«Գոթա»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Բնակավայր}} |
{{Բնակավայր}} |
||
'''Գոթա''' ({{lang-de|''Gotha''}}), քաղաք [[Գերմանիա]]յում։ Մտնում է [[Գոթա (շրջան)|Գոթայի]] շրջանի կազմի մեջ: |
|||
⚫ | |||
Քաղաքի բնակչությունը՝ 45 733 մարդ (2019 թվականի սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ): Զբաղեցնում է 69,52 կմ² տարածք: Քաղաքը բաժանված է 7 քաղաքային շրջանների: [[Ինքնակառավարման սուբյեկտի նույնականացման կոդը|Պաշտոնական կոդ]]՝ 16 0 67 029: |
|||
⚫ | |||
== Պատմություն == |
|||
Այս քաղաքի մասին առաջին գրավոր հիշատակումը թվագրված է [[775]] թվականի հոկտեմբերով հայտնի [[Թյուրինգյան անտառ]]ի մոտ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ [[Կառլոս Մեծ|Կարլ Մեծ]] կայսրը Հերսֆելդի վանքին նվիրեց անտառապատ տարածքներ և դաշտեր Gothaha վիլլայի մոտ։ Քաղաքը հիմնված է երկու ճանապարհների հատման կետում, ինչի շնորհիվ երկար ժամանակ առևտրային կարևոր կենտրոն է եղել։ Տեղական առևտրականներին պատկառելի շահույթ բերող գլխավոր ապրանքը [[գինի]]ն էր: |
|||
Քաղաքի պատմական տեսարժան վայրերից մեկը [[1369]] թվականին անցկացված Լեյնի 12 կիլոմետրանոց ջրանցքն է։ Այն կառուցվել է կոմս Բալթազարի կարգադրությամբ՝ Գոթային ջուր մատակարարելու համար, և օգտագործվում է այդ նպատակով մինչ օրս: |
|||
[[XVII դար]]ում քաղաքը դարձել է բողոքական [[Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթա]]յի դքսության նստավայրը: Այդ կարգավիճակում է մնացել մինչև [[1918]] թվականը։ Ինչպես նշում են պատմաբանները, հերցոգները Գոթան վերածել են օրինակելի, ցուցադրական քաղաքի՝ ինչպես վարչական, այնպես էլ ֆինանսատնտեսական առումով։ |
|||
Լուսավորյալ կառավարիչները ոչ պակաս ուշադրություն են դարձրել [[Գիտություն|գիտության]] և [[մշակույթ]]ի զարգացմանը։ Այդ իսկ պատճառով քաղաքը դարձել է [[Քարտեզագրություն|քարտեզագրական]] և [[Հրատարակչություն|հրատարակչական]] գործի կենտրոն։ [[1826]] թվականին Գոթայում [[Հովսեփ Մեյեր|Իոսիֆ Մեյերը]] կազմակերպել է հրատարակչական [[Մատենագիտական ինստիտուտ]]ը։ Բացի այդ, հենց այստեղ է, որ առաջին անգամ Գերմանիայում ներդրվել է [[Ընդհանուր կրթություն|պարտադիր դպրոցական ուսուցում]] տղաների և աղջիկների համար: Քաղաքային դղյակում ստեղծվել է պալատական թատրոն՝ առաջին մշտական թատերախմբով։ Այսօր գերմանական առաջին թատրոնը կրում է [[Կոնրադ Էքհոֆ]]ի անունը՝ ի պատիվ նրա հիմնադիրներից մեկի։ |
|||
Դուքս [[Էռնստ II (դուքս Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթացի)|Էռնստ Երկրորդը]] կարգադրել է քանդել քաղաքային ամրոցները և դրանց տեղում [[Անգլիական բնապատկերային այգի|անգլիական այգի]] հիմնել։ Այստեղ էլ նրա հրամանով կանգնեցվել է [[աստղադիտարան]], որի՝ որպես հուշարձանի հսկումը կարգադրել էր [[կտակ]]ով։ |
