«Գրանիկոսի ճակատամարտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 19. | Տող 19. | ||
'''Գրանիկոս գետի ճակատամարտը''' տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 334 թ. մայիսին, [[Փոքր Ասիա]]յի [[Գրանիկոս]] գետի ափին, (այժմ՝ ք. [[Բիգա]], [[Թուրքիա]]), ոչ հեռու առասպելական [[Տրոյա]]յի փլատակներից։ Այն ճանաչված է որպես [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] Արևելյան արշավում տարած առաջին հաղթանակը։ |
'''Գրանիկոս գետի ճակատամարտը''' տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 334 թ. մայիսին, [[Փոքր Ասիա]]յի [[Գրանիկոս]] գետի ափին, (այժմ՝ ք. [[Բիգա]], [[Թուրքիա]]), ոչ հեռու առասպելական [[Տրոյա]]յի փլատակներից։ Այն ճանաչված է որպես [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] Արևելյան արշավում տարած առաջին հաղթանակը։ |
||
Պարսկական բանակը կառավարում էր տեղական կուսակալների խորհուրդը, որը գլխավորում էր ծագումով հույն զորավար [[Մեմնոն |
Պարսկական բանակը կառավարում էր տեղական կուսակալների խորհուրդը, որը գլխավորում էր ծագումով հույն զորավար [[Մեմնոն Հռոդոսցի|Մեմնոնը]]։ Պարսիկ հրամանատարները չէին ընկալում Ալեքսանդրին որպես արժանավոր հակառակորդի, ձգտում էին մոտեցնել նրա հետ բախման օրը և, այդպիսով, շուտափույթ ձեռք բերել հաղթողների համբավը։ Զգուշավոր Մեմնոնը չէր կիսում նրանց լավատեսությունը, բայց ստիպված եղավ ենթարկվել խորհրդի որոշմանը։ |
||
Պարսիկ զորքերը դիրքավորվեցին Գրանիկոս գետի ուղղաբերձ ափին, Ալեքսանդրի զորքը՝ գետի մյուս, ցածր ափին։ Ալեքսանդրի տարեց ու փորձառու զորավար [[Պարմենիոն]]ը, գիտակցելով խնդիրները, կապված գետի հոսանքի ուժգնության և կավոտ ափի դժվար անցանելիության հետ, փորձեց համոզել երիտասարդ թագավորին հետաձգել գրոհը և պատշաճ ձևով պատրաստվել ճակատամարտին։ Ալեքսանդրը պատասխանեց, որ «Հելլեսպոնտոս կտրած բանակը չպե՛տք է վախենա գետանցումից»։ Պարսիկների բարձունքի վրա անշարժ տեղակայված զորքը պատրաստվում էր վերևից զարկել մակեդոնացիներին՝ նրանց գետանցման ավարտի պահին։ Այդ նպատակով պարսիկները գետի ափին տեղադրեցին իրենց ընտրյալ հեծելազորին, շարելով հունական հետևակը երկրորդ գծում։ Ինչպես ցույց տվեցին հետագա իրադարձությունները, այդպիսի դիրքավորումը պարսիկների լուրջ սխալն էր. ուղղաբերձ ափի եզրին բաշխված հեծելազորը ի սկզբանե զրկված եղավ գրոհելու հնարավորությունից, իսկ նրա թիկունքում տեղադրված մարտունակ հունական ջոկատները փաստորեն սեղմվեցին ծուղակում։ Պարսիկների կողմից տրամադրած այդպիսի բարենպաստ հնարավորությունը չվրիպեց Ալեքսանդրի ուշադրությունից։ |
