«Մասնակից:XenonX88/Ավազարկղ 1»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
|||
Տող 416. | Տող 416. | ||
=== 1880-1900 թթ. === |
=== 1880-1900 թթ. === |
||
* Միմի Գշտյոտներ-Աուեր (1886–1977 թթ.), ավստրիացի դերասանուհի |
|||
* [[Mimi Gstöttner-Auer]] (1886–1977) Austrian stage and film actress |
|||
* [[ |
* [[Կլեմենս Հոլցմայստեր]] (1886–1983 թթ.), ճարտարապետ և թատերական նկարիչ |
||
* Ռաուլ Ստոյսավլևիչ (1887-1930 թթ.), [[առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ում օդամարտի վարպետ |
|||
* [[Raoul Stojsavljevic]] (1887 in Innsbruck - 1930) World War I flying ace |
|||
* Էրվին Ֆաբեր (1891–1989 թթ.), առաջնակարգ դերասան Մյունխենում, ուշ 1970-ականներին խաղացել է [[Ռեզիդենց թատրոն]]ում |
|||
* [[Erwin Faber]] (1891–1989), leading actor in Munich and Germany, in the late-1970s he performed at the [[Residenz Theatre]] |
|||
* Դիանա Բուդիսավլևիչ (1891–1978 թթ.), մարդասեր, որը մեծ օգնություն է ցուցաբերել [[Հարավսլավիա]]յում [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ |
|||
* [[Diana Budisavljević]] (1891–1978), humanitarian who led a major relief effort in [[Yugoslavia]] during [[World War II]] |
|||
* [[Օտտո Հոֆման]] (1896–1982 թթ.), [[Նացիստական Գերմանիա]]յի [[Ազգության և բնակության հարցերով ՍՍ-ի գլխավոր վարչություն|Ազգության և բնակության հարցերով ՍՍ-ի գլխավոր վարչության]] տնօրեն, դատապարտվել է 25 տարի ազատազրկման 1948 թ. պատերազմական հացագործությունների համար, համաներմամբ ազատ է արձակվել [[1954]] թ. |
|||
* [[Otto Hofmann]] (1896–1982), [[SS-Obergruppenführer]] director of Nazi Germany's "Race and Settlement Main Office", sentenced to 25 years in prison for war crimes in 1948 and pardoned 1954 |
|||
* [[Իգո Սիմ]] (1896–1941 թթ.), [[Ավստրիա]]յում ծնված լեհ դերասան, համագործակցել է Նացիստական Գերմանիայի հետ |
|||
* [[Igo Sym]] (1896–1941), Austrian-born Polish actor and collaborator with Nazi Germany |
|||
* Յակոբ Գափ (1897-1943 թթ.), հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու քահանա և մարիանիստ |
|||
* Blessed [[Jakob Gapp]] (1897 - 1943) Roman Catholic priest and a [[Marianists]]. |
|||
* [[Օտտո Նեյգեբաուեր]] (1899–1990 թթ.), ավստրիացի-ամերիկացի մաթեմատիկոս և գիտության պատմաբան |
|||
* [[Otto E. Neugebauer]] (1899–1990) Austrian-American mathematician and [[historian of science]] |
|||
=== 1900-1918 թթ. === |
=== 1900-1918 թթ. === |
09:39, 27 Մարտի 2020-ի տարբերակ
Կաղապար:Infobox settlement Ինսբրուք (գերմ. Innsbruck), Տիրոլի նահանգի մայրաքաղաքն է և մեծությամբ Ավստրիայի հինգերորդ խոշոր քաղաքը՝ Վիեննայից, Գրացից, Լինցից և Զալցբուրգից հետո։ Գտնվում է Ինն գետի ավազանի և Վիպտալ դաշտավայրի միացման տեղում, որը կապում է քաղաքը 30 կմ դեպի հարավ գտնվող Բրեների լեռնանցքի հետ։
Քաղաքը տեղակայված է ընդարձակ դաշտավայրում՝ բարձրադիր լեռների միջև։ Դեպի հյուսիս Ալպերի Քարվենդել գագաթն է (ծովի մակերևույթից 2334 մ), իսկ հարավից՝ Փատչերքոֆել (ծովի մակերևույթից 2246 մ) և Զարլես (ծովի մակերևույթից 2718 մ) գագաթները։
Ինսբրուքը ձմեռային սպորտաձևերի ճանաչված միջազգային կենտրոն է։ Այստեղ են անցկացվել 1964 թ. և 1976 թ. ձմեռային օլիմպիական խաղերը, ինչպես նաև 1984 թ. ձմեռային պարալիմպիկ խաղերը։ Ինսբրուքում են անցկացվել նաև 2012 թ. առաջին ձմեռային պատանեկական օլիմպիական խաղերը։
Տարածքը 104,91 կմ² է, իսկ բնակչությունը՝ 132.493 մարդ (2018 թ. տվյալներով)։ Կարևոր արդյունաբերական, մշակութային, կրթական, զբոսաշրջային և սպորտային կենտրոն է։
Անվանում
Ինսքրուք անվանումը թարգմանաբար նշանակում է «կամուրջ Ինն գետի վրա»։[1] Հայտնի է 10-րդ դարից։ Քաղաք է 1234 թվականից։ Անցյալում կոչվել է Veldidena (լատիներեն Vallis «հովիտ» բառից)։ Պահպանվել է Վիլտեն արվարձանի անվան մեջ[2]։
Պատմություն
Քաղաքի տարածքում ամենավաղ մարդկային հետքերը թվագրվում են վաղ քարի դարով։ Պահպանված մինչհռոմյական բնակավայրերի անունները ցույց են տալիս, որ տարածքը շարունակաբար բնակեցված է եղել։ 4-րդ դարում հռոմեացիները Օենիփոնսում (Ինսբրուք) ստեղծեցին Վելդիդենա բանակային կայազորը (անվանումը պահպանվում է ներկայիս Վիլթեն քաղաքային թաղամասում)՝ Ռետիայի շրջանում Վերոնա-Բրեներո-Աուգսբուրգ կարևոր առևտրային ճանապարհը պաշտպանելու նպատակով։
Ինսբրուքն առաջին անգամ հիշատակվում է Օենի Պոնտում կամ Օենի Պոնս անվանումներով։ Լատիներեն pons նշանակում է կամուրջ, իսկ Օենուսը կարևոր հատման կետ էր Ինն գետի վրա։ 1180 թ. Անդեխսի կոմսության կոմսերը գնեցին քաղաքը։ 1248 թ. քաղաքն անցավ Տիրոլի կոմսությանը։[3] Քաղաքի գերբի վրա պատկերված է տեսարան Ինն կամրջից, այն օգտագործվում է 1267 թ. ի վեր։ Բրենների լեռնանցքի ճանապարհն առաջ հիմնական տրանսպորտային և հաղորդակցման օղակ էր, որը կապում էր Եվրապայի հյուսիսն ու հարավը և Ալպերով անցնող ամենահեշտ ճանապարհն էր։ Այն Վիա Իմպերիի կոչվող միջնադարյան կայսերական ճանապարհի մի մասն էր, որ գտնվում էր թագավորի հատուկ պաշտպանության ներքո։ Քաղաքում որպես տարանցիկ կանգառ հանդիսացող այս ճանապարհ մեծ եկամուտներ է բերել քաղաքին և նպաստել է դրա բարգավաճմանը։
1429 թ. Ինսբրուքը դարձավ ողջ Տիրոլի շրջանի մայրաքաղաքը, իսկ 15-րդ դարում՝ եվրոպական քաղաքականության և մշակույթի կենտրոն, քանի որ 1490-ականներին կայսր Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Մաքսիմիլիան I նույնպես բնակվել է Ինսբրուքում։ Ինչպես երևում է քաղաքի Հոֆկիրխե եկեղեցուց Ինսբրուքը զգալիորեն շահել է կայսրի ներկայությունից։ Մաքսիմիլիանին հաջորդած կայսրերի կողմից այստեղ նախագծվել և կանգնեցվել է նրա արձանը։ Դամբարանն ու Հաբսբուրգների կայսրի իրական ու առասպելական նախնիների բրոնզե արձանները Ինսբրուքի հիմնական գեղարվեստական արձաններն են։ Ինսբրուքի և Մեխելեն քաղաքի միջև փոստային կապի ծառայությունը հաստատվել է 1490 թ. Թուրն-անդ-Թաքսիս փոստի կողմից։
