Հենրի Աղայան

Պատկեր:HenriAghayan.jpg

Հենրի Ծատուրի Աղայան (ծ․ է հունիս 26, 1937)― հայ գիտնական և հասարակական գործիչ։ Հենրի Աղայանը բժշկագիտության միջազգային ակադեմիայի իսկական անդամ է և Ռուսաստանի հայերի միության նախագահության անդամ։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1937 թ.-ին Կիրովաբադում (Ադրբեջան): 1956 թ. Երևանի թիվ 55 դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտ: 1962 թ. աշխատանքի է անցել ԽՍՀՄ ԲԳԱ նորմալ և պաթոլոգիական բնախոսության ինստիտուտի կենսաբժշկական կիբեռնետիկայի լաբորատորիայում:

Գիտական գործունեություն

1967 թ. «Մարդու ուղղահայաց դիրքի պահպանման համակարգային մեխանիզմների հետազոտությունը» թեմայով թեզը պաշտպանելուց հետո նա դարձել է տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, իսկ 1981 թ. դոկտորական թեզ է պաշտպանել կենսաբանության ոլորտում:

Փորձարարական տվյալների հիման վրա Հ. Աղայանն սկզբունքորեն նոր մեթոդիկաներ և էլեկտրոնային-հաշվողական համալիրներ է ստեղծել մարդու ֆունկցիոնալ վիճակի անընդմեջ վերահսկման և նրա գործունեության կառավարման համար: Այդ ամենը հնարավորություն տվեց մշակելու մաթեմատիկական նոր մեթոդներ, ինչպես նաև մարդուց ստացվող բժշկակենսաբանական տեղեկատվության վերլուծության էլեկտրոնային համակարգեր: Դրա շնորհիվ ստեղծվեց մարդու գործունեության տարբեր պայմաններում նրա ֆունկցիոնալ վիճակի օպերատիվ գնահատման հատուկ շարժական համալիր:

Մարդու օրգանիզմը վերականգնելու, նախնական վիճակի բերելու մեթոդիկայի ստեղծումը հսկայական նշանակություն ունի առաջին հերթին «էքստրեմալ» մասնագիտությունների տեր մարդկանց (մարզիկներ, օդանավակայանի օպերատորներ և այլն) համար:

Աղայանի ստացած տվյալների գործնական կիրառման նպատակով 1979 թ. ԲԳԱ-ն ԽՍՀՄ սպորտկոմիտեի հետ համատեղ ստեղծեց մարդու գործունեության համակարգային կազմակերպման հետազոտության միջճյուղային բաժին Հենրի Աղայանի գլխավորությամբ:

Հետազոտությունների արդյունքները կիրառվեցին ԽՍՀՄ օլիմպիական հավաքականի պատրաստության ժամանակ և զգալիորեն նպաստեցին 1980 թ. օլիմպիադայում խորհրդային մարզիկների ակնառու նվաճումներին: ԽՍՀՄ օլիմպիական կոմիտեն և ԲԳԱ-ն Հ. Աղայանի վաստակը գնահատելով՝ նրան պարգևատրեցին «Վոլգա» ավտոմեքենայով:

ԽՍՀՄ ԲԳԱ-ի հանձնարարությամբ 1992 թ. Հ. Աղայանն ընտրվեց Բժշկագիտության միջազգային ակադեմիայի իսկական անդամ:

Հասարակական գործունեություն

1988 թ. դեկտեմբերյան երկրաշարժից հետո Հ. Աղայանը մեկնեց Լենինական և սկսեց գլխավորել քաղաքի բժշկական ծառայությունը, ավերված բուժհիմնարկների վերականգնման աշխատանքները:

1990-ական թթ. սկզբից նրա հասարակական գործունեությունը կապված է Ղարաբաղի խնդրի և Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հետ: 1992 թ. Հ. Աղայանը հիմնեց Հայագիտության մարդասիրական հիմնադրամ, որը կրում է նրա հոր՝ պատմաբան, ակադեմիկոս Ծատուր Աղայանի անունը: Հիմնադրամի նպատակն է նյութական և գիտական օգնություն ցույց տալ Ղարաբաղի խնդրով և Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցերով զբաղվող անձանց ու կազմակերպություններին:

1995 թ. ապրիլի 14-ին Ռուսաստանի Դաշնության Պետդումայի ընդունած Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձևը պատրաստվել էր հիմնադրամի ակտիվ մասնակցությամբ:

Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործում ներդրած խոշոր ավանդի համար ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ՀՀ քաղաքացիություն շնորհեց Հենրի Աղայանին և Շառլ Ազնավուրին:

Հ. Աղայանը Ռուսաստանի հայերի միության հիմնադիրներից մեկն է և ներկայում ՌՀՄ վարչության առավել գործունյա անդամներից: Զբաղվում է գլխավորապես ռուս-հայկական հարաբերությունների հումանիտար ոլորտով, Հայոց ցեղասպանության միջազգային կողմերով և Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման հարցերով:

Աղբյուր

«Ազգ» օրաթերթ։