«Գոթա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չNo edit summary
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Բնակավայր}}
{{Բնակավայր}}
'''Գոթա''' ({{lang-de|''Gotha''}}), քաղաք [[Գերմանիա]]յում։ Մտնում է [[Գոթա (շրջան)|Գոթայի]] շրջանի կազմի մեջ:
'''Գոթա''' ([[գերմաներեն]]՝ ''Gotha''), քաղաք [[Գերմանիա]]ում։ Այն Գերմանիայի ամենահին քաղաքներից է, հանդիսանում է [[Թյուրինգիա]]յի մշակութային և պատմական կենտրոնը։ Քաղաքի սիմվոլը [[Ֆրիդենշտայն ամրոց]]ն է, որը կառուցվել է [[1567]] թվականին [[բարոկկո]] ոճով։

Քաղաքի բնակչությունը՝ 45 733 մարդ (2019 թվականի սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ): Զբաղեցնում է 69,52 կմ² տարածք: Քաղաքը բաժանված է 7 քաղաքային շրջանների: [[Ինքնակառավարման սուբյեկտի նույնականացման կոդը|Պաշտոնական կոդ]]՝ 16 0 67 029:

Գոթան Գերմանիայի ամենահին քաղաքներից է, հանդիսանում է [[Թյուրինգիա]]յի մշակութային և պատմական կենտրոնը։ Քաղաքի խորհրդանիշը [[Ֆրիդենշտայն ամրոց]]ն է, որը կառուցվել է [[1567]] թվականին [[բարոկկո]] ոճով։

== Պատմություն ==
Այս քաղաքի մասին առաջին գրավոր հիշատակումը թվագրված է [[775]] թվականի հոկտեմբերով հայտնի [[Թյուրինգյան անտառ]]ի մոտ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ [[Կառլոս Մեծ|Կարլ Մեծ]] կայսրը Հերսֆելդի վանքին նվիրեց անտառապատ տարածքներ և դաշտեր Gothaha վիլլայի մոտ։ Քաղաքը հիմնված է երկու ճանապարհների հատման կետում, ինչի շնորհիվ երկար ժամանակ առևտրային կարևոր կենտրոն է եղել։ Տեղական առևտրականներին պատկառելի շահույթ բերող գլխավոր ապրանքը [[գինի]]ն էր:

Քաղաքի պատմական տեսարժան վայրերից մեկը [[1369]] թվականին անցկացված Լեյնի 12 կիլոմետրանոց ջրանցքն է։ Այն կառուցվել է կոմս Բալթազարի կարգադրությամբ՝ Գոթային ջուր մատակարարելու համար, և օգտագործվում է այդ նպատակով մինչ օրս:

[[XVII դար]]ում քաղաքը դարձել է բողոքական [[Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթա]]յի դքսության նստավայրը: Այդ կարգավիճակում է մնացել մինչև [[1918]] թվականը։ Ինչպես նշում են պատմաբանները, հերցոգները Գոթան վերածել են օրինակելի, ցուցադրական քաղաքի՝ ինչպես վարչական, այնպես էլ ֆինանսատնտեսական առումով։

Լուսավորյալ կառավարիչները ոչ պակաս ուշադրություն են դարձրել [[Գիտություն|գիտության]] և [[մշակույթ]]ի զարգացմանը։ Այդ իսկ պատճառով քաղաքը դարձել է [[Քարտեզագրություն|քարտեզագրական]] և [[Հրատարակչություն|հրատարակչական]] գործի կենտրոն։ [[1826]] թվականին Գոթայում [[Հովսեփ Մեյեր|Իոսիֆ Մեյերը]] կազմակերպել է հրատարակչական [[Մատենագիտական ինստիտուտ]]ը։ Բացի այդ, հենց այստեղ է, որ առաջին անգամ Գերմանիայում ներդրվել է [[Ընդհանուր կրթություն|պարտադիր դպրոցական ուսուցում]] տղաների և աղջիկների համար: Քաղաքային դղյակում ստեղծվել է պալատական թատրոն՝ առաջին մշտական թատերախմբով։ Այսօր գերմանական առաջին թատրոնը կրում է [[Կոնրադ Էքհոֆ]]ի անունը՝ ի պատիվ նրա հիմնադիրներից մեկի։

Դուքս [[Էռնստ II (դուքս Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթացի)|Էռնստ Երկրորդը]] կարգադրել է քանդել քաղաքային ամրոցները և դրանց տեղում [[Անգլիական բնապատկերային այգի|անգլիական այգի]] հիմնել։ Այստեղ էլ նրա հրամանով կանգնեցվել է [[աստղադիտարան]], որի՝ որպես հուշարձանի հսկումը կարգադրել էր [[կտակ]]ով։