1564 թ. Ավստրիայի էրցհերցոգ Ֆերդինանդ II-ը իշխանություն ստացավ գերմանական Տիրոլի շրջանի և այլ ավստրիական տարածքների նկատմամբ, որոնք մինչև 18-րդ դարը կառավարվում էին Ինսբրուքից։ Նա այնտեղ կառուցեց Ամբրաս ամրոցը, որի Վերածննդի շրջանի հազվագյուտ հավաքածուն այսօր պահվում է Վիեննայի Արվեստի պատմության թանգարանում։ Մինչև 1665 թ. Հաբսբուրգների դինաստիայի ճյուղերն իշխել են Ինսբրուքում անկախ արքունիքի միջոցով։ 1620-ական թվականներին Ալպերից դեպի հյուսիս գտնվող առաջին օպերային թատրոնը բացվեց Ինսբրուքում (Դոգանա)։
1669 թ. բացվեց համալսարանը։ Որպես արքունիքի համար փոխհատուցում՝ կայսր Լեոպոլդ I-ը կրկին կառավարում էր Վիեննայից, երբ Հաբսբուրգների դինաստիայի տիրոլյան ճյուղի իշխանությունն ավարտվեց 1665 թ.։[պարզաբանել]
Նապոլեոնյան պատերազմների ժամանակ Տիրոլն անցավ Ֆրանսիայի դաշնակից Բավարիային։ Անդրեաս Հոֆերն առաջնորդեց գյուղացիների տիրոլյան բանակն ընդդեմ բավարական և ֆրանսիական դաշնակիցուժերի և հաղթանակ տարավ Բերգիսելի ճակատամարտում։ Նա դարձրեց Ինսբրուքն իր վարճական միավորի կենտրոնը։ Հետագայում դաշնակից ուժերը կրկին գրոհեցին Տիրոլի ոստիկանական ուժերի վրա, և մինչև 1814 թ. քաղաքը եղավ Բավարիայի կազմում։ Վիեննայի վեհաժողովից հետո վերականգնվեց ավստրիական իշխանությունը։ Մինչև 1918 թ. քաղաքը (Տիրոլի 4 ինքնավար քաղաքներից մեկը) եղել է Ավստրիայի միապետության մասը, նույնանուն շրջանի կենտրոնը և Տիրոլի շրջանի 21 շրջանային իշխանություններից մեկը։[4]
Տիրոլի հերոս Անդրեաս Հոֆերը մահապատժի ենթարվեց Մանտուայում։ Նրա աճյունը 1823 թ. տեղափոխվեց Ինսբրուք և հողին հանձնվեց Ֆրանցիսկյան եկեղեցում։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ առաջին գրանցված գործողությունը Ինսբրուքում տեղի ունեցավ պատերազմի ավարտին։ 1918 թ. փետրվարի 20-ին Իտալիայի տարածքից թռչող դաշնակից ուժերի ինքնաթիռները ռմբակոծեցին Ինսբրուքը՝ կորուստներ պատճառելով ավստրիական բանակում։ Քաղաքը ռմբակոծությունից չվնասվեց։[5] 1918 թ. նոյեմբերին իտալական առաջին բանակի 3-րդ կորպուսի զինվորները (20.000-22.000) գրավեցին Ինսբրուքն ու ողջ Տիրոլի շրջանը։[6]
1929 թ. Ինսբրուքում անցկացվեց առաջին պաշտոնական ավստրիական շախմատի առաջնությունը։
Բռնակցում և ռմբակոծություն
1938 թ. Անշլյուսի հետևանքով Ավստրիան բռնակցվեց Նացիստական Գերմանիային։ 1943 թ. մինչև 1945 թ. ապրիլ ամիսը Ինսբրուքը ենթարկվել է 22 օդային հարձակման և կրել մեծ վնասներ։
Տիրոլ-Հարավային Տիրոլ-Տրենտո եվրագոտի
1996 թ. Եվրոպական Միությունը հաստատեց Ավստրիայի Տիրոլ նահանգի և Իտալիայի հարավային Տիրոլ ու Տրենտո ինքնավար նահանգների տնտեսական ինտեգրումը՝ ճանաչելով Տիրոլ-Հարավային Տիրոլ-Տրենտո եվրագոտու ստեղծումը։
Աշխարհագրություն
Կլիմա
Ինսբրուքն ունի 0 °C (32 °F) իզոթերմով խոնավ մայրցամաքային կլիմա (Կյոպպենի կլիմաների դասակարգում) կամ −3 °C (27 °F) իզոթերմով օվկիանոսային կլիմա։[7], քանի որ այն ունի ավելի մեծ տարեկան ջերմաստիճանային տարբերություններ, քան կենտրոնական Եվրոպայի այլ հատվածները, ինչը պայմանավորված է մայրցամաքի կենտրոնական հատվածում դրա դիրքով և լեռնային տեղանքում դրա տեղայնությամբ։ Ձմեռները հաճախ խստաշունչ (ավելի ցուրտ, քան եվրոպական քաղաքների մեծ մասը) և ձնոտ են լինում, չնայած որ ֆյոնային քամիները երբեմն բերում են զգալի տաք հոսանքներ։
Գարունը կարճատև է. օրերը սկսում են տաքանում են, ջերմաստիճանը երբեմն գերազանցում է 15 °C (59 °F), սակայն գիշերային զովությունը կամ անգամ ցուրտը պահպանվում է։
Ամառային եղանակը շատ տարբեր և անկանխատեսելի է։ Օրերը կարող են լինել զով՝ մինչև 17 °C (63 °F) և անձրևոտ, կամ արևոտ և շատ շոգ, երբ օդի ջերմաստիճանը հասնում է մինչև 34 °C (93 °F)։ Ամառը, ինչպես բնորոշ է ալպիական կլիմային, ջերմաստիճանի ժամային փոփոխությունը հաճախ լինում է շատ բարձր, իսկ գիշերային զովությունը սովորաբար պահպանվում է, ջերամաստիճանը միջինում լինում է 12 °C (54 °F), սակայն հաճախ ընկնում է մինչև 6 °C (43 °F) աստիճան։
Միջին տարեկան ջերմաստիճանը կազմում է 9 °C (48 °F) աստիճան։
Ինսբրուքի համալսարան (1981–2010 թթ., առավելագույն ջերմաստիճանը 1777 թ. մինչև այսօր)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 19.8 (67.6) |
20.6 (69.1) |
24.8 (76.6) |
28.7 (83.7) |
33.7 (92.7) |
37.3 (99.1) |
37.4 (99.3) |
37.4 (99.3) |
31.7 (89.1) |
26.0 (78.8) |
23.0 (73.4) |
17.9 (64.2) |
37.4 (99.3) |
Միջին բարձր °C (°F) | 3.6 (38.5) |
6.4 (43.5) |
11.8 (53.2) |
16.3 (61.3) |
21.4 (70.5) |
23.8 (74.8) |
26.0 (78.8) |
25.1 (77.2) |
20.8 (69.4) |
16.0 (60.8) |
8.6 (47.5) |
3.8 (38.8) |
15.3 (59.5) |
Միջին օրական °C (°F) | −1.0 (30.2) |
0.8 (33.4) |
5.4 (41.7) |
9.6 (49.3) |
14.6 (58.3) |
17.2 (63) |
19.2 (66.6) |
18.4 (65.1) |
14.4 (57.9) |
9.9 (49.8) |
3.9 (39) |
−0.1 (31.8) |
9.4 (48.9) |
Միջին ցածր °C (°F) | −4.0 (24.8) |
−2.8 (27) |
1.0 (33.8) |
4.7 (40.5) |
9.1 (48.4) |
12.0 (53.6) |
13.9 (57) |
13.6 (56.5) |
10.2 (50.4) |
6.1 (43) |
1.0 (33.8) |
−2.7 (27.1) |
5.2 (41.4) |
Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −26.6 (−15.9) |
−26.9 (−16.4) |
−16.9 (1.6) |
−7.0 (19.4) |
−2.4 (27.7) |
0.6 (33.1) |
2.0 (35.6) |
3.3 (37.9) |
−1.0 (30.2) |
−9.0 (15.8) |
−15.2 (4.6) |
−31.3 (−24.3) |
−31.3 (−24.3) |
Տեղումներ մմ (դյույմ) | 42 (1.65) |
41 (1.61) |
57 (2.24) |
58 (2.28) |
84 (3.31) |
115 (4.53) |
136 (5.35) |
130 (5.12) |
80 (3.15) |
59 (2.32) |
60 (2.36) |
51 (2.01) |
911 (35.87) |
Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 25 (9.8) |
28 (11) |
12 (4.7) |
3 (1.2) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
11 (4.3) |
21 (8.3) |
99 (39) |
% խոնավություն | 60.8 | 52.9 | 46.1 | 43.1 | 43.7 | 46.6 | 46.8 | 49.7 | 50.6 | 52.3 | 60.8 | 60.8 | 51.7 |
Միջին ամսական արևային ժամ | 100 | 123 | 165 | 183 | 206 | 198 | 231 | 212 | 183 | 163 | 101 | 83 | 1949 |
Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 50.3 | 50.4 | 49.9 | 48.1 | 49.2 | 45.8 | 53.8 | 52.7 | 53.8 | 55.9 | 46.7 | 44.6 | 50.1 |
Աղբյուր #1: Օդերևութաբանության և գեոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտ[8][9][10][11][12] | |||||||||||||
Աղբյուր #2: Meteo Climat (ռեկորդային բարձր և ցածր ջերմաստիճաններ)[13] |
