«Լավա»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Այլ կիրառումներ|Լավա (այլ կիրառումներ)}} |
{{Այլ կիրառումներ|Լավա (այլ կիրառումներ)}} |
||
{{Տեղեկաքարտ Նյութ |
|||
[[Պատկեր:Pahoeoe fountain edit2.jpg|thumb|right|250px|10մ բարձրություն ունեցող լավա, [[Հավայի]], [[ԱՄՆ]]]] |
|||
| վաճառքային անվանում = |
|||
| անվանում = |
|||
| պատկեր = Pahoeoe fountain edit2.jpg |
|||
| պատկերի չափ = |
|||
| նկարագրություն = 10մ բարձրություն ունեցող լավա<br>[[Հավայի]], [[ԱՄՆ]] |
|||
| պատկեր 3D = |
|||
| պատկեր 3D չափ = |
|||
| պատկեր 3D չափ2 = |
|||
| նկարագրություն2 = |
|||
| պատկեր 2 = |
|||
| պատկեր չափ 2 = |
|||
| նկարագրություն3 = |
|||
| քիմիական անվանում = |
|||
| այլ անվանումներ = |
|||
| ավանդական անվանում = |
|||
| քիմիական բանաձև = |
|||
| ռացիոնալ բանաձև = |
|||
| վիճակ = |
|||
| արտաքին տեսք = |
|||
| մոլային զանգված = |
|||
| մոլյար կոնցենտրացիա = |
|||
| խտություն = |
|||
| ամրության սահման = |
|||
| կարծրություն = |
|||
| մակերեսային լարվածություն = |
|||
| դինամիկ մածուցիկություն = |
|||
| կինեմատիկ մածուցիկություն = |
|||
| իոնիզացման էներգիա = |
|||
| հաղորդականություն = |
|||
| էլեկտրական դիմադրություն = |
|||
| էլ. դիմ գործակից = |
|||
| ձայնի արագություն = |
|||
| էլ. դիմ. գործակից = |
|||
| հալման ջերմ. = |
|||
| կազմալուծման ջերմ. = |
|||
| սուբլիմացման ջերմ. = |
|||
| եռման ջերմ. = |
|||
| եռման ջերմ. բն. = |
|||
| տրոհման ջերմ. = |
|||
| ֆազային անցումներ = |
|||
| այրման ջերմ. = |
|||
| բյուրեղացման ջերմ. = |
|||
| բռնկման ջերմ. = |
|||
| ինքնաայրման ջերմ. = |
|||
| պայթուցիկության աստիճան = |
|||
| եռակի կետ = |
|||
| կրիտիկական կետ = |
|||
| կրիտակական ջերմ. = |
|||
| կրիտիկական ճնշում = |
|||
| կրիտիկական խտություն = |
|||
| ջերմատարողություն = |
|||
| ջերմատարողություն2 = |
|||
| ջերմահաղորդականություն = |
|||
| ձևավորման էնթալպիա = |
|||
| հալման էնթալպիա = |
|||
| եռման էնթալպիա = |
|||
| լուծման էնթալպիա = |
|||
| սուբլիմացիայի էնթալպիա = |
|||
| գազառաջացման տեսակ. ջերմուն. = |
|||
| հալման տեսակ. ջերմուն. = |
|||
| ջերմային լայնացում = |
|||
| տրանսֆորմացիայի միջակայք = |
|||
| գոլորշու ճնշում = |
|||
| Վան դեր Վալսի հաստ. = |
|||
| կրիտիկակական ջերմ. = |
|||
| լուծման էթալպիա = |
|||
| նյութ4 = |
|||
| լուծելիություն4 = |
|||
| լուծելիություն = |
|||
| նյութ1 = |
|||
| լուծելիություն1 = |
|||
| նյութ2 = |
|||
| լուծելիություն2 = |
|||
| նյութ3 = |
|||
| լուծելիություն3 = |
|||
| թթվի չեզոք. հաստ. = |
|||
| պտույտ = |
|||
| իզոէլեկտրական կետ = |
|||
| դիէլեկտր. թափանց. = |
|||
| թափանցիկություն = |
|||
| բեկման ցուցիչ = |
|||
| Բրյուստերի անկյուն = |
|||
| հիբրիդիզացիա = |
|||
| կոորդինացիոն երկրաչափություն = |
|||
| բյուրեղային կառուցվածք = |
|||
| դիպոլ մոմենտ = |
|||
| CAS = |
|||
| PubChem = |
|||
| EINECS = |
|||
| SMILES = |
|||
| ЕС = |
|||
| Կոդեքս Ալիմենտարիուս = |
|||
| RTECS = |
|||
| ChEBI = |
|||
| ООН = |
|||
| EC = |
|||
| OOH = |
|||
| ՍԹԿ = |
|||
| ՄԲ = |
|||
| թունավորություն = |
|||
| IDLH = |
|||
| R-արժեքներ = |
|||
| S-արժեքներ = |
|||
| H-արժեքներ = |
|||
| P-արժեքներ = |
|||
| GHS = |
|||
| NFPA = |
|||
| ԳՀՀ = |
|||
}} |
|||
'''Լավա''' ({{lang-lat|labes}} թափվել, փլուզվել), հրաբխային ժայթքումների ժամանակ [[մագմա]]յական օջախներից [[Երկիր|Երկրի]] մակերևույթ արտավիժած սիլիկատային հրահեղուկ զանգված, որը սառչելուց հետո վերածվում է [[մագմա]]յի։ |
'''Լավա''' ({{lang-lat|labes}} թափվել, փլուզվել), հրաբխային ժայթքումների ժամանակ [[մագմա]]յական օջախներից [[Երկիր|Երկրի]] մակերևույթ արտավիժած սիլիկատային հրահեղուկ զանգված, որը սառչելուց հետո վերածվում է [[մագմա]]յի։ |
||
20:45, 15 Օգոստոսի 2020-ի տարբերակ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լավա (այլ կիրառումներ)
| Լավա | |
|---|---|
 | |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) |
Լավա (լատին․՝ labes թափվել, փլուզվել), հրաբխային ժայթքումների ժամանակ մագմայական օջախներից Երկրի մակերևույթ արտավիժած սիլիկատային հրահեղուկ զանգված, որը սառչելուց հետո վերածվում է մագմայի։
Բաղադրիչներ
Հիմնական բաղադրիչներն են Si-ի, Al-ի, Fe-ի, Mg-ի, Mn-ի, Ca-ի, Na-ի և K-ի օքսիդները։ Պարունակում է նաև գազեր ու ջրային գոլորշիներ, որոնք լավայի սառչելու ժամանակ ցնդում կամ գոլորշանում են։ Լավան շարժվում է ռելիեֆի ցածրադիր մասերով՝ 1, 5-2, 5 կմ/ժ, բազալտայինը՝ 20-25 կմ/ժ արագությամբ։ Լրիվ սառեցումը տևում է երկար տարիներ։ Լավան սառչելով՝ շրջափակվում է կարծր կեղևով, որն աստիճանաբար հաստանում է։
Քիմիական կազմ
Ըստ քիմիական կազմի՝ առանձնացնում են
- թթվային (մածուցիկ, դժվարահոս, արագ սառչող, սիլիկահողի 70-75% պարունակությամբ)
- հիմնային (արագահոս, ուշ սառչող, սիլիկահողի 44-52% պարունակությամբ) լավաներ։
Թթվային լավաներ են ռիոլիտը, վանակատը, պեռլիտը, դացիտը և այլն։
Հիմնային լավաների ամենատարածված տեսակը բազալտն է, որն առաջացրել է մի քանի տասնյակ կմ² երկարության հոսքեր և, հաճախ, հարյուրավոր կմ2 տարածքով լավային ծածկոցներ։ Սառած լավաների մակերևույթները լինում են զանգվածաբեկորային, սյունաձև, ալիքաձև, ճոպանաձև, ժապավենաձև, գնդաձև և այլն։
Հայկական լեռնաշխարհում
Հայկական լեռնաշխարհի ավելի քան 1/3-ը ծածկված է տարբեր կազմերի ու հասակների լավային հոսքերով ու ծածկոցներով։ Առանձնապես լավ են պահպանված վերին պլիոցեն-անթրոպոգենի լավաները։ Բազալտային կազմի հիմնային լավաներով են ծածկված Կարսի, Ախալքալաքի, Աշոցքի, Քանաքեռի, Եռաբլրի և այլ սարահարթեր։ Ալիքաձև լավային ծածկոցներն ու դրանցից սկսվող լավաները տարածված են Ախուրյանի, Ձորագետի, Հրազդանի, Ազատի հովիտներում։ Անդեզիտային, դացիտային կազմի թթվային լավաները բնորոշ են Հայկական Պար, Գեղամա, Վարդենիսի, Զանգեզուրի լեռնաշղթաներին, Սիփան, Արարատ, Արագած լեռնազանգվածներին։
Լավաներն օգտագործվում են արդյունաբերության տարբեր բնագավառներում և որպես շինանյութ, իսկ բնական վիճակում մթնոլորտային տեղումների ամբարման շտեմարաններ են։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|