«Տաքսա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Կաղապար:Տեղեկաքարտ Շան ցեղատեսակ}}
{{Կաղապար:Տեղեկաքարտ Շան ցեղատեսակ}}
'''Տակսա''' ({{lang-de|dachshund}}), որսորդական շան ցեղատեսակ, որը տարբերվում է ոտքերի կարճությամբ։
'''Տակսա''' ({{lang-de|dachshund}}), որսորդական շան ցեղատեսակ, որը տարբերվում է ոտքերի կարճությամբ։

Գոյություն ունեն տակսաների մի քանի տարատեսակներ, որոնք տարբերվում են իրենց չափսերով և քաշով։ Բացի այդ, տակսաներին տարբերակում են ըստ մազածածկույթի՝ հարթ, երկար և կոշտ մազերով:
Գոյություն ունեն տակսաների մի քանի տարատեսակներ, որոնք տարբերվում են իրենց չափսերով և քաշով։ Բացի այդ, տակսաներին տարբերակում են ըստ մազածածկույթի՝ հարթ, երկար և կոշտ մազերով:


Տակսաներն ունեն բազմաթիվ երանգներ։ Առավել տարածված են սև, կարմիր, շագանակագույն, մարմարե (սև և շագանակագույն մարմար) գունավորում ունեցող տակսաները։ Հանդիպում են նաև վագրագույն և սև՝ վագրագույն բծերով, գունավորումը, որո ճանաչված չէ որպես գունավորում [[Կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիա|կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի]] (ԿՄՖ) կողմից։ Կոշտ մազածածկույթ ունեցող տեսակների մոտ շատ տարածված է վարազի գույնը (այլ տեսակների մեջ այն ճանաչված չէ): Վերջին շրջանում [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] և [[Ուկրաինա|Ուկրաինայում]] սկսեցին հանդիպել երկար մազածածկույթ ունեցող տեսակներ, բայց նրանք նույնպես չեն ճանաչվել ԿՄՖ-ի կողմից։ Այսպիսի գունավորում ունեցողների հետ աշխատանքներ է կատարվում UCI շրջանակներում։
Տակսաներն ունեն բազմաթիվ երանգներ։ Առավել տարածված են սև, կարմիր, շագանակագույն, մարմարե (սև և շագանակագույն մարմար) գունավորում ունեցող տակսաները։ Հանդիպում են նաև վագրագույն և սև՝ վագրագույն բծերով, գունավորումը, որը ճանաչված չէ որպես գունավորում [[Կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիա|կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի]] (ԿՄՖ) կողմից։ Կոշտ մազածածկույթ ունեցող տեսակների մոտ շատ տարածված է վարազի գույնը (այլ տեսակների մեջ այն ճանաչված չէ): Վերջին շրջանում [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] և [[Ուկրաինա|Ուկրաինայում]] սկսեցին հանդիպել երկար մազածածկույթ ունեցող տեսակներ, բայց նրանք նույնպես չեն ճանաչվել ԿՄՖ-ի կողմից։ Այսպիսի գունավորում ունեցողների հետ աշխատանքներ է կատարվում UCI շրջանակներում։


== Ցեղատեսակի անվանում ==
== Ցեղատեսակի անվանում ==
Գերմանական "Dachshund" բառը ծագում է «[[Գորշուկ]]» ({{lang-de|Dachs}}) և «<nowiki/>[[շուն]]<nowiki/>» ({{lang-de|Hund}}) բառերից, այդ պատճառով էլ նախկինում այն հաճախ անվանոում էին «գորշուկի շուն»<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Такса, порода собак}}</ref>։ Տակսներն օգտագործվել են գորշուկների և այլ որջավոր կենդանիների որոնման, հետապնդման և քշելու համար։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Dachshund-ը գերմանական բառ է, [[Գերմանիա]]յում այն գործնականում չի գործածվում՝ փոխարինվելով «Dackel» և «Teckel» բառերով:
Գերմանական "Dachshund" բառը ծագում է «[[Գորշուկ]]» ({{lang-de|Dachs}}) և «<nowiki/>[[շուն]]<nowiki/>» ({{lang-de|Hund}}) բառերից, այդ պատճառով էլ նախկինում նրանց հաճախ անվանում էին «գորշուկաշուն»<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Такса, порода собак}}</ref>։ Տակսաներն օգտագործվել են գորշուկների և այլ որջավոր կենդանիների որոնման, հետապնդման և քշելու համար։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Dachshund-ը գերմանական բառ է, [[Գերմանիա]]յում այն գործնականում չի գործածվում՝ փոխարինվելով «Dackel» և «Teckel» բառերով:


== Պատմություն ==
== Պատմություն ==
Տող 12. Տող 13.


