոնագիրը և նրան վերագրվող Բայնովսկու և Կրասնոգորսկու երկու գյուղերը[19]»:
1885 թվականին Կամենսկի գործարանը երկաթուղային հաղորդումով միացվել է Տրանսսիբիրյան մայրուղի կառուցող Բոգդանովիչի կայանի հետ։ Սկզբնապես կայանը կոչվոել է Օստրովսկայա՝ ի պատիվ Ուրալի երկաթուղու առաջին ղեկավար Ն. Ս. Օստրովսկու, ապա վերանվանվել է Սինարի:
1903 թվականին տեղի է ունեցել առաջին էլեկտրաֆիկացումը[31]:
 |
 |
 |
.jpg) |
| Տեսարան դեպի Կամենսկի գործարանը, 1910թվական: |
Չուգունի գործարանի կառավարման շենք, 2009 թվական: |
Կամենսկիի չուգունի գործարանի գրասենյակ, 2013 թվական: |
Կամենսկիի գործարանը, 1910 թվական: |
20-րդ դարի առաջին կես
1923 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Կամենսկի գործարանը վերանորոգման է դրվել, իսկ 1926 թվականի ապրիլին՝ փակվել «Գորմետի» որոշմամբ[19]։ Դրա պատճառ են դարձել հնացած սարքավորումները և վառելիքի բացակայությունը։ Գործարանը աշխատել է գրեթե 225 տարի։ Վերջին տարիներին Կամենսկի գործարանի կողմից արտադրվող արտադրատեսակներից մեկը եղել է թուջե ջրատար խողովակները։ Խողովակների պահանջարկը, փորձառու աշխատողների և հարմարավետ տրանսպորտային ուղիների առկայությունը պայմանավորել է այն փաստը, որ 1931 թվականի ապրիլի 3-ին որոշում է կայացվել Կամենսկում («Սինարսկայա» երկաթուղային կայարանի շրջանում[32]) խողովակների գործարան կառուցելու մասին։ 1934 թվականին Սինարի խողովակների գործարանը շահագործման է հանձնվել։
1930-ական թվականներին Կամենսկը դարձել է Ուրալի խոշոր արդյունաբերական կենտրոն։ Երկրաբանահետախուզական խմբաքանակը, որը 1929 թվականին սկսել է աշխատել Կամենսկում, հետազոտել է երկաթի հանքաքարի, քարածխի, տորֆի, կրաքարի, շինարարական ավազի հանքաշերտերը, ինչպես նաև հայտնաբերել է ալյումինե բոքսիտ հանքաքար: 1932 թվականի դեկտեմբերի 3-ին աշխատանքի և պաշտպանության խորհուրդը որոշում է կայացրել Կրասնայա Գորկա գյուղի շրջանում Ուրալի ալյումինի գործարանի կառուցման մասին։ 1939 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Ուրալի ալյումինե գործարանը թողարկվել է[27]։
Բնակավայրը այլևս չէր ասոցացվում միակ՝ Կամենսկ գործարանի հետ և կրում է կարճ անվանում՝ Կամենսկ, 1935 թվականի ապրիլի 20-ին այն ձեռք է բերել քաղաքի կարգավիճակ: 1940 թվականի հուլիսի 6-ին ՌԽՖՍՀ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության հրամանագրով՝ Կամենսկն առանձնացվել է շրջանի կազմից և դասակարգվել է քաղաքների մարզային ենթակայությանը՝ ստանալով Կամենսկ Ուրալսկի անվանումը[33]: 1942 թվականի հունիսի 16-ին ՌԽՖՍՀ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության հրամանագրով՝ Կամենսկ Ուրալսկ քաղաքը և Կամենսկի շրջանը Չելյաբինսկի մարզի կազմից փոխանցվել են Սվերդլովսկու մարզին[34]:
Հետպատերազմյան տարիներ
_(1971).png)
Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին Ուրալի ալյումինե գործարանը երկրում միակ ալյումինե գործարանն էր, որը մետաղով ապահովում էր ԽՍՀՄ ավիացիան[35]։
1942 թվականին Կոլչուգինի գործարանի, ինչպես նաև Կամենսկ Ուրալսկիի մոսկովյան գլանվածքի և Ռոստովի փայլաթիթեղագլանման գործարանների հարկադիր տարհանման պատճառով սկսել է աշխատել գունավոր մետաղների մշակման գործարանը, այժմ՝ ԿՈՒԶՈՑՄ: Մեկ այլ ձեռնարկություն, որը տարհանվել է 1942 թվականին Բալաշիխայից և տվել արտադրանքը արդեն 1942 թվականի մարտին, հանդիսանում է Կամենսկ Ուրալսկիի ձուլման գործարան:
1944 թվականի մայիսի 5-ին ավարտվել Կամենսկ Ուրալսկիի մետալուրգիական գործարանի շինարարությունը[36][37]: Պատերազմից հետո քաղաքի ինդուստրացումը շարունակվել է մետալուրգիայի և մեքենաշինության՝ այստեղ մնացած տարհանված ձեռնարկությունների հաշվին։ Քաղաքը Եկատերինբուրգից և Նիժնի Տագիլից հետո դարձել է երկրորդն ըստ նշանակության և բնակչության թվի:
Ավիացիոն բարձրաչափերի արդյունաբերական թողարկման համար 1949 թվականին քաղաքում սկսվել է խոշոր ռադիոգործարանի շինարարությունը («Հոկտեմբեր» ՓԲԸ) և Ուրալի նախագծային կոնստրուկտորական «Դետալ» բյուրոն (նախկինում կոչվում էր ՕԿԲ-379)[38]: 1951 թվականի սեպտեմբերին ռադիոգործարանում թողարկվել է առաջին արտադրանքը[27]։
1957 թվականին ցանկացած այլ քաղաքից ավելի շատ տուժել է Կիշտիմի միջուկային վթարից։
1960 թվականին առաջին հերթին ձեռնարկությունների կարիքների համար սկսվել է քաղաքի գազաֆիկացումը[27]։
1963 թվականի փետրվարի 1-ին Կամենսկ Ուրալսկի քաղաքի աշխատավորների խորհուրդը հանձնվել է Սվերդլովսկի մարզային աշխատավորների պատգամավորների խորհրդին[39]:
1970 թվականին քաղաքի ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերությունը համալրվել է ավիացիոն և տիեզերական տեխնիկայի «Իսետ» էլեկտրական միակցիչների գործարանում։
1980-ականներին և 1990-ականներին քաղաքում նոր արդյունաբերական ձեռնարկություններ չեն հայտնվել։ Գոյություն ունեցող գործարանները աստիճանաբար ավելացնում էին արտադրության ծավալները, կառուցվում էին նոր արտադրամասեր, ներմուծվում ավտոմատացում, յուրացվում էին նոր արտադրատեսակներ (հատկապես՝ ժողովրդական սպառման ապրանքներ)[32][36][37]։ 1990-ականներին Կրասնոգորսկի շրջանի արևմտյան ծայրամասում կառուցվել է «Յուժնի» նոր խոշոր բնակելի թաղամաս:
|
|
|
| Կոնստրուկտիվիզմի ճարտարապետության հուշարձան | Ուրալի ալյումինի գործարանի մշակույթի պալատ | Կամենսկ Ուրալսկիի երկաթուղային կայարան |
20-րդ դարի վերջ
ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո քաղաքի կարկտահարող ձեռնարկությունները նոր խնդրի են բախվել. արտադրանքը, որը միշտ չի բավականացրել նույնիսկ պետական պլանը գերակատարելու դեպքում, իրացում չէր գտնում։ Երեկվա գնորդները չէին կարող վճարել արդեն մատակարարված ապրանքների համար, այստեղից հումքի և աշխատավարձի վճարման գումար չկար[32][36]։
1992 թվականին սկսվել է քաղաքի գործարանների սեփականաշնորհման գործընթացը[32][36]։ Նա ուղեկցվել է աշխատավարձի ուշացումով, աշխատողների կրճատմամբ, աշխատանքային շաբաթվա կրճատմամբ։ Մանկապարտեզները, հանգստյան ճամբարները, մարզական կառույցները գործարանները փոխանցվել են քաղաքապետարանին, որը չի կարողացել հաղթահարել իրենց ֆինանսավորումը։ Բնակչության թվաքանակն այս տարիներին սկսել է նվազել, ինչը կապված էր ոչ միայն բնական նվազման, այլև աշխատանքի որոնման նպատակով քաղաքից արտագաղթի հետ։ Քաղաքի մոտակայքում մեծ թվով նոր կոլեկտիվ այգիներ և բանջարանոցներ են հայտնվել[32]:
Զարգացման խթան են ստացել մանր առևտուրը և սպասարկման ոլորտը։ Փողոցների խաչմերուկներում, կանգառներում հայտնվել են մեծ երկաթե տուփերի տեսքով կանգնած առևտրական կետեր՝ փոքր վանդակաճաղով պատված պատուհաններով։ Իրենց ներկայացուցչությունները քաղաքում ունեցել են ֆինանսական հսկաներ MMM-ը, «Հոպյոր Ինվեսթը», «Ռուսական տուն Սելենգան» և այլն:
Հայտնվել է առաջին կաբելային հեռուստատեսությունը և քաղաքում առաջին հեռուստաընկերությունը՝ «Փաստը»։
Արտադրության ուժեղ անկումից հետո խոշոր ձեռնարկությունները (մասնավորապես «ՍինԹԶ» ԲԲԸ-ն, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ-ն, «ԿՈՒԶՈՑՄ» ԲԲԸ-ն) սկսել են իրենց արտադրանքի արտահանման զարգացումը Հյուսիսային Ամերիկայի և Արևմտյան Եվրոպայի շուկաներ[32][37]:
Առևտրի նոր կանոնները հանգեցրել են նրան, որ երկաթե կրպակները աստիճանաբար անհետացել են: Նրանց փոխարինել են այն խանութները, որոնք տեղակայվել են կենտրոնական փողոցների նախկին բնակարանների առաջին հարկերում (Ալյումինովա, Հաղթանակի պողոտա, Սուվորովա)։
21-րդ դար
2001 թվականին տեղի են ունեցել քաղաքի 300-ամյակի մասշտաբային տոնակատարություններ, որոնք ուղեկցվել են համերգներով, պարահանդեսով, հրավառությամբ[40]: Նաև այս առիթով տարիներ ի վեր առաջին անգամ տեղի է ունեցել տների ֆասադների, ասֆալտի ծածկույթի նորոգում։
Բացվել են խոշոր առևտրային և առևտրա-ժամանցային կենտրոններ՝ «Տուն» (մինչև 2009 թվականը՝ «Կետ»), «Նարինջ-Սիթի»[41] (այժմ՝ «Մեգամարտ»), «Օկտյաբրսկի», «Մեգամարտ», «Ջազ», ավտոսրահներ:
2008 թվականից սկսված ֆինանսական ճգնաժամն առաջին հերթին հարված է հասցրել բանկային ոլորտին և մետալուրգիայի ձեռնարկություններին («ՈՒԱԶ», «ԿՈՒՄԶ», «ՍինԹԶ», «ԿՈՒԶՈՑՄ»): Արդեն նոյեմբերին նրանք հայտարարել են հաստիքների կրճատման մասին, իսկ «ԿՈՒԶՈՑՄ»-ն ու «ՈՒԱԶ»-ը փակման վտանգի տակ էին։ Դրանից հետո կրճատման մասին հայտարարել են «Հոկտեմբեր»-ը, «Գործարան Իսետ» ԲԲԸ-ն, ինչպես նաև ավելի փոքր ձեռնարկություններ:
2010 թվականի դեկտեմբերի 28-ին «ՍինԹԶ» արդյունաբերական հրապարակում բացվել է «ՏՄԿ-ԻՆՈՔՍ» և «Ռոսնանո» նոր համատեղ ձեռնարկությունը՝ նանոտեխնոլոգիաների օգտագործմամբ չժանգոտվող խողովակների արտադրության համար[42][43]:
Ժողովրդագրություն
| Թվական | Բնակչություն |
|---|---|
| 1857 | 6300 |
| 1869[44] | 4829 |
| 1904[45] | 4297 |
| 1926[46] | 5000 |
| 1931[47] | 8700 |
| 1939[48] | 51400 |
| 1956[49] | 122000 |
| 1959[50] | 141019 |
| 1962[51] | 152000 |
| 1967[52] | 161000 |
| 1970[53] | 169270 |
| 1973[54] | 175000 |
| 1975[55] | 182000 |
| 1976[56] | 182000 |
| 1979[57] | 187471 |
| 1982[58] | 193000 |
| 1985[59] | 202000 |
| 1986[60] | 202000 |
| 1987[61] | 204000 |
| 1989[62] | 207780 |
| 1990[63] | 199000 |
| 1991[64] | 209000 |
| 1992[65] | 209000 |
| 1993[66] | 208000 |
| 1994[67] | 207000 |
| 1995[68] | 196000 |
| 1996[69] | 194000 |
| 1997[70] | 194000 |
| 1998[71] | 192000 |
| 1999[72] | 192000 |
| 2000[73] | 190600 |
| 2001[74] | 188300 |
| 2002[75] | 186153 |
| 2003[76] | 186200 |
| 2004[77] | 184600 |
| 2005[78] | 183300 |
| 2006[79] | 182500 |
| 2007[80] | 181600 |
| 2008[81] | 181000 |
| 2009[82] | 180139 |
| 2010[83] | 174689 |
| 2011[84] | 174700 |
| 2012[85] | 173142 |
| 2013[86] | 172145 |
| 2014[87] | 171483 |
| 2015[88] | 170122 |
| 2016[89] | 170221 |
| 2017[90] | 169929 |
| 2018[91] | 168997 |
| 2019[92] | 167354 |
| 2020[93][94][95] | 166086 |
2017 թվականի հունվարի 1-ին քաղաքի տարածքում մշտական բնակչության քանակը կազմել է 171,9 հազար մարդ:
20-րդ դարում բնակչության քանակի կտրուկ աճը կապված է եղել 1930-ական թվականներին նոր գործարանների շինարարության և Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ էվակուացիայի հետ, իսկ 21-րդ դարում բնակչության քանակի նվազումը կապված է երկրում սոցիալ-տնտեսական վիճակի հետ:
2015 թվականի հունվարի դրությամբ բնակչության 56,3 տոկոսը համարվում է աշխատունակ, իսկ 26,2 տոկոսը՝ աշխատունակ տարիքից մեծ: Ծնելիություն՝ 2 425, ծնելիության աստիճանը՝ 14,0 (1000 մարդու հաշվով), մահացությունը՝ 2 618, ընդհանուր մահացության աստիճանը՝ 15,2 (1000 մարդու հաշվով)[96]:
Բնակչության սեռային կազմը հետևյալն է՝ տղամարդիկ՝ 44,9 տոկոս, կանայք՝ 55,1 տոկոս, որը համապատասխանում է մարզային մակարդակին[97]: Բնաչության բնկավելն ըստ շրջանների գրեթե նույնն է. Կրասնոգորսկում՝ 55,7 տոկոս, Սինարսկում՝ 44,3 տոկոս[97]:
- Ազգային կազմ
Հիմնական ազգություններ՝ ռուսներ, թաթարներ:
Վարչական բաժանում
Քաղաքը բաժանվում է երկու ներքաղաքական (վարչական) շրջանների՝ Սինարի և Կրասնոգորսկի[98][99], որոնք համապատասխանաբար գտնվում են Իսետի ափերին:
Կամենսկ Ուրալսկին հանդիսանում է համայնքային կազմավորում Կամենսկ Ուրալսկի վարչական կենտրոնը, որը քաղաքից բացի իր մեջ ներառում է նաև 5 գյուղ[98]:
Իշխանության մարմիններ
Քաղաքային իշխանության ներկայացուցչական մարմինը քաղաքային դուման է, որը բաղկացած է 25 պատգամավորներից, որոնք ընտրվում են միամանդատ շրջաններում[100]։ Տեղական ինքնակառավարման ղեկավարն ընտրվում է քաղաքային դումայի պատգամավորների կողմից՝ 5 տարի ժամկետով։ 2016 թվականի մարտի 11-ին քաղաքի ղեկավարի պաշտոնում քաղաքային դումայի պատգամավորների կողմից ընտրվել է Սվերդլովսկի մարզի էներգետիկայի և բնակարանային տնտեսության նախարարի առաջին տեղակալ Շմիկով Ալեքսեյ Վիկտորովիչը[101]՝ այդ պաշտոնում փոխարինելով Միխայիլ Սեմենի Աստախովին, ով այդ պաշտոնը զբաղեցրել էր 2008 թվականից[102]։ Մինչ այդ, այդ պաշտոնը 1996 թվականից զբաղեցրել էր Վիկտոր Վասիլիևիչ Յակիմովը, որն այժմ Կամենսկի թիվ 14 ընտրատարածքից Սվերդլովսկի մարզի Օրենսդիր ժողովի պատգամավոր է։ Ընտրվել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 18-ին[103]։
Տնտեսություն
Տնտեսության կառուցվածք
Քաղաքի տնտեսությունը հիմնված է գունավոր և սև մետալուրգիայի ձեռնարկությունների վրա (արտադրության ընդհանուր ծավալում համապատասխանաբար 69.0% և 17.5% մասնաբաժին[104]): Մասամբ նրանց արտադրանքը հումք է հանդիսանում մեքենաշինության և մետաղների ձեռնարկությունների համար (քաղաքի տնտեսության 3.7%-ը[104])։ Դրանից բացի ներկայացված են էլեկտրաէներգետիկայի (3,5 %), սննդի (3,2 %), շինանյութերի (0,7 %), թեթև արդյունաբերության (0,2%) ոլորտները:
Կամենսկ Ուրալսկին զգալի ներդրում է կատարում Սվերդլովսկի մարզի տնտեսության մեջ, մասնավորապես, ապահովում է գունավոր մետալուրգիայի արտադրանքի տարածաշրջանային ծավալի 12,9%-ը[104]:
Արդյունաբերական ձեռնարկություններ
Քաղաքի արդյունաբերական արտադրության 75,4%-ը բաժին է ընկնում 4 վերամշակող ձեռնարկություններին՝ «ՍինԹԶ» ԲԲԸ-ին, ՌՈՒՍԱԼ-ին, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ-ին, «Հոկտեմբերին» ։
- Գունավոր մետալուրգիայի ձեռնարկություններում («ԿՈՒԶՈՑՄ», «ՈՒԱԶ-ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ՝ «ՍՈՒԱԼ» ԲԲԸ մասնաճյուղ, «ԿՈՒՄԶ» ԲԲԸ) ստեղծվել է փողային, պղնձի, բրոնզի, ալյումինե, լիթիումային և մագնեզիումի համաձուլվածքներից պատրաստված արտադրատեսակների, թեթևաձույլ հորատման խողովակների արտադրություն, արտադրվում են առաջնային ալյումին, կավահող, բյուրեղային սիլիցիում։
- Սև մետալուրգիայի ձեռնարկությունը՝ «ՍինԹԶ» ԲԲԸ-ն մասնագիտանում է նավթագազային համալիրի խողովակների վրա, որոնք կազմում են նրա ամբողջ արտադրության մինչև 70 տոկոսը: Դրանից բացի արտադրվել են պողպատե սառը և տաք ձևավորված խողովակներ:
- Մեքենաշինության և մետաղամշակման ձեռնարկությունները («Հոկտեմբեր» ՓԲԸ, «Ուրալէլեկտրոմաշ» ՓԲԸ, «ԿՈՒԼԶ» ԲԲԸ, «Ուրալտեխմաշ» ՓԲԸ, «Իսետ գործարան» ԲԲԸ) թողարկում են ռադիո-բարձրաչափեր, ռադիոլոկացիոն սարքավորումներ, կենցաղային ռադիոէլեկտրոնիկա, Էլեկտրաշարժիչներ, էլեկտրական միակցիչներ, ջեռուցման համակարգեր, թուջե և գունավոր ձուլման նյութ:
- Սննդի արդյունաբերությունը ներկայացված է հետևյալ ձեռնարկություններով՝ «Կամենսկ Ուրալսկի հացի կոմբինատ» ԲԲԸ, «Կրասնոգորսկոյե» ՍՊԸ, «Լակոմկա» ՍՊԸ, որտեղ արտադրում են հրուշակեղեն:
