«Մասնակից:Ռաննա/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 41. Տող 41.
* Боголюбов А. Н. Математики. Механики. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1983. — 639 с.
* Боголюбов А. Н. Математики. Механики. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1983. — 639 с.
* Культура Византии. Вторая половина VII — XII в. / Под ред.
* Культура Византии. Вторая половина VII — XII в. / Под ред. [[З.В. Удальцовой]], [[Г. Г. Литаврина]]. — М.: Наука, 1989. — 680 с. — ISBN 5-02-008955-9.
* В. Удальцовой, Г. Г. Литаврина. — М.: Наука, 1989. — 680 с. — ISBN 5-02-008955-9.
* Лев Математик и Философ. Сочинения / Перевод с греч., коммент., вступительная статья Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: Алетейя, 2017. — 158 с. — (Новая Византийская библиотека). — ISBN 978-5-906910-09-7.
* Лев Математик и Философ. Сочинения / Перевод с греч., коммент., вступительная статья Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: Алетейя, 2017. — 158 с. — (Новая Византийская библиотека). — ISBN 978-5-906910-09-7.
* Поль Лемерль. Лев Философ (или Математик) и его время // Первый византийский гуманизм. Замечания и заметки об образовании и культуре в Византии от начала X века = Notes et remarques sur enseignement et culture a Byzance des origines au Xе siecle / Вступ. ст. и пер. с франц. Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: «Свое издательство», 2012. — С. 215—258. — 490 с. — ISBN 9785-4386-5145-1.
* Поль Лемерль. Лев Философ (или Математик) и его время // Первый византийский гуманизм. Замечания и заметки об образовании и культуре в Византии от начала X века = Notes et remarques sur enseignement et culture a Byzance des origines au Xе siecle / Вступ. ст. и пер. с франц. Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: «Свое издательство», 2012. — С. 215—258. — 490 с. — ISBN 9785-4386-5145-1.
* Удальцова З. В. Византийская культура. — М.: Наука, 1988. — 288 с. — (Из истории мировой культуры). — ISBN 5-02-008917-6.
* [[Удальцова З. В.]] Византийская культура. — М.: Наука, 1988. — 288 с. — (Из истории мировой культуры). — ISBN 5-02-008917-6.
* Pingree D. Leo the Mathematician // Dictionary of Scientific Biography.
* Pingree D. Leo the Mathematician // Dictionary of Scientific Biography.

18:58, 19 Հունիսի 2020-ի տարբերակ

Լեո Մաթեմատիկոս (կամ Լեո Փիլիսոփա [1]) (մոտավորապես 790-870 թվականներ) - բյուզանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ: Սալոնիկի արքեպիսկոպոսը 840-843 թվականներին, Կոստանդնուպոլիսի Մագնավրա ավագ դպրոցի հիմնադիրը [2]:

Կենսագրություն

Լեո Մաթեմատիկոսը ծնվել է Կոստանդնուպոլիսում (այնտեղ էլ մահացել է): Նրա հայկական ծագումը հիշատակվում է մի շարք աղբյուրներում [3][4] [5][6], հիմնված է նրա կենսագրությունից ստացված հաղորդագրության վրա, որտեղ նա հիշատակվում է որպես Հովհաննես VII Պոլսո պատրիարքի ազգական [7]: Նախնական կրթություն է ստացել Կոստանդնուպոլիսում, ուսումը շարունակել է Անդրոս կղզում, որտեղ սովորել է թվաբանություն, փիլիսոփայություն, աստվածաբանություն, հռետորություն [8]: Նա աշխատել է բազմաթիվ գրադարանների ձեռագրերով, հավաքել մեծ գրադարան, որում ներկայացված էին Արքիմեդի, Էվկլիդեսի, Պտղոմեոսի գործերը:

Իր ժամանակի համար Լեո Մաթեմատիկոսը բացառապես կրթված անձնավորություն է եղել: Նա տիրապետել է մաթեմատիկա, ֆիզիկա, մեխանիկա, փիլիսոփայություն առարկաներին, հետաքրքրված է եղել բժշկությամբ և աստղագիտությամբ, ուսումնասիրել է հին հեղինակների գործերը [1]:

820 թվականից ի վեր նա դասավանդել է Էվկլիդեսյան երկրաչափություն` Քառասուն Սեբաստացի նահատակների եկեղեցում գտնվող դպրոցում [2]: 840 թվականին եպիսկոպոսի աստիճանի կարգադրվելով՝ Լեո Մաթեմատիկոսը երեք տարի զբաղեցրել է Սալոնիկյան արքեպիսկոպոսի աթոռը: 843 թվականին, երբ կայսրությունում վերականգնվել է պատկերամարտություն, նրան հանեցին արքեպիսկոպոսական աթոռից պատկերապատման կողմնորոշման համար, որից հետո նա վերադարձել է մայրաքաղաք և շարունակել զբաղվել ուսուցչական և գիտական ​​գործունեությամբ (հետագայում լքել է պատկերապատման տեսակետները և հաշտվել Ուղղափառ եկեղեցու հետ):

Գիտական ​​գործունեություն

Մաթեմատիկայում Լեոն պարբերաբար օգտագործել է տառերը, որպես թվաբանական խորհրդանիշեր, կանխատեսելով հանրահաշվի ձևավորումը։ Նա մեծապես պարզեցրել է Դիոֆանտի բարդ սիմվոլիզմը և մեծ քայլեր կատարել մաթեմատիկայի հանրահաշվական ուղղության զարգացման գործում [2]: Լեո Մաթեմատիկոսը մեխանիկայի ոլորտում ևս բանիմաց է եղել: Բյուզանդական կայսրության ընդունելության մեծ դահլիճը զարդարված է եղել Լեո Մաթեմատիկոսի կողմից հորինված ավտոմատ մեխանիզմներով` մռնչացող առյուծների արձաններով, երգող ու ճախրող թռչուններով և ջրով շարժվող այլ մեխանիկական մոդելներով (այս հրաշալի մեխանիզմները նպատակ ունեին զարմացնել օտարերկրյա դեսպաններին, հաստատելով Բյուզանդական կայսրության պետության հզորությունը): 

Հայտնաբերել է թեթև և ձայնային ազդանշանային համակարգ, որի միջոցով հաղորդագրություններ են փոխանցվել հարևան երկրներում (մասնավորապես ՝ Արաբական խալիֆայություն) տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ [1]: Ինչպես գրում է Կոստանդին VII Բագրյանարոդնի հին «Բյուզանդական դատարանի արարողությունների մասին» գրքում, Լեո Մատեմատիկի լուսային հեռագիրը, որը ազդանշանային աշտարակների համակարգ էր, թույլց էր տալիս հաղորդագրություն փոխանցել Խալիֆաթի սահմանից դեպի Կոստանդնուպոլիս (ինչը շատ կարևոր էր արաբական կողմից կայսրության վրա մշտական ​​արշավանքների պայմաններում ) [ 10]:

Մագնավրայի ավագ դպրոցի հիմնումը

Լեո Մաթեմատիկոսը մեծ դեր է ունեցել Բյուզանդիայում բարձրագույն կրթության վերածննդի գործում : Դրանում նրան օգնել է կայսր Միխայիլ III- ի[842-867] հորեղբայր Վարդան:Միխայիլ III-ը ղեկավարել է Բյուզանդական կառավարությունը 855թվականից մինչև 866 թվականը (862-ին նա ստացավ կայսրից հետո երկրորդ կարևորագույն տիտղոսը -ցեզարի կոչումը): Վարդան հիմնադրեց (855-ին կամ 856-ին) աշխարհիկ Մագնավրայի բարձրագույն դպրոցը (անունը ստացավ Մագնավրա պալատում գտնվելու վայրով), որի ռեկտորը [2] և նշանակեց Լեո Մատեմատիկը [11]:Վերջինս դպրոցը ղեկավարում է մինչև իր կյանքի վերջը, վերապատրաստում է պաշտոնյաների, դիվանագետների, ռազմական ղեկավարների: Դասավանդում է քերականություն, հռետորաբանություն և փիլիսոփայություն, ինչպես նաև բնական գիտություններ `թվաբանություն, երկրաչափություն, երաժշտություն և աստղագիտություն [1]: 