Տակսան շների ամենահին ցեղատեսակն է։ Այս ցեղի առաջացման ժամանակը դեռևս հակասություններ է առաջացնում: Ըստ որոշ տեսությունների, տակսաների նախնիները հայտնվել են դեռ Հին Եգիպտոսում, որտեղ հայտնաբերվել են կարճ ոտքերով որսորդական շների փորագրված պատկերներ։
Տակսան շների ամենահին ցեղատեսակն է։ Այս ցեղի առաջացման ժամանակը դեռևս հակասություններ է առաջացնում: Ըստ որոշ տեսությունների, տակսաների նախնիները հայտնվել են դեռ Հին Եգիպտոսում, որտեղ հայտնաբերվել են կարճ ոտքերով որսորդական շների փորագրված պատկերներ։

Ժամանակակից ցեղատեսակի ձևավորումը սկսվել է XVI դարից Հարավային Գերմանիայի տարածքում։ Տակսաների մասին առաջին ճշգրիտ հիշատակումները (այն ժամանակ «գորշուկի հետևից սողացող» ({{lang-de|Tachs Kriecher}})) և «գորշուկի հերոս» ({{lang-de|Tachs Krieger}}) անվանումներով) հանդիպում են գրքերում՝ գրված մինչև 1700 թվականը։ Կան նաև ավելի վաղ հիշատակումներ «գորշուկների շների» և «որջային շների» մասին, սակայն, նրանք ավելի շատ վերաբերում են որսորդական շներին, քան կոնկրետ ցեղի։ Նրա նախնիները եղել են ցածրահասակ գերմանական որսորդական շները և գերմանական բարակները ({{lang-de|Bracke}})։ Տակսաները նրանցից ժառանգել են ձայնի միջոցով որսին հետապնդելու կարողությունը, հնարամտությունը, տոկունությունը, գերազանց [[Հոտառություն|հոտառությունը]], հակառակորդի հետ ճակատամարտելու անվախությունը և [[Որսորդություն|որսորդական]] մոլեգնություն։ Իսկ այն, ինչ նախնիների թերությունն էր՝ ստանդարտ մարմնի անհամաչափ հարաբերակցությունը կարճ ոտքերի հետ, դարձել է առավելություն սերունդների համար։ Գերմանացի որսորդները, գնահատելով այդ որակները ըստ արժանվույն, ստացել են շան որոշակի տեսակ՝ կարճլիկ-պնդակազմ, կարճ ոտքերով, որպեսզի այն կարողանա անարգել ներթափանցել որջերն ու բները։ Որսը թանկ ու հեղինակավոր զբաղմունք էր, բայց տակսան մեծ ծախսեր չէր պահանջում։ Սա ևս մեկ կարևոր առավելություն էր, որի համար ցեղին սիրեցին ոչ հարուստ [[Բուրգեր|բուրգերները]] և [[Ազնվականություն|ազնվականությունը]]։
Ժամանակակից ցեղատեսակի ձևավորումը սկսվել է XVI դարից Հարավային Գերմանիայի տարածքում։ Տակսաների մասին առաջին ճշգրիտ հիշատակումները (այն ժամանակ «գորշուկի հետևից սողացող» ({{lang-de|Tachs Kriecher}})) և «գորշուկի հերոս» ({{lang-de|Tachs Krieger}}) անվանումներով) հանդիպում են գրքերում՝ գրված մինչև 1700 թվականը։ Կան նաև ավելի վաղ հիշատակումներ «գորշուկաշների» և «որջաշների» մասին, սակայն, նրանք ավելի շատ վերաբերում են որսորդական շներին, քան կոնկրետ ցեղի։ Նրա նախնիները եղել են ցածրահասակ գերմանական որսորդական շները և գերմանական բարակները ({{lang-de|Bracke}})։ Տակսաները նրանցից ժառանգել են ձայնի միջոցով որսին հետապնդելու կարողություն, հնարամտություն, տոկունություն, գերազանց [[հոտառություն]], հակառակորդի հետ ճակատամարտելու անվախություն և [[Որսորդություն|որսորդական]] մոլեգնություն։ Իսկ այն, ինչ նախնիների թերությունն էր՝ ստանդարտ մարմնի անհամաչափ հարաբերակցությունը կարճ ոտքերի հետ, սերունդների համար դարձել է առավելություն։ Գերմանացի որսորդները, այդ որակները գնահատելով ըստ արժանվույն, ստացել են շան որոշակի տեսակ՝ կարճլիկ-պնդակազմ, կարճ ոտքերով, որ ակարողանան անարգել ներխուժել որջերն ու բները։ Որսը թանկ ու հեղինակավոր զբաղմունք էր, բայց տակսան մեծ ծախսեր չէր պահանջում։ Սա ևս մեկ կարևոր առավելություն էր, որի համար ցեղատեսակը սիրվեց ոչ հարուստ [[Բուրգեր|բուրգերների]] և [[Ազնվականություն|ազնվականության]] կողմից։
[[Պատկեր:Adolf Eberle Dackelfamilie.jpg|thumb|Ադոլֆ Էբերլե։ Տակսաների ընտանիքը որսորդի և օրիորդի հետ]]
[[Պատկեր:Adolf Eberle Dackelfamilie.jpg|thumb|Ադոլֆ Էբերլե։ Տակսաների ընտանիքը որսորդի և օրիորդի հետ]]
XVII հարյուրամյակի կեսերին՝ 1650-ական թվականներին, հիշատակվել են երկու տեսակ՝ ստորերկրյա որսի համար նախատեսված ծուռթաթ շներ և կոշտ մազածածկույթ ունեցող կարճ բարակներ։
XVII հարյուրամյակի կեսերին՝ 1650-ական թվականներին, հիշատակվել են երկու տեսակ՝ ստորերկրյա որսի համար նախատեսված ծուռթաթ շներ և կոշտ մազածածկույթ ունեցող կարճ բարակներ։
[[Պատկեր:Dachshund-drawing.jpg|left|200px]]
[[Պատկեր:Dachshund-drawing.jpg|left|200px]]
Ժամանակի ընթացքում գերմանացիներն ավելի շատ են կապվում տակսաների հետ, գնահատում են իրենց էներգիան, որսորդական եռանդը ու աշխատասիրությունը, հավատարմությունը, հուսալիությունև և խելքը։
Ժամանակի ընթացքում գերմանացիներն ավելի շատ են կապվում տակսաների հետ, գնահատում են իրենց էներգիան, որսորդական եռանդը ու աշխատասիրությունը, հավատարմությունը, հուսալիությունը և խելքը։

XVIII դարի վերջում տակսաները գործնականորեն ձեռք են բերել ժամանակակից գծեր։ Երկարավուն տակսաները մեծացել են այնքան, որ նրանց սկսել են արտահանել տարբեր երկրներ։ Իսկ Գերմանիայում ձևավորվել է շնաբուծարանների լայն ցանց։ Նրանց տերերը բուծում էին շներ, ելնելով անձնական համակրանքից։ Սակայն ժամանակի ընթացքում սկսվեց դեկորատիվ և աշխատող նմուշների բաժանումը, և անհրաժեշտություն առաջացավ սահմանել ցեղի ստանդարտը, որն ընդունվեց 1870 թվականին։
XVIII դարի վերջում տակսաները գործնականորեն ձեռք են բերել ժամանակակից գծեր։ Երկարավուն տակսաները մեծացել են այնքան, որ նրանց սկսել են արտահանել տարբեր երկրներ։ Իսկ Գերմանիայում ձևավորվել է շնաբուծարանների լայն ցանց։ Նրանց տերերը բուծում էին շներ, ելնելով անձնական համակրանքից։ Սակայն ժամանակի ընթացքում սկսվեց դեկորատիվ և աշխատող նմուշների բաժանումը, և անհրաժեշտություն առաջացավ սահմանել ցեղի ստանդարտը, որն ընդունվեց 1870 թվականին։