Պարսիկ զորքերը դիրքավորվեցին Գրանիկոս գետի ուղղաբերձ ափին, Ալեքսանդրի զորքը՝ գետի մյուս, ցածր ափին։ Ալեքսանդրի տարեց ու փորձառու զորավար [[Պարմենիոն]]ը, գիտակցելով խնդիրները, կապված գետի հոսանքի ուժգնության և կավոտ ափի դժվար անցանելիության հետ, փորձեց համոզել երիտասարդ թագավորին հետաձգել գրոհը և պատշաճ ձևով պատրաստվել ճակատամարտին։ Ալեքսանդրը պատասխանեց, որ «Հելլեսպոնտոս կտրած բանակը չպե՛տք է վախենա գետանցումից»։ Պարսիկների բարձունքի վրա անշարժ տեղակայված զորքը պատրաստվում էր վերևից զարկել մակեդոնացիներին՝ նրանց գետանցման ավարտի պահին։ Այդ նպատակով պարսիկները գետի ափին տեղադրեցին իրենց ընտրյալ հեծելազորին, շարելով հունական հետևակը երկրորդ գծում։ Ինչպես ցույց տվեցին հետագա իրադարձությունները, այդպիսի դիրքավորումը պարսիկների լուրջ սխալն էր. ուղղաբերձ ափի եզրին բաշխված հեծելազորը ի սկզբանե զրկված եղավ գրոհելու հնարավորությունից, իսկ նրա թիկունքում տեղադրված մարտունակ հունական ջոկատները փաստորեն սեղմվեցին ծուղակում։ Պարսիկների կողմից տրամադրած այդպիսի բարենպաստ հնարավորությունը չվրիպեց Ալեքսանդրի ուշադրությունից։ |
||
09:28, 18 Մայիսի 2020-ի տարբերակ
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | մայիս մ. թ. ա. 334[1] |
| Մասն է | Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքներ |
| Վայր | Գրանիկոս |
| Հակառակորդներ | |
|
| |
| Հրամանատարներ | |
|
| |
| Կողմերի ուժեր | |
|
| |
| Ռազմական կորուստներ | |
|
| |
Գրանիկոս գետի ճակատամարտը տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 334 թ. մայիսին, Փոքր Ասիայի Գրանիկոս գետի ափին, (այժմ՝ ք. Բիգա, Թուրքիա), ոչ հեռու առասպելական Տրոյայի փլատակներից։ Այն ճանաչված է որպես Ալեքսանդր Մակեդոնացու Արևելյան արշավում տարած առաջին հաղթանակը։
Պարսկական բանակը կառավարում էր տեղական կուսակալների խորհուրդը, որը գլխավորում էր ծագումով հույն զորավար Մեմնոնը։ Պարսիկ հրամանատարները չէին ընկալում Ալեքսանդրին որպես արժանավոր հակառակորդի, ձգտում էին մոտեցնել նրա հետ բախման օրը և, այդպիսով, շուտափույթ ձեռք բերել հաղթողների համբավը։ Զգուշավոր Մեմնոնը չէր կիսում նրանց լավատեսությունը, բայց ստիպված եղավ ենթարկվել խորհրդի որոշմանը։
Պարսիկ զորքերը դիրքավորվեցին Գրանիկոս գետի ուղղաբերձ ափին, Ալեքսանդրի զորքը՝ գետի մյուս, ցածր ափին։ Ալեքսանդրի տարեց ու փորձառու զորավար Պարմենիոնը, գիտակցելով խնդիրները, կապված գետի հոսանքի ուժգնության և կավոտ ափի դժվար անցանելիության հետ, փորձեց համոզել երիտասարդ թագավորին հետաձգել գրոհը և պատշաճ ձևով պատրաստվել ճակատամարտին։ Ալեքսանդրը պատասխանեց, որ «Հելլեսպոնտոս կտրած բանակը չպե՛տք է վախենա գետանցումից»։ Պարսիկների բարձունքի վրա անշարժ տեղակայված զորքը պատրաստվում էր վերևից զարկել մակեդոնացիներին՝ նրանց գետանցման ավարտի պահին։ Այդ նպատակով պարսիկները գետի ափին տեղադրեցին իրենց ընտրյալ հեծելազորին, շարելով հունական հետևակը երկրորդ գծում։ Ինչպես ցույց տվեցին հետագա իրադարձությունները, այդպիսի դիրքավորումը պարսիկների լուրջ սխալն էր. ուղղաբերձ ափի եզրին բաշխված հեծելազորը ի սկզբանե զրկված եղավ գրոհելու հնարավորությունից, իսկ նրա թիկունքում տեղադրված մարտունակ հունական ջոկատները փաստորեն սեղմվեցին ծուղակում։ Պարսիկների կողմից տրամադրած այդպիսի բարենպաստ հնարավորությունը չվրիպեց Ալեքսանդրի ուշադրությունից։