|||
Գոթան համարվում է Գերմանիայի ժամանակակից ապահովագրական բիզնեսի ծննդավայրը: [[1820]]-ին [[Էռնստ-Վիլհելմ Առնոլդի]]ն այս քաղաքում ստեղծել է [[Փոխադարձ ապահովագրություն|փոխադարձության սկզբունքի]] վրա հիմնված ապահովագրական Gothaer Feuerversicherungsbank բանկը, այժմ` [[Gothaer (ապահովագրական բանկ)|Gothaer]]՝ [[Քյոլն]]ում գտնվող գլխամասային գրասենյակով: |
|||
[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ավարտին քաղաքը փաստացի չի տուժել, քանի որ գերմանացի պարետն այն ժամանակին հանձնել է ամերիկյան զորքերին։ Ավելի ուշ այն դարձել է Խորհրդային օկուպացիոն գոտու մի մասը և, համապատասխանաբար, հայտնվել [[Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն|ԳԴՀ-ի]] տարածքում։ |
|||
Քաղաքում էր գտնվում ''Gothaer Waggonfabrik'' գործարանը՝ նաև տրամվայներ արտադրող, որոնք շահագործվում էին [[ԽՍՀՄ]] որոշ քաղաքներում (մասնավորապես՝ [[Եվպատորիա]]յում, [[Լվով]]ում)։ |
|||
== Հայտնի մարդիկ == |
|||
* [[Աննա Ֆրանտիշկա Բենդա]] (1728—1781)՝ չեխ երգչուհի (սոպրանո) |
|||
* [[Ադոլֆ Բուբե]] (1802—1873) — գերմանացի բանաստեղծ և արխիվագետ, ծնվել և մահացել է Գոթայում: |
|||
* [[Լյուդվիգ Լյուդվիգի Բոնշտեդտ]] (1822—1885)՝ ճարտարապետ, մահացել է Գոթայում 1885 թվականի հունվարի 3-ին: |
|||
* [[Քրիստիան Վերմուտ]] (1661—1739)՝ բարոկկոյի դարաշրջանի գերմանացի հայտնի մեդալագործ և դրամահատ |
|||
* [[Ռիխարդ Ալեքսանդր Հես]] (1835—1916)՝ գերմանացի անտառագետ գիտնական |
|||
* [[Կարլ Էռնստ Ադոլֆ ֆոն Գոֆֆ]] (1771—1837)՝ գերմանացի երկրաբան և աշխարհագրագետ |
|||
* [[Ֆրիդրիխ Միկոնիուս]] (1491—1546)՝ գերմանացի լյութերական աստվածաբան, ֆրանցիսկյան վանական, [[Ռեֆորմացիա]]յի գործիչ |
|||
* ''Տե՛ս [[:de:Liste von Persönlichkeiten der Stadt Gotha|List of people associated with the town (German Wikipedia)]]'' |
|||
== Քույր քաղաքներ == |
|||
Գոթայի [[քույր քաղաքներ]]ն են<ref>{{cite web |title=Städtepartnerschaften|url=https://www.gotha.de/leben-in-gotha/stadtportraet/staedtepartnerschaften.html|website=gotha.de|publisher=Gotha|language=de|accessdate=2019-12-02}}</ref>. |
|||
* {{Դրոշավորում|Եթովպիա}}: [[Ադուա]] |
|||
* {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}}: [[Գաստոնիա (քաղաք)|Գաստոնիա]] |
|||
* {{Դրոշավորում|Լեհաստան}} [[Կելցե]] |
|||
* {{Դրոշավորում|Սլովակիա}}: [[Մարտին (քաղաք)|Մարտին]] |
|||
* {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}}: [[Րօմիյի-սյուր-Սեն]] ([[1960]] թվականից) |
|||