Տող 23. Տող 26.
Չնայած նրան, որ տակսաները Ռուսաստանում հայտնի են դարձել XVIII դարի 30-ական թվականներին, ցեղատեսակը լայն տարածում չունեցավ։ Սակայն տակսաները այնքան հայտնի էին, որ 1990 թվականին ձևավորվեց ֆոկստերների և տակսաների ռուսական սիրողական խմբակ, որը վարում էր ցեղական գրքեր և կազմակերպում էր մասնագիտացված ցուցահանդեսներ։
Չնայած նրան, որ տակսաները Ռուսաստանում հայտնի են դարձել XVIII դարի 30-ական թվականներին, ցեղատեսակը լայն տարածում չունեցավ։ Սակայն տակսաները այնքան հայտնի էին, որ 1990 թվականին ձևավորվեց ֆոկստերների և տակսաների ռուսական սիրողական խմբակ, որը վարում էր ցեղական գրքեր և կազմակերպում էր մասնագիտացված ցուցահանդեսներ։


[[Ռուսաստան|Ռուսստանի Դաշնությունում]] տակսաներին դիտարկում էին որպես դեկորատիվ շուն, այլ ոչ թե աշխատանքային: Շատ ընտանիքներ պահել են այս ցեղատեսակին, որպես ընտանի կենդանի։ Շատ արագ և հաջողությամբ տակսաները տարածվեցին ստեղծագործական [[Մտավորականություն|մտավորականության]] շրջանում։ Ռուս հռչակավոր դերասանուհի [[Մարիա Երմոլովա|Մարիա Երմոլովան]] նույնպես ուներ այդ ցեղատեսակի համար անսովոր գունավորմամաբ՝ սպիտակ տակսա։
[[Ռուսաստան|Ռուսստանի Դաշնությունում]] տակսաներին դիտարկում էին որպես դեկորատիվ շուն, այլ ոչ թե աշխատանքային: Շատ ընտանիքներ պահել են այս ցեղատեսակին, որպես ընտանի կենդանի։ Շատ արագ և հաջողությամբ տակսաները տարածվեցին ստեղծագործ [[Մտավորականություն|մտավորականության]] շրջանում։ Ռուս հռչակավոր դերասանուհի [[Մարիա Երմոլովա|Մարիա Երմոլովան]] նույնպես ուներ այդ ցեղատեսակի համար անսովոր գունավորմամաբ՝ սպիտակ տակսա։


Երկու [[Համաշխարհային պատերազմ|համաշխարհային պատերազմները]] նվազեցրել են այս ցեղի թիվը։ 1958 թվականին ցուցադրվել են ընդամենը 11 շուն։
Երկու [[Համաշխարհային պատերազմ|համաշխարհային պատերազմները]] նվազեցրել են այս ցեղի թիվը։ 1958 թվականին ցուցադրվել են ընդամենը 11 շուն։
Տող 30. Տող 33.


