«Վարդաս Սկլերոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ}}
'''Վարդաս Սկլերոս''' (նաև՝ '''Վարդ Սկլերոս''', '''Վարդ Սիկլառոս''', '''Վարդ Սեկլառոս''', {{lang-grc|Βάρδας Σκληρός}}, {{ԱԾ}}), [[Բյուզանդական կայսրություն|բյուզանդական]] հայազգի զորավար, մագիստրոս, [[Սկլերոսներ]]ի ազնվական տոհմից։
'''Վարդաս Սկլերոս''' (նաև՝ '''Վարդ Սկլերոս''', '''Վարդ Սիկլառոս''', '''Վարդ Սեկլառոս''', {{lang-grc|Βάρδας Σκληρός}}, {{ԱԾ}}), [[Բյուզանդական կայսրություն|բյուզանդական]] հայազգի զորավար, մագիստրոս, [[Սկլերոսներ]]ի ազնվական տոհմից։


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
Ազգակցական կապեր է ունեցել [[Կուրկուասներ]]ի և [[Փոկասներ]]ի ընտանիքների հետ։ Վարդաս Սկլերոսի քույր [[Մարիամ Սկլերոս|Մարիամը]] [[Հովհաննես Ա Չմշկիկ]]ի կինն էր։ Ուներ մագիստրոսի պատվաստիճան։
Ազգակցական կապեր է ունեցել [[Կուրկուասներ]]ի և [[Փոկասներ]]ի ընտանիքների հետ։ Վարդաս Սկլերոսի քույր [[Մարիամ Սկլերոս|Մարիամը]] [[Հովհաննես Ա Չմշկիկ]]ի կինն էր։ Ուներ մագիստրոսի պատվաստիճան։


== Ապստամբությունը ==
== Ապստամբությունը ==
[[970]] թվականին համոզել է [[Հովհաննես Ա Չմշկիկ]]ի դեմ ապստամբած [[Վարդաս Փոկաս]]ին վերջ տալ արյունահեղությանը։
[[970]] թվականին համոզել է [[Հովհաննես Ա Չմշկիկ]]ի դեմ ապստամբած [[Վարդաս Փոկաս]]ին վերջ տալ արյունահեղությանը։


[[Բարսեղ Բ]]-ի թագավորության սկզբին եղել է Արևելքի ստրատելատ։ Այնուհետև զրկվել է այդ պաշտոնից և նշանակվել Միջագետքի զորքերի հրամանատար։
[[Բարսեղ Բ]]-ի թագավորության սկզբին եղել է Արևելքի ստրատելատ։ Այնուհետև զրկվել է այդ պաշտոնից և նշանակվել Միջագետքի զորքերի հրամանատար։


