«Նապաստակներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից Advanced mobile edit
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1. Տող 1.
{{այլ կիրառումներ|Նապաստակների ընտանիք}}
{{այլ կիրառումներ|Նապաստակների ընտանիք}}


⚫
'''Նապաստակներ''' ([[Լատիներեն|լատ]]. ''Lepus''), ճագարանմանների ընտանիքի [[տեսակ]]: Տարածված է ամենուր, բացի [[Ավստրալիա]]յի և [[Անտարկտիդա]]յի, ընդամենը 30 տեսակ: Տարբերվում են երկար ականջներով, կարճ բարձրացրած պոչով, չզարգացած [[վերջույթներ]]ով, երկար հետևի թաթերով, որը թույլ է տալիս շարժվել թրչկոտելով: [[Ռուսակ]]ի արագությունը կարող է հասնել 70 [[կմ/ժ]]:


⚫
Նապաստակները ապրում են մենակ կամ զույգերով: Իտարբերություն [[ճագար]]ների, նապաստակները բույն չեն փորում, այլ փոքրիկ փոսերում բույն են սարքում:Նապաստակները ծնվելուց արդեն զարգացած են լինում, [[Բուրթ|բրթով]] և բաց [[Մարդու աչք|աչքերով]], և մայրը նրանց հետ է մնում ընդամենը 5-6 օր, իսկ հետո ընդամենը մի քանի անգամ իրենց մոտ է գնում; այդ պատճառով շատ նապաստակներ մահանում են թշնամիներից: Նապաստակների [[տեսողություն]]ը թույլ է, [[հոտառություն]]ը՝ լավ է, [[լսողություն]]ը՝ հրաշալի: Բազմաթիվ թշնամիների ([[Մարդ բանական|մարդ]], [[գիշատից կաթնասուններ]] և [[Գիշատիչ թռչուններ|թռչուններ]]) նկատմամբ անպաշպանությունը դարցնում է իրենց ուշադիր և աննկատ:
⚫
'''Նապաստակներ''' ([[Լատիներեն|լատ]]. ''Lepus''), ճագարանմանների ընտանիքի [[տեսակ]]: Տարածված է ամենուր, բացի [[Ավստրալիա|Ավստրալիայի]] և [[Անտարկտիդա|Անտարկտիդայի]], ընդամենը 30 տեսակ: Տարբերվում են երկար ականջներով, կարճ բարձրացրած պոչով, չզարգացած [[Վերջույթներ|վերջույթներով]], երկար հետևի թաթերով, որը թույլ է տալիս շարժվել թրչկոտելով: [[Ռուսակ|Ռուսակի]] արագությունը կարող է հասնել 70 [[կմ/ժ]]:


⚫
Սնվում է տարբեր խոտաբույսերով. [[Խոտաբույսեր|խոտով]], [[հացազգի բույս]]երով, [[բանջարեղեններ]]ով, [[ծառի կեղև]]ով, և կարող է նշանակալի վնաս հասցնել; հատկապես սիրում է [[մաղադանոս]], [[կաղամբ]] և [[բողկ]] և այլն:
⚫
Նապաստակները ապրում են մենակ կամ զույգերով: Իտարբերություն [[Ճագար|ճագարների]], նապաստակները բույն չեն փորում, այլ փոքրիկ փոսերում բույն են սարքում:Նապաստակները ծնվելուց արդեն զարգացած են լինում, [[Բուրթ|բրթով]] և բաց [[Մարդու աչք|աչքերով]], և մայրը նրանց հետ է մնում ընդամենը 5-6 օր, իսկ հետո ընդամենը մի քանի անգամ իրենց մոտ է գնում; այդ պատճառով շատ նապաստակներ մահանում են թշնամիներից: Նապաստակների [[Տեսողություն|տեսողությունը]] թույլ է, [[Հոտառություն|հոտառությունը]]՝ լավ է, [[Լսողություն|լսողությունը]]՝ հրաշալի: Բազմաթիվ թշնամիների ([[Մարդ բանական|մարդ]], [[գիշատից կաթնասուններ]] և [[Գիշատիչ թռչուններ|թռչուններ]]) նկատմամբ անպաշպանությունը դարցնում է իրենց ուշադիր և աննկատ:

⚫
Սնվում է տարբեր խոտաբույսերով. [[Խոտաբույսեր|խոտով]], [[Հացազգի բույս|հացազգի բույսերով]], [[Բանջարեղեններ|բանջարեղեններով]], [[Ծառի կեղև|ծառի կեղևով]], և կարող է նշանակալի վնաս հասցնել; հատկապես սիրում է [[մաղադանոս]], [[կաղամբ]] և [[բողկ]] և այլն:


Գարնանը, զուգավորման շրջանից հետո, արուները պայքարում են էքերի համար. կանգնում են հետևի թաթերի վրա և մեկը միուսին հարվածում է առաչիններով: Ընդ որում նրանք կորցնում են իրենց ուշադրությունը, և այդ պահին նրանց կարող են տեսնել:
Գարնանը, զուգավորման շրջանից հետո, արուները պայքարում են էքերի համար. կանգնում են հետևի թաթերի վրա և մեկը միուսին հարվածում է առաչիններով: Ընդ որում նրանք կորցնում են իրենց ուշադրությունը, և այդ պահին նրանց կարող են տեսնել:


[[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]] տարածքում տարածված են [[Նապաստակ Ռուսակ|ռուսակը]] և [[Բելյակ|բելյակը]], [[նապաստակ մանչուռսկին]], [[նապաստակ՝ տոլայը]]:
[[Ռուսաստան]]ի տարածքում տարածված են [[Նապաստակ Ռուսակ|ռուսակը]] և [[բելյակ]]ը, [[նապաստակ մանչուռսկին]], [[նապաստակ՝ տոլայը]]:


== Տեսակներ ==
== Տեսակներ ==
Տող 62. Տող 61.
Նապաստակը երբեմն հայտնվում է ֆիլմերում (օրինակ՝ «[[Դե, սպասիր|Դե, սպասի՛ր]]» մուլտսերիալում): Նապաստակի հուշարձանները տեղադրել են [[Միխայլովսկոյե (արգելոց-թանգարան)|Միխայլովսկոյե]] գյուղում, քաղաք Ռամինսկում և [[Սանկտ-Պետերբուրգ]]ում ([[Զայաչի կղզի (Սանկտ Պետերբուրգ)|Նապաստակի կղզի]]):
Նապաստակը երբեմն հայտնվում է ֆիլմերում (օրինակ՝ «[[Դե, սպասիր|Դե, սպասի՛ր]]» մուլտսերիալում): Նապաստակի հուշարձանները տեղադրել են [[Միխայլովսկոյե (արգելոց-թանգարան)|Միխայլովսկոյե]] գյուղում, քաղաք Ռամինսկում և [[Սանկտ-Պետերբուրգ]]ում ([[Զայաչի կղզի (Սանկտ Պետերբուրգ)|Նապաստակի կղզի]]):


«Նապաստակներով» [[ժարգոն|ժարգոնային]] լեզվով անվանում են «անտոմս» կենդանի:
«Նապաստակներով» [[ժարգոն]]ային լեզվով անվանում են «անտոմս» կենդանի:


== Գրականություն ==
== Գրականություն ==

21:36, 7 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Նապաստակների ընտանիք

Նապաստակներ (լատ. Lepus), ճագարանմանների ընտանիքի տեսակ: Տարածված է ամենուր, բացի Ավստրալիայի և Անտարկտիդայի, ընդամենը 30 տեսակ: Տարբերվում են երկար ականջներով, կարճ բարձրացրած պոչով, չզարգացած վերջույթներով, երկար հետևի թաթերով, որը թույլ է տալիս շարժվել թրչկոտելով: Ռուսակի արագությունը կարող է հասնել 70 կմ/ժ:

Նապաստակները ապրում են մենակ կամ զույգերով: Իտարբերություն ճագարների, նապաստակները բույն չեն փորում, այլ փոքրիկ փոսերում բույն են սարքում:Նապաստակները ծնվելուց արդեն զարգացած են լինում, բրթով և բաց աչքերով, և մայրը նրանց հետ է մնում ընդամենը 5-6 օր, իսկ հետո ընդամենը մի քանի անգամ իրենց մոտ է գնում; այդ պատճառով շատ նապաստակներ մահանում են թշնամիներից: Նապաստակների տեսողությունը թույլ է, հոտառությունը՝ լավ է, լսողությունը՝ հրաշալի: Բազմաթիվ թշնամիների (մարդ, գիշատից կաթնասուններ և թռչուններ) նկատմամբ անպաշպանությունը դարցնում է իրենց ուշադիր և աննկատ:

Սնվում է տարբեր խոտաբույսերով. խոտով, հացազգի բույսերով, բանջարեղեններով, ծառի կեղևով, և կարող է նշանակալի վնաս հասցնել; հատկապես սիրում է մաղադանոս, կաղամբ և բողկ և այլն:

Գարնանը, զուգավորման շրջանից հետո, արուները պայքարում են էքերի համար. կանգնում են հետևի թաթերի վրա և մեկը միուսին հարվածում է առաչիններով: Ընդ որում նրանք կորցնում են իրենց ուշադրությունը, և այդ պահին նրանց կարող են տեսնել:

Ռուսաստանի տարածքում տարածված են ռուսակը և բելյակը, նապաստակ մանչուռսկին, նապաստակ՝ տոլայը:

Տեսակներ

Այդ տարատեսակի մեջ ներգրաված են հետևյալ տեսակները.