Ալեքսանդրը ղեկավարում էր իր բանակի աջ զորաթևը, Պարմենիոնը՝ ձախ։ Ալեքսանդրը միտումնավոր ճակատամարտի ելավ սպիտակ փետրափնջով զարդարած փայլուն սաղավարտով և միանգամից դարձավ հակառակորդի ամենացանկալի թիրախը։
Մակեդոնացիք Գրանիկոսի անցումը կազմակերպեցին երկու փուլով։ Նախ Պարմենիոնի զորաթևը մտավ գետը, շեղելով պարսիկների ուշադրությունը, իսկ Ալեքսանդրը հեծելազորի ուղեկցությամբ շեշտակի թեքվեց ձախ, արագ անցավ մյուս ափն ու գրոհեց թշնամու կենտրոնը՝ ընդունելով հակառակորդի հարվածը։ Կռիվը կենտրոնացավ Ալեքսանդրի շուրջը։ Մարտի ընթացքում թագավորի նիզակը կոտրվեց, բայց նրան հաջողվեց անձամբ տապալել մի քանի թշնամու իր օգնականից խլած նիզակով։ Հետո նրա սաղավարտը ճեղքվեց, իսկ երբ իր դեմը դուրս եկավ ռազմական կացնիկով զինված պարսիկ հեծյալը, Ալեքսանդրի սխրակից ու կաթնեղբայր Կլիտոսը կտրեց թշնամու ձեռքը զենքի հետ միասին։ Մինչ ընթանում էր այս կռիվը, Պարմենիոնի զորաթևը, վերջապես, ավարտեց գետի անցումը և հզոր գրոհ ձեռնարկեց՝ հակառակորդին փախուստի մատնելով։
Գրանիկոս գետի ճակատամարտի հաղթանակը հիմնականում ապահովեց հեծելազորը։ Գրանիկոսում բացահայտվեց, որ մակեդոնացիների ամուր զրահն ու երկար նիզակները գերազանցում էին պարսիկների տեգերը։ Այս ճակատամարտում տեղանքի կտրտվածության պատճառով մակեդոնական փաղանգը մասնակցություն չունեցավ։ Պատմական աղբյուրները հաղորդում են մակեդոնացիների անհավատալի փոքր կորուստների (ընդամենը մոտ 100 զինվորի) մասին, իսկ պարսիկներինը՝ հազարների: Այդ ճակատամարտում վախճանվեցին Դարեհ III-ի ավագ որդին, մի շարք անվանի զորավարներ ու կուսակալներ, ինչպես նաև հեծելազորի հիմնական կորիզը։ Բոլոր զոհերը, և՛ մակեդոնացիք, և՛ պարսիկները Ալեքսանդրի կողմից արժանացան պատվավոր հուղարկավորությանը։ Ալեքսանդրը այցելեց վիրավորներին և քաջալերեց նրանց։ Գերի ընկած հույն վարձկաններին Ալեքսանդրը շղթաներով տաժանավայր ուղարկեց, այդպիսով պատժելով նրանց «բարբարոսների» կողմից կռվելու համար։
Գրանիկոսի հաղթանակից հետո Ալեքսանդրը խորացավ դեպի Փոքր Ասիա։
Գրականության ցանկ
- И. Шифман. Александр Македонский. Ленинград, "Наука", 207 с., 1988
- Ф. Шахермайр. Александр Македонский. Москва, "Наука", 384 с., 1984
- Д. Фуллер. Военное искусство Александра Великого. Москва, "Центрополиграф", 350 с., 2003
| ||||||
- ↑ Граник (ռուս.) // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1912. — Т. 8. — С. 450.