* {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}: [[Զալցգիտեր]] |
|||
== Գրականություն == |
|||
* {{ВТ-ЭСБЕ|Գոթա}} |
|||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
{{ծանցանկ}} |
{{ծանցանկ}} |
||
== Արտաքին հղումներ == |
|||
* [http://www.gotha.de/ Պաշտոնական կայք] |
|||
* [https://web.archive.org/web/20110522141837/http://www.beel-online.com/Gotha.html Գոթան նկարներում] |
|||
{{Արտաքին հղումներ}} |
{{Արտաքին հղումներ}} |
||
19:46, 10 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ
Բնակավայր | |||
---|---|---|---|
Գոթա | |||
գերմ.՝ Gotha | |||
| |||
Երկիր | Գերմանիա | ||
Մակերես | 69,58 կմ² | ||
ԲԾՄ | 300 մետր | ||
Բնակչություն | ▲46 019 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2022)[1] | ||
Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||
Հեռախոսային կոդ | 03621 | ||
Փոստային դասիչ | 99867 | ||
Ավտոմոբիլային կոդ | GTH | ||
Պաշտոնական կայք | gotha.de(գերմ.) | ||
| |||
Գոթա (գերմ.՝ Gotha), քաղաք Գերմանիայում։ Մտնում է Գոթայի շրջանի կազմի մեջ:
Քաղաքի բնակչությունը՝ 45 733 մարդ (2019 թվականի սեպտեմբերի 30-ի դրությամբ): Զբաղեցնում է 69,52 կմ² տարածք: Քաղաքը բաժանված է 7 քաղաքային շրջանների: Պաշտոնական կոդ՝ 16 0 67 029:
Գոթան Գերմանիայի ամենահին քաղաքներից է, հանդիսանում է Թյուրինգիայի մշակութային և պատմական կենտրոնը։ Քաղաքի խորհրդանիշը Ֆրիդենշտայն ամրոցն է, որը կառուցվել է 1567 թվականին բարոկկո ոճով։
Պատմություն
Այս քաղաքի մասին առաջին գրավոր հիշատակումը թվագրված է 775 թվականի հոկտեմբերով հայտնի Թյուրինգյան անտառի մոտ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ Կարլ Մեծ կայսրը Հերսֆելդի վանքին նվիրեց անտառապատ տարածքներ և դաշտեր Gothaha վիլլայի մոտ։ Քաղաքը հիմնված է երկու ճանապարհների հատման կետում, ինչի շնորհիվ երկար ժամանակ առևտրային կարևոր կենտրոն է եղել։ Տեղական առևտրականներին պատկառելի շահույթ բերող գլխավոր ապրանքը գինին էր:
Քաղաքի պատմական տեսարժան վայրերից մեկը 1369 թվականին անցկացված Լեյնի 12 կիլոմետրանոց ջրանցքն է։ Այն կառուցվել է կոմս Բալթազարի կարգադրությամբ՝ Գոթային ջուր մատակարարելու համար, և օգտագործվում է այդ նպատակով մինչ օրս:
XVII դարում քաղաքը դարձել է բողոքական Սաքսեն-Կոբուրգ-Գոթայի դքսության նստավայրը: Այդ կարգավիճակում է մնացել մինչև 1918 թվականը։ Ինչպես նշում են պատմաբանները, հերցոգները Գոթան վերածել են օրինակելի, ցուցադրական քաղաքի՝ ինչպես վարչական, այնպես էլ ֆինանսատնտեսական առումով։
