«Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 10. Տող 10.
Նշանագրերը տրանսկրիպցիոն համակարգի վերածելիս հաճախ օգտվում են տիբեթյան լեզվում օգտագործվող մի եղանակից՝ դակչխայից: Այն իրենից ներկայացնում է «տառերով ընթերցում» կամ հեգել, և վերլուծական համակարգով մոտ է [[Հիերոգլիֆ|չինական հիերոգլիֆային]] արվեստին: Տառերով կամ հեգելով կարդալու մեթոդը [[Տիբեթերեն|տիբեթերենում]] օգտագործվում է ոչ միայն լեզուն սովորելիս, այլև՝ առօրյա խոսակցականում: Դակչխային տիրապետելը շատ կարևոր է, քանի որ բառի մեջ տառերի քանակը և արտասանվող հնչյունների քանակը [[Տիբեթերեն|տիբեթերենում]] տարբեր են: Սա բնորոշ է չին-տիբեթական լեզվաընտանիքի բոլոր լեզուներին, և հատկապես տիբեթերենում շատ են [[Նույնանուններ|նույնանունները]], որոնք ունեն տարբեր գրելաձև:
Նշանագրերը տրանսկրիպցիոն համակարգի վերածելիս հաճախ օգտվում են տիբեթյան լեզվում օգտագործվող մի եղանակից՝ դակչխայից: Այն իրենից ներկայացնում է «տառերով ընթերցում» կամ հեգել, և վերլուծական համակարգով մոտ է [[Հիերոգլիֆ|չինական հիերոգլիֆային]] արվեստին: Տառերով կամ հեգելով կարդալու մեթոդը [[Տիբեթերեն|տիբեթերենում]] օգտագործվում է ոչ միայն լեզուն սովորելիս, այլև՝ առօրյա խոսակցականում: Դակչխային տիրապետելը շատ կարևոր է, քանի որ բառի մեջ տառերի քանակը և արտասանվող հնչյունների քանակը [[Տիբեթերեն|տիբեթերենում]] տարբեր են: Սա բնորոշ է չին-տիբեթական լեզվաընտանիքի բոլոր լեզուներին, և հատկապես տիբեթերենում շատ են [[Նույնանուններ|նույնանունները]], որոնք ունեն տարբեր գրելաձև:


वयली लिप्यंतरण योजना में तिब्बती वर्णों को निम्नलिखित प्रकार से बदला जाता है-
{{Contains special characters|IPA|section}}

{|class="standard"
{|class="standard"
! [[նշանագրեր]] || '''Վայլի''' || Տրանսկրիպցիա || [[Դակչխա]]
! [[նշանագրեր]] || '''Վայլի''' || Տրանսկրիպցիա || [[Դակչխա]]

19:16, 25 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Wylie transliteration of Tibetan script

Վայլի տրանսկրիպցիոն համակարգ, ճիշտ է նաև ՈՒայլի անգլ.՝ Wylie, տիբեթյան այբուբենի տրանսկրիպցիոն համակարգ՝ լատինական այբուբենի սիմվոլների կիրառմամբ[1]:

Շատ նման է ժամանակակից չինական պինյին ստանդարտ համակարգին, որն օգտագործվում է համակարգչի ստեղնաշարից օգտվելու համար: Համակարգի անունը կապված է Վաշինգտոնի համալսարանի պրոֆեսոր, տիբեթագետ Տարել Վայլիի անվան հետ (1927-1984), ով 1959 թվականին կարողացել է համակարգը բերել ամբողջական տեսքի և ստանդարտացրել[2]:

Դրանից հետո ԱՄՆ-ում այն օգտագործվում է որպես տիբեթերեն լեզվի ուսումնասիրման ստանդարտ: Վայլիի կոդը կազմված է հնչյունի համաձայն կարդացվող սիմվոլներից: Բացառություն է կազմում միայն Gya համակցությունը.

Նշանագրերը տրանսկրիպցիոն համակարգի վերածելիս հաճախ օգտվում են տիբեթյան լեզվում օգտագործվող մի եղանակից՝ դակչխայից: Այն իրենից ներկայացնում է «տառերով ընթերցում» կամ հեգել, և վերլուծական համակարգով մոտ է չինական հիերոգլիֆային արվեստին: Տառերով կամ հեգելով կարդալու մեթոդը տիբեթերենում օգտագործվում է ոչ միայն լեզուն սովորելիս, այլև՝ առօրյա խոսակցականում: Դակչխային տիրապետելը շատ կարևոր է, քանի որ բառի մեջ տառերի քանակը և արտասանվող հնչյունների քանակը տիբեթերենում տարբեր են: Սա բնորոշ է չին-տիբեթական լեզվաընտանիքի բոլոր լեզուներին, և հատկապես տիբեթերենում շատ են նույնանունները, որոնք ունեն տարբեր գրելաձև:

वयली लिप्यंतरण योजना में तिब्बती वर्णों को निम्नलिखित प्रकार से बदला जाता है-

նշանագրեր Վայլի Տրանսկրիպցիա Դակչխա
Պատկեր:A-tibet.PNG А ա Ա
Պատկեր:Ba-tibet.PNG ba բա (վա) Բա
Պատկեր:Bca-tibet.PNG bca' չա Բաոչաչա
Պատկեր:Bda-tibet.PNG bda' դա Բաոդադա
Պատկեր:Bga-tibet.PNG bga' գա Բաոգագա
Պատկեր:Bgra-tibet.PNG bgra դրա Բաոտարատադրա
Պատկեր:Bgya-tibet.PNG bgya գյա (ջյա) Բաոգայատագյա
Պատկեր:Bka-tibet.PNG bka' կա Բաոկակա
Պատկեր:Bkra-tibet.PNG bkra տրա Բաոկարատատրա
Պատկեր:Bkya-tibet.PNG bkya կյա Բաոկայատակյա
bla լա Բալատալա
Պատկեր:Blda-tibet.PNG blda դա Բաոլադատադա
Պատկեր:Blta-tibet.PNG blta տա Բաոլատատատա
Պատկեր:Bra-tibet.PNG bra դրա Բարատադրա
Պատկեր:Brda-tibet.PNG brda դա Բաոռադատադա
Պատկեր:Brdza-tibet.PNG brdza ձա Բաոռաձատաձա
Պատկեր:Brga-tibet.PNG brga գա Բաոռագատագա
Պատկեր:Brgya-tibet.PNG brgya գյա (ջյա) Բաոռագատագագայատագյա
Պատկեր:Brja-tibet.PNG brja ջա Բաոռաջատաջա
Պատկեր:Brka-tibet.PNG brka կա Բաոռակատակա
Պատկեր:Brkya-tibet.PNG brkya կյա Բաոռակատակակայատակյա
Պատկեր:Brla-tibet2.PNG brla լա Բաոռալատալա
Պատկեր:Brna-tibet2.PNG brna նա Բաոռանատանա
Պատկեր:Brnga-tibet2.PNG brnga նգա Բաոռանգատանգա
Պատկեր:Brnya-tibet2.PNG brnya նյա Բաոռանյատանյա
Պատկեր:Brta-tibet.PNG brta թա Բաոռատատատա
Պատկեր:Brtsa-tibet.PNG brtsa ցա Բաոռացատացա
Պատկեր:Bsa-tibet.PNG bsa' սա Բաոսասա
Պատկեր:Bsda-tibet.PNG bsda ադ Բաոսադատադա
Պատկեր:Bsga-Tibet.PNG bsga գա Բաոսագատագա
Պատկեր:Bsgra-Tibet.PNG bsgra դրա Բաոսագատագագարատադրա
Պատկեր:Bsgya-Tibet.PNG bsgya գյա (ջյա) Բաոսագատագագայատագյա
Պատկեր:Bsha-Tibet.PNG bsha' շչա Բաոշչաշչա
Պատկեր:Bska-Tibet.PNG bska կա Բաոսակատակա
Պատկեր:Bskra-Tibet.PNG bskra տրա Բաոսակատակակարատատրա
Պատկեր:Bskya-Tibet.PNG bskya կյա Բաոսակատակակայատակյա
Պատկեր:Bsla-Tibet.PNG bsla լա Բաոսալատալա
Պատկեր:Bsna-Tibet.PNG bsna նա Բաոսանատանա
Պատկեր:Bsnga-Tibet.PNG bsnga նգա Բաոսանգատանգա
Պատկեր:Bsnya-Tibet.PNG bsnya նյա Բաոսանյատանյա
Պատկեր:Bsra-Tibet.PNG bsra սա Բաոսարատասա
Պատկեր:Bsta-Tibet.PNG bsta տա Բաոսատատատատա
Պատկեր:Bstsa-Tibet.PNG bstsa ցա Բաոսացատացա
Պատկեր:Bta-Tibet.PNG bta' տա Բաոտատա
Պատկեր:Btsa-Tibet.PNG btsa' ցա Բաոցացա
Պատկեր:Btsa2-Tibet.PNG bya ջա Բայատաջա
Պատկեր:Bza-Tibet.PNG bza' զա Բաոզազա
Պատկեր:Bzha-Tibet.PNG bzha' ժա Բաոժաժա
Պատկեր:Bzla-Tibet.PNG bzla դա Բաոզալատադա
Պատկեր:Ca-Tibet.PNG ca չա Չա
Պատկեր:Cha-Tibet.PNG cha չխա Չխա
Պատկեր:Da-Tibet.PNG da դա Դա
Պատկեր:Дба-Тибет.PNG dba' վա Դաոբավա
Պատկեր:Dbra-Tibet.PNG dbra ռա Դաոբառատարա
Պատկեր:Dbya-Tibet.PNG dbya յա Դաոբայատայա
Պատկեր:Dga-Tibet.PNG dga' գա Դաոգագա
Պատկեր:Dgra-Tibet.PNG dgra դրա Դաոգառատադրա
Պատկեր:Dgya-Tibet.PNG dgya գյա (ջյա) Դաոգայատագյա
Պատկեր:Dka-Tibet.PNG dka' կա Դաոկակա
Պատկեր:Dkra-Tibet.PNG dkra տրա Դաոկարատատրա
Պատկեր:Dkya-Tibet.PNG dkya կյա Դաոկայատակյա
Պատկեր:Dma-Tibet.PNG dma' մա Դաոմամա
Պատկեր:Dmya-Tibet.PNG dmya նյա Դաոմայատանյա
Պատկեր:Dnga-Tibet.PNG dnga նգա Դաոնգանգա
Պատկեր:Dpa-Tibet.PNG dpa' պա Դաոպապա
Պատկեր:Dpra-Tibet.PNG dpra տրա Դաոպարատատրա
Պատկեր:Дпйа-Тибет.PNG dpya չա Դաոպայատաչա
Պատկեր:Dra-Tibet.PNG dra դրա Դարատադրա
dza ձա Ձա
Պատկեր:Ga-Tibet.PNG ga գա Գա
gca' չա Գաոչաչա
Պատկեր:Gda-Tibet.PNG gda' դա Գաոդադա
Պատկեր:Гла-тибет.PNG gla լա Գալատալա
Պատկեր:Gna-Tibet.PNG gna' նա Գաոնանա
Պատկեր:Гньа2-Тибет.PNG gnya' նյա Գաոնյանյա
Պատկեր:Гра-тибет.PNG gra դրա Գարատադրա
Պատկեր:Гса2-Тибет.PNG gsa' սա Գաոսասա
gsha' շչա Գաոշչաշչա
gta' տա Գաոտատա
gtsa' ցա Գաոցացա
Պատկեր:Gya-tibet.PNG gya գյա (ջյա) Գայատագյա
Պատկեր:G.ya-tibet.PNG g.ya յա Գաոյայա
Պատկեր:Гза-Тибет.PNG gza' զա Գաոզազա
Պատկեր:Гжа-Тибет.PNG gzha' ժա Գաոժաժա
Պատկեր:Ха-Тибет.PNG ha խա Խա
Պատկեր:Хра-Тибет.PNG hra խրա Խարատախրա
Պատկեր:Джя-Тибет.PNG ja ջա Ջա
Պատկեր:Ка-тибет.PNG ka կա Կա
Պատկեր:Кха-тибет.PNG kha կխա Կխա
Պատկեր:Кхра-тибет.PNG khra տխրա Կխարատատխրա
Պատկեր:Кхйа-тибет.PNG khya կխյա Կխայատակխյա
Պատկեր:Кла-тибет.PNG kla լա Կալատալա
kra տրա Կարատատրա
Պատկեր:Кья-Тибет.PNG kya կյա Կայատակյա
Պատկեր:Ла-Тибет.PNG la լա Լա
Պատկեր:Лба-Тибет.PNG lba բա Լաբատաբա
Պատկեր:Лча-Тибет.PNG lca չա Լաչատաչա
Պատկեր:Лда-Тибет.PNG lda դա Լադատադա
Պատկեր:Лга-Тибет.PNG lga գա Լագատագա
Պատկեր:Лха-Тибет.PNG lha լհա (հլա) Լահատալհա
Պատկեր:Лджя-Тибет.PNG lja ջա Լաջատաջա
Պատկեր:Лка-Тибет.PNG lka կա Լակատակա
Պատկեր:Лнга-Тибет.PNG lnga նգա Լանգատանգա
Պատկեր:Лпа-Тибет.PNG lpa պա Լապատապա
Պատկեր:Лта-Тибет.PNG lta տա Լատատատա
Պատկեր:Ма-Тибет.PNG ma մա Մա
Պատկեր:Мчха-Тибет.PNG mcha' չխա Մաոչխաչխա
Պատկեր:Мда-Тибет.PNG mda' դա Մաոդադա
Պատկեր:Мдза-Тибет.PNG mdza' ձա Մաոձաձա
Պատկեր:Мга-Тибет.PNG mga' գա Մաոգագա
Պատկեր:Мгра-Тибет.PNG mgra դրա Մաոգարատադրա
Պատկեր:Мгйа-Тибет.PNG mgya գյա (ջյա) Մաոգայատագյա
mja' ջա Մաոջաջա
Պատկեր:Мкха-Тибет.PNG mkha կխա Մաոկխակխա
Պատկեր:Мкхра-Тибет.PNG mkhra տխրա Մաոկխարատատխրա
Պատկեր:Мкхйа-Тибет.PNG mkhya կխյա Մաոկխայատակխյա
Պատկեր:Мна-Тибет.PNG mna' նա Մաոնանա
Պատկեր:Мнга тибет.PNG mnga' նգա Մաոնգանգա
Պատկեր:Мньа тибет.PNG mnya' նյա Մաոնյանյա
Պատկեր:Мра тибет.PNG mra մա Մարատմա
Պատկեր:Мтха тибет.PNG mtha' թհա Մաոթհաթհա
Պատկեր:Мцха тибет.PNG mtsha ցխա ՄԱոցխացխա
Պատկեր:Мйа тибет.PNG mya նյա Մայատանյա
Պատկեր:На тибет.PNG na նա Նա
Պատկեր:Нга-Тибет.PNG nga նգա Նգա
Պատկեր:Нра-тбт.PNG nra նա Նարատանա
Պատկեր:Ньа тибет.PNG nya նյա Նյա
Պատկեր:Па тибет.PNG pa պա Պա
Պատկեր:Пха тибет.PNG pha պհա Պհա
Պատկեր:Тхра-тбт.PNG phra տխրա Պհարատատխրա
Պատկեր:Пхья-тбт.PNG phya չխա Պհայատաչխա
Պատկեր:Пра-тибет.PNG pra տրա Պարատատրա
Պատկեր:Пйа-тибет.PNG pya չա Պայատաչա
ra ռա Ռա
Պատկեր:Рба-тибет.PNG rba բա Ռաբատաբա
Պատկեր:Рда на-тбт.PNG rda դա Ռադատադա
Պատկեր:Рдза-тбт.PNG rdza ձա Ռաձատաձա
Պատկեր:Рга-тбт.PNG rga գա Ռագատագա
Պատկեր:Ргйа-тбт.PNG rgya գյա(ջյա) Ռագատագագայատագյա
Պատկեր:Рджя-тбт.PNG rja ջա Ռաջատաջա
Պատկեր:Рка-тбт.PNG rka կա Ռակատակա
Պատկեր:Ркйя-тбт.PNG rkya կյա Ռակատակակայատակյա
Պատկեր:Рла-тбт.PNG rla լա Ռալատալա
Պատկեր:Рма-тбт.PNG rma մա Ռամատամա
Պատկեր:Рмйа на-тбт.PNG rmya նյա Ռամատամամայատանյա
Պատկեր:Рна на-тбт.PNG rna նա Ռանատանա
Պատկեր:Рнга на-тбт.PNG rnga նգա Ռանգատանգա
Պատկեր:Рня-тбт.PNG rnya նյա Ռանյատանյա
Պատկեր:Рта на-тбт.PNG rta տա Ռատատատա
Պատկեր:Рца на-тбт.PNG rtsa ցա Ռացատացա
Պատկեր:Са тибет.PNG sa սա Սա
Պատկեր:Сба на-тбт.PNG sba բա Սաբատաբա
Պատկեր:Сбра -тбт.PNG sbra դրա Սաբատաբաբառատադրա
Պատկեր:Сбйа -тбт.PNG sbya ջա Սաբատաբաբայատաջա
Պատկեր:Сда -тбт.PNG sda դա Սադատադա
Պատկեր:Сга -тбт.PNG sga գա Սագատագա
Պատկեր:Сгра дра -тбт.PNG sgra դրա Սագատագագարատադրա
Պատկեր:Сгйа дра -тбт.PNG sgya գյա (ջյա) Սագատագագայատագյա
Պատկեր:Ша тибет.PNG sha շչա Շչա
Պատկեր:Щаратаща.PNG shra շչա Շչարատաշչա
Պատկեր:Сакатака.PNG ska կա Սակատակա
Պատկեր:Сакатакакаритатра.PNG skra տրա Սակատակակարատատրա
Պատկեր:Сакатакакаятакья.PNG skya կյա Սակատակակայատակյա
Պատկեր:Салатала.PNG sla լա Սալատալա
Պատկեր:Саматама.PNG sma մա Սամատամա
Պատկեր:Смр тибет.PNG smra մա Սամատամամառատամա
Պատկեր:Смй тибет.PNG smya նյա Սամատամամայատանյա
Պատկեր:Сн тибет.PNG sna նա Սանատանաа
Պատկեր:Снг тибет.PNG snga նգա Սանգատանգա
Պատկեր:Снр тибет.PNG snra նա Սանատանանառատանա
Պատկեր:Сня тибет.PNG snya նյա Սանյատանյա
Պատկեր:Сп тибет.PNG spa պա Սապատապա
Պատկեր:Спр тибет.PNG spra տրա Սապատապապարատատրա
Պատկեր:Спй тибет.PNG spya չա Սապատապապայատաչա
Պատկեր:Сра тибет.PNG sra սա Սարատասա
Պատկեր:Ста тибет.PNG sta տա Սատատատա
Պատկեր:Стса тибет.PNG stsa ցա Սացատացա
Պատկեր:Та тибет.PNG ta տա Տա
Պատկեր:Тха тибет.PNG tha տհա Տհա
Պատկեր:Тхра на-тбт.PNG thra տհրա Տհարատատհրա
Պատկեր:Тра на-тбт.PNG tra տրա Տարատատրա
Պատկեր:Ца тибет.PNG tsa ցա Ցա
Պատկեր:Цха тибет.PNG tsha ցհա Ցհա
wa վա Վա
Պատկեր:Я тибет.PNG ya յա Յա
Պատկեր:За тибет.PNG za զա Զա
Պատկեր:Жа тибет.PNG zha ժա Ժա
Պատկեր:Зла-тибет.PNG zla դա Զալատադա
' ա Ա
'ba' բա Աոբաբա
Պատկեր:Хбра тбт.PNG 'bra դրա Աոբարատադրա
Պատկեր:Хбйа тбт.PNG 'bya ջա Աոբայատաջա
Պատկեր:Хчха тбт.PNG 'cha' չհա Աոչհաչհա
Պատկեր:Хда тбт.PNG 'da' դա Աոդադա
Պատկեր:Хдра тбт.PNG 'dra դրա Աոդարատադրա
Պատկեր:Хдза тбт.PNG 'dza' ձա Աոձաձա
Պատկեր:Хга тбт.PNG 'ga' գա Աոգագա
Պատկեր:Хгра тбт.PNG 'gra դրա Աոգարատադրա
Պատկեր:Хгйа тбт.PNG 'gya գյա (ջյա) Աոգայատագյա
Պատկեր:Хджя тбт.PNG 'ja' ջա Աոջաջա
Պատկեր:Хкха тбт.PNG 'kha' կհա Աոկհակհա
Պատկեր:Хкхра тбт.PNG 'khra կխա Աոկխարատատխրա
Պատկեր:Хкхйа тбт.PNG 'khya կխյա Աոկխայատակխյա
Պատկեր:Хпха тбт.PNG 'pha' փխա Աոփխափխա
Պատկեր:Хпхра тбт.PNG 'phra տխրա Աոպխարատատխրա
Պատկեր:Хпхйа тбт.PNG 'phya չխա Աոփխայատաչխա
Պատկեր:Хтха тбт.PNG 'tha' տխա Աոտխատխա
'tsha' ցխա Աոցխացխա

Ծանոթագրություններ

  1. «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.
  2. «The Tibetan and Himalayan Library». www.thlib.org. Վերցված է 2020-07-25-ին.

Արտաքին հղումներ

https://web.archive.org/web/20080820134951/http://chris.fynn.googlepages.com/wylietranslitteration http://www.thlib.org/reference/transliteration/#wiki=/access/wiki/site/26a34146-33a6-48ce-001e-f16ce7908a6a/tibetan%20transliteration%20and%20transcription.html http://www.thlib.org/reference/dictionaries/tibetan-dictionary/translate.php https://web.archive.org/web/20070928124946/http://www.buddism.ru///_1KaNying/_translit/_translit.php