- Շինանյութի ձեռնարկություններում («Սինարսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Կամենսկ Ուրալսկի շինանյութի գործարան» ՍՊԸ, «Si Mat» ԲԲԸ, «Կամենսկ-Ստալկոնստրակցիա» ԲԲԸ, «Ստրոյմոնտաժկոնստրակցիա» ԲԲԸ) տեղական հումքից պատրաստվում են աղյուսներ, երկաթբետոնե սալիկներ, փայտե և մետաղական կոնստրուկցիաներ:
Մի քանի տասնյակ փոքր ձեռնարկություններ զբաղվում են հարդարման և շինանյութերի արտադրությամբ, կորպուսային կահույքի, մետաղական իրերի, պոլիէթիլենային տոպրակների արտադրությամբ, մատուցում են պլաստիկ և մետաղական կառուցվածքների տեղադրման, լայնաֆորմատ տպագրության ծառայություններ: Ամենահին տպագրական ձեռնարկություններից մեկը «Կամենսկ Ուրալսկիի տպարանն» է: 2011 թվականի մարտի 30-ին Կամենսկ Ուրալսկիի տպարանի կազմում հանձնվել են Բոգդանովիչ, Կամիշլովսկայա և Տալիցկայա տպարանները։ 2012 թվականի հունիսին Կամենսկ Ուրալսկիի տպարանի կազմում ներառվել է Ասբեստյան տպարանը[105]։
- «Ժամանակակից տեխնոլոգիաներ շինարարության մեջ» ՍՊԸ-ն արտադրում է արևային մարտկոցներ:
- «Ուրալի կենցաղային քիմիայի գործարան» ՍՊԸ-ն արտադրում է լվացող և մաքրող միջոցներ, կենցաղային քիմիայի այլ ապրանքներ, լոգանքի փրփուր, լոգանքի գելեր, ինչպես նաև մասնագիտական լվացող միջոցներ, որոնք լայն կիրառություն են գտել ժողովրդական տնտեսության տարբեր ճյուղերում, ակտիվ փրփուր և ավտոմեքենայի խնամքի այլ ռեագենտներ:
- «Zapad» ընկերությունը զբաղվում է բարձր որակի ակրիլային գրունտի արտադրությամբ և վաճառքով, արտադրում է ջրի դիսպերսիոն ներկ պատերի և առաստաղների համար:
- «Սերվիսպակ» ընկերությունը պոլիմերային նյութերից փաթեթավորման արտադրության ձեռնարկություն է:
.jpg) |
 |
 |
| Ուրալի ալյումինի գործարան | Իսետ գետի վրայով երկաթուղային կամուրջ | Տեսարան դեպի Բայնովի կամուրջը և Կրասնոգորսկի շրջանը |
Մշակույթ
Քաղաքի առաջին մշակութային իրադարձություններից է եղել 1899 թվականին առաջին հանրային գրադարանի բացումը[31]։ 1911 թվականի փետրվարին քաղաքում հայտնվել է կինեմատոգրաֆ[31]։ 1924 թվականի մայիսի 5-ին Կամենսկի գործարանում ուսուցիչ Ի. Յ. Ստյաժկինի կողմից առաջին անգամ բացվել է երկրագիտական թանգարան[106]:
Քաղաքի տարածքում գործող մշակույթի հիմնական հաստատությունները ներառում են[107]՝
- 2 թատրոն (Կամենսկ Ուրալսկի դրամատիկական թատրոն «Դրամա թիվ երեք» և Դերասան և տիկնիկ «Գոնգի» թատրոն) և 7 թատերական ստուդիաներ (մանկական երաժշտա-դրամատիկական թատրոն-ստուդիա «Կեցցե երեխաները![108]» («Պատանեկություն» դպրոցում)[109], «Արտել» կամերային թատրոնը («Պատանեկություն» դպրոցում), «Պիրամիդա» թատրոն-ստուդիան, «Փոքրիկ թատրոն»" մանկական թատերական ստուդիան, «Տոնի արվեստանոց» թատրոն-ստուդիան, «Վտանգավոր լարվածություն» մանկական թատերական ստուդիան և Հովհաննես Աստվածաբանի տաճարին կից թատերական ստուդիան),
- 2 կինոթատրոն («Կինո FOX» և «Կինո FOX 3D»);
- 3 մշակույթի պալատ («ԴԿ Ուազա», «Մետալուրգ», «Պատանեկություն»), ինչպես նաև «Սովրեմեննիկ» ժամանցի կենտրոն, սոցիալ-մշակութային կենտրոն և մանկական մշակութային կենտրոն,
- Ի. Յա. Ստյաժկինի անվան երկրագիտական թանգարան[110],
- Շևելաև Վլադիմիր Պետրովիչի անվան երկրաբանական թանգարան,
- Ցուցասրահ,
- Ձեռնարկությունների պատմության մի քանի թանգարաններ,
- 3 երաժշտական դպրոցներ, 4 նկարչական դպրոցներ և արվեստի դպրոցներ,
- 14 խոշոր գրադարաններ (ներառյալ Ա Պուշկինի անվան կենտրոնական գրադարանը[111]), դպրոցական գրադարաններ, քաղաքի ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների գրադարաններ,
- Մշակույթի և հանգստի այգի (2008-2010 թվականներին վերանորոգման մեջ է եղել).
