Ձուկ (սննդամթերք)

Ձկով պատրաստված կերակուր (լեհական խոհանոց)

Ձկնամիս, ձկան միս, մարդկանց և այլ կենդանատեսակների կողմից լայնորեն սպառվող սննդամթերք։ Մեծ տեղ է գրավում աշխարհի գրեթե բոլոր ժողովուրդների սննդակարգում։ Սննդային արժեքով փոքր-ինչ զիջում է մսեղենին և առավել դյուրամարս է։

Ձկան միսը բաղկացած է 4 մասից՝ 2 մեջքից և 2 փորատակից, որոնք իրարից երկայնակի բաժանված են շարակցական ամուր հյուսվածքներով։

Ձկան միսն իրենից ներկայացնում է համատարած կոլոիդ համակարգ, որը բաղկացած է մկանային հյուսվածքներից՝ հաջորդաբար շերտավորված կապող հյուսվածքների հետ։ Մկաններն իրենց հերթին բաղկացած են առանձին միոֆիբրիլներից, շրջապատված կապող հյուսվածքի սպունգանման շերտով։

Միոֆոբրիլների սպիտակուցային թաղանթից (սարկոպլազմա) դուրս տարածությունը լցված է մածուցիկ սպիտակուցային լուծույթով։ Մկանային հյուսվածքն արտաքինից պատված է թաղանթով (սարկոլեմա)։ Ձկնամսի մեջ շարակցական հյուսվածքները համատարած կենդանիների մսի հետ ավելի քիչ տոկոս են կազմում, հետևապես ավելի նուրբ և դյուրամարս են։

Ձկան մսի սպիտակուցը իր մեջ պարունակվող ֆերմենտների ազդեցության տակ քայքայվում է ավելի պարզ նյութերի և ամուր փուլում փոխելով միջավայրի թթվայնությունը՝ քայքայման պրոցեսը դարձնում ոչ կարգավորվող։ Ձկնամսում պարունակվող ատոմային սպիտակուցները շուրջ յոթ անգամ ավելի քիչ են, քան ցամաքային կենդանիների մսում, ինչով էլ բացատրվում է դրա դյուրամարսությունն ու սննդային արժեքը։

Բացի սննդամթերք լինելուց, ձկան միսն իր մեջ պարունակում է մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ նյութեր, մասնավորապես՝ յոդ, քրոմ, պղինձ, ֆոսֆոր, կալցիումական աղեր և այլն։