[[976]]-[[979]] թվականներին ապստամբել է [[Բարսեղ Բ]]-ի դեմ։ Նրա ապստամբությունը տեղի է ունեցել [[Բյուզանդիա]]յի կողմից հայկական [[Կարին]]ի և [[Տարոն]]ի գրավումից և այնտեղ հայկական իշխանությունների վերացումից ոչ շատ անց։ Սկլերոսը ապստամբություն է բարձրացնում [[976]] թվականին, հագնում կայսերական նշաններ և իրեն շատ սիրող զորքի կողմից հռչակվում է կայսր։ Բյուզանդական պատմիչ [[Հովհաննես Սկիլիցես]]ի տվյալներով նրան ամենից առաջ «կայսր» փառաբանեցին բյուզանդական զորքում ծառայող [[հայեր]]ը, այդ թվում և [[Տարոնի իշխանություն|Տարոնի իշխանության]] վերջին գահակալ [[Աշոտ Գ Տարոնացի|Աշոտի]] որդիները, ովքեր դրանից ուղիղ տասը տարի առաջ զրկվել էին իրենց տիրույթներից։ Վարդաս Սկլերոս գրավում է [[Խարբերդ]]ը, [[Միջագետք]]ի և [[Չորրորդ Հայք]]ի զգալի մասը, [[Սանասուն|Սասունի բերդը]], [[Անգեղտուն]]ը, [[Անձիտ]]ը, Տարոնի որոշ շրջաններ։ Ապա, դաշինք կնքում [[Ամիդ]] և [[Նփրկերտ|Մարտիրոպոլիս]] քաղաքների ամիրաների հետ և շարժվում դեպի [[Կոստանդնուպոլիս]]։ Նրան են միանում՝ Բյուզանդիայում ծառայող հայկական հեծելազորը և հայ իշխանները, որոնք ձգտում էին Վարդաս Սկլերոսի ապստամբությունն օգտագործել՝ կանխելու Բյուզանդիայի առաջխաղացումը դեպի Հայաստան և նրա կողմից նվաճված շրջանները ազատագրելու համար։ Սկլերոսի կողմն է անցնում Բյուզանդիայի բանակում ծառայող հայազգի զորավար [[Սահակ-Վահրամ]]ը։ Ապստամբները հասնում են հայերով բնակեցված [[Լիկանդոս]] գավառը, որտեղ նրանց է միանում [[Անտիոք]]ի դուքս [[Միքայել Վուրցես]]ը՝ հայերից բաղկացած իր զորքով։ Սկլերոսի կողմն է անցնում նույնիսկ կայսերական նավատորմիղը, որը գլխավորում էին հայազգի [[Միքայել Քուրդիկ]]ը և [[Ռոմանոս Տարոնացի]]ն։
[[976]]-[[979]] թվականներին ապստամբել է [[Բարսեղ Բ]]-ի դեմ։ Նրա ապստամբությունը տեղի է ունեցել [[Բյուզանդիա]]յի կողմից հայկական [[Կարին]]ի և [[Տարոն]]ի գրավումից և այնտեղ հայկական իշխանությունների վերացումից ոչ շատ անց։ Սկլերոսը ապստամբություն է բարձրացնում [[976]] թվականին, հագնում կայսերական նշաններ և իրեն շատ սիրող զորքի կողմից հռչակվում է կայսր։ Բյուզանդական պատմիչ [[Հովհաննես Սկիլիցես]]ի տվյալներով նրան ամենից առաջ «կայսր» փառաբանեցին բյուզանդական զորքում ծառայող [[հայեր]]ը, այդ թվում և [[Տարոնի իշխանություն|Տարոնի իշխանության]] վերջին գահակալ [[Աշոտ Գ Տարոնացի|Աշոտի]] որդիները, ովքեր դրանից ուղիղ տասը տարի առաջ զրկվել էին իրենց տիրույթներից։ Վարդաս Սկլերոս գրավում է [[Խարբերդ]]ը, [[Միջագետք]]ի և [[Չորրորդ Հայք]]ի զգալի մասը, [[Սանասուն|Սասունի բերդը]], [[Անգեղտուն]]ը, [[Անձիտ]]ը, Տարոնի որոշ շրջաններ։ Ապա, դաշինք կնքում [[Ամիդ]] և [[Նփրկերտ|Մարտիրոպոլիս]] քաղաքների ամիրաների հետ և շարժվում դեպի [[Կոստանդնուպոլիս]]։ Նրան են միանում՝ Բյուզանդիայում ծառայող հայկական հեծելազորը և հայ իշխանները, որոնք ձգտում էին Վարդաս Սկլերոսի ապստամբությունն օգտագործել՝ կանխելու Բյուզանդիայի առաջխաղացումը դեպի Հայաստան և նրա կողմից նվաճված շրջանները ազատագրելու համար։ Սկլերոսի կողմն է անցնում Բյուզանդիայի բանակում ծառայող հայազգի զորավար [[Սահակ-Վահրամ]]ը։ Ապստամբները հասնում են հայերով բնակեցված [[Լիկանդոս]] գավառը, որտեղ նրանց է միանում [[Անտիոք]]ի դուքս [[Միքայել Վուրցես]]ը՝ հայերից բաղկացած իր զորքով։ Սկլերոսի կողմն է անցնում նույնիսկ կայսերական նավատորմիղը, որը գլխավորում էին հայազգի [[Միքայել Քուրդիկ]]ը և [[Ռոմանոս Տարոնացի]]ն։
Տող 15. Տող 15.
Ապստամբությանը դիմագրավելու համար աքսորից ետ է կանչվում մեկ այլ հայազգի զորավար՝ [[Վարդաս Փոկաս]]ը։ Վճռական ճակատամարտը տեղի է ունենում [[979]] թվականին։ Վարդաս Փոկասը, [[Տայքի կյուրոպաղատություն|Տայքի կյուրոպաղատ]] [[Դավիթ Կյուրոպաղատ|Դավիթից]] զինական օգնություն ստանալով, [[Ալիս (գետ)|Հալիս գետի]] մոտ, [[Պանկալիա]] կոչվող վայրում, պարտության է մատնում Վարդաս Սկլերոսին։ Սկլերոսը պարտություն է կրում և վիրավոր փախչում է Մարտիրոպոլիս, այնտեղից էլ [[Բաղդադ]]՝ արաբական խալիֆայի մոտ։
Ապստամբությանը դիմագրավելու համար աքսորից ետ է կանչվում մեկ այլ հայազգի զորավար՝ [[Վարդաս Փոկաս]]ը։ Վճռական ճակատամարտը տեղի է ունենում [[979]] թվականին։ Վարդաս Փոկասը, [[Տայքի կյուրոպաղատություն|Տայքի կյուրոպաղատ]] [[Դավիթ Կյուրոպաղատ|Դավիթից]] զինական օգնություն ստանալով, [[Ալիս (գետ)|Հալիս գետի]] մոտ, [[Պանկալիա]] կոչվող վայրում, պարտության է մատնում Վարդաս Սկլերոսին։ Սկլերոսը պարտություն է կրում և վիրավոր փախչում է Մարտիրոպոլիս, այնտեղից էլ [[Բաղդադ]]՝ արաբական խալիֆայի մոտ։