- Մի քանի քաղաքային այգիներ, պուրակներ և շատրվաններ:
Նախկինում գործող «Իսետ» (վերակառուցվել է ուսումնական հաստատության) և «Հոբելյանական» (կառուցվել է 1968 թվականին[31]) կինոթատրոնները փակվել են: «Երիտասարդական» կինոթատրոնը վերասարքավորվել է ժամանցի կենտրոնի:
Քաղաքում աշխատում են երկու 3D կինոթատրոններ։
Այսօր քաղաքում աշխատում են ՌԴ 13 մշակույթի վաստակավոր գործիչներ, ՌԴ 3 վաստակավոր արտիստներ, ՌԴ արվեստի մեկ վաստակավոր գործիչ: Կամենսկ Ուրալսկիի թատրոնի բեմում դրաման ծառայում է Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ Ալեքսանդր Ալեքսեևիչ Իվանովի արվեստին[112]:
Քաղաքի անվան հետ կապված են մի շարք փաստերր ու իրադարձություններ. այդպես, Կամենսկ Ուրալսկի անունը կրել է «Սամոտլոր» տիպի նավթատար տանկեր ծովափնյա նավագնացության համար, որն ջուրն է իջեցվել 1977 թվականի հուլիսի 7-ին։ Տանկերի տարողությունն եղել է 7 725 տ: Նավը օգտահանել են է 2006 թվականին[113][114][115], իսկ Մենդիկարինսկի շրջանում Ղազախստանի Կոստանայի մարզում կա Կամենսկ Ուրալսկի գյուղ (825 բնակիչ[116]), որը առաջացել է սովխոզից և կազմակերպվել էր քաղաքի ձեռնարկությունների շեֆության ներքո:
Ծանոթագրություններ
- ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service.
- ↑ «О ВНЕСЕНИИ ИЗМЕНЕНИЙ В ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ, РАСПОЛОЖЕННЫХ НА ТЕРРИТОРИИ СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ" И ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ВНЕСЕНИИ ИЗМЕНЕНИЙ В ЗАКОН СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ "О ГРАНИЦАХ МУНИЦИПАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ, РАСПОЛОЖЕННЫХ НА ТЕРРИТОРИИ СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ", Закон Свердловской области от 29 июня 2017 года №69-ОЗ». docs.cntd.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-02-ին. Վերցված է 2020-01-03-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Каменск-Уральский // Елена Хатунцева». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-01-ին. Վերցված է 2016-02-18-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (in Russian). Federal State Statistics Service.
- ↑ Russian Federal State Statistics Service (May 21, 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (in Russian).
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (in Russian). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – via Demoscope Weekly.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 «Каменск-Уральский сегодня». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-02-29-ին. Վերցված է 2016-02-20-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Зенкова Л.В. Хронология // Официальный портал Каменск-Уральского. Архивировано из первоисточника 23 Դեկտեմբերի 2016.
- ↑ Каменск-Уральский // Большая советская энциклопедия / Гл. ред. О.Ю. Шмидт. — М.: Советская энциклопедия, 1937. — Т. 31.Камбоджа — Кауфмана.
- ↑ 10,0 10,1 «Железенка». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ В.И. Ермаков Сколько лет Каменску. — 07.04.2015. Архивировано из первоисточника 23 Դեկտեմբերի 2016.
- ↑ «Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-15-ին. Վերցված է 2016-02-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Рельеф « Краеведение. Библиотечная система город Ирбит
- ↑ 14,0 14,1 «ГЕОГРАФИЯ Каменска-Уральского». www.old.kamensk-uralskiy.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-10-ին. Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ В. Гусев За «Плотинкой» начинается Сибирь // Каменский Заводъ. — 2002. — В. № 3. — С. 29—30.
- ↑ 16,0 16,1 «Погода Каменска-Уральского ([[классификация климатов Кёппена]])». climate-data.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-24-ին. Վերցված է 2016-06-25-ին.
{{cite web}}: URL–wikilink conflict (օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Климат Каменска-Уральского». meteo-tv.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-01-ին. Վերցված է 2016-06-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Озёра Каменска-Уральского». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-01-ին. Վերցված է 2016-06-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 Жданов С. А. и др. Каменск-Уральский. — второе, дополненное издание. — Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство, 1978. — 160 с.
- ↑ Комплексная экологическая программа муниципального образования город Каменск-Уральский на 2005—2009 гг.
- ↑ 21,0 21,1 «Государственные доклады — Документы — Главная — Официальный сайт Министерства природных ресурсов и экологии Свердловской области». mprso.midural.ru. Վերցված է 2020-06-10-ին.
- ↑ 22,0 22,1 «Каменск-Уральский - официальный портал города. Экология» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-25-ին. Վերցված է 2018-02-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 23,0 23,1 «Экологическое состояние Каменска-Уральского». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-07-ին. Վերցված է 2016-06-25-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 24,0 24,1 «Каменск-Уральский, экология». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-30-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (3 июня 2011).