Ինսբրուքի օդանավակայանի ջերմաստիճանային աղյուսակ (1971–2000 թթ.)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 20.2 (68.4) |
18.6 (65.5) |
23.9 (75) |
26.4 (79.5) |
32.2 (90) |
33.6 (92.5) |
37.7 (99.9) |
35.0 (95) |
32.1 (89.8) |
26.0 (78.8) |
21.2 (70.2) |
17.1 (62.8) |
37.7 (99.9) |
Միջին բարձր °C (°F) | 3.5 (38.3) |
6.3 (43.3) |
11.3 (52.3) |
14.8 (58.6) |
20.3 (68.5) |
22.6 (72.7) |
24.7 (76.5) |
24.4 (75.9) |
20.8 (69.4) |
15.8 (60.4) |
8.2 (46.8) |
3.7 (38.7) |
14.7 (58.5) |
Միջին օրական °C (°F) | −1.7 (28.9) |
0.4 (32.7) |
4.8 (40.6) |
8.4 (47.1) |
13.4 (56.1) |
16.1 (61) |
18.1 (64.6) |
17.7 (63.9) |
14.0 (57.2) |
9.1 (48.4) |
2.9 (37.2) |
−1.0 (30.2) |
8.5 (47.3) |
Միջին ցածր °C (°F) | −5.2 (22.6) |
−3.7 (25.3) |
0.2 (32.4) |
3.4 (38.1) |
7.8 (46) |
10.8 (51.4) |
12.8 (55) |
12.7 (54.9) |
9.3 (48.7) |
4.8 (40.6) |
−0.5 (31.1) |
−4.2 (24.4) |
4.0 (39.2) |
Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −23.8 (−10.8) |
−17.3 (0.9) |
−16.5 (2.3) |
−4.8 (23.4) |
−2.3 (27.9) |
3.0 (37.4) |
4.4 (39.9) |
1.9 (35.4) |
−0.9 (30.4) |
−6.6 (20.1) |
−17.9 (−0.2) |
−20.1 (−4.2) |
−23.8 (−10.8) |
Տեղումներ մմ (դյույմ) | 43.9 (1.728) |
41.4 (1.63) |
55.9 (2.201) |
57.7 (2.272) |
87.1 (3.429) |
110.3 (4.343) |
137.2 (5.402) |
111.3 (4.382) |
78.1 (3.075) |
57.3 (2.256) |
63.2 (2.488) |
53.1 (2.091) |
896.5 (35.295) |
Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 25.6 (10.08) |
30.0 (11.81) |
12.5 (4.92) |
3.5 (1.38) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.8 (0.31) |
12.0 (4.72) |
25.9 (10.2) |
110.3 (43.43) |
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 7.4 | 7.3 | 8.8 | 9.7 | 10.7 | 13.2 | 13.9 | 12.6 | 9.2 | 7.8 | 9.0 | 8.6 | 118.2 |
% խոնավություն | 64.0 | 54.2 | 45.2 | 44.2 | 42.6 | 46.7 | 47.5 | 49.0 | 49.2 | 50.9 | 61.2 | 69.5 | 52.0 |
աղբյուր: Օդերևութաբանության և գեոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտ[14] |
Ինսբրուքի համալսարան (1971–2000 թթ)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 19.8 (67.6) |
19.1 (66.4) |
24.8 (76.6) |
27.1 (80.8) |
32.3 (90.1) |
34.1 (93.4) |
37.4 (99.3) |
35.5 (95.9) |
31.6 (88.9) |
25.8 (78.4) |
20.9 (69.6) |
16.9 (62.4) |
37.4 (99.3) |
Միջին բարձր °C (°F) | 3.7 (38.7) |
6.5 (43.7) |
11.5 (52.7) |
15.2 (59.4) |
20.5 (68.9) |
22.8 (73) |
24.9 (76.8) |
24.5 (76.1) |
20.8 (69.4) |
15.7 (60.3) |
8.1 (46.6) |
3.8 (38.8) |
14.8 (58.6) |
Միջին օրական °C (°F) | −0.9 (30.4) |
0.9 (33.6) |
5.2 (41.4) |
8.7 (47.7) |
13.7 (56.7) |
16.3 (61.3) |
18.3 (64.9) |
17.9 (64.2) |
14.2 (57.6) |
9.4 (48.9) |
3.3 (37.9) |
−0.3 (31.5) |
8.9 (48) |
Միջին ցածր °C (°F) | −3.9 (25) |
−2.6 (27.3) |
1.0 (33.8) |
4.1 (39.4) |
8.5 (47.3) |
11.4 (52.5) |
13.3 (55.9) |
13.2 (55.8) |
9.9 (49.8) |
5.5 (41.9) |
0.4 (32.7) |
−2.9 (26.8) |
4.8 (40.6) |
Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −21.1 (−6) |
−14.5 (5.9) |
−15.0 (5) |
−4.0 (24.8) |
−2.4 (27.7) |
3.5 (38.3) |
4.4 (39.9) |
4.7 (40.5) |
−0.3 (31.5) |
−5.9 (21.4) |
−14.5 (5.9) |
−17.2 (1) |
−21.1 (−6) |
Տեղումներ մմ (դյույմ) | 42.5 (1.673) |
36.8 (1.449) |
53.8 (2.118) |
58.8 (2.315) |
83.2 (3.276) |
111.8 (4.402) |
134.3 (5.287) |
116.5 (4.587) |
78.1 (3.075) |
56.1 (2.209) |
62.4 (2.457) |
48.8 (1.921) |
883.1 (34.768) |
Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) | 21.8 (8.58) |
28.4 (11.18) |
12.6 (4.96) |
4.1 (1.61) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
0.0 (0) |
1.7 (0.67) |
10.8 (4.25) |
15.9 (6.26) |
95.3 (37.52) |
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) | 7.6 | 6.9 | 8.7 | 9.4 | 10.7 | 13.6 | 13.7 | 12.5 | 9.1 | 7.6 | 8.7 | 8.5 | 117.0 |
% խոնավություն | 61.0 | 53.0 | 45.4 | 43.9 | 43.5 | 47.3 | 47.8 | 49.2 | 50.4 | 51.8 | 60.5 | 66.7 | 51.7 |
Միջին ամսական արևային ժամ | 94.7 | 121.1 | 154.2 | 168.2 | 193.0 | 186.8 | 215.5 | 214.4 | 180.0 | 159.0 | 102.2 | 82.8 | 1871,9 |
Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 39.1 | 48.8 | 45.3 | 43.3 | 45.9 | 43.8 | 50.1 | 52.6 | 54.6 | 53.3 | 46.5 | 43.8 | 47.4 |
աղբյուր: Օդերևութաբանության և գեոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտ[14] |
Թաղամասեր և վիճակագրական բաժանումներ
Ինսբրուքը բաժանված է 9 թաղամասերի (կադաստրային բնակավայրեր), որոնք ձևավորվել են նախկինում անկախ համայնքներից կամ գյուղերից։[15] Այդ 9 թաղամասերը նույնպես բաժանվում են 20 վարչական շրջանների (կադաստրային շրջաններ)։ Բոլոր վարչական շրջանները գտնվում են մեկական թաղամասի մեջ, բացառությամբ Հունգերբուրգի (վերին Ինսբրուք) վարչական շրջանի, որը բաժանված է երկու թաղամասերի միջև։ Վիճակագրական նպատակներով Ինսբրուքը բաժանված է նաև 42 վիճակագրական միավորների (Statistischer Bezirk) և 178 համարակալված թաղերի (Zählsprengel)։[16]
Ինսբրուքի 9 թաղամասերն ու դրանց բնակչությունը 2011 թ. հոկտեմբերի 31-ի դրությամբ։[17]
- Ինսբրուք (ներքին քաղաք) (18.524), ներառում է Ալշտադտը (հին քաղաք), Դրայհայլիգեն-Շլախտհոֆն ու Զագգենը
- Վիլթեն (15.772), ներառում է Մենթլբերգը, Զիգլանգերն ու Վիլթեն Վեսթը
- Փրադլ (30.890), ներառում է Փրադլեր-Զագգենը, Ռայխենաուն ու Թիվոլին
- Հյոթթինգ (31.246), ներառում է Հյոթինգեր Աուն, Հյութթինգ Վեսթը, Զադրախը, Ալլեհայլիգինը, Քրաննեբիթենը և Հուոնգերբուրգի մի մասը
- Մյուհլաու (4.750), ներառում է Հուոնգերբուրգի մի մասը
- Ամրաս (5.403), ներառում է Ռոսսաուն
- Արցլ (10.293), ներառում է Նոյարցլն ու Օլիմպիշես Դորֆը
- Վիլլ (535)
- Իգլց (2.204)
Տեսարժան վայրեր
Լեռներ
Շենքեր և հուշարձաններ
- Հին Ներքին կամուրջ (Alte Innbrücke)
- Ամբրաս ամրոց
- Անդրեաս Հոֆերի գերեզման
- Սբ. Աննայի սյուն (Annasäule)
- Բերգիզելի դահուկացատկի աշտարակ
- Բյուքսենհաուզեն ամրոց
- Քանիզիանում
- Կազինո
- Ինսբրուքի քաղաքապետարան (Stadtsaal)
- Ոսկյա տանիք (Goldenes Dachl)