[[Պատկեր:Short-haired-Dachshund.jpg|thumb|250px|Հարթ մազածածկույթով ստանդարտ տակսա]]
[[Պատկեր:Short-haired-Dachshund.jpg|thumb|250px|Հարթ մազածածկույթով ստանդարտ տակսա]]
Ամուր են, ունեն մեծածավալ ողնաշար և երկար ձգված դունչ<ref name="AHR">{{cite web|title= A Brief History of the Breed |url=http://www.almosthomerescue.org/about_dach/history.htm |work=AlmostHomeRescue.org |accessdate=16 June 2009}}</ref>։ Ականջները երկար են, փափուկ, և կլորացված են ծայրերում<ref name="gkpnso">{{cite web |url=http://www.akc.org/dog-breeds/dachshund/#standard |title=Dachshund Breed Standard |publisher=American Kennel Club |accessdate=3 February 2009}}</ref>: Մեջքը մկանոտ է, ամուր, կրծքավանդակը ծավալուն է, խորը, և բնորոշ կրծոսկրերով։ Պոչը հաստ է և ամուր հիմքի մոտ, ցածր է, սովորաբար պահվում է միայն ներքևում՝ մեջքի գծից մի փոքր ցած, հուզմունքից վեր է բարձրացում, ինչես ալեհավաքը։ Վերջույթները կարճ են, հաստ և մկանոտ (հատկապես առջևի վերջույթները): Առջևի թաթերը ավելի լայն են և ավելի մեծ, քան հետևի: Տեղաշարժվում են ազատ և թափով<ref name="AKC Standards">{{cite web |title=American Kennel Club Official Standard of the Dachshund |url=https://images.akc.org/pdf/breeds/standards/Dachshund.pdf |work=akc.org |accessdate=11 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143635/https://images.akc.org/pdf/breeds/standards/Dachshund.pdf |archive-date=12 June 2018 |url-status=dead }}</ref>։
Ամուր են, ունեն մեծածավալ ողնաշար և երկար ձգված դունչ<ref name="AHR">{{cite web|title= A Brief History of the Breed |url=http://www.almosthomerescue.org/about_dach/history.htm |work=AlmostHomeRescue.org |accessdate=16 June 2009}}</ref>։ Ականջները երկար են, փափուկ, և կլորացված են ծայրերում<ref name="gkpnso">{{cite web |url=http://www.akc.org/dog-breeds/dachshund/#standard |title=Dachshund Breed Standard |publisher=American Kennel Club |accessdate=3 February 2009}}</ref>: Մեջքը մկանոտ է, ամուր, կրծքավանդակը ծավալուն է, խորը, և բնորոշ կրծոսկրերով։ Պոչը հաստ է և ամուր հիմքի մոտ, ցածր է, սովորաբար պահվում է միայն ներքևում՝ մեջքի գծից մի փոքր ցած, հուզմունքից վեր է բարձրացում, ինչես ալեհավաքը։ Վերջույթները կարճ են, հաստ և մկանոտ (հատկապես առջևի վերջույթները): Առջևի թաթերը ավելի լայն են և ավելի մեծ, քան հետևինը: Տեղաշարժվում են ազատ և լայն թափքով<ref name="AKC Standards">{{cite web |title=American Kennel Club Official Standard of the Dachshund |url=https://images.akc.org/pdf/breeds/standards/Dachshund.pdf |work=akc.org |accessdate=11 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143635/https://images.akc.org/pdf/breeds/standards/Dachshund.pdf |archive-date=12 June 2018 |url-status=dead }}</ref>։
* Ստանդարտ՝ ունեն մինչև 9 կիլոգրամ քաշ, որը ամենատարածված տարատեսակն է։
* Ստանդարտ՝ ունեն մինչև 9 կիլոգրամ քաշ, որը ամենատարածված տարատեսակն է։
* Փոքրամարմին՝ կրծքավանդակի հաստությունը կազմում է 30-ից մինչև 35 սանտիմետր, իսկ մեծահասակ առանձնյակի քաշը՝ 4-ից մինչև 5,5 կիլոգրամ։
* Փոքրամարմին՝ կրծքավանդակի հաստությունը կազմում է 30-ից մինչև 35 սանտիմետր, իսկ մեծահասակ առանձնյակի քաշը՝ 4-ից մինչև 5,5 կիլոգրամ։

15:18, 2 Նոյեմբերի 2019-ի տարբերակ

Տաքսա
Տեսակշան ցեղատեսակ
Բնաշխարհ Գերմանիա
Առանձնահատկություններ
Դասակարգում և տեսականմուշ
Շուն (Canis lupus familiaris)

Տակսա (գերմ.՝ dachshund), որսորդական շան ցեղատեսակ, որը տարբերվում է ոտքերի կարճությամբ։

Գոյություն ունեն տակսաների մի քանի տարատեսակներ, որոնք տարբերվում են իրենց չափսերով և քաշով։ Բացի այդ, տակսաներին տարբերակում են ըստ մազածածկույթի՝ հարթ, երկար և կոշտ մազերով:

Տակսաներն ունեն բազմաթիվ երանգներ։ Առավել տարածված են սև, կարմիր, շագանակագույն, մարմարե (սև և շագանակագույն մարմար) գունավորում ունեցող տակսաները։ Հանդիպում են նաև վագրագույն և սև՝ վագրագույն բծերով, գունավորումը, որը ճանաչված չէ որպես գունավորում կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի (ԿՄՖ) կողմից։ Կոշտ մազածածկույթ ունեցող տեսակների մոտ շատ տարածված է վարազի գույնը (այլ տեսակների մեջ այն ճանաչված չէ): Վերջին շրջանում Ռուսաստանում և Ուկրաինայում սկսեցին հանդիպել երկար մազածածկույթ ունեցող տեսակներ, բայց նրանք նույնպես չեն ճանաչվել ԿՄՖ-ի կողմից։ Այսպիսի գունավորում ունեցողների հետ աշխատանքներ է կատարվում UCI շրջանակներում։

Ցեղատեսակի անվանում

Գերմանական "Dachshund" բառը ծագում է «Գորշուկ» (գերմ.՝ Dachs) և «շուն» (գերմ.՝ Hund) բառերից, այդ պատճառով էլ նախկինում նրանց հաճախ անվանում էին «գորշուկաշուն»[1]։ Տակսաներն օգտագործվել են գորշուկների և այլ որջավոր կենդանիների որոնման, հետապնդման և քշելու համար։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Dachshund-ը գերմանական բառ է, Գերմանիայում այն գործնականում չի գործածվում՝ փոխարինվելով «Dackel» և «Teckel» բառերով:

Պատմություն

Տակսան շների ամենահին ցեղատեսակն է։ Այս ցեղի առաջացման ժամանակը դեռևս հակասություններ է առաջացնում: Ըստ որոշ տեսությունների, տակսաների նախնիները հայտնվել են դեռ Հին Եգիպտոսում, որտեղ հայտնաբերվել են կարճ ոտքերով որսորդական շների փորագրված պատկերներ։

Ժամանակակից ցեղատեսակի ձևավորումը սկսվել է XVI դարից Հարավային Գերմանիայի տարածքում։ Տակսաների մասին առաջին ճշգրիտ հիշատակումները (այն ժամանակ «գորշուկի հետևից սողացող» (գերմ.՝ Tachs Kriecher)) և «գորշուկի հերոս» (գերմ.՝ Tachs Krieger) անվանումներով) հանդիպում են գրքերում՝ գրված մինչև 1700 թվականը։ Կան նաև ավելի վաղ հիշատակումներ «գորշուկաշների» և «որջաշների» մասին, սակայն, նրանք ավելի շատ վերաբերում են որսորդական շներին, քան կոնկրետ ցեղի։ Նրա նախնիները եղել են ցածրահասակ գերմանական որսորդական շները և գերմանական բարակները (գերմ.՝ Bracke)։ Տակսաները նրանցից ժառանգել են ձայնի միջոցով որսին հետապնդելու կարողություն, հնարամտություն, տոկունություն, գերազանց հոտառություն, հակառակորդի հետ ճակատամարտելու անվախություն և որսորդական մոլեգնություն։ Իսկ այն, ինչ նախնիների թերությունն էր՝ ստանդարտ մարմնի անհամաչափ հարաբերակցությունը կարճ ոտքերի հետ, սերունդների համար դարձել է առավելություն։ Գերմանացի որսորդները, այդ որակները գնահատելով ըստ արժանվույն, ստացել են շան որոշակի տեսակ՝ կարճլիկ-պնդակազմ, կարճ ոտքերով, որ ակարողանան անարգել ներխուժել որջերն ու բները։ Որսը թանկ ու հեղինակավոր զբաղմունք էր, բայց տակսան մեծ ծախսեր չէր պահանջում։ Սա ևս մեկ կարևոր առավելություն էր, որի համար ցեղատեսակը սիրվեց ոչ հարուստ բուրգերների և ազնվականության կողմից։

Ադոլֆ Էբերլե։ Տակսաների ընտանիքը որսորդի և օրիորդի հետ

XVII հարյուրամյակի կեսերին՝ 1650-ական թվականներին, հիշատակվել են երկու տեսակ՝ ստորերկրյա որսի համար նախատեսված ծուռթաթ շներ և կոշտ մազածածկույթ ունեցող կարճ բարակներ։

