«Մասնակից:Elen Sahakyan/Ավազարկղ2»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 9. | Տող 9. | ||
| издательство = Robert Appleton |
| издательство = Robert Appleton |
||
| год = 1913 |
| год = 1913 |
||
}}</ref>), գերմանացի բանասեր և փիլիսոփա<ref name="kat" />, պատմաբան<ref name=af /> և հնագետ<ref name=esb />, գրող, [[Վյուրցբուրգի համալսարան|Վյուրցբուրգի համալսարանի]] պրոֆեսոր, Բավարիայի |
}}</ref>), գերմանացի բանասեր և փիլիսոփա<ref name="kat" />, պատմաբան<ref name=af /> և հնագետ<ref name=esb />, գրող, [[Վյուրցբուրգի համալսարան|Վյուրցբուրգի համալսարանի]] պրոֆեսոր, Բավարիայի Լանդթագի պատգամավոր, որում նա պաշտպանում էր կաթոլիկության շահերը<ref name=esb />: |
||
== Կենսագրություն == |
== Կենսագրություն == |
||
| Տող 20. | Տող 20. | ||
|date = 2017 |
|date = 2017 |
||
|accessdate = 2019-04-08 |
|accessdate = 2019-04-08 |
||
}}</ref>: Նրա հորեղբայրը՝ |
}}</ref>: Նրա հորեղբայրը՝ Յոզեֆ Գյորեսը, ջերմեռանդ կաթոլիկ ազատամարտիկ էր և երիտասարդ Էռնստը լի էր խանդավառությամբ դեպի կաթոլիկ հավատքն ու ազատությունը: Նա նախ սովորել է Բոննի համալսարանում (1824-1830), ապա սովորել դասական բանասիրություն և փիլիսոփայություն [[Մյունխենի համալսարան|Մյունխենի համալսարանում]], մասնավորապես՝ նվիրվելով [[Ֆրիդրիխ Շելինգ|Շելինգին]], Գերեսին և Ֆրանց ֆոն Բադերին, իսկ հետո չորս տարի անց ճանապարհորդել է [[Ավստրիա|Ավստրիայում]], [[Իտալիա|Իտալիայում]], [[Հունաստան|Հունաստանում]] և [[Պաղեստին|Պաղեստինում]]՝ այցելելով քաղաքակրթության պատմության ամենահայտնի վայրերը՝ ինչպես հեթանոսական, այնպես էլ քրիստոնեական: Նա ուղևորությունը Աթենք կատարեց որպես Հունաստանի թագավոր ընտրված Վիտելսբախի տան բավարացի իշխան [[Օտտոն I (Հունաստանի թագավոր)|Օտտոնի]] շքախմբի անդամ: Վերադառնալով հայրենիք՝ նա 1835 թվականին ստացել է դոկտորի կոչում Քիլքեի համալսարանից՝ ներկայացնելով «De mortis dominatu in veteran, commentatio theologica-Philosphica» թեզը և նշանակվել [[Վյուրցբուրգի համալսարան|Վյուրցբուրգի համալսարանի]] դասական բանասիրության դոկտոր, որտեղ ունեցել է խոր և հեռանկարային ազդեցություն համալսարանի երիտասարդության մասին: Այդ ընթացքում նա ամուսնացավ մյունխենյան փիլիսոփա Ֆրանց ֆոն Բադերի դստեր՝ Ջուլի Բադերի (''Julie Baader'') հետ<ref name=kat />: |
||
[[1837|1837 թվականի]] [[Նոյեմբերի 20|նոյեմբերի 20-ին]] Քյոլնի արքեպիսկոպոս Կլեմենս Ավգուստին |
[[1837|1837 թվականի]] [[Նոյեմբերի 20|նոյեմբերի 20-ին]] Պրուսիայի իշխանությունների կողմից Քյոլնի արքեպիսկոպոս Կլեմենս Ավգուստին ձերբակալությունից հետո, որի բռնի ազատազրկումը Մինդենի բերդում մեծ արձագանք առաջացրեց ինչպես հայրենիքում, այնպես էլ արտերկրում գտնվող կաթոլիկ շրջանակներում, Լասոն գրեց հորեղբոր Գյորեսին` կոչ անելով բողոքել Բեռլինի կառավարության կամայականությունների դեմ: Դա դրդեց Գերրեսին պաշտպանել արքեպիսկոպոսին, որի համար նա ձերբակալվեց և բանտում գտնվելու ընթացքում գրեց իր «Մեծ Աթանաս» (Athanasius, 1837) աշխատությունը<ref>{{книга |
||