- Հելբլինգի տուն (Helblinghaus)
- Հոֆբուրգ
- Ճոպանուղային գնացք
- Լեոպոլդի շատրվան (Leopoldsbrunnen)
- Մարիա Թերեսայի փողոց
- Մաքսիմիլիանի դամբարանն ու Սև տղամարդիկ (Schwarzen Männer)
- Դաշնային հին պառլամենտ (Altes Landhaus)
- Հին քաղաք (Altstadt)
- Արծաթյա մատուռ (Silberne Kapelle)
- Քաղաքային աշտարակ (Stadtturm)
- Հաղթանակի կամար (Triumphpforte)
- Տիրոլի պետական թատրոն
Թանգարաններ
- Ալպիական ակումբի թանգարան
- Ամբրաս ամրոց
- Զինանոց
- Քաղաքային արխիվ
- Գրասսմայր Բել ձուլարանն ու թանգարանը
- Ինսբրուքի Սթուբայթալյան երկաթութային կայարան
- Կայսերական որսրդի թանգարան (Kaiserjäger Museum)
- Տիրոլի համայնապատկերի թանգարան (Das Tirol Panorama)
- Տիրոլի ազգային արվեստի թանգարան (Tiroler Volkunstmuseum)
- Տիրոլի ազգային թանգարան (Tiroler Landesmuseum oկամ Ferdinandeum)
- Տիրոլի երկաթուղային թանգարան (Tiroler Museumsbahnen)
Եկեղեցիներ
- Հոֆկիրխե
- Ինսբրուքի տաճար (Dom zu St. Jakob)
- Հին Ուրսուլյան եկեղեցի
- Ճիզվիտական եկեղեցի
- Մարիամ Աստվածածնի եկեղեցի
- Հավիտենական Օգնության Մարիամ Աստվածածնի եկեղեցի
- Սերվիտական եկեղեցի
- Հիվանդանոցային եկեղեցի
- Ուրսուլյան եկեղեցի
- Վիլտենի վանք (Stift Wilten)
- Վիլտենի բազիլիկ եկեղեցի (Wiltener Basilika)
- Սբ. Երրորդություն եկեղեցի
- Սբ. Հովհաննես եկեղեցի
- Սբ. Թերեզա եկեղեցի (Հունգերբուրգ)
- Փրադլերի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Պողոսի հիշատակի պետական եկեղեցի Ռայխենաուում
- Քրիստոսի Ավետարանչական եկեղեցի Evangelical Church of Christ
- Հարության ավետարանչական եկեղեցի
- Հին Հյոթինգենի ծխական եկեղեցի
- Հյոթինգենի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Նիկոլասի ծխական եկեղեցի
- Նոյ-Արցլի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Նորբերտի ծխական եկեղեցի
- Մարիա ամ Գեստադեի ծխական եկեղեցի
- Բարի Հովվի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Գևորգի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Պողոսի ծխական եկեղեցի
- Սբ. Պիրմինիուսի ծխական եկեղեցի
- Պահապան հրեշտակի եկեղեցի
Զբոսայգիներ և պարտեզներ
- Ալպյան Զու (Alpenzoo)
- բագերզի Ինսբրուք
- Ինսբրուքի համալսարանի բուսաբանական այգի
- Հոֆգարտեն
- Ռապոլդի զբոսայգի
- Ամբրաս ամրոցի զբոսայգի (Schlosspark Ambras)
Պատկերասրահ
-
Ամբրաս ամրոցը
-
Անդրեաս Հոֆերի գերեզմանը
-
Զինանոցը
-
Քաղաքայի աշտարակը
-
Հելբլինգհաուսը
-
Հոֆգարտենը
-
Հոֆկիրխե եկեղեցին
-
Գիշերային Ինսբրուքը
-
Ինսբրուքը Ինն գետից
-
Մարիահիլֆ եկեղեցին
-
մաքսիլիլիանի դամբարանն ու Սև տղամարդիկ
-
Իննի հին կամուրջը
-
Հին քաղաքն ու Ոսկյա տանիքը
-
Հին քաղաքը Ստադտտուրմից
-
Սերվիտական եկեղեցին
-
Զիբենկրոյց մատուռը
-
Հիվանդանոցի եկեղեցին
-
Տիրոլի պետական թանգարանը
-
հաղթանակի կամարը
-
Վելթեն վանքը
-
Վիլթենի բազիլիկ եկեղեցին
Կառավարություն և քաղաքականություն
2018 թ. տեղական ընտրությունների արդյունքները.
- Ավստրիայի կանաչների կուսակցություն՝ 24.16% (ձախակողմյան)
- Ավստրիայի ազատություն կուսակցություն՝ 18.56% (աջակողմյան)
- Für Innsbruck 16.15% (պահպանողական)
- Ավստրիայի ժողովրդական կուսակցություն՝ 12.17% (պահպանողական)
- Ավստրիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն՝ 10.32% (ձախակողմյա)
- Նոր Ավստրիա և Լիբերալ Ֆորում (NEOS)՝ 4.73% (կենտրոնամետ)
- Բուրգենֆորում Տիրոլ Լիստ Ֆրից՝ (FRITZ)՝ 3.23%
- «Պարզապես Ինսբրուք» (Gerecht) 3.10%
- Տարեց տիրոլցիների ասոցիացիա, տարեցների և երիտասարդների համար (TSB)՝ 2.72%
- Ալտերնատիվ Լիստ Ինսբրուք (ALI)՝ 2.38%
Մշակույթ
Մշակութային միջոցառումներ
Ինսբրուքը հայտնի զբոսաշևջային ուղղություն է։ Քաղաքում ամեն տարի կազմակերպվում են հետևյալ միջոցառումները։
- Ինսբրուկ պարային ամառ
- Ամանորի նախօրյակ
- Վաղ երաժշտության Ինսբրուքի փառատոն
- Սուրբծննդյան տոնավաճառ
Սպորտ
Ինսբրուքը, տեղակայված լինելով բարձրադիր լեռների միջև, կատարյալ վայր է ձմռանը դահուկավազքի, դահուկացատկի և ամռանը լեռնագնացության համար։ Քաղաքի մոտակայքում կան մի քանի հանգստավայրեր: Նորդքեթթե լեռան մոտ գործում է ճոպանուղի։ Մոտակա այլ հանգստավայրերից են Աքսամեր Լիցումը, Մութերերալմը, Փաթշերքոֆելը, Իգլցը, Զեֆելդը, Թուլֆեսը և Շթուբայի դաշտը։ Վերջինիս հավերժական սառույցները հնարավորություն են տալիս դահուկ քշել անգամ ամառվա ամիսներին։
Ձմեռային օլիմպիական խաղերն Ինսբրուքում անցկացվել են երկու անգամ՝ 1964 և 1976 թթ., երբ Կոլորադոյի ընտրողները 1972 թ. մերժեցին պարտատոմսերի հանրաքվե անցկացնել Դենվերի խաղերը ֆինանսավորելու համար։ 1976 թ. Օլիմպիական խաղերը Ալպերի գերմանախոս հատվածում (Ավստրիա, Գերմանիա կամ Շվեյցարիա) անցկացված վերջին խաղերն էին։
Շվեյցարիայի Սանկտ Մորիցի և Լեյք Փլեսիդ հետ միասին այն Ձմեռային օլիմպիական խաղերը հյուլընկալած երեք քաղաքներից մեկն է։ Այն հյուրընկալել է նաև 1984 և 1988 թթ. ձմեռային պարալիմպիկ խաղերը։
Առաջին ձմեռային պատանեկան Օլիմպիական խաղերը անցկացվել են Ինսբրուքում 2012 թ.։[18]
Ինսբրուքում է անցկացվում նաև 4 Hills մրցաշարի դաշուկացատկի 4 մրցումներից մեկը։
Քաղաքում անցկացվող այլ սպորտային միջոցառումներից են 1994-1999 թթ. և 2008 թ. տեղի ունեցած Air & Style Snowboard Contest-ը և 2005 թ. տափօղակով հոկեյի աշխարհի առաջնությունը։ Զեեֆելդ-ին-Տիրոլ քաղաքի հետ միասին 2005 թ. Ինսբրուքում կազմակերպվեց ձմեռային ուսանողական խաղերը (ունիվերսիադա)։ Ինսբրուքի Բերգիզելի ցատկահարթակում է անցկացվում հայտնի Four Hills մրցաշարը։
Ինսբրուքում է գործում FC Wacker Tirol ֆուտբոլային ակումբը, որը 2018-2019 թվականներից հանդես է գալիս Ավստրիայի ֆուտբոլի բունդեսլիգայի առաջին խմբում։ Նախկին թիմերն են FC Swarovski Tirol-ը և FC Tirol Innsbruck-ը։ FC Wacker Innsbruck ակումբի մարզադաշտը՝ Տիվոլի Ստադիոն Տիրոլը, Ֆուտբոլի 2008 թ. Եվրոպայի առաջնությանը մասնակցած 8 մարզադաշտերից մեկն է։ Այն անցկացվել է 2008 թ. հունիսին Շվեյցարիայում և Ավստրիայում։
Այստեղ է անցկացվել նաև ամերիկյան ֆուտբոլի Եվրոբոուլի եզրափակիչ XXII հանդիպումը Swarco Raiders Tirol և Raiffeisen Vikings Vienna ակումբների միջև։
Ամերիկյան ֆուտբոլի 2011 թ. աշխարհի առաջնությունը (2011 IFAF World Championship) անցկացվել է Ինսբրուքում։