- ↑ Каменск-Уральский — город на Исети. — Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство, 1967. — 128 с.
- ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 27,4 Буйносова Н. И. и др. Наследники Икара: Культурно-исторические очерки. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2003. — 416 с. — ISBN 5-88664-144-0
- ↑ Шевалёв В. П. Каменские Пушки в истории Отечества. — Каменск-Уральский: Каменск-Уральская типография, 2006. — 302 с. — ISBN 5-89325-066-4
- ↑ «Информация о Свердловской области и Урале: Чиров Лог». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-06-ին. Վերցված է 2014-02-22-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ С. И. Гаврилова, Л. В. Зенкова, А. В. Кузнецова, А. Ю. Лесунова. Памятники архитектуры Каменска-Уральского. — Екатеринбург: Банк культурной информации, 2008. — 92 с. — ISBN 978-5-7851-0687-1
- ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 «Летопись Каменска». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին. Վերցված է 2009-ին.
- ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 А. И. Грамолин, Э. А. Коридоров. Синара: судьба и слава. Документальное повествование в исторических узлах. — Екатеринбург: ООО «Средне-Уральское книжное издательство. Новое время», 2004. — С. 232. — 256 с. — ISBN 5-96714-008-7
- ↑ ГАСО(ф) Ф. Р-160. Оп. 1. Д. 13. Л. 192
- ↑ «ГАСО, Справочник по административно-территориальному делению». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-11-ին. Վերցված է 2018-10-01-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Голден Н. Ф. Творцы крылатого металла. — Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство, 1979. — 252 с.
- ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 Котлов А. Н. Дорога длиною в жизнь. — Каменск-Уральский, 1995. — 240 с.
- ↑ 37,0 37,1 37,2 Котлов А. Н. Каменск-Уральский металлургический завод: 60. — Каменск-Уральский, 2004. — 300 с. — ISBN 5-7525-1213-1
- ↑ «ФГУП ПО «Октябрь», о предприятии». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-11-26-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ ipravo.info. «Об укрупнении сельских районов, образовании промышленных районов и изменении подчинённости районов и городов Свердловской области - Российский Правовой Портал» (ռուսերեն). ipravo.info. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-05-20-ին. Վերցված է 2018-05-20-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Каменск-Уральский. 1701—2001 / Постников С. П.. — Екатеринбург: Издательство Академкнига, 2001. — 128 с. — ISBN 5-93472-055-4
- ↑ «Апельсин City, официальный сайт». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-17-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Моногород осваивает нанотехнологии». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-03-ին. Վերցված է 2010-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «REGNUM:Свердловская область и "Роснано" заключат соглашение на 1,7 млрд руб». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-28-ին. Վերցված է 2010-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Пермская губерния. Список населенных мест по сведениям 1869 года. — Санкт-Петербург: Типография Министерства внутренних дел, 1875
- ↑ Список населенных мест Пермской губернии. — Пермь: Типография губернской земской управы, 1905
- ↑ Города с численностью населения 100 тысяч и более человек. Дата обращения 17 августа 2013. Архивировано 17 августа 2013 года.
- ↑ Народная энциклопедия «Мой город». Каменск-Уральский
- ↑ Города с численностью населения 100 тысяч и более человек. Дата обращения 17 августа 2013. Архивировано 17 августа 2013 года.
- ↑ Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956. Дата обращения 26 октября 2013. Архивировано 26 октября 2013 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения 25 сентября 2013. Архивировано 28 апреля 2013 года.
- ↑ Народная энциклопедия «Мой город». Каменск-Уральский
- ↑ Народная энциклопедия «Мой город». Каменск-Уральский
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. Дата обращения 25 сентября 2013. Архивировано 28 апреля 2013 года.
- ↑ Народная энциклопедия «Мой город». Каменск-Уральский
- ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. Дата обращения 25 сентября 2013. [1] 28 апреля 2013 года.
- ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
- ↑ Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001. Дата обращения 12 мая 2015. Архивировано 12 мая 2015 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 июня 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано 22 августа 2011 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1994. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001. Дата обращения 12 мая 2015. Архивировано 12 мая 2015 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001. Дата обращения 12 мая 2015. Архивировано 12 мая 2015 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1997. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001. Дата обращения 12 мая 2015. Архивировано 12 мая 2015 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 1999. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2000. Дата обращения 18 мая 2016. Архивировано 18 мая 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001. Дата обращения 12 мая 2015. Архивировано 12 мая 2015 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраля 2012 года.
- ↑ Народная энциклопедия «Мой город». Каменск-Уральский
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2004 год. Дата обращения 9 июня 2016. Архивировано 9 июня 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2005 год. Дата обращения 9 июня 2016. Архивировано 9 июня 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2006 год. Дата обращения 9 июня 2016. Архивировано 9 июня 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2007 год. Дата обращения 9 июня 2016. Архивировано 9 июня 2016 года.
- ↑ Российский статистический ежегодник. 2008 год. Дата обращения 9 июня 2016. Архивировано 9 июня 2016 года.
- ↑ постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения 2 января 2014. Архивировано 2 января 2014 года.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Свердловской области. Дата обращения 1 июня 2014. Архивировано 1 июня 2014 года.