| автор = Петров, Д. |
| автор = Петров, Д. |
||
| часть = Гёррес |
| часть = Гёррес |
||
| Տող 32. | Տող 32. | ||
| столбцы = 1296—1297 |
| столбцы = 1296—1297 |
||
| страниц = 1906 |
| страниц = 1906 |
||
}}</ref>: Միևնույն ժամանակ, ինքը՝ Լասոն, |
}}</ref>: Միևնույն ժամանակ, ինքը՝ Լասոն, թողարկել է վիճահարույց «Kritische Bemerkungen über die Kölner Sache» բրոշյուրը , համարձակ հարձակում պրուսական կառավարության և դիվանագետ Յոսիաս ֆոն Բունսենի դեմ: 1844 թվականի աշնանը Լասոն նշանակվեց [[Մյունխենի համալսարան|Մյունխենի համալսարանի]] բանասիրության և գեղագիտության պրոֆեսոր՝ չնայած նրան պահելու Վյուրցբուրգի համալսարանի սենատի բուռն ջանքերին: Մյունխենում նա արագորեն հայտնի դարձավ որպես ուսուցիչ: Լասոյի գործողությունները ազդեցին արտգործնախարար Կառլ Աբելի տապալման վրա, ինչը ողջունվեց համալսարանի սենատի կողմից, բայց Բավարիայի արքա Լյուդվիգ I-ը իր դժգոհությունն արտահայտեց՝ 1847 թվականի փետրվարի 28-ին Լասոյին պաշտոնանկ անելով: Դրան հաջորդեցին ուսանողների ցույցերը, որոնց արդյունքում աշխատանքից հեռացվեցին համալսարանի ութ այլ դասախոսներ: 1848 թվականինին Լասոն և նրա նախկին գործընկերները ընտրվեցին [[Ֆրանկֆուրտի ազգային ժողով]], որտեղ նա մտավ աջ պահպանողական խումբ և պաշտպանեց կաթոլիկ եկեղեցու ազատությունները<ref name=kat />: |
||
Թագավոր Մաքսիմիլիան II, ի վերջո |
Թագավոր Մաքսիմիլիան II-ը, ի վերջո զիջեց Մյունխենի ուսանողների խնդրագրին և 1849 թվականի մարտի 15-ին վերականգնեց Լասոյին և աքսորված այլ պրոֆեսորներին Լասոն վերսկսեց իր աշխատանքը որպես փիլիսոփայական գրող: Նույն թվականին նա ընտրվեց Բավարիայի Լանդթագ, որտեղ մինչ իր մահը մասնակցեց բոլոր քաղաքական վեճերին<ref name=kat />: |
||
Նա |
Նա մահացել [[Մյունխեն|Մյունխենում]], [[1861]] թվականի [[Մայիսի 9|մայիսի 9-ին]]<ref name=kat />: |
||
== Ազդեցություն == |
== Ազդեցություն == |
||
{{нп5|Հենրիխ ֆոն Սրբիկը||de|Heinrich von Srbik}}, իր «Հոգի և պատմություն» մեծ աշխատության մեջ գերմանական հումանիզմից մինչև այսօր (Geist und Geschichte von deutschen Hununismus bis zur Gegenwart. München, 1950), |
{{нп5|Հենրիխ ֆոն Սրբիկը||de|Heinrich von Srbik}}, իր «Հոգի և պատմություն» մեծ աշխատության մեջ գերմանական հումանիզմից մինչև այսօր (Geist und Geschichte von deutschen Hununismus bis zur Gegenwart. München, 1950), գնահատում է Էռնստ ֆոն Լասոյի և Ֆրանց ֆոն Բադերի դերը Աստծուն պատմության մեջ մտցնելու համար<ref>{{статья |
||
| автор = Вайнштейн, О. Л. |
| автор = Вайнштейн, О. Л. |
||
| заглавие = Новейшая буржуазная литература по истории исторической науки. Обзор |
| заглавие = Новейшая буржуазная литература по истории исторической науки. Обзор |
||
| Տող 65. | Տող 65. | ||
| страниц = 666 |
| страниц = 666 |
||
| isbn = 5-244-00656-8 |
| isbn = 5-244-00656-8 |
||
}}</ref>: Կառլ Ֆոլգրաֆի հետ միասին, [[Օսվալդ Շպենգլեր|Շպենգլերից]] շատ առաջ, նա ոչ միայն նկարագրեց պատմական շրջաններ, այլև արտահայտեց իր շատ այլ գաղափարներ: Էռնստ ֆոն |
