«Մանգաղաբջջային սակավարյունություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ →‎top: մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 46. Տող 46.
| մահեր = 114,800 (2015)<ref name=GBD2015De/>
| մահեր = 114,800 (2015)<ref name=GBD2015De/>
|}}
|}}
'''Մանգաղաբջջային սակավարյունություն''', արյան հիվանդությունների խումբ է, որը ժառանգվում է հիվանդի ծնողներից<ref name=NIH2015What>{{cite web|title=What Is Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306021706/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/|archive-date=6 March 2016|df=}}</ref>։ Այս հիվանդության դեպքում էրիտրոցիտների թթվածին տեղափոխող մոլեկուլի՝ հեմոգլոբինի կառուցվածքը խախտվում է<ref name=NIH2015What/>։ Այն բերում է կոպիտ, մանգաղի նման էրիտրոցիտների առաջացմանը<ref name=NIH2015What/>։ Մանգաղաբջջային սակավարյունության դեպքում խնդիրները սկսվում են սովորաբար 5-6 ամսական տարիքից<ref name=NIH2015Sign/>։ Բազմաթիվ առողջական խնդիրներ կարող են զարգանալ, օրինակ՝ ցավային գրոհներ, անեմիա, ձեռքերի և ոտքերի այտուցվածություն, բակտերիալ ինֆեկցիաներ և ինսուլտ<ref name=NIH2015Sign>{{cite web|title=What Are the Signs and Symptoms of Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309034557/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|archive-date=9 March 2016|df=}}</ref>։ Երկար ժամանակ տևող ցավը կարող է զարգանալ հիվանդի տարիքի հետ մեկտեղ<ref name=NIH2015What/>։ Կյանքի սպասելիությունը զարգացած աշխարհում 40-60 տարի է<ref name=NIH2015What/>։
'''Մանգաղաբջջային սակավարյունություն''', արյան հիվանդությունների խումբ է, որը ժառանգվում է հիվանդի ծնողներից<ref name=NIH2015What>{{cite web|title=What Is Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=մարտի 8, 2016|date=հունիսի 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306021706/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/|archive-date=մարտի 6, 2016|df=}}</ref>։ Այս հիվանդության դեպքում էրիտրոցիտների թթվածին տեղափոխող մոլեկուլի՝ հեմոգլոբինի կառուցվածքը խախտվում է<ref name=NIH2015What/>։ Այն բերում է կոպիտ, մանգաղի նման էրիտրոցիտների առաջացմանը<ref name=NIH2015What/>։ Մանգաղաբջջային սակավարյունության դեպքում խնդիրները սկսվում են սովորաբար 5-6 ամսական տարիքից<ref name=NIH2015Sign/>։ Բազմաթիվ առողջական խնդիրներ կարող են զարգանալ, օրինակ՝ ցավային գրոհներ, անեմիա, ձեռքերի և ոտքերի այտուցվածություն, բակտերիալ ինֆեկցիաներ և ինսուլտ<ref name=NIH2015Sign>{{cite web|title=What Are the Signs and Symptoms of Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=մարտի 8, 2016|date=հունիսի 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309034557/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|archive-date=մարտի 9, 2016|df=}}</ref>։ Երկար ժամանակ տևող ցավը կարող է զարգանալ հիվանդի տարիքի հետ մեկտեղ<ref name=NIH2015What/>։ Կյանքի սպասելիությունը զարգացած աշխարհում 40-60 տարի է<ref name=NIH2015What/>։


Մանգաղաբջջային սակավարյունություն առաջանում է․ որբ մարդը ժառանգում է հեմոգլոբինի գենի երկու ոչ նորմալ տարբերակներ՝ մորից և հորից<ref name=NIH2015Caus>{{cite web|title=What Causes Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/causes|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160324034054/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/causes|archive-date=24 March 2016|df=}}</ref>։ Այդ գենը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմում<ref>{{cite web |url=https://www.genome.gov/10001219/learning-about-sickle-cell-disease/ |title=Learning About Sickle Cell Disease |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=May 9, 2016 |website= |publisher=[[National Human Genome Research Institute]] |access-date=January 23, 2017 |quote= |deadurl=no |archive-url=https://web.archive.org/web/20170104195627/https://www.genome.gov/10001219/learning-about-sickle-cell-disease/ |archive-date=January 4, 2017 |df= }}</ref>։ Առկա են բազմաթիվ ենթատեսակներ՝ կախված կոնկրետ մուտացիայից հեմոգլոբինի գենում<ref name=NIH2015What/>։ Ցավային գրոհ կարող է առաջանալ ջերմաստիճանի փոփոխությունից, ջրազրկումից, սթրեսից, մեծ բարձրություններից<ref name=NIH2015Sign/>։ Ոչ նորմալ գենի 1 օրինակ ունեցող մարդու մոտ սովորաբար չեն զարգանում ախտանիշներ<ref name=NIH2015Caus/>։ Այդ մարդիկ որակվում են որպես հիվանդության կրողներ<ref name=WHO2011>{{cite web|title=Sickle-cell disease and other haemoglobin disorders Fact sheet N°308|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs308/en/|access-date=8 March 2016|date=January 2011|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309034307/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs308/en/|archive-date=9 March 2016|df=}}</ref>։ Ախտորոշումը կատարվում է արյան քննությամբ, իսկ որոշ երկրներում ծնվելուց հետո հետազոտվում են բոլոր երեխաները<ref name=NIH2015Diag/>։ Ախտորոշումը նաև հնարավոր է կատարել հղիության ժամանակ<ref name=NIH2015Diag>{{cite web|title=How Is Sickle Cell Disease Diagnosed?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/diagnosis|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309032258/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/diagnosis|archive-date=9 March 2016|df=}}</ref>։
Մանգաղաբջջային սակավարյունություն առաջանում է․ որբ մարդը ժառանգում է հեմոգլոբինի գենի երկու ոչ նորմալ տարբերակներ՝ մորից և հորից<ref name=NIH2015Caus>{{cite web|title=What Causes Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/causes|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=մարտի 8, 2016|date=հունիսի 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160324034054/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/causes|archive-date=մարտի 24, 2016|df=}}</ref>։ Այդ գենը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմում<ref>{{cite web |url=https://www.genome.gov/10001219/learning-about-sickle-cell-disease/ |title=Learning About Sickle Cell Disease |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date=մայիսի 9, 2016 |website= |publisher=[[National Human Genome Research Institute]] |access-date=հունվարի 23, 2017 |quote= |deadurl=no |archive-url=https://web.archive.org/web/20170104195627/https://www.genome.gov/10001219/learning-about-sickle-cell-disease/ |archive-date=հունվարի 4, 2017 |df= }}</ref>։ Առկա են բազմաթիվ ենթատեսակներ՝ կախված կոնկրետ մուտացիայից հեմոգլոբինի գենում<ref name=NIH2015What/>։ Ցավային գրոհ կարող է առաջանալ ջերմաստիճանի փոփոխությունից, ջրազրկումից, սթրեսից, մեծ բարձրություններից<ref name=NIH2015Sign/>։ Ոչ նորմալ գենի 1 օրինակ ունեցող մարդու մոտ սովորաբար չեն զարգանում ախտանիշներ<ref name=NIH2015Caus/>։ Այդ մարդիկ որակվում են որպես հիվանդության կրողներ<ref name=WHO2011>{{cite web|title=Sickle-cell disease and other haemoglobin disorders Fact sheet N°308|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs308/en/|access-date=մարտի 8, 2016|date=January 2011|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309034307/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs308/en/|archive-date=մարտի 9, 2016|df=}}</ref>։ Ախտորոշումը կատարվում է արյան քննությամբ, իսկ որոշ երկրներում ծնվելուց հետո հետազոտվում են բոլոր երեխաները<ref name=NIH2015Diag/>։ Ախտորոշումը նաև հնարավոր է կատարել հղիության ժամանակ<ref name=NIH2015Diag>{{cite web|title=How Is Sickle Cell Disease Diagnosed?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/diagnosis|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=մարտի 8, 2016|date=հունիսի 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309032258/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/diagnosis|archive-date=մարտի 9, 2016|df=}}</ref>։
== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ծանցանկ}}

12:14, 10 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Մանգաղաբջջային սակավարյունություն
(A) նկարի վրա պատկերված են նորմալ էրիտրոցիտներ, որոնք ազատ անցնում են երակներով։ Ցույց է տրված նորմալ էրիտրոցիտի հատած պատկեր՝ նորմալ հեմոգլոբինով։ (B) նկարի վրա ցույց են տրված ոչ նորմալ, մանգաղաձև արյան կարմիր բջիջներ, որոնք կպչում են երակների ճյուղավորման հատվածներին։ Պատկերված է նաև մանգաղաձև էրիտրոցիտի հատած պատկեր երկար պոլիմերացված հեմոգլոբինով (HbS), որը խախտում է բջջի ձևը և այն ընդունում է յուրահատուկ տեսք։
Տեսակհազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ
ՊատճառԺառանգական[1]
Հիվանդության ախտանշաններՑավեր, անեմիա, այտուց ձեռքերում և ոտքերում, բակտերիալ ինֆեկցիաներ, ինսուլտ[2]
Բժշկական մասնագիտությունարյունաբանություն
ՀոմանիշներՄանգաղաձև բջջային անեմիա, մանգաղաձև բջջային սակավարյունություն, մանգաղաբջջային անեմիա
ԱխտորոշումԱրյան քննություն[3]
ԲուժումՊատվաստում, հակաբիոտիկներ, հեղուկների մեծ քանակի օգտագործում, ֆոլաթթվային հավելումներ։ Ցավի բուժում, արյան փոխներարկումներ[4][5]։
ԲարդություններԽրոնիկ ցավ[6]
Սկիզբը5–6 ամսեկան տարիքից[2]
Կանխատեսում40–60 տարի (զարգացած աշխարհ)[6]
Հանդիպման հաճախականություն4.4 միլիոն (2015)[7]
Մահերի քանակ114,800 (2015)[8]
 Sickle-cell anemia Վիքիպահեստում

Մանգաղաբջջային սակավարյունություն, արյան հիվանդությունների խումբ է, որը ժառանգվում է հիվանդի ծնողներից[6]։ Այս հիվանդության դեպքում էրիտրոցիտների թթվածին տեղափոխող մոլեկուլի՝ հեմոգլոբինի կառուցվածքը խախտվում է[6]։ Այն բերում է կոպիտ, մանգաղի նման էրիտրոցիտների առաջացմանը[6]։ Մանգաղաբջջային սակավարյունության դեպքում խնդիրները սկսվում են սովորաբար 5-6 ամսական տարիքից[2]։ Բազմաթիվ առողջական խնդիրներ կարող են զարգանալ, օրինակ՝ ցավային գրոհներ, անեմիա, ձեռքերի և ոտքերի այտուցվածություն, բակտերիալ ինֆեկցիաներ և ինսուլտ[2]։ Երկար ժամանակ տևող ցավը կարող է զարգանալ հիվանդի տարիքի հետ մեկտեղ[6]։ Կյանքի սպասելիությունը զարգացած աշխարհում 40-60 տարի է[6]։

Մանգաղաբջջային սակավարյունություն առաջանում է․ որբ մարդը ժառանգում է հեմոգլոբինի գենի երկու ոչ նորմալ տարբերակներ՝ մորից և հորից[1]։ Այդ գենը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմում[9]։ Առկա են բազմաթիվ ենթատեսակներ՝ կախված կոնկրետ մուտացիայից հեմոգլոբինի գենում[6]։ Ցավային գրոհ կարող է առաջանալ ջերմաստիճանի փոփոխությունից, ջրազրկումից, սթրեսից, մեծ բարձրություններից[2]։ Ոչ նորմալ գենի 1 օրինակ ունեցող մարդու մոտ սովորաբար չեն զարգանում ախտանիշներ[1]։ Այդ մարդիկ որակվում են որպես հիվանդության կրողներ[4]։ Ախտորոշումը կատարվում է արյան քննությամբ, իսկ որոշ երկրներում ծնվելուց հետո հետազոտվում են բոլոր երեխաները[3]։ Ախտորոշումը նաև հնարավոր է կատարել հղիության ժամանակ[3]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «What Causes Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. հունիսի 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 24, 2016-ին. Վերցված է մարտի 8, 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «What Are the Signs and Symptoms of Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. հունիսի 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 9, 2016-ին. Վերցված է մարտի 8, 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «How Is Sickle Cell Disease Diagnosed?». National Heart, Lung, and Blood Institute. հունիսի 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 9, 2016-ին. Վերցված է մարտի 8, 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  4. ↑ 4,0 4,1 «Sickle-cell disease and other haemoglobin disorders Fact sheet N°308». January 2011. Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 9, 2016-ին. Վերցված է մարտի 8, 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  5. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «NIH2015Tx» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 «What Is Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. հունիսի 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 6, 2016-ին. Վերցված է մարտի 8, 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  7. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «GBD2015Pre» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  8. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «GBD2015De» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  9. ↑ «Learning About Sickle Cell Disease». National Human Genome Research Institute. մայիսի 9, 2016. Արխիվացված է օրիգինալից հունվարի 4, 2017-ին. Վերցված է հունվարի 23, 2017-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մանգաղաբջջային_սակավարյունություն&oldid=7135544» էջից