Ժամանակի ընթացքում գերմանացիներն ավելի շատ են կապվում տակսաների հետ, գնահատում են իրենց էներգիան, որսորդական եռանդը ու աշխատասիրությունը, հավատարմությունը, հուսալիությունը և խելքը։

XVIII դարի վերջում տակսաները գործնականորեն ձեռք են բերել ժամանակակից գծեր։ Երկարավուն տակսաները մեծացել են այնքան, որ նրանց սկսել են արտահանել տարբեր երկրներ։ Իսկ Գերմանիայում ձևավորվել է շնաբուծարանների լայն ցանց։ Նրանց տերերը բուծում էին շներ, ելնելով անձնական համակրանքից։ Սակայն ժամանակի ընթացքում սկսվեց դեկորատիվ և աշխատող նմուշների բաժանումը, և անհրաժեշտություն առաջացավ սահմանել ցեղի ստանդարտը, որն ընդունվեց 1870 թվականին։

2001 թվականին ՄԿՖ-ի կողմից ընդունվեց տակսա ցեղատեսակի ստանդարտը։

Չնայած նրան, որ տակսաները Ռուսաստանում հայտնի են դարձել XVIII դարի 30-ական թվականներին, ցեղատեսակը լայն տարածում չունեցավ։ Սակայն տակսաները այնքան հայտնի էին, որ 1990 թվականին ձևավորվեց ֆոկստերների և տակսաների ռուսական սիրողական խմբակ, որը վարում էր ցեղական գրքեր և կազմակերպում էր մասնագիտացված ցուցահանդեսներ։

Ռուսստանի Դաշնությունում տակսաներին դիտարկում էին որպես դեկորատիվ շուն, այլ ոչ թե աշխատանքային: Շատ ընտանիքներ պահել են այս ցեղատեսակին, որպես ընտանի կենդանի։ Շատ արագ և հաջողությամբ տակսաները տարածվեցին ստեղծագործ մտավորականության շրջանում։ Ռուս հռչակավոր դերասանուհի Մարիա Երմոլովան նույնպես ուներ այդ ցեղատեսակի համար անսովոր գունավորմամաբ՝ սպիտակ տակսա։

Երկու համաշխարհային պատերազմները նվազեցրել են այս ցեղի թիվը։ 1958 թվականին ցուցադրվել են ընդամենը 11 շուն։

Նկարագրություն

Հարթ մազածածկույթով ստանդարտ տակսա

Ամուր են, ունեն մեծածավալ ողնաշար և երկար ձգված դունչ[2]։ Ականջները երկար են, փափուկ, և կլորացված են ծայրերում[3]: Մեջքը մկանոտ է, ամուր, կրծքավանդակը ծավալուն է, խորը, և բնորոշ կրծոսկրերով։ Պոչը հաստ է և ամուր հիմքի մոտ, ցածր է, սովորաբար պահվում է միայն ներքևում՝ մեջքի գծից մի փոքր ցած, հուզմունքից վեր է բարձրացում, ինչես ալեհավաքը։ Վերջույթները կարճ են, հաստ և մկանոտ (հատկապես առջևի վերջույթները): Առջևի թաթերը ավելի լայն են և ավելի մեծ, քան հետևինը: Տեղաշարժվում են ազատ և լայն թափքով[4]։

  • Ստանդարտ՝ ունեն մինչև 9 կիլոգրամ քաշ, որը ամենատարածված տարատեսակն է։
  • Փոքրամարմին՝ կրծքավանդակի հաստությունը կազմում է 30-ից մինչև 35 սանտիմետր, իսկ մեծահասակ առանձնյակի քաշը՝ 4-ից մինչև 5,5 կիլոգրամ։
  • Ճագարենու՝ կրծքավանդակի լայնությունը կազմում է մինչև 30 սանտիմետր, մեծահասակ շան քաշը՝ 3,5 կիլոգրամ։

Դասակարգում

Երկար մազածածկույթ ունեցող տակսա
Կոշտ մազածածկույթ ունեցող ստանդարտ տակսա

Համաձայն կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի դասակարգմանը, տակսաները, ըստ մազածածկույթի, լինում են 3 տեսակի՝