Ինսբրուքում են անցկացվել Ժայռամագլցման միջազգային ֆեդերացիայի ժայռամագլցման աշխարհի 2018 թ. առաջնությունը (սեպտեմբերի 6-16) և 2018 թ. խճուղային հեծանվարշավի առաջնությունները (սեպտեմբերի 22-30)։[19]
Տնտեսություն և ենթակառուցվածք
Ինսբրուք հիմնական զբոսաշրջային կենտրոնը է, ուր մեկ մեկ օրում գիշերում է ավելի քան 1.000.000 զբոսաշրջիկ։
Քաղաքում կա 86.186 աշխատող և մոտ 12.038 գործատու։ 7.598 մարդ ինքնազբաղված է։[20] Ամեն օր մոտ 35.000 մարդ քաղաքի շրջակա համայքներից երթևեկում է դեպի Ինսբրուք։ 2012 թ. գործազրգության մակարդակը կազմել է 4.2%։[21]
Ավստրիայի ազգային վիճակագրական ծառայությունը չի արտադրում Ինսբրուք քաղաքի համար հատուկ տնտեսական տվյալներ, այլ ամփոփում է Ինսբրուք Լենդ շրջանի տվյալները վիճակագրության համար տարածքային միավորների անվանացանկ (ՎՏՄԱ) 3-ում։ 2013 թ. մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն Ինսբրուքի ՎՏՄԱ-ում կազմել է €41.400, ինչը ԵՄ միջին արժեքից բարձր է մոտ 60%-ով։[22]
Ինսբրուքում են գտնվում էներգիա արտադրող Tiroler Wasserkraft ընկերության, Տիրոլի և Վորարլբերգի բանկի, Տիրոլի ապահովագրության և MED-EL ընկերության գրասենյակները։ Քաղաքից 20 km (12 mi) հեռավորության վրա են գտնվում նաև Սվարովսկի, Felder Group (մեքենաշինություն) և Swarco ընկերությունների (երթևեկության տեխնոլոգիա) գրասենյակները։
Անշարժ գույքը շատ թանկ է։ Միջին արժեքը մեկ քառակուսի մետրի համար կազմում է €4.430 (2015 թ.), որն Ավստրիայում մեկ քառակուսի մետրի համար ամենաթանկ գինն ունեցող երկրորդ քաղաքն է Զալցբուրգից հետո (€4.823) և Վիեննայից առաջ (€3.980)։[23]
Տրանսպորտ
Ինսբրուքը գտնվում է A12/A13 մայրուղու հատման կետում (Իննի դաշտի մայրուղի և Բրեններ մայրուղի)՝ կապելով քաղաքը Վերոնայի և Մյունխենի հետ։ Մայրուղու A12 և A13 հատվածները միանում են իրար Ինսբրուքի մոտ, որտեղից A13 հատվածն ավարտվում է։
Ինսբրուքի կենտրոնական երկաթուղային կայարանը Ավստրիայի ամենածանրաբեռնված երկաթուղային կայարաններից մեկն է։ Իննի հովտի գիծը սպասարկում է դեպի Գերմանիա և արևելյան Ավստրիա ուղղությունները, Առլբերգի գիծը՝ դեպի արևմուտք ուղղությունը, իսկ Բրենների գիծը Բրենների լեռնանցքի միջոցով կապում է հյուսիսային Իտալիան հարավային Գերմանիայի հետ։ 2007 թ. դեկտեմբերից Ինսբրուքի երկաթուղային ծառայությունը (Innsbruck S-Bahn) մատուցում է ծառայություններ քաղաքի արվարձանների համար։
Ինսբրուքի օդանավակայանը տեղակայված է Քրատեբիտեն արվարձանում, որը գտնվում է քաղաքի արևմուտքում։ Գործում են չվերթներ դեպի Ֆրանկֆուրտ, Լոնդոն, Ամստերդամ և Վիեննա։ Օդանավակայանն իրականացնում է նաև տարածաշրջանային թռիչքներ Ալպերի շուրջ, ինչպես նաև սեզոնային թռիչքներ այլ ուղղություններով։ Ձմռանը օդանավակայանի գործունեությունը աճում է տարածաշրջան այցելող մեծ թվով դահուկորդների շնորհիվ։ Օդանավակայանի հեռավորությունը քաղաքի կենտրոնից կազմում է 4 կմ։
Քաղաքի հասարակական տրանսպորտը սպասարկում է Innsbrucker Verkehrsbetriebe (IVB), որը ավտոբուսների ու տրամվայների ցանցն ապահովող պետական ընկերություն է։ Տրամվայի ցանցն ունի 4 քաղաքային գիծ (1, 2, 3 և 5) և մերձակա թաղամասերը սպասարկող 2 գիծ՝ գիծ 6-ը Ինսբրուքեր Միթելգեբիրգսբահնից մինչև Իգլց, և STB գիծը՝ Շթուբայի հովտից մինչև Ֆուլփմես։ Մոտակա տարիներին նախատեսվում է ընդարձակել ցանցը՝ հասցնելով արևելքից մինչև հարևան Ռում գյուղը և արևմուտքից մինչև Վյոլս գյուղը։ Քաղաքի կենտրոնում գործում են բազմաթիվ ավտոբուսային գծեր և կապում են քաղաքը շրջակա բնակավայրերի ու թաղամասերի հետ։ Մինչև 2007 թ. ավտոբուսային ցանցը ներառել է նաև տրոլեյբուսային գծեր, սակայն դրանք հանվել են գործածությունից տրամվայի ցանցի ընդլայման աշխատանքների ժամանակ։
2007 թ. դեկտեմբերին դեպի Հունգերբուրգ տանող Հունգերբուրգբահն ճոպանուղային ծառայությունը վերաբացվեց 2 տարի վերակառուցման աշխատանքներից հետո և ընդլայնել է Ինն գետի վրայով դեպի քաղաքի կենտրոն իր ուղղությունը։ Գիծը համալրվել է նոր սարքերով։ Նշանավոր ճարտարապետ Զահա Հադիդի կողմից նախագծված յուրօրինակ կայարանների շնորհիվ ճոպանուղին միանգամից դարձավ քաղաքի նոր խորհրդանիշը։[24] Գիծը վերակառուցվել է իտալական Լայտներ ընկերության կողմից և ներկայումս կարող է տեղափոխել ժամում մինչև 1.200 մարդ։[25] Այն սպասարկվում է Innsbrucker Nordkettenbahnen մասնավոր ընկերության կողմից։
Կրթություն
Ինսբրուքը համալսարանական քաղաք է, ունի մի քանի քոլեջներ և համալսարաններ։
Ինսբրուքում է գտնվում արևմտյան Ավստրիայի քերականության ամենահին գիմնազիան՝ Ինսբրուքի ակադեմիական գիմնազիա։ Այն բացվել է 1562 թ. ճիզվիտական միաբանության կողմից և հանդիսացել է 1669 թ. բացված համալսարանի նախակարապետը։
Քաղաքի ամենահայտնի համալսարաններն են Ինսբրուքի համալսարանը (Լեոպոլդ-Ֆրանցենս համալսարան), Ինսբրուքի բժշկական համալսարանը և կիրառական գիտությունների համալսարանը (Ինսբրուքի կառավարման կենտրոնը)։
Կազմակերպություններ
- «Փրկենք երեխաների գյուղերը» կազմակերպության միջազգային գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Ինսբրուքում, այն աշխարհի ամենամեծ բարեգործական կազմակերպություններից մեկն է։
- Ավստրիական արտասահմանյան ծառայությունն ակտիվ միջազգային ՀԿ է, որը ստեղծվել է 1992 թ. Ինսբրուքում Անդրեաս Մայսլինգերի և Անդրեաս Հյորթնագլի կողմից։ Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Ինսբրուքում։
- Ինսբրուքն ունի երկու համալսարան՝ Ինսբրուքի Լեոպոլդ-Ֆրանցենս համալսարանն ու Ինսբրուքի բժշկական համալսարանը։ Վերջինս ունի դահուկային վնասվածքների կլինիկա, որն առաջինն է Եվրոպայում։
- MED-EL-ը՝ ականջի խխունջի իմպլանտներ արտադրող ամենամեծ ընկերություններից մեկը, գտնվում է Ինսբրուքում։
- Aouda.X սկաֆանդրների սիմուլյատորը մշակվում է Ինսբրուքում՝ OeWF ընկերության կողմից։ Քաղաքում է գտնվում նաև OeWF-ի՝ դեպի Մարս անալոգային մի շարք թռիչքների առաքելության սպասարկման կենտրոնը։ 2013 թ. փետրվարին Մարոկկոյի Էրֆուդ քաղաքին կից անապատում անցկացված MARS2013 առաքելության ժամանակ սպասարկման կենտրոնն ուշացած կապի միջոցով կապնվել է Վեյպրեխտ ճամբարի հետ։
Նշանավոր բնակիչներ
Վաղ ժամանակներից մինչև 1600 թ.