1.Ագանաձուկ,Առագաստաձուկ-Istiophorus platypterus 2.Անձրուկ,խասի- Engraulis 3.Ասեղաձուկ (Syngnathus acus) 4.Աճառաձուկ-Կռճիկաձուկ-Rhinobatidae 5.Ավազաձուկ- Ammodytes 6.Արքայաձուկ- սուլթանաձուկ-(Mullus barbatus ponticus)- 7.Արևաձուկ-=Sunfish 8.Արծաթաձուկ-Leucaspius delineatus 9.Աքերին-Gymnocephalus 10.Բեղաձուկ Սևանի -Barbus barbus 11Բերձուկ,Կարաս-Carassius 12.Բերձուկ Արծաթափայլ (լատ.՝ Carassius auratus gibelio) 13.Բողիկ-Արաքս գետի մանր ձկան տեսակ-Gambusia 14.Բրամ-Abramis brama 15.Բշտիկաձուկ-Takifugu 16.Գայլաձուկ-Esox lucius 17.Գոճի,Գուստերա,վտառաձուկ (լատ.՝ Blicca bjoerkna) -(Գո­ճին Արաք­սի եւ այլ գե­տե­րու բնա­կիչ­նե­րէն է, հա­ւա­նա­բար ամէ­նէն աւե­լի մար­դա­մօտ ձու­կե­րէն մէկը: Կը նա­խընտ­րէ տաք ու խա­ղաղ ջրա­փո­սե­րը: Ծոյլ եւ իր ըն­թաց­քով կա­մաց, հաստ ու խո­շոր թե­փե­րով, անոր կրծքի լո­ղակ­նե­րը նարն­ջա­գոյն կըլ­լան: 18.Գորշպոչ-Urogymnus asperrimus 19.Գորշլողակ- Leuciscus leuciscus) 20.Գլխան- Mugil 21.Դնգան-Epinephelus itajara(Gruper) 22.Դեղնակող-Stenodus leucichthys nelma 23.Դառնուկ-Rhodeus sericeus 24.Դեղնաթուշ (Elopichthys bambusa) 25.Դու­դա-Barbus barbus 26.Ենթաբերան-(Chondrostoma nasus) 27.ԵՐԿԱՅՆԱՁՈՒԿ-լատ.Misgurnus 28.Զիգն,Ուռնաձուկ,մրճաշնաձուկ-Eusphyra blochii 29.Զմբուռն,զմբուռ-Perca fluviatilis 30.Թագավորաձուկ-Alburnus chalcoides 31.Թիաձուկ-Polyodon spathula 32.Թիաքիթ Բազմատամ(Polyodon spathula) 33.Թանաքաձուկ-ճկան,թոդան-Sepiida 34.Թառափ-Acipenser 35.Թեփուղ,Թեփուկ-أSqualius cephalus) 36.Թեփուկազուրկ-Comephorus 37.Թիթեռաձուկ- 38.Թուրթ-Cyprinus carpio 39.Թաղոն(Ծածան)-Cyprinus carpio 40..Ժեռաձուկ- Trachinotus) 41.Ժեռալոքո-Wallago 42.Լորտաձուկ-Misgurnus- 43.Լոքո- Silurus glanis 44.լոքոյիկՋրանցքային-Ictalurus punctatus 45.Խալաձուկ ( Hucho taimen) 46.Խարակաձուկ-Gobio gobio 47.Խոզաձուկ-Acipenser stellatus 48.Կատվաձուկ,Դեգաղ-Batoidea 49.Կարմրախայտ-Առվի կարմրախայտ -Salmo trutta fario 50.Կետաձուկ-Keta 51.Կնճաձուկ,խոզի նման դունչ ունեցող ձուկ-Pleuronectes platessa 52.Կողակ-Varicorhinus 53.Կռնկաձուկ- Molva molva 54.Ճերմակաձուկ-Alburnus alburnus 55.Մելանաձուկ-Cuttlefish. 56.Մեծբերան- Perccottus glenii 57.Ոսկե ձուկ-Carassius auratus 58.Շերեփաձուկ-Lota 59.Շիղաձուկ-Stizostedion lucioperca 60.Ոզնեձուկ- Gymnocephalus cernuus 61.Ողնաձուկ-զութխի-Huso 62.Ոսկեձուկ-Carassius auratus 63.Չալաձուկ-Oncorhynchus masou 64.Պնդաճակատ-Hypophthalmichthys 65.Սարդաձուկ-Dactylopteridae 66.Սարդինաձուկ-Sardinops 67.Սիգ-Coregonus 68.Սղոցաձուկ-Pristiophoridae 69.Սրնքաձուկ-Salmo trutta 70.Սևաձուկ-Alosa kessleri 71.Վահանաձուկ-Hippoglossus 72.Վիթխարաձուկ-Balaenَptera mْsculus 73.Վիշապաձուկ-Physeter macrocephalus 74.Տառեխ, Տարեխ-(Chalcalburnus tarichi) 75.Տարմաձուկ-Scomber 76.Տափակաձուկ-Pleuronectes platessa 77.Տերևաձուկ-Limanda 78.Տղմաձուկ-Amia calva 79.Տառեխիկ Արևելյան (արագաշարժ)-Alburnoides bipunctatus 80.քառաչք-Anableps 81.Օձաձուկ-Anguilla anguilla 82.լերկաձուկ-Barbatula 83.նրբաձկնիկ (Pseudorasbora parva) 84.սպիտակաձուկ-Alburnus filippi 85.Ձողաձուկ- Gadus 86.Կտրիչատամ -Rutilus frisii 87.Ցնփորաձուկ-Alosa 88.Ծիածանափայլ ֆորել- 89. Ցլիկաձուկ-Gobiidae 90. ցլիկաձուկ Կովկասյան-Knipowitschia caucasica 91.Ցոլաձուկ-Notropis chrosomus 92.քարթակ-Romanogobio persus 93.Կարմրակն -Rutilus rutilus 94.Հաշամ-Aspius aspius 95.Ճանար- Barbus capito 96.Մանրաթեփուկ,սևահոն-Acanthalburnus microlepis 97.Մուրծա,Մուրծի,-Barbus mursa 98.Ծական- Cobitis 99юշիղաձուկ-Sander lucioperca 100.Սապատաձուկ-Oncorhynchus gorbusch 101.կարմրաձուկ-Salmo salar 102.ծովատառեխ-Clupea 103.ՄՈՂ-ԱՐԱԾԱՆԻ ԳԵՏԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՁԿԱՆ ՏԵՍԱԿ 104.Մոխրաձուկ-Dicentrarchus labrax- 105.Մկրատաձուկ,Մարլին-Makaira nigricans 106.Մորազ-Barbus ciscaucasicus 107.Մորե սիբիրյան-Acipenser baerii 108.Մորավաձուկ-կարմիր սուլթանաձուկ-Mullus barbatus barbatus -Mullus surmuletus 109.ՍՐԱՁՈՒԿ-Trichiurus lepturus 110.ՕՁԱԳԼՈՒԽ-Channa argus 111.Ձամբռիկ- Thymallus 112.Կարճապռոշ- Brachymystax) 113.Սեղաք,շնաձուկ-Selachii) 114.Ջնջրիք-( Acipenser stellatus) 115.կապուտ,կապտաձուկ- Neogobius fluviatilis-Կապտագույն համեղ գետաձուկ, Ան այդ անու­նով մկրտուած է, պար­զա­պէս որով­հե­տեւ եփ­ուե­լու ժա­մա­նակ, կա­րե­լի է նկա­տել կա­պոյտ երանգ մը: 116.Ճա­պա­լ-Ճա­պուկ կը նշա­նա­կէ աշ­խոյժ, ժիր եւ կեն­սու­նակ-Ballerus sapa 117.Սևահոնք,մանրաթեփուկ-Acanthalburnus microlepis) 118.կպչողաձուկ-(Alburnus hohenackeri 119.Շառլուղ,Կարմրալողաթևիկ (Scardinius erythrophthalmus)120.Ճոճոն,Ճոճաձուկ, Ծածան(Cyprinus carpio) 121.Սանրաձուկ-Melanogrammus aeglefinus 122.Կտրիչատամ -Rutilus frisii 123.Կորիզաձուկ -Sparus aurata,dorada 124.Կեղևաձկնիկ եվրոպական (Osmerus eperlanus) 125.Կտուցաձուկ(լատ. Belone euxini) 126.Նշաձուկ-Thunnus 127.ծական Ոսկեգույն-Sabanejewia aurata 128.օձաձուկ Սովորական-Anguilla anguilla 129.Փիչ­խուլ-Chondrostoma nasus 130. Փողաձուկ- Lota lota 131.Փղաձուկ-Mormyrid 132.Փայլաձուկ-Blicca bjoerkna 133.Քարամուրծի-Luciobarbus brachycephalus caspius 134.Քարազմբուռ -Cephalopholis(Garrupf)

