«Սարդակերպեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ 46.71.243.74 (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել GeoO մասնակցի վերջին տարբերակին։ |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տաքսոտուփ2 |Վիքիդատա = այո}} |
|||
{{Տաքսոտուփ |
|||
| name = Սարդակերպեր |
|||
| image file = Spiders Diversity.jpg |
|||
| image descr = |
|||
| image title = Սարդ |
|||
| superregnum = |
|||
| regnum = Կենդանիներ |
|||
| subregnum = |
|||
| phylum = [[Հոդվածոտանիներ]] |
|||
| subphylum =''Chelicerata'' |
|||
| classis = '''Սարդակերպեր''' |
|||
| ordo = |
|||
| familia = |
|||
| genus = |
|||
| species = |
|||
| author = |
|||
| children name= |
|||
| children = |
|||
| wikispecies = |
|||
| commons = |
|||
| itis = |
|||
| ncbi = |
|||
}} |
|||
'''Սարդակերպեր''' ({{lang-la|''Arachnida''}}), [[Հոդվածոտանիներ]]ի տիպի [[անողնաշարավոր կենդանիներ]]ի դաս։ Ընդգրկում է մի շարք կարգեր՝ [[կարիճներ]], [[կեղծ կարիճներ]], [[սոլպուգներ]], խոտհարներ, [[սարդեր]], [[տզեր]] և այլն։ |
'''Սարդակերպեր''' ({{lang-la|''Arachnida''}}), [[Հոդվածոտանիներ]]ի տիպի [[անողնաշարավոր կենդանիներ]]ի դաս։ Ընդգրկում է մի շարք կարգեր՝ [[կարիճներ]], [[կեղծ կարիճներ]], [[սոլպուգներ]], խոտհարներ, [[սարդեր]], [[տզեր]] և այլն։ |
||
07:55, 1 Դեկտեմբերի 2019-ի տարբերակ
| Սարդակերպեր | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Ենթաթագավորություն | Իսկական բազմաբջիջներ (Eumetazoa) |
| Ինֆրաթագավորություն | Նախաբերաններ (Protostomia) |
| Տիպ/Բաժին | Հոդվածոտանիներ (Arthropoda) |
| Ենթատիպ | Chelicerata |
| Դաս | Սարդակերպեր (Arachnida) Cuvier, 1812 |
Սարդակերպեր (լատին․՝ Arachnida), Հոդվածոտանիների տիպի անողնաշարավոր կենդանիների դաս։ Ընդգրկում է մի շարք կարգեր՝ կարիճներ, կեղծ կարիճներ, սոլպուգներ, խոտհարներ, սարդեր, տզեր և այլն։
Նկարագիր
Կառուցվածք
Չափերը 0,1-170 մմ են։ Մեծամասնության մարմինը բաժանված է գլխակրծքի և փորիկի, երբեմն (տզեր) միաձուլված Է։ Գլխակուրծքը կրում է վեց զույգ վերջավորություններ․ առաջինը վերին ծնոտներն են (խելիցերներ), երկրորդը՝ ստորին ծնոտները (պեդիպալպներ), հաջորդ չորս զույգը քայլող վերջավորություններ են։ Սարդակերպերի մեծամասնության (կարիճներ, սոլպուգներ, կեղծ կարիճներ և այլն) փորիկը հատվածավորված է, սարդերի մեծամասնությանը և տզերինը՝ ամբողջական։ Փորիկը երբեմն օժտված է հատուկ հավելումներով (սարդերի ոստայնային գորտնուկներ, կարիճների «սանրիկներ» և այլն)։
Շնչառական համակարգ
Շնչում են տրախեաներով կամ թոքապարկերով, հազվադեպ՝ մաշկի մակերևույթով։ Արտաթորության օրգաններն են կոքսալ գեղձերը և մալպիգյան անոթները։ Մեծամասնության նյարդային համակարգը կազմված է վերկլանային հանգույցներից, ստորկլանային զանգվածից և որովայնային շղթայից (տզերինը միաձուլված է)։
Զգայարաններ
Զգայարաններն են աչքերը և շոշափելիքի մազիկները, որոշ սարդակերպեր զգում են ձայները և հոտերը։ Նրանցից շատերն օժտված են թունավոր գեղձերով (կարիճներ, սարդեր, որոշ կեղծ կարիճներ)։
Բազմացում
Բաժանասեռ են․ մեծամասնությունը ձու է դնում, կան կենդանածին ձևեր։ Հայտնի է մոտ 36 հազար տեսակ, տարածված բոլոր մայրցամաքներում։ Ցամաքային կենդանիներ են, բացառությամբ ջրային սարդի և ջրային տզերի։ Դրանք հիմնականում գիշատիչներ են, սնվում են այլ սարդակերպերով, միջատներով, որդերով, փափկամորթներով, մանր սողուններով, կան բուսակերներ և մակաբույծներ։
Որոշ սարդակերպեր ինֆեկցիոն հիվանդությունների հարուցիչների փոխանցողներ են (տզեր)։ Դրանք հնագույն ցամաքային կենդանիներ են․ ծագել են տրիչոբիտներից։ Սարդակերպեր ուսումնասիրող կենդանաբանության բաժինը կոչվում է արախնոլոգիա։
Պատկերասրահ
-
Սարդ -
Ջրային սարդ -
Սև կարիճ -
Կարիճ -
Տիզ -
Տիզ -
Սոլպուգ
.png)
.jpg)
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|