- Ֆրիդրիխ III (1415–1493 թթ.), Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրը 1452 թ. մինչև կյանքի վերջը, Հաբսբուրգների տան առաջին կայսրը
- Մարգարիտա Ավստրիացի (մոտ 1416–1486 թթ.), Հաբսբուրգների տան անդամ, Սաքսոնիայի կուրֆյուստ Ֆրիդրիխ II-ի կինը։ Ֆրիդրիխ III-ի քույրն էր
- Ավստրիայի էրցհերցոգ Զիգմունդ (1427–1496 թթ.), Ավստրիայի էրցհերցոգը Հաբսբուրգների տնից և Տիրոլի կառավարիչը 1446-1490 թթ.
- Էլիզաբեթ Բրանդենբուրգցի (1510–1558 թթ.), Հոհենցոլերնների տոհմի արքայադուստրը և Բրանդենբուրգի մարկկոմսը
- Անտուան Պերենո դե Գրավելա (1517–1586 թթ.), բուրգունդիացի պետական գործիչ, դարձել է կարդինալ և շարունակել իր հոր գործունեությունը որպես Իսպանիայում Հաբսբուրգների դինաստիայի առաջատար նախարար
- Եկատերինա Ավստրիացի, Լեհաստանի թագունի (1533–1572 թթ.), Ֆերդինանդ I կայսրի և Աննա Յագելոնկայի 5-րդ զավակը
- Յակոբ Ռեգնարտ (1540-ականներ–1599 թ.), Վերածննդի շրջանի ֆլամանդական կոմպոզիտոր, գրել է հոգևոր և աշխարհիկ երգեր
- Ադամ Թաններ (1572–1632 թթ.), մաթեմատիկայի և փիլիսոփայության ճիզվիտ դասախոս։ Նրա անունով է կոչվում Լուսնի համանուն խառնարանը
- Աննա Տիրոլցի (1585–1618 թթ.), ծնունդով՝ Ավստրիայի էրցհերցոգ և Հաբսբուրգների տոհմի Տիրոլի ճյուղի անդամ, իսկ ամուսնությամբ՝ Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրուհի
- Վիլիամ Յանգ (մահացել է 1662 թ.), անգլիացի վիոլահար և բարոկկո ժամանակաշրջանի կոմպոզիտոր, որն աշխատել է Ֆերդինանդ Կառլ Ավստրիացու արքունիքում (Ինսբրուքում)
1600-1700 թթ.
- Յոհան Պաուլ Շոր (1615–1674 թթ.), արտիստ, Հռոմում հայտնի էր Ջիովաննի Պաոլո Տեդեսկո անվամբ
- Իզաբելլա Կլարա Ավստրիացի (1629–1685 թթ.), ծնունդով՝ Ավստրիայի էրցհերցոգ և Հաբսբուրգների տոհմի Տիրոլի ճյուղի անդամ
- Զիգիզմունդ Ֆրանց Ավստրիացի (1630–1665 թթ.), Առաջավոր Ավստրիայի, ներառյալ Տիրոլի կառավարիչ
- Մարիա Լեոպոլդի Ավստրիացի (1632–1649 թթ.), ծնունդով՝ Ավստրիայի էրցհերցոգ և Հաբսբուրգների տոհմի Տիրոլի ճյուղի անդամ, Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Ֆերդինանդ IIIի երկրորդ կինը
- Էրցհերցոգ Կլավդիա Ֆելիցիտա Ավստրիացի (1653–1676 թթ.), ծնունդով՝ Ավստրիայի էրցհերցոգ, իսկ ամուսնությամբ՝ Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրուհի և Լեոպոլդ I-ի երկրորդ կինը
- Ֆերդինանդ Յոհան Ադամ ֆոն Պեռնո, Ռոզենաուի կոմս (1660–1731 թթ.), ավստրիացի թռչնաբան
- Լեոպոլդ I (1679–1729 թթ.), մականունը՝ Բարեսիրտ, Լոթարինգիայի և Բարի հորցոգ 1690 թվականից
- Միշել Իգնաց Միլդորֆեր (1690–1747 թթ.), նկարիչ, նկարել է հիմնականում գրոնական թեմայով կտավներ
1700-1850 թթ.
- Յոզեֆ Իգնաց Միլդորֆեր (1719–1775 թթ.), որմնանկարների նկարիչ
- Ֆրանց Էդմունդ Վեիրոտտեր (1733–1771), հիմնականում բնապատկերների և ծովային տեսարանների նկարիչ, գծանկարիչ և փորագրիչ
- Յոհան Նեպոմուկ ֆոն Լայխարտինգ (1754–1797 թթ.), միջատաբան և բնական գիտությունների դասախոս Ինսբրուքում
- Իգնաց Անտոն ֆոն Ինդերմաուեր (1759–1796 թթ.), ազնվական, ով սպանվել է գյուղացիական ապստամբության ժամանակ
- Յոզեֆ Սփեկբախեր (1767-1820 թթ.), Նապորեոնի դեպի ուղղված Տիրոլի ապստամբության առաջատար գործիչ
- Յոզեֆ Հորմայր (1781/2–1848) թթ., ավստրիական և գերմանական պետական գործիչ և պատմաբան
- Վիլիբալդ Սվիբերտ Յոզեֆ Գոթլիեբ ֆոն Բեսսեր (1784–1842 թթ.), Ավստրիայում ծնված բուսաբան, ով աշխատել է հիմնականում արևմտյան Ուկրաինայում
- Հերման ֆոն Գիլմ (1812–1864 թթ.), իրավաբան և բանաստեղծ
- Վինցենց Մարիա Գրիդլեր (1823 թ., Թելֆս–1912 թ.), դոմինիկյան վանական, կլասիցիստ, փիլիսոփա աստվածաբան և նատուրալիստ
- Ջորջ Մադեր (1824–1881 թթ.), ավստրիացի նկարիչ
- Ֆիլիպ Սառլայ (1826-1908 թթ.), հեռագրային ծառայության տնօրեն, տեխնոլոգիական և գիտական ռահվիրա
- Լեոպոլդ Պֆաունդլեր (1839–1920 թթ.), ֆիզիկոս և քիմիկոս, հայտնի է գազերի կինետիկ տեսությամբ
- Իգնատիուս Կլոց (1843–1911 թթ.), ամերիկյան ֆերմեր և քաղաքական գործիչ Վիսկոնսինում
- Գեորգ Լյուգեր (1849–1923 թթ.), ավստրիացի նախագծող, նախագծել է Լյուգեր ատրճանակը
1850-1880 թթ.
- Էդգար Մեյեր (1853–1925 թթ.), նկարիչ, կառուցել է ամրոց և նզբաղվել քաղաքականությամբ
- Օսվալդ Ռիդլիխ (1858 թ., Ինսբրուք – 1944 թ.), պատմաբան և արխիվագետ պատմության օժանդակ գիտության ոլորտում
- [[հայնրիխ Շենքլ (1859 թ., Ինսբրուք - 1919 թ.), դասական բանասեր, դասական բանասեր Կառլ Շենքլի որդին
- Կառլ Շոնհեր (1867-1943 թթ.), ավստրիացի գրող
- Էրվին Փայր (1871–1946 թթ.), վիրաբույժ, նրա անունով է կոչվում Սփայրի հիվանդությունը
- մայնհարդ ֆոն Պֆաունդլեր (1872–1947 թթ.), մանկաբույժ, հետաքրքվել է հիվանդության դիաթեզային ասպեկտներով
- [Առնոլդ Դուրիգ (1872–1961 թթ.), ավստրիացի ֆիզիոլոգ, ուսումնասիրել է մեծ բարձրության վրա ապրող օրգանիզմները
- Հենրի Թաաֆե (1872–1928 թթ.), հողատեր, կրել է Ավստրիայի և Իռլանդիայի ժառանգական տիտղոսներ, որոնցից զրկվել է 1919 թ.