- ↑ Города с численностью населения 100 тысяч человек и более на 1 января 2011 года. Дата обращения 8 мая 2016. Архивировано 8 мая 2016 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения 31 мая 2014. Архивировано 31 мая 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения 16 ноября 2013. Архивировано 16 ноября 2013 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2014 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2015 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2016 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2017 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2018 года.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года. Дата обращения 18 октября 2020. Архивировано 2 августа 2019 года.
- ↑ Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (in Russian). Federal State Statistics Service.
- ↑ Russian Federal State Statistics Service (May 21, 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (in Russian).
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (in Russian). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – via Demoscope Weekly.
- ↑ «Каменск-Уральский, семейно-демографический паспорт города». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-10-ին. Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 97,0 97,1 «Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Свердловской области». Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 98,0 98,1 «Устав МО Каменск-Уральский». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-27-ին. Վերցված է 2012-04-10-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Устав Свердловской области». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-03-ին. Վերցված է 2017-06-29-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Официальный портал Каменска-уральского // Устав муниципального образования город Каменск-Уральский, п. 2 ст. 21». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Официальный портал Каменска-уральского // Глава города». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-15-ին. Վերցված է 2016-03-17-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Официальный портал Каменска-уральского // Глава города». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-10-ին. Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Кто есть кто // Якимов Виктор Васильевич». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-02-ին. Վերցված է 2016-02-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 104,0 104,1 104,2 «Каменск-Уральский, экономика». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-05-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «О реорганизации государственного унитарного предприятия Свердловской области "Каменск-Уральская типография" в форме присоединения к нему государственного унитарного предприятия Свердловской области "Асбестовская типография", Постановление Правительства Свердловской области от 06 июня 2012 года №623-ПП». docs.cntd.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-04-25-ին. Վերցված է 2018-04-24-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Каменск-Уральский краеведческий музей им. И. Я. Стяжкина. — Екатеринбург: Академкнига, 2002. — 100 с. — ISBN 5-93472-052-X
- ↑ «Каменск Уральский, учреждения культуры». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-12-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Театральная Россия».
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Сайт камерного театра «Артель»». Արխիվացված է օրիգինալից 2009-10-19-ին. Վերցված է 2010-01-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Сайт краеведческого музея города Каменска-Уральского им. И.Я. Стяжкина». Վերցված է 2010-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Официальный сайт городской библиотеки им. А. С. Пушкина». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին. Վերցված է 2009-ին.
- ↑ «Почётное звание присвоено указом президента России № 409 от 26 марта 2008 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-13-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Танкер «Каменск-Уральский»». Վերցված է 2009-ին.
- ↑ «Танкер типа «Самотлор»». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-22-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «ПМП продаёт очередной танкер на металлолом». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-02-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Мендыкаринский район. Каменскуральский сельский округ». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-12-09-ին. Վերցված է 2009-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)
Գրականություն
- «Каменский завод». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Каменск-Уральский — город на Исети. — Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство, 1967. — 128 с.
- Жданов С. А. и др. Каменск-Уральский. — Второе, дополненное издание. — Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство, 1978. — 160 с.
- Артёмов Е. Т. и др. Каменск-Уральский. — Второе, дополненное издание. — Германия: Druckerei & Verlag Paus, 1997. — ISBN 5-7691-0691-3
- Каменск-Уральский. 1701—2001 / Постников С. П.. — Екатеринбург: Издательство Академкнига, 2001. — 128 с. — ISBN 5-93472-055-4
- Каменск-Уральский краеведческий музей им. И. Я. Стяжкина. — Екатеринбург: Академкнига, 2002. — 100 с. — ISBN 5-93472-052-X
- Буйносова Н. И. и др. Наследники Икара: Культурно-исторические очерки. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2003. — 416 с. — ISBN 5-88664-144-0
- Буйносова Н. И. На Сибирской стороне Камени. Три века Каменска-Уральского. — Каменск-Уральский: МАУК «СКЦ», 2011. — 416 с. — 1000 экз. — ISBN 5-91028-018-2
- С. И. Гаврилова, Л. В. Зенкова, А. В. Кузнецова, А. Ю. Лесунова. Памятники архитектуры Каменска-Уральского. — Екатеринбург: Банк культурной информации, 2008. — 92 с. — ISBN 978-5-7851-0687-1
- Шевалёв В. П. Музей под открытым небом. — Каменск-Уральский: Калан, 1997. — 224 с. — ISBN 5-88507-015-6
- Шевалёв В. П. Каменские Пушки в истории Отечества. — Каменск-Уральский: Каменск-Уральская типография, 2006. — 302 с. — ISBN 5-89325-066-4
Արտաքին հղումներ
- Պաշտոնական կայք
- СВЕРДЛОВСКАЯ ОБЛАСТЬ. Иллюстрированная краеведческая энциклопедия. Каменск-Уральский // ИЗДАТЕЛЬСТВО «КВИСТ»
- Городской интернет-портал «KU66.RU»
- Информационный портал «Наш Каменск»
- Портал «Новый Каменск»
- Каменск-Уральский. Страницы истории.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կամենսկ Ուրալսկի» հոդվածին։ |
| ||||||||||
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կամենսկ Ուրալսկի կատեգորիայում։ |