  • Տարատեսակ Macrotolagus
    • Անտիլոպյան նապաստակ (Lepus alleni)[1]
  • Տարատեսակ Poecilolagus
    • Ամերիկայի սպիտակամորթ նապաստակ (Lepus americanus)[1]
  • Տարատեսակ Lepus
    • Արկտիկայի սպիտակամորթ նապաստակ (Lepus arcticus)[2]
    • Ալյասկայի նապաստակ (Lepus othus)[2]
    • Սպիտակ նապաստակ (Lepus timidus)[1]
    • †Դոնի նապաստակ (Lepus tanaiticus Gureev, 1964)[3]
  • Տարատեսակ Proeulagus
    • Սևապոչ նապաստակ (Lepus californicus)[1]
    • Սպիտակակողմ նապաստակ (Lepus callotis)[1]
    • Կապսկի նապաստակ (Lepus capensis)[1]
    • Դեղնավուն նապաստակ (Lepus flavigularis)[1]
    • Սևագորշ նապաստակ (Lepus insularis)[1]
    • Թփուտային նապաստակ (Lepus saxatilis)
    • Նապաստակ-ավազամուկ (Lepus tibetanus)
    • Տոլայ նապաստակ (Lepus tolai)[1]
  • Տարատեսակ Eulagos
    • Ջրուռային նապաստակ (Lepus castroviejoi)[2]
    • Յունյայան նապաստակ (Lepus comus)[2]
    • Կորեական նապաստակ (Lepus coreanus)[2]
    • Կորսիկանի նապաստակ (Lepus corsicanus)[2]
    • Գորշ նապաստակ (Lepus europaeus)[1]
    • Իբերիայի նապաստակ (Lepus granatensis)[2]
    • Մանչժուրիան նապաստակ (Lepus mandschuricus)[1]
    • Գանգուր նապաստակ (Lepus oiostolus)[1]
    • Lepus starcki
    • Սպիտակապոչ նապաստակ (Lepus townsendii)[4]
  • Տարատեսակ Sabanalagus
    • Եթովպիական նապաստակ (Lepus fagani)[2]
    • Տարատեսակ Indolagus
    • Հայնայան նապաստակ (Lepus hainanus)[2]
    • Մուգ վզով նապաստակ (Lepus nigricollis)[1]
    • Բիռմական նապաստակ (Lepus peguensis)[1]
  • Տարատեսակ Sinolagus
    • Չինական նապաստակ (Lepus sinensis)[1]
  • Տարատեսակ Tarimolagus
    • Յարկենդիան նապաստակ (Lepus yarkandensis)[1]
    • Անորոշ տարատեսակ
    • Ճապոնական նապաստակ (Lepus brachyurus)[1]
    • Աբիսական նապաստակ (Lepus habessinicus)[1]

Նապաստակը մշակույթի մեջ

Նապաստակի կերպարը ունի մի քանի նշանակություն: Մի կողմից, նա կապված է մահվան հետ. հեքիաթներում պահպանում է Կոշչեյի մահը, նախանշանները խորհուրդ են տալիս խուսափել նրանց հետ հանդիպումից (օրինակ՝ «Եվգենի Օնեգին» չափածո վիպակում և Ա. Ս. Պուշկինի նապաստակ հետ հանդիպման մասին լեգենդը): Մյուս կողմից, նապաստակը հանդիպում է հարսանեկան երգերի մեջ պտղաբերության և ամուսնական սիրո փոխաբերական իմաստով: Որոշ հեքիաթներում նապաստակը ներկայանում է, որպես վախի և թուլության օրինակ: Նապաստակի թշնամին հանդես է գալիս գայլը, հազվադեպ՝ աղվեսը: Սակայն նապաստակը չի համարվում անվնաս կենդանի: Հետևի ուժեղ թաթերը և երկար ճանկերը թույլ են տալիս հասցնել երկար և խորը պատռված վերքեր:

Նապաստակը երբեմն հայտնվում է ֆիլմերում (օրինակ՝ «Դե, սպասի՛ր» մուլտսերիալում): Նապաստակի հուշարձանները տեղադրել են Միխայլովսկոյե գյուղում, քաղաք Ռամինսկում և Սանկտ-Պետերբուրգում (Նապաստակի կղզի):

«Նապաստակներով» ժարգոնային լեզվով անվանում են «անտոմս» կենդանի:

Գրականություն

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նապաստակներ» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նապաստակներ» հոդվածին։
  • «Зайцы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 Կաղապար:Книга:Пятиязычный словарь названий животных. Млекопитающие
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Կաղապար:Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2
  3. ↑ Улитко А. И. Таксономическое разнообразие крупных млекопитающих позднего неоплейстоцена в бассейне реки Чусовая (Средний Урал) // Биодиверситиология: Современные проблемы изучения и сохранения биологического разнообразия: Сборник научных статей IV Международной научно-практической конференции / Под ред. к.б.н. А. В. Димитриева, Е. А. Синичкина. — Чебоксары: типография «Новое время», 2012.
  4. ↑ Гуреев А. А. 1964. Зайцеобразные (Lagomorpha) // Фауна СССР. Млекопитающие. Т. 3, Вып. 10. C. 190.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նապաստակներ&oldid=7120412» էջից