1880-1900 թթ.
- Միմի Գշտյոտներ-Աուեր (1886–1977 թթ.), ավստրիացի դերասանուհի
- Կլեմենս Հոլցմայստեր (1886–1983 թթ.), ճարտարապետ և թատերական նկարիչ
- Ռաուլ Ստոյսավլևիչ (1887-1930 թթ.), առաջին համաշխարհային պատերազմում օդամարտի վարպետ
- Էրվին Ֆաբեր (1891–1989 թթ.), առաջնակարգ դերասան Մյունխենում, ուշ 1970-ականներին խաղացել է Ռեզիդենց թատրոնում
- Դիանա Բուդիսավլևիչ (1891–1978 թթ.), մարդասեր, որը մեծ օգնություն է ցուցաբերել Հարավսլավիայում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ
- Օտտո Հոֆման (1896–1982 թթ.), Նացիստական Գերմանիայի Ազգության և բնակության հարցերով ՍՍ-ի գլխավոր վարչության տնօրեն, դատապարտվել է 25 տարի ազատազրկման 1948 թ. պատերազմական հացագործությունների համար, համաներմամբ ազատ է արձակվել 1954 թ.
- Իգո Սիմ (1896–1941 թթ.), Ավստրիայում ծնված լեհ դերասան, համագործակցել է Նացիստական Գերմանիայի հետ
- Յակոբ Գափ (1897-1943 թթ.), հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու քահանա և մարիանիստ
- Օտտո Նեյգեբաուեր (1899–1990 թթ.), ավստրիացի-ամերիկացի մաթեմատիկոս և գիտության պատմաբան
1900-1918 թթ.
- Carl-Heinz Schroth (1902–1989), actor and film director, appeared in 60 films 1931-1989
- Hady Pfeiffer (1906–2002), Austrian, later German alpine skier, competed in the 1936 Winter Olympics
- Bruno de Finetti (1906–1985), Italian probabilist, statistician and actuary, noted for the conception of probability
- Roderich Menzel (1907–1987), amateur tennis player and, after his active career, an author
- Lotte Scheimpflug (1908–?), Austrian and later Italian luger, competed from the 1920s to the 1950s
- Robert Bernardis (1908 in Innsbruck – 1944) resistance fighter, part of the attempt to kill Adolf Hitler in the 20 July Plot in 1944.
- Karl Gruber (1909 – 1995) an Austrian politician and diplomat
- Gustav Lantschner (1910–2011), alpine skier turned actor, competed in the 1936 Winter Olympics
- Anton Malloth (1912 – 2002) a supervisor in the Theresienstadt concentration camp.
- Erich Eliskases (1913–1997), chess grandmaster of the 1930s and 1940s, represented Austria, Germany and Argentina
- Heinrich C. Berann (1915–1999) father of the modern panorama map, born into a family of painters and sculptors
- Peter Demant (1918 in Innsbruck – 2006) a Russian writer and public figure.
1918-1930 թթ.
- Constanze Manziarly (1920-1945) cook/dietitian to Adolf Hitler until his final days in Berlin in 1945
- Judith Holzmeister (1920–2008) actress, married to the actor Curd Jürgens 1947–1955
- Reinhold Stecher (1921–2013) prelate of the Roman Catholic Church. Bishop of the Diocese of Innsbruck 1980 to 1997.
- Otmar Suitner (1922–2010) conductor who spent most of his professional career in East Germany, Principal Conductor of the Staatskapelle Dresden from 1960 to 1964
- Meinhard Michael Moser (1924 – 2002) mycologist, and the taxonomy, chemistry and toxicity of the gilled mushrooms Agaricales
- Hermann Buhl (1924–1957) mountaineer, considered one of the best climbers of all time
- Egon Schöpf (born 1925) alpine skier, competed in the 1948 and 1952 Winter Olympics
- Dietmar Schönherr (1926–2014) an Austrian film actor
- Ilse von Alpenheim (born 1927) pianist
- Dagmar Rom (born 1928) a former alpine ski racer, won two gold medals at the 1950 World Championships
- Walter Steinegger (born 1928) former ski jumper who competed in the 1952 Winter Olympics
- William Berger (actor) (born 1928 in Innsbruck - 1993) was an Austrian American actor
- Professor Dr. Christian Schwarz-Schilling (born 1930 in Innsbruck) a German politician, entrepreneur, philanthropist and media and telecommunications innovator.
1930-1955 թթ.
- Prince Johannes Heinrich of Saxe-Coburg and Gotha (1931 in Innsbruck – 2010) prince of the House of Saxe-Coburg and Gotha-Koháry
- Erich Urbanner (born 1936 in Innsbruck) Austrian composer and teacher.
- Fritz Dinkhauser (born 1940) politician, hammer thrower and bobsleigher at the 1968 Winter Olympics
- Marcello Spatafora (born 1941), Italian diplomat, former Permanent Representative of Italy to the United Nations
- Klaus Riedle (born 1941 in Innsbruck) German power engineering scientist, contributed to the development of more efficient gas turbines for power generation
- Peter Noever (born 1941 in Innsbruck) designer and curator–at–large of art, architecture and media
- Gerhard Pfanzelter (born 1943 in Innsbruck) prominent Austrian diplomat.
- Christian Berger (born 1945) Austrian cinematographer
- Radu Malfatti (born 1946), trombone player and composer
- Prof. Herbert Lochs, MD (1946 – 2015) prominent German and Austrian medical doctor and scientist
- Arnold Schwarzenegger (born 1947) Austrian-American actor, filmmaker and politician
- Helga Anders (1948 – 1986) Austrian television actress.
- Gert Elsässer (born 1949), skeleton racer who competed in the early 1980s
- Peter Zoller (born Innsbruck 1952) theoretical physicist and Professor at the University of Innsbruck
- Andreas Maislinger (born 1955) Austrian historian and founder of the Austrian Holocaust Memorial Service
- Gabriele Sima (1955–2016), opera singer
1955 թ. մինչև նագույն ժամանակներ
- Wolfgang Scheffler (born 1956), inventor/promoter of large, flexible, parabolic reflecting dishes that concentrate sunlight for cooking and in the world's first solar-powered crematorium
- Gabriele Fontana (born 1958 Innsbruck) an Austrian operatic soprano.
- Franz Marx (born 1963), sport wrestler, qualified for the Summer Olympic Games in Barcelona
- Christian Spielmann (born 1963), physicist and a professor at the University of Jena
- Thomas Larcher (born 1963 in Innsbruck) an Austrian composer and pianist.
- Markus Prock (born 1964), luger who competed between 1983 and 2002
- Armin Wolf (born 1966), journalist and television anchor
- Eva Lind (born 1966), operatic soprano
- Prince Johannes of Saxe-Coburg and Gotha (1969 in Innsbruck – 1987) a German royal prince from the House of Saxe-Coburg and Gotha-Koháry)
- Bernhard Landauer (born 1970), countertenor
- Gabriel Kuhn (born 1972), political writer and translator based in Sweden
- Aleksandar Marković (born 1975) a Serbian conductor, principal conductor of Tyrolean Opera House
- Barbara Schett (born 1976) Austrian tennis player and sportscaster
- René Benko (born 1977), real estate investor and founder of Signa Holding
- Alice Tumler (born 1978), television presenter
- Georg Neuhauser (born 1982), singer of Serenity(band)[26]Կաղապար:Circular reference
- Manu Delago (born 1984), Hang player, percussionist and composer based in London
- Fritz Dopfer (born 1987) World Cup alpine ski racer, specializing in the giant slalom and slalom
- David Lama (1990–2019) Rock climber and mountaineer.
- Amira El Sayed (born Innsbruck 1991) an Egyptian-Austrian actress and author
- Nathan Trent (born 1992) an Austrian singer, represented Austria in the Eurovision Song Contest 2017
- Susanna Kurzthaler (born 1995), biathlete
- Vanessa Herzog (born 1995), speed skater
- Victoria Swarovski (born Innsbruck 1994), Singer, TV Presenter Let's Dance Germany, Billionaire Heiress of the Swarovski empire
Միջազգային հարաբերություններ
Twin towns and sister cities
- Ֆրայբուրգ, Գերմանիա (1963 թ.)