Պատկերասրահ

• 
  Ձկնամիս և չիպսեր (ֆրի)
• 
  Տապակած ձուկ
• 
  Սաշիմի
• 
  Սուշի
• 
  Ռուսական ձկնակարկանդակ
• 
  Սևիչե
• 
  Չորացրած ձուկ
• 
  Թիլապիա զիլլի
• 
  Ապխտած ձուկ
• 
  Ջեռոցում եփած սաղմոն
• 
  Ձկնապուր (հնդկական խոհանոց)
• 
  Ձկան կոտլետներ
• Պահածոյացված ձկան տեսականի
  Պահածոյացված ձկան տեսականի
• 
  Ձկնամսով և մանրախեցգետնով ուտեստ

Գրականություն

• Վ. Մ. Հովահաննիսյան. «Մսի և մսամթերքի տեխնոլոգիա», Երևան, «ՀՊԱՀ»,
• Aquamedia, "Consumption of Fishery Products" retrieved from http://www.feap.info/economics/Tradebalance_en.asp on 2007-09-17.
• Г.И.Касьянов, С.В.Золотокова, И.А.Палагина, О.И.Квасенков (2004). «Технология копчения мясных и рыбных продуктов»

Արտաքին հղումներ

• Պատրաստենք միասին. Բանջարեղենով ձուկ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ձուկ (սննդամթերք)» հոդվածին։