[[987]] թվականին Վարդաս Փոկասի հրավերով, որն իր հերթին ապստամբել էր կայսրի դեմ, վերադառնում է Բյուզանդիա։ Վարդաս Փոկասը իրեն կայսր է հռչակում։ Սկլերոսը արտաքուստ ճանաչում է Փոկասի գերիշխանությունը, սակայն փորձում է շահ ստանալ ստեղծված իրավիճակից, ինչի հետևանքով բանտարկվում է։ [[988]] թվական Բարսեղ Բ-ն պարտության է մատնում Փոկասին, որից հետո ապստամբությունը գլխավորում է Սկլերոսը, բայց ընդառաջելով կայսեր առաջարկությանը՝ դադարեցնում է այն։ Սկլերոսը, թեև կայսրից ներում է ստանում, սակայն կայսեր գործակալները Կոստանդնուպոլսի ճանապարհին կուրացնում են նրան։ Ապա ուղարկվում է աքսոր [[Ադրիանապոլիս]]։
[[987]] թվականին Վարդաս Փոկասի հրավերով, որն իր հերթին ապստամբել էր կայսրի դեմ, վերադառնում է Բյուզանդիա։ Վարդաս Փոկասը իրեն կայսր է հռչակում։ Սկլերոսը արտաքուստ ճանաչում է Փոկասի գերիշխանությունը, սակայն փորձում է շահ ստանալ ստեղծված իրավիճակից, ինչի հետևանքով բանտարկվում է։ [[988]] թվական Բարսեղ Բ-ն պարտության է մատնում Փոկասին, որից հետո ապստամբությունը գլխավորում է Սկլերոսը, բայց ընդառաջելով կայսեր առաջարկությանը՝ դադարեցնում է այն։ Սկլերոսը, թեև կայսրից ներում է ստանում, սակայն կայսեր գործակալները Կոստանդնուպոլսի ճանապարհին կուրացնում են նրան։ Ապա ուղարկվում է աքսոր [[Ադրիանապոլիս]]։


Վարդաս ՍԿլերոսը մահացել է [[991]] թվականի [[ապրիլի 2]]-ին։
Վարդաս ՍԿլերոսը մահացել է [[991]] թվականի [[ապրիլի 2]]-ին։
Տող 24. Տող 24.
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=11|էջ=326}}
{{ՀՍՀ|հատոր=11|էջ=326}}

[[Կատեգորիա:Բյուզանդական կայսրություն]]
[[Կատեգորիա:Բյուզանդական կայսրություն]]
[[Կատեգորիա:Հայ զորավարներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ զորավարներ]]

10:14, 6 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Վարդաս Սկլերոս
 
Մասնագիտություն՝ ռազմական գործիչ
Ծննդյան օր 10-րդ դար
Վախճանի օր ապրիլի 2, 991(0991-04-02)
Վախճանի վայր Դիդիմոտիկա, Թրակիա, Բյուզանդական կայսրություն
Դինաստիա Սկլերոսներ
Քաղաքացիություն  Բյուզանդական կայսրություն
Հայր Պանթերիոս Սկլերոս

Վարդաս Սկլերոս (նաև՝ Վարդ Սկլերոս, Վարդ Սիկլառոս, Վարդ Սեկլառոս, հին հունարեն՝ Βάρδας Σκληρός, 10-րդ դար - ապրիլի 2, 991(0991-04-02), Դիդիմոտիկա, Թրակիա, Բյուզանդական կայսրություն), բյուզանդական հայազգի զորավար, մագիստրոս, Սկլերոսների ազնվական տոհմից։

Կենսագրություն

Ազգակցական կապեր է ունեցել Կուրկուասների և Փոկասների ընտանիքների հետ։ Վարդաս Սկլերոսի քույր Մարիամը Հովհաննես Ա Չմշկիկի կինն էր։ Ուներ մագիստրոսի պատվաստիճան։