}}</ref>: Կառլ Ֆոլգրաֆի հետ միասին, [[Օսվալդ Շպենգլեր|Շպենգլերից]] շատ առաջ, նա ոչ միայն նկարագրեց պատմական շրջաններ, այլև արտահայտեց իր շատ այլ գաղափարներ: Էռնստ ֆոն Լասոն1856 թվականին հրատարակել է «Պատմության փիլիսոփայության նոր փորձ՝ հիմնված իրական փաստերի վրա» (''Neuer Versuch einer alten auf die Wahrheit der Thatsachen gegründeten Philosophie der Geschichte'') գիրքը<ref name=esb />: [[Օսվալդ Շպենգլեր|Շպենգլերի]] աշխատություններում կան Լասոյի այնպիսի գաղափարներ, ինչպիսիք են կենսաբանական փոխաբերությունները, հին և արևմտյան մշակույթների համեմատությունը, մշակույթների անկման և մահվան մասին պատկերացումները: Լասոն մարդկությանը դիտում է որպես մեծ օրգանիզմ, որն անցնում է մանկության, պատանեկության, հասունության և ծերության փուլերը զարգացման ընթացքում: Ֆոլգրաֆի և Լասոյի գաղափարները հետագայում վերարտադրեց գերմանացի պատմաբան Հայնրիխ Ռյուկերտը իր «Համաշխարհային պատմության դասագիրքը օրգանական ներկայացմամբ» (1857) հոդվածում, որը նույնպես համբավ ձեռք բերեց Ռուսաստանում<ref name=af>{{книга |
||
| автор = Афанасьев, Валерий Владимирович |
| автор = Афанасьев, Валерий Владимирович |
||
| заглавие = Философия политики Освальда Шпенглера: Автореферат диссертации доктора политических наук: 23.00.01 |
| заглавие = Философия политики Освальда Шпенглера: Автореферат диссертации доктора политических наук: 23.00.01 |
||
16:52, 26 Հոկտեմբերի 2020-ի տարբերակ
Elen Sahakyan/Ավազարկղ2 |
|---|
Էռնստ ֆոն Լասո կամ Լազո (գերմ.՝ Ernst von Lasaulx, [1]), գերմանացի բանասեր և փիլիսոփա[1], պատմաբան[2] և հնագետ[3], գրող, Վյուրցբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր, Բավարիայի Լանդթագի պատգամավոր, որում նա պաշտպանում էր կաթոլիկության շահերը[3]:
Կենսագրություն
Ծնվել է 1805 թվականի մարտի 16-ին Կոբլենցում։ Նրա հայրը ականավոր ճարտարապետ Յոհան Կլավդիուս ֆոն Լազոլսն[de] է, մայրը՝ Աննա Մարիա Մյուլլերը (1780-1855): Նա մեծացել է հինգ եղբայրների և քույրերի հետ, որոնց թվում է Ամալյան, որը դարձավ Ավգուստինայի ողորմության քույր և Բոննի Սուրբ Հովհաննեսի հիվանդանոցի[de] առաջին մայրապետը[4]: Նրա հորեղբայրը՝ Յոզեֆ Գյորեսը, ջերմեռանդ կաթոլիկ ազատամարտիկ էր և երիտասարդ Էռնստը լի էր խանդավառությամբ դեպի կաթոլիկ հավատքն ու ազատությունը: Նա նախ սովորել է Բոննի համալսարանում (1824-1830), ապա սովորել դասական բանասիրություն և փիլիսոփայություն Մյունխենի համալսարանում, մասնավորապես՝ նվիրվելով Շելինգին, Գերեսին և Ֆրանց ֆոն Բադերին, իսկ հետո չորս տարի անց ճանապարհորդել է Ավստրիայում, Իտալիայում, Հունաստանում և Պաղեստինում՝ այցելելով քաղաքակրթության պատմության ամենահայտնի վայրերը՝ ինչպես հեթանոսական, այնպես էլ քրիստոնեական: Նա ուղևորությունը Աթենք կատարեց որպես Հունաստանի թագավոր ընտրված Վիտելսբախի տան բավարացի իշխան Օտտոնի շքախմբի անդամ: Վերադառնալով հայրենիք՝ նա 1835 թվականին ստացել է դոկտորի կոչում Քիլքեի համալսարանից՝ ներկայացնելով «De mortis dominatu in veteran, commentatio theologica-Philosphica» թեզը և նշանակվել Վյուրցբուրգի համալսարանի դասական բանասիրության դոկտոր, որտեղ ունեցել է խոր և հեռանկարային ազդեցություն համալսարանի երիտասարդության մասին: Այդ ընթացքում նա ամուսնացավ մյունխենյան փիլիսոփա Ֆրանց ֆոն Բադերի դստեր՝ Ջուլի Բադերի (Julie Baader) հետ[1]:
1837 թվականի նոյեմբերի 20-ին Պրուսիայի իշխանությունների կողմից Քյոլնի արքեպիսկոպոս Կլեմենս Ավգուստին ձերբակալությունից հետո, որի բռնի ազատազրկումը Մինդենի բերդում մեծ արձագանք առաջացրեց ինչպես հայրենիքում, այնպես էլ արտերկրում գտնվող կաթոլիկ շրջանակներում, Լասոն գրեց հորեղբոր Գյորեսին` կոչ անելով բողոքել Բեռլինի կառավարության կամայականությունների դեմ: Դա դրդեց Գերրեսին պաշտպանել արքեպիսկոպոսին, որի համար նա ձերբակալվեց և բանտում գտնվելու ընթացքում գրեց իր «Մեծ Աթանաս» (Athanasius, 1837) աշխատությունը[5]: Միևնույն ժամանակ, ինքը՝ Լասոն, թողարկել է վիճահարույց «Kritische Bemerkungen über die Kölner Sache» բրոշյուրը , համարձակ հարձակում պրուսական կառավարության և դիվանագետ Յոսիաս ֆոն Բունսենի դեմ: 1844 թվականի աշնանը Լասոն նշանակվեց Մյունխենի համալսարանի բանասիրության և գեղագիտության պրոֆեսոր՝ չնայած նրան պահելու Վյուրցբուրգի համալսարանի սենատի բուռն ջանքերին: Մյունխենում նա արագորեն հայտնի դարձավ որպես ուսուցիչ: Լասոյի գործողությունները ազդեցին արտգործնախարար Կառլ Աբելի տապալման վրա, ինչը ողջունվեց համալսարանի սենատի կողմից, բայց Բավարիայի արքա Լյուդվիգ I-ը իր դժգոհությունն արտահայտեց՝ 1847 թվականի փետրվարի 28-ին Լասոյին պաշտոնանկ անելով: Դրան հաջորդեցին ուսանողների ցույցերը, որոնց արդյունքում աշխատանքից հեռացվեցին համալսարանի ութ այլ դասախոսներ: 1848 թվականինին Լասոն և նրա նախկին գործընկերները ընտրվեցին Ֆրանկֆուրտի ազգային ժողով, որտեղ նա մտավ աջ պահպանողական խումբ և պաշտպանեց կաթոլիկ եկեղեցու ազատությունները[1]:
Թագավոր Մաքսիմիլիան II-ը, ի վերջո զիջեց Մյունխենի ուսանողների խնդրագրին և 1849 թվականի մարտի 15-ին վերականգնեց Լասոյին և աքսորված այլ պրոֆեսորներին Լասոն վերսկսեց իր աշխատանքը որպես փիլիսոփայական գրող: Նույն թվականին նա ընտրվեց Բավարիայի Լանդթագ, որտեղ մինչ իր մահը մասնակցեց բոլոր քաղաքական վեճերին[1]:
Նա մահացել Մյունխենում, 1861 թվականի մայիսի 9-ին[1]:
Ազդեցություն
Հենրիխ ֆոն Սրբիկը[de], իր «Հոգի և պատմություն» մեծ աշխատության մեջ գերմանական հումանիզմից մինչև այսօր (Geist und Geschichte von deutschen Hununismus bis zur Gegenwart. München, 1950), գնահատում է Էռնստ ֆոն Լասոյի և Ֆրանց ֆոն Բադերի դերը Աստծուն պատմության մեջ մտցնելու համար[6]:
Էռնստ ֆոն Լասոյի գրվածքները որոշիչ ազդեցություն ունեցան Յոհան Հուբերի փիլիսոփայական և աստվածաբանական տեսակետների ձևավորման վրա[7]:
Լասոն հոլանդացի դասական բանասեր և հնէաբան Կառլ Ֆոլգրաֆի[nl] ուսանողն էր և պատմաբան Օսվալդ Շպենգլերի նախորդը[8]: Կառլ Ֆոլգրաֆի հետ միասին, Շպենգլերից շատ առաջ, նա ոչ միայն նկարագրեց պատմական շրջաններ, այլև արտահայտեց իր շատ այլ գաղափարներ: Էռնստ ֆոն Լասոն1856 թվականին հրատարակել է «Պատմության փիլիսոփայության նոր փորձ՝ հիմնված իրական փաստերի վրա» (Neuer Versuch einer alten auf die Wahrheit der Thatsachen gegründeten Philosophie der Geschichte) գիրքը[3]: Շպենգլերի աշխատություններում կան Լասոյի այնպիսի գաղափարներ, ինչպիսիք են կենսաբանական փոխաբերությունները, հին և արևմտյան մշակույթների համեմատությունը, մշակույթների անկման և մահվան մասին պատկերացումները: Լասոն մարդկությանը դիտում է որպես մեծ օրգանիզմ, որն անցնում է մանկության, պատանեկության, հասունության և ծերության փուլերը զարգացման ընթացքում: Ֆոլգրաֆի և Լասոյի գաղափարները հետագայում վերարտադրեց գերմանացի պատմաբան Հայնրիխ Ռյուկերտը իր «Համաշխարհային պատմության դասագիրքը օրգանական ներկայացմամբ» (1857) հոդվածում, որը նույնպես համբավ ձեռք բերեց Ռուսաստանում[2]:
Աշխատություններ
Նրա ամենակարևոր աշխատանքները[3]․
- Der Untergang des Hellenismus und die Einziehung semer Tempelgüter durch die christl. Kaiser (München, 1854)
- Die Philosophie der schönen Künste (München, 1860)
- Ueber die theolog. Grundlage aller philosoph. Systeme (München, 1856)
- «Պատմության փիլիսոփայության նոր փորձ՝ հիմնված իրական փաստերի վրա» (Neuer Versuch einer alten auf die Wahrheit der Thatsachen gegründeten Philosophie der Geschichte, München, 1856)
- Des Sokrates Leben, Lehre und Tod (München, 1857)
- Die prophetische Kraft der menschlichen Seele in Dichtern und Denkern (München, 1858)
Լասոյի մահվանից անմիջապես հետո նրա չորս աշխատանքները տեղադրվեցին արգելված գրքերի ցուցակում՝ աստվածաբանական սխալների պատճառով[1]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Hoeber, Karl Ernst von Lasaulx // Catholic Encyclopedia / Herbermann, Charles, ed.. — New York: Robert Appleton, 1913.
- ↑ 2,0 2,1 Афанасьев, Валерий Владимирович Философия политики Освальда Шпенглера: Автореферат диссертации доктора политических наук: 23.00.01 / Место защиты: Ин-т философии РАН. — М.: МПУ, 2007. — 46 с.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Ласо, Эрнст». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ «Amalie von Lassaulx». Portal Rheinische Geschichte (գերմաներեն). LVR. 2017. Վերցված է 2019-04-08-ին.
- ↑ Петров, Д. Гёррес // Католическая энциклопедия. — М.: Изд-во Францисканцев, 2002. — Т. 1: А - З. — 1906 с.
- ↑ Вайнштейн, О. Л. Новейшая буржуазная литература по истории исторической науки. Обзор // Вопросы истории. — 1956. — № 3. — С. 146—157.
- ↑ Православная энциклопедия/168225/Губер/13/396-399/Резвых П. В.
- ↑ Свасьян К. А. Освальд Шпенглер и его реквием по Западу // Закат Европы : Очерки морфологии мировой истории / Освальд Шпенглер ; Пер. с нем., вступ. ст. и прим. К. А. Свасьяна. — М.: Мысль, 1993. — Т. 1: Гештальт и действительность. — С. 5—19. — 666 с. — ISBN 5-244-00656-8
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Elen Sahakyan/Ավազարկղ2 կատեգորիայում։ |