«Թյուրքեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Չթարգմանված հատվածի հեռացում Պիտակ՝ Հետ շրջել |
|||
Տող 8. | Տող 8. | ||
Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները '''չեն''': Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։ |
Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները '''չեն''': Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։ |
||
==Minorities in Turkic countries== |
|||
{{Refimprove section|date=August 2018}} |
|||
===Azerbaijan=== |
|||
{{main article|Demographics of Azerbaijan}} |
|||
===Kazakhstan=== |
|||
{{main article|Demographics of Kazakhstan}} |
|||
===Kyrgyzstan=== |
|||
{{main article|Demographics of Kyrgyzstan}} |
|||
===Turkey=== |
|||
{{main article|Demographics of Turkey}} |
|||
{| class="wikitable sortable" |
|||
|- |
|||
! Number !! Ethnic !! Minimum Estimates || Maximum Estimates || Further information |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Balkans|Balkan]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Albania}} || 1,500,000 || 5,000,000 || [[Albanians in Turkey]] / [[Albanians]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Bosnia and Herzegovina}} || 100,000 || 2,000,000 || [[Bosniaks in Turkey]] / [[Bosnians]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Bulgaria}} || 350,000 || 750,000 || [[Bulgarians in Turkey]] / [[Pomaks in Turkey]] / [[Bulgarians]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Greece}} || 2,000 || 30,000 || [[Greeks in Turkey]] / [[Pontic Greeks]] / [[Caucasus Greeks]] / [[Greeks]] |
|||
|- |
|||
!5 |
|||
| {{flag|Serbia}} || 15,000 || 60,000 || [[Serbs in Turkey]] / [[Serbs]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|1 || align=center|Total || '''2,000,000''' || '''7,900,000''' || '''[[Minorities in Turkey]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Peoples of the Caucasus|Caucasus]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Abkhazia}} || 600,000 || 600,000 || [[Abkhazians]] / [[Abkhaz language]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Armenia}} || 150,000 || 5,000,000 || [[Armenians in Turkey]] / [[Hidden Armenians]] / [[Armenians]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Chechnya}} || 100,000 || 100,000 || [[Chechens in Turkey]] / [[Chechens]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Circassia}} || 150,000 || 7,000,000 || [[Circassians in Turkey]] / [[Circassians]] |
|||
|- |
|||
!5 |
|||
| {{flag|Georgia}} || 100,000 || 1,500,000 || [[Georgians in Turkey]] / [[Georgians]] |
|||
|- |
|||
!6 |
|||
| {{flag|Lazica}} || 45,000 || 2,250,000 || [[Laz people in Turkey]] / [[Laz people]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|2 || align=center|Total || '''1,100,000''' || '''16,450,000''' || '''[[Peoples of the Caucasus in Turkey]]''' / '''[[Peoples of the Caucasus]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Demographics of Central Asia|Central Asia]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Kazakhstan}} || 10,000 || 10,000 || [[Kazakhs]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Kyrgyzstan}} || 1,600 || 1,600 || [[Kyrgyzs]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Tajikistan}} || 1,000 || 1,000 || [[Tajiks]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Turkmenistan}} || 1,500 || 1,500 || [[Turkmens]] |
|||
|- |
|||
!5 |
|||
| {{flag|East Turkestan}} || 50,000 || 50,000 || [[Uyghurs]] |
|||
|- |
|||
!6 |
|||
| {{flag|Uzbekistan}} || 45,000 || 45,000 || [[Uzbeks]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|3 || align=center|Total || '''120,000''' || '''120,000''' || '''[[Central Asian peoples]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | Turkic peoples |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Azerbaijan}} || 530,000 || 800,000 || [[Azerbaijanis in Turkey]] / [[Azerbaijanis]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Crimea}} || 150,000 || 6,000,000 || [[Crimean Tatars in Turkey]] / [[Crimean Tatars]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Karachay-Cherkessia}} || 20,000 || 20,000 || [[Karachays]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Turkey}} || 40,000 || 75,000 || [[Meskhetian Turks]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|4 || align=center|Total || '''740,000''' || '''6,895,000''' || '''[[Turkic peoples]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Iranian peoples]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Afghanistan}} || 25,000 || 50,000 || [[Afghans in Turkey]] / [[Afghans]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Iran}} || 500,000 || 650,000 || [[Iranian diaspora]] / [[Persians]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Kurdistan}} || 13,000,000 || 23,000,000 || [[Kurds in Turkey]] / [