Ապստամբությունը

970 թվականին համոզել է Հովհաննես Ա Չմշկիկի դեմ ապստամբած Վարդաս Փոկասին վերջ տալ արյունահեղությանը։

Բարսեղ Բ-ի թագավորության սկզբին եղել է Արևելքի ստրատելատ։ Այնուհետև զրկվել է այդ պաշտոնից և նշանակվել Միջագետքի զորքերի հրամանատար։

976-979 թվականներին ապստամբել է Բարսեղ Բ-ի դեմ։ Նրա ապստամբությունը տեղի է ունեցել Բյուզանդիայի կողմից հայկական Կարինի և Տարոնի գրավումից և այնտեղ հայկական իշխանությունների վերացումից ոչ շատ անց։ Սկլերոսը ապստամբություն է բարձրացնում 976 թվականին, հագնում կայսերական նշաններ և իրեն շատ սիրող զորքի կողմից հռչակվում է կայսր։ Բյուզանդական պատմիչ Հովհաննես Սկիլիցեսի տվյալներով նրան ամենից առաջ «կայսր» փառաբանեցին բյուզանդական զորքում ծառայող հայերը, այդ թվում և Տարոնի իշխանության վերջին գահակալ Աշոտի որդիները, ովքեր դրանից ուղիղ տասը տարի առաջ զրկվել էին իրենց տիրույթներից։ Վարդաս Սկլերոս գրավում է Խարբերդը, Միջագետքի և Չորրորդ Հայքի զգալի մասը, Սասունի բերդը, Անգեղտունը, Անձիտը, Տարոնի որոշ շրջաններ։ Ապա, դաշինք կնքում Ամիդ և Մարտիրոպոլիս քաղաքների ամիրաների հետ և շարժվում դեպի Կոստանդնուպոլիս։ Նրան են միանում՝ Բյուզանդիայում ծառայող հայկական հեծելազորը և հայ իշխանները, որոնք ձգտում էին Վարդաս Սկլերոսի ապստամբությունն օգտագործել՝ կանխելու Բյուզանդիայի առաջխաղացումը դեպի Հայաստան և նրա կողմից նվաճված շրջանները ազատագրելու համար։ Սկլերոսի կողմն է անցնում Բյուզանդիայի բանակում ծառայող հայազգի զորավար Սահակ-Վահրամը։ Ապստամբները հասնում են հայերով բնակեցված Լիկանդոս գավառը, որտեղ նրանց է միանում Անտիոքի դուքս Միքայել Վուրցեսը՝ հայերից բաղկացած իր զորքով։ Սկլերոսի կողմն է անցնում նույնիսկ կայսերական նավատորմիղը, որը գլխավորում էին հայազգի Միքայել Քուրդիկը և Ռոմանոս Տարոնացին։

Ճակատամարտ Վարդաս Սկլերոսի և Վարդաս Փոկասի բանակների միջև (պատկեր բյուզանդական ձեռագրից)

Ապստամբությանը դիմագրավելու համար աքսորից ետ է կանչվում մեկ այլ հայազգի զորավար՝ Վարդաս Փոկասը։ Վճռական ճակատամարտը տեղի է ունենում 979 թվականին։ Վարդաս Փոկասը, Տայքի կյուրոպաղատ Դավիթից զինական օգնություն ստանալով, Հալիս գետի մոտ, Պանկալիա կոչվող վայրում, պարտության է մատնում Վարդաս Սկլերոսին։ Սկլերոսը պարտություն է կրում և վիրավոր փախչում է Մարտիրոպոլիս, այնտեղից էլ Բաղդադ՝ արաբական խալիֆայի մոտ։

987 թվականին Վարդաս Փոկասի հրավերով, որն իր հերթին ապստամբել էր կայսրի դեմ, վերադառնում է Բյուզանդիա։ Վարդաս Փոկասը իրեն կայսր է հռչակում։ Սկլերոսը արտաքուստ ճանաչում է Փոկասի գերիշխանությունը, սակայն փորձում է շահ ստանալ ստեղծված իրավիճակից, ինչի հետևանքով բանտարկվում է։ 988 թվական Բարսեղ Բ-ն պարտության է մատնում Փոկասին, որից հետո ապստամբությունը գլխավորում է Սկլերոսը, բայց ընդառաջելով կայսեր առաջարկությանը՝ դադարեցնում է այն։ Սկլերոսը, թեև կայսրից ներում է ստանում, սակայն կայսեր գործակալները Կոստանդնուպոլսի ճանապարհին կուրացնում են նրան։ Ապա ուղարկվում է աքսոր Ադրիանապոլիս։

Վարդաս ՍԿլերոսը մահացել է 991 թվականի ապրիլի 2-ին։

Աղբյուրներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 326