  • հարթ մազածածկույթով
  • երկար մազածածկույթով
  • կոշտ մազածածկույթով

Ինչպես նաև առանձնացվում են ըստ 3 չափսերի։ Չափվում են ոչ այնքան քաշով, որքան կրծքավանդակի ծավալով։

  • ստանդարտ տակսաներ՝ սկսում են 35 սանտիմետրից,
  • փոքրամարմին տակսաներ՝ 30-ից մինչև 35 սանտիմետր,
  • ճագարենու տակսաներ՝ մինչև 30 սանտիմետր,

Այսպիսով, գոյություն ունեն տակսաների 9 տարատեսակներ։

Բնավորություն

Տակսաները ընկերասեր են, համարձակ, ոչ ագրեսիվ, հավասարակշռված խառնվածքով որսորդական շներ են։ Ինպես նաև կրքոտ են, դիմացկուն, արագաշարժ և ունեն լավ հոտառություն (ըստ կինոլոգիական միջազգային ֆեդերացիայի ստանդարտների),[5]։

Այս շներն ունեն բարձր ձայն, խիզախ են, ունեն պաշտպանողական հատկություններ, անվախ են, լուրջ, նպատակասլաց և ինքնուրույն։

Ունեն ուժեղ բնավորություն, վառ արտահայտված անհատականություն, նվիրված են իրենց ընտանիքներին և լավ հարաբերություններ ունեն երեխաների հետ[6][7][8]։

Առողջություն

Տակսաներին չի կարելի գերսնել, քանի որ ունեն ավելոր քաշ հավաքելու հակում։ Լրացուցիչ քաշը ստեղծում է լրացուցիչ ծանրաբեռնվածություն մեջքի վրա, ինչպես նաև այլ հնարավոր ռիսկեր կենդանիների առողջությանը։

Մարզումներին և սննդակարգին սխալ մոտեցման դեպքում, տակսաները ենթակա են միջողնային սկավառակների հետ կապված խնդիրների, որոնք կարող են հանգեցնել կաթվածի[9]։

Տակսաներ և սպորտ

Տակսաների որոշ տերեր (Հատկապես ԱՄՆ-ում) հատուկ մարզում են իրենց շներին՝ մրցույթների մասնակցելու նպատակով, օրինակ՝ Wiener Nationals մրցավազքին։ Չնայած այն հանգամանքին, որ այդ մրցավազքերը մեծապես բարձրացնում են ցեղի նկատմամբ հետաքրքրությունը, ասոցիացիաների մեծամասնությունը նրանց դեմ է՝ կենդանիների հետ կապված վնասվածքների բարձր ռիսկի պատճառով:

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ «Такса, порода собак». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  2. ↑ «A Brief History of the Breed». AlmostHomeRescue.org. Վերցված է 16 June 2009-ին.
  3. ↑ «Dachshund Breed Standard». American Kennel Club. Վերցված է 3 February 2009-ին.
  4. ↑ «American Kennel Club Official Standard of the Dachshund» (PDF). akc.org. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 12 June 2018-ին. Վերցված է 11 December 2017-ին.
  5. ↑ «Dachshund». Վերցված է 26 November 2012-ին.
  6. ↑ Stall, Sam (2005). The Good, the Bad, and the Furry. Quirk Books. էջեր 93–94. ISBN 1-59474-021-6.
  7. ↑ Kilcommons, Brian; Wilson, Sarah. Paws to Consider. էջեր 156–157. ISBN 0-446-52151-5.
  8. ↑ «Dachshund info». Արխիվացված է օրիգինալից 18 April 2009-ին. Վերցված է 25 July 2009-ին.
  9. ↑ «Проблемы спины у такс». Վերցված է 2017-07-13-ին.

Գրականություն

  • Мищиха О. Такса // Мой друг собака : журнал. — М.: Энимал Пресс, 2012. — № 1. — С. 16—21.
  • Клибенштайн Х., Кальчинати Ч., Купер Э., Швец А., Траффорд М. «Методика судейства таксы» (PDF). НКП «Такса», Российская федерация охотничьего собаководства. Վերցված է 2018-01-15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տաքսա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տաքսա&oldid=6604715» էջից