Լեո Մաթեմատիկոսը չի խուսափել մոլեռանդ վանականների հարձակումներից, ովքեր նրան մեղադրում էին գաղտնի հեթանոսության և կախարդության մեջ: Նրան փրկեց միայն կայսերական դատարանի հովանավորչությունը [12]:
Լեո մաթեմատիկի  աշակերտներից  է եղելՓոթիոսը, ապագա փառավոր Պոլսո պատրիարքը և սլավոնների լուսավորիչ՝Սուրբ Կիրիլը (Կոստանդին):
Պատմությունը հավաստում է, որ երբ նրա ուսանողներից մեկը [13] գերեվարվել է բյուզանդա-արաբական պատերազմների ժամանակ, Խալիֆ ալ-Մամունն այնքան է տպավորվել նրա մաթեմատիկական գիտելիքներով, որ հրավիրել է Լեոյին գալ Բաղդադ [14]: Լեոն խալիֆայից մի նամակ է վերցրել և այն ցույց տվել Բյուզանդական կայսր Թեոֆիլոսին, որը զարմացած Լեոյի միջազգային հեղինակությամբ, նրան դպրոցով ապահովել է կա՛մ Մագնավրայում, կա՛մ քառասուն նահատակների եկեղեցում [15]:

Արտաքին հղումներ

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 Удальцова, 1988, էջ 103
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Боголюбов, 1983, էջ 274
  3. ↑ Շտոկալո Ի. Զ. Հայրենականմաթեմատիկայի պատմությունը. Հատոր 1. Հին ժամանակներից մինչև XVIII դարի վերջ, Կիև: Նաուկովա Դումկա, 1966, էջ 447
  4. ↑ Փիլիսոփայական հանրագիտարան [խմբագիր՝ Ֆ. Վ. Կոնստանտինովա], Լեո Մաթեմատիկոս, հատոր 3, Մոսկվա, 1964, էջեր 156—157
  5. ↑ Trkulja J., Lees C. Armenians in Constantinople, in: Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη, 2008
  6. ↑ H. C. Evans, W. D. Wixom, The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era, A.D. 843—1261. Metropolitan Museum of Art, New York, 574 pp, 1997, стр. 351
  7. ↑ Adontz N. Role of the Armenians in Byzantine Science // Armenian Review. — 1950. — Т. 3. — С. 55—73.
  8. ↑ Browning R. Byzantine Scholarship // Past and Present, 1964, 28. — P. 7—8. 
9.Культура Византии, 1989, с. 300.
10.Культура Византии, 1989, с. 317.
11.Культура Византии, 1989, с. 394.
12.Удальцова, 1988, с. 104.
13.Согласно Псевдо-Симеону, этот ученик был Бойдицес, который предал Аморий халифу.
14.Согласно Иосифу Генезию и Феофану Континуату между 829 и 833 годами; Симеон Логофет делает халифом аль-Мутасима и ставит приглашение после исламского завоевания Армория осенью 838 года, ср. Treadgold, Warren T. Хронологическая точность Хроники Симеона Логотета за годы 813-845 (рус.) // :.
15.Симеон говорит, что Магнавра, Континуатус, сорок мучеников (Treadgold, «Хронологическая точность», 186).

Գրականություն

  • Боголюбов А. Н. Математики. Механики. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1983. — 639 с.
  • Культура Византии. Вторая половина VII — XII в. / Под ред. З.В. Удальцовой, Г. Г. Литаврина. — М.: Наука, 1989. — 680 с. — ISBN 5-02-008955-9.
  • Лев Математик и Философ. Сочинения / Перевод с греч., коммент., вступительная статья Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: Алетейя, 2017. — 158 с. — (Новая Византийская библиотека). — ISBN 978-5-906910-09-7.
  • Поль Лемерль. Лев Философ (или Математик) и его время // Первый византийский гуманизм. Замечания и заметки об образовании и культуре в Византии от начала X века = Notes et remarques sur enseignement et culture a Byzance des origines au Xе siecle / Вступ. ст. и пер. с франц. Т. А. Сениной (монахини Кассии). — СПб.: «Свое издательство», 2012. — С. 215—258. — 490 с. — ISBN 9785-4386-5145-1.
  • Удальцова З. В. Византийская культура. — М.: Наука, 1988. — 288 с. — (Из истории мировой культуры). — ISBN 5-02-008917-6.
  • Pingree D. Leo the Mathematician // Dictionary of Scientific Biography.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Ռաննա/Ավազարկղ&oldid=7017054» էջից