- Գրենոբլ,, Օվրեն-Ռոն-Ալպեր, Ֆրանսիա (1963 թ.)[27]
- Սարաևո, Բոսնիա և Հերցեգովինա (1980 թ.)[28]
- Օլբորգ, Դանիա (1982 թ.)[29][30]
- Թբիլիսի, Վրաստան (1982 թ.)[31]
- Օմատի (քաղաք), Ճապոնիա, (1985 թ.)[32]
- Նոր Օռլեան, ԱՄՆ (1995 թ.)
Գործընկերություններ
Ավստրիայի արտասահմանյան ծառայություն
Ավստրիայի արտասահմանյան ծառայությունը հասարակական կազմակերպություն է, որը 85 կազմակերպություններում և 35 երկրներում տեղեր է հատկացնում ավստրիական լրացուցիչ պետական ծառայության համար հոլոքոստի հիշողության, սոցիալական ծառայության և խախաղության ծառայության բնակավառում։ Այն հիմնադրվել է 1998 թ. Ինսբրուքում Անդրեաս Մասլինգերի և Անդրեաս Հյորթնագլի կողմից։
See also
- Tyrol
- History of the Jews in Innsbruck
- Innsbruck, ich muss dich lassen
- Innsbruck Tramway
- Music of Innsbruck
- Lohbach (Inn)
References
- Citations
- ↑ Planet, Lonely. «History of Innsbruck - Lonely Planet Travel Information». lonelyplanet.com.
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
- ↑ Chizzali. Tyrol: Impressions of Tyrol. (Innsbruck: Alpina Printers and Publishers), p. 5
- ↑ Die postalischen Abstempelungen auf den österreichischen Postwertzeichen-Ausgaben 1867, 1883 und 1890, Wilhelm KLEIN, 1967
- ↑ Reynolds, Churchill, et al. The Story of the Great War, vol. 14. (New York: Collier and Son, 1919)
- ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017-08-22-ին. Վերցված է 2017-08-22-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «Innsbruck Climate & Temperature». innsbruck.climatemps.com.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑
«Klimamittel 1981–2010: Lufttemperatur» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 21 October 2019-ին. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑
«Klimamittel 1981–2010: Niederschlag» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 29 December 2014-ին. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑
«Klimamittel 1981–2010: Schnee» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 29 December 2014-ին. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑
«Klimamittel 1981–2010: Luftfeuchtigkeit» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 21 October 2019-ին. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑
«Klimamittel 1981–2010: Strahlung» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 29 December 2014-ին. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑
«Station Innsbruck» (French). Météo Climat. Վերցված է 9 November 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 14,0 14,1 «Klimadaten von Österreich 1971–2000» (German). Central Institute for Meteorology and Geodynamics. Արխիվացված է օրիգինալից 12 October 2019-ին. Վերցված է 20 October 2019-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Landesrecht Tirol: Stadtrecht der Landeshauptstadt Innsbruck 1975 § 2». Rechts Informations System (RIS), Bundeskanzleramt Österreich. Արխիվացված օրիգինալից 8 June 2014-ին.
- ↑ «Räumliches Bezugssystem: Referat Statistik und Berichtswesen, Innsbruck». Landeshauptstadt Innsbruck. Արխիվացված օրիգինալից 1 February 2014-ին.
- ↑ «Registerzählung vom 31. Oktober 2011, Bevölkerung nach Ortschaften, Innsbruck (70101)» (PDF). Statistik Austria. 31 July 2013.
- ↑ «International Olympic Committee – News». Olympic.org. Վերցված է 2009-05-05-ին.
- ↑ Climbing, Austria. «Kletter-WM Innsbruck Tirol 2018: IFSC Climbing World Championships». Innsbruck / Tirol 2018.
- ↑ «Gemeinde auf einen Blick» (PDF). Statistik Austria. Վերցված է 2016-10-02-ին.
- ↑ «City Statistics Illustrated». ec.europa.eu/eurostat. Վերցված է 2015-12-29-ին.
- ↑ «Regionales BIP und Hauptaggregate nach Wirtschaftsbereichen und 35 NUTS 3-Regionen». statistik.at. Վերցված է 2015-12-29-ին.
- ↑ «In Salzburg und Innsbruck ist Wohnraum teurer als in Wien». presse.com. Վերցված է 2015-12-29-ին.
- ↑ «Hungerburgbahn Innsbruck».
- ↑ «IF130 Hungerburgbahn».
- ↑ Serenity (band)
- ↑ Jérôme Steffenino, Marguerite Masson. «Ville de Grenoble –Coopérations et villes jumelles». Grenoble.fr. Վերցված է 16 May 2013-ին.
- ↑ «Fraternity cities on Sarajevo Official Web Site». © City of Sarajevo 2001–2008. Վերցված է 2008-11-09-ին.
- ↑ «Aalborg Twin Towns». Europeprize.net. Արխիվացված է օրիգինալից 7 September 2013-ին. Վերցված է 19 August 2013-ին.
- ↑ «Aalborg Kommune – Venskabsbyer». 2007-11-14. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-11-14-ին. Վերցված է 2009-07-26-ին.
- ↑ «Tbilisi Sister Cities». Tbilisi City Hall. Tbilisi Municipal Portal. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-24-ին. Վերցված է 2013-08-05-ին.
{{cite web}}
: External link in
(օգնություն)|work=
- ↑ 友好・姉妹都市. Omachi City Hall (Japanese). Omachi Municipal Office. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-17-ին. Վերցված է 2014-08-17-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Kraków - Miasta Partnerskie» [Kraków -Partnership Cities]. Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (Polish). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-02-ին. Վերցված է 2013-08-10-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
- Bibliography
- Krakover, Shaul; Borsdorf, Axel (2000). «Spatial dynamics of urban expansion: The case of Innsbruck, Austria». Die Erde. 131 (2): 125–141. Վերցված է 7 June 2014-ին.
- Bousfield, Jonathan; Humphreys, Rob (2001). The Rough Guide to Austria. London: Rough Guides. ISBN 978-1858280592.
- City Guides: Innsbruck. Vienna: Freytag-Berndt. 1999. ISBN 978-3850849111.
- Maier, Dieter (1998). Insight Guide Austria. Singapore: APA Publications. ISBN 978-0887296109.
- Parsons, Nicholas T. (2000). Blue Guide Austria (Fourth ed.). London: A & C Black Publishers Ltd. ISBN 978-0393320176.
- Schulte-Peevers, Andrea (2007). Alison Coupe (ed.). Michelin Green Guide Austria. London: Michelin Travel & Lifestyle. ISBN 978-2067123250.
Further reading
- Published in the 19th century
- «Innsbruck», Southern Germany and Austria (2nd ed.), Coblenz: Karl Baedeker, 1871, OCLC 4090237, OL 20619468M
{{citation}}
: External link in
(օգնություն); Unknown parameter|chapterurl=
|chapterurl=
ignored (|chapter-url=
suggested) (օգնություն)
- Published in the 20th century
- «Innsbruck», Guide through Germany, Austria-Hungary, Switzerland, Italy, France, Belgium, Holland, the United Kingdom, Spain, Portugal, &c (9th ed.), Berlin: J.H. Herz, 1908, OCLC 36795367
{{citation}}
: External link in
(օգնություն); Unknown parameter|chapterurl=
|chapterurl=
ignored (|chapter-url=
suggested) (օգնություն) - «Innsbruck», The Encyclopædia Britannica (11th ed.), New York: Encyclopædia Britannica, 1910, OCLC 14782424
{{citation}}
: External link in
(օգնություն); Unknown parameter|chapterurl=
|chapterurl=
ignored (|chapter-url=
suggested) (օգնություն) - «Innsbruck», Austria-Hungary (11th ed.), Leipzig: Karl Baedeker, 1911, OL 18759934M
{{citation}}
: External link in
(օգնություն); Unknown parameter|chapterurl=
|chapterurl=
ignored (|chapter-url=
suggested) (օգնություն)
External links
Վիքիճամփորդն ունի Innsbruckին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
Վիքիճամփորդն ունի Iglsին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 14 (11th ed.). 1911. .
- Innsbruck.at – official site
- Innsbruck.info – Tourist Board
- tirolerabend.info – Tyrolean Evening Shows in Innsbruck
- IVB – Public Transport Official Site
- Innsbruck Photos 2008
- Collection of photograph of Hafelekar mountain above Innsbruck
- www.provinnsbruck.at – Community blog
- www.all-inn.at – Innsbruck Stadtguide
Կաղապար:Principal cities of Austria Կաղապար:Tyrol Կաղապար:Austrian Seats Կաղապար:Olympic Winter Games Host Cities Կաղապար:Paralympic Winter Games Host Cities Կաղապար:Youth Olympic Games Host Cities Կաղապար:Four Hills Tournament