Գոթան համարվում է Գերմանիայի ժամանակակից ապահովագրական բիզնեսի ծննդավայրը: [[1820]]-ին [[Էռնստ-Վիլհելմ Առնոլդի]]ն այս քաղաքում ստեղծել է [[Փոխադարձ ապահովագրություն|փոխադարձության սկզբունքի]] վրա հիմնված ապահովագրական Gothaer Feuerversicherungsbank բանկը, այժմ` [[Gothaer (ապահովագրական բանկ)|Gothaer]]՝ [[Քյոլն]]ում գտնվող գլխամասային գրասենյակով:

[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ավարտին քաղաքը փաստացի չի տուժել, քանի որ գերմանացի պարետն այն ժամանակին հանձնել է ամերիկյան զորքերին։ Ավելի ուշ այն դարձել է Խորհրդային օկուպացիոն գոտու մի մասը և, համապատասխանաբար, հայտնվել [[Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն|ԳԴՀ-ի]] տարածքում։

Քաղաքում էր գտնվում ''Gothaer Waggonfabrik'' գործարանը՝ նաև տրամվայներ արտադրող, որոնք շահագործվում էին [[ԽՍՀՄ]] որոշ քաղաքներում (մասնավորապես՝ [[Եվպատորիա]]յում, [[Լվով]]ում)։

== Հայտնի մարդիկ ==
* [[Աննա Ֆրանտիշկա Բենդա]] (1728—1781)՝ չեխ երգչուհի (սոպրանո)
* [[Ադոլֆ Բուբե]] (1802—1873) — գերմանացի բանաստեղծ և արխիվագետ, ծնվել և մահացել է Գոթայում:
* [[Լյուդվիգ Լյուդվիգի Բոնշտեդտ]] (1822—1885)՝ ճարտարապետ, մահացել է Գոթայում 1885 թվականի հունվարի 3-ին:
* [[Քրիստիան Վերմուտ]] (1661—1739)՝ բարոկկոյի դարաշրջանի գերմանացի հայտնի մեդալագործ և դրամահատ
* [[Ռիխարդ Ալեքսանդր Հես]] (1835—1916)՝ գերմանացի անտառագետ գիտնական
* [[Կարլ Էռնստ Ադոլֆ ֆոն Գոֆֆ]] (1771—1837)՝ գերմանացի երկրաբան և աշխարհագրագետ
* [[Ֆրիդրիխ Միկոնիուս]] (1491—1546)՝ գերմանացի լյութերական աստվածաբան, ֆրանցիսկյան վանական, [[Ռեֆորմացիա]]յի գործիչ
* ''Տե՛ս [[:de:Liste von Persönlichkeiten der Stadt Gotha|List of people associated with the town (German Wikipedia)]]''

== Քույր քաղաքներ ==
Գոթայի [[քույր քաղաքներ]]ն են<ref>{{cite web |title=Städtepartnerschaften|url=https://www.gotha.de/leben-in-gotha/stadtportraet/staedtepartnerschaften.html|website=gotha.de|publisher=Gotha|language=de|accessdate=2019-12-02}}</ref>.

* {{Դրոշավորում|Եթովպիա}}: [[Ադուա]]
* {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}}: [[Գաստոնիա (քաղաք)|Գաստոնիա]]
* {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} [[Կելցե]]
* {{Դրոշավորում|Սլովակիա}}: [[Մարտին (քաղաք)|Մարտին]]
* {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}: [[Րօմիյի-սյուր-Սեն]] ([[1960]] թվականից)
* {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}: [[Զալցգիտեր]]

== Գրականություն ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Գոթա}}


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ծանցանկ}}


== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.gotha.de/ Պաշտոնական կայք]
* [https://web.archive.org/web/20110522141837/http://www.beel-online.com/Gotha.html Գոթան նկարներում]
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Արտաքին հղումներ}}



19:46, 10 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Բնակավայր
Գոթա
գերմ.՝ Gotha
Զինանշան

ԵրկիրԳերմանիա Գերմանիա
Մակերես69,58 կմ²
ԲԾՄ300 մետր
Բնակչություն46 019 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2022)[1]
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ03621
Փոստային դասիչ99867
Ավտոմոբիլային կոդGTH
Պաշտոնական կայքgotha.de(գերմ.)
Գոթա (Գերմանիա)##
Գոթա (Գերմանիա)

Գոթա (գերմ.՝ Gotha), քաղաք Գերմանիայում։ Մտնում է Գոթայի շրջանի կազմի մեջ:

Քաղաքի բնակչությունը՝ 45 733 մարդ (2019 թվականի սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ): Զբաղեցնում է 69,52 կմ² տարածք: Քաղաքը բաժանված է 7 քաղաքային շրջանների: Պաշտոնական կոդ՝ 16 0 67 029:

Գոթան Գերմանիայի ամենահին քաղաքներից է, հանդիսանում է Թյուրինգիայի մշակութային և պատմական կենտրոնը։ Քաղաքի խորհրդանիշը Ֆրիդենշտայն ամրոցն է, որը կառուցվել է 1567 թվականին բարոկկո ոճով։

Պատմություն

Այս քաղաքի մասին առաջին գրավոր հիշատակումը թվագրված է 775 թվականի հոկտեմբերով հայտնի Թյուրինգյան անտառի մոտ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ Կարլ Մեծ կայսրը Հերսֆելդի վանքին նվիրեց անտառապատ տարածքներ և դաշտեր Gothaha վիլլայի մոտ։ Քաղաքը հիմնված է երկու ճանապարհների հատման կետում, ինչի շնորհիվ երկար ժամանակ առևտրային կարևոր կենտրոն է եղել։ Տեղական առևտրականներին պատկառելի շահույթ բերող գլխավոր ապրանքը գինին էր:

Քաղաքի պատմական տեսարժան վայրերից մեկը 1369 թվականին անցկացված Լեյնի 12 կիլոմետրանոց ջրանցքն է։ Այն կառուցվել է կոմս Բալթազարի կարգադրությամբ՝ Գոթային ջուր մատակարարելու համար, և օգտագործվում է այդ նպատակով մինչ օրս:

XVII դարում քաղաքը դարձել է բողոքական Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթայի դքսության նստավայրը: Այդ կարգավիճակում է մնացել մինչև 1918 թվականը։ Ինչպես նշում են պատմաբանները, հերցոգները Գոթան վերածել են օրինակելի, ցուցադրական քաղաքի՝ ինչպես վարչական, այնպես էլ ֆինանսատնտեսական առումով։

Լուսավորյալ կառավարիչները ոչ պակաս ուշադրություն են դարձրել գիտության և մշակույթի զարգացմանը։ Այդ իսկ պատճառով քաղաքը դարձել է քարտեզագրական և հրատարակչական գործի կենտրոն։ 1826 թվականին Գոթայում Իոսիֆ Մեյերը կազմակերպել է հրատարակչական Մատենագիտական ինստիտուտը։ Բացի այդ, հենց այստեղ է, որ առաջին անգամ Գերմանիայում ներդրվել է պարտադիր դպրոցական ուսուցում տղաների և աղջիկների համար: Քաղաքային դղյակում ստեղծվել է պալատական թատրոն՝ առաջին մշտական թատերախմբով։ Այսօր գերմանական առաջին թատրոնը կրում է Կոնրադ Էքհոֆի անունը՝ ի պատիվ նրա հիմնադիրներից մեկի։

Դուքս Էռնստ Երկրորդը կարգադրել է քանդել քաղաքային ամրոցները և դրանց տեղում անգլիական այգի հիմնել։ Այստեղ էլ նրա հրամանով կանգնեցվել է աստղադիտարան, որի՝ որպես հուշարձանի հսկումը կարգադրել էր կտակով։

Գոթան համարվում է Գերմանիայի ժամանակակից ապահովագրական բիզնեսի ծննդավայրը: 1820-ին Էռնստ-Վիլհելմ Առնոլդին այս քաղաքում ստեղծել է փոխադարձության սկզբունքի վրա հիմնված ապահովագրական Gothaer Feuerversicherungsbank բանկը, այժմ` Gothaer՝ Քյոլնում գտնվող գլխամասային գրասենյակով:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին քաղաքը փաստացի չի տուժել, քանի որ գերմանացի պարետն այն ժամանակին հանձնել է ամերիկյան զորքերին։ Ավելի ուշ այն դարձել է Խորհրդային օկուպացիոն գոտու մի մասը և, համապատասխանաբար, հայտնվել ԳԴՀ-ի տարածքում։

Քաղաքում էր գտնվում Gothaer Waggonfabrik գործարանը՝ նաև տրամվայներ արտադրող, որոնք շահագործվում էին ԽՍՀՄ որոշ քաղաքներում (մասնավորապես՝ Եվպատորիայում, Լվովում

Հայտնի մարդիկ

Քույր քաղաքներ

Գոթայի քույր քաղաքներն են[2].

Գրականություն

  • «Գոթա». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Ծանոթագրություններ

  1. Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (գերմ.)DESTATIS, 2023.
  2. «Städtepartnerschaften». gotha.de (գերմաներեն). Gotha. Վերցված է 2019-12-02-ին.

Արտաքին հղումներ