Լուսավորյալ կառավարիչները ոչ պակաս ուշադրություն են դարձրել գիտության և մշակույթի զարգացմանը։ Այդ իսկ պատճառով քաղաքը դարձել է քարտեզագրական և հրատարակչական գործի կենտրոն։ 1826 թվականին Գոթայում Իոսիֆ Մեյերը կազմակերպել է հրատարակչական Մատենագիտական ինստիտուտը։ Բացի այդ, հենց այստեղ է, որ առաջին անգամ Գերմանիայում ներդրվել է պարտադիր դպրոցական ուսուցում տղաների և աղջիկների համար: Քաղաքային դղյակում ստեղծվել է պալատական թատրոն՝ առաջին մշտական թատերախմբով։ Այսօր գերմանական առաջին թատրոնը կրում է Կոնրադ Էքհոֆի անունը՝ ի պատիվ նրա հիմնադիրներից մեկի։
Դուքս Էռնստ Երկրորդը կարգադրել է քանդել քաղաքային ամրոցները և դրանց տեղում անգլիական այգի հիմնել։ Այստեղ էլ նրա հրամանով կանգնեցվել է աստղադիտարան, որի՝ որպես հուշարձանի հսկումը կարգադրել էր կտակով։
Գոթան համարվում է Գերմանիայի ժամանակակից ապահովագրական բիզնեսի ծննդավայրը: 1820-ին Էռնստ-Վիլհելմ Առնոլդին այս քաղաքում ստեղծել է փոխադարձության սկզբունքի վրա հիմնված ապահովագրական Gothaer Feuerversicherungsbank բանկը, այժմ` Gothaer՝ Քյոլնում գտնվող գլխամասային գրասենյակով:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին քաղաքը փաստացի չի տուժել, քանի որ գերմանացի պարետն այն ժամանակին հանձնել է ամերիկյան զորքերին։ Ավելի ուշ այն դարձել է Խորհրդային օկուպացիոն գոտու մի մասը և, համապատասխանաբար, հայտնվել ԳԴՀ-ի տարածքում։
Քաղաքում էր գտնվում Gothaer Waggonfabrik գործարանը՝ նաև տրամվայներ արտադրող, որոնք շահագործվում էին ԽՍՀՄ որոշ քաղաքներում (մասնավորապես՝ Եվպատորիայում, Լվովում)։
Հայտնի մարդիկ
- Աննա Ֆրանտիշկա Բենդա (1728—1781)՝ չեխ երգչուհի (սոպրանո)
- Ադոլֆ Բուբե (1802—1873) — գերմանացի բանաստեղծ և արխիվագետ, ծնվել և մահացել է Գոթայում:
- Լյուդվիգ Լյուդվիգի Բոնշտեդտ (1822—1885)՝ ճարտարապետ, մահացել է Գոթայում 1885 թվականի հունվարի 3-ին:
- Քրիստիան Վերմուտ (1661—1739)՝ բարոկկոյի դարաշրջանի գերմանացի հայտնի մեդալագործ և դրամահատ
- Ռիխարդ Ալեքսանդր Հես (1835—1916)՝ գերմանացի անտառագետ գիտնական
- Կարլ Էռնստ Ադոլֆ ֆոն Գոֆֆ (1771—1837)՝ գերմանացի երկրաբան և աշխարհագրագետ
- Ֆրիդրիխ Միկոնիուս (1491—1546)՝ գերմանացի լյութերական աստվածաբան, ֆրանցիսկյան վանական, Ռեֆորմացիայի գործիչ
- Տե՛ս List of people associated with the town (German Wikipedia)
Քույր քաղաքներ
Գոթայի քույր քաղաքներն են[2].
- Եթովպիա: Ադուա
- ԱՄՆ: Գաստոնիա
- Լեհաստան Կելցե
- Սլովակիա: Մարտին
- Ֆրանսիա: Րօմիյի-սյուր-Սեն (1960 թվականից)
- Գերմանիա: Զալցգիտեր
Գրականություն
- «Գոթա». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Ծանոթագրություններ
- ↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (գերմ.) — DESTATIS, 2023.
- ↑ «Städtepartnerschaften». gotha.de (գերմաներեն). Gotha. Վերցված է 2019-12-02-ին.
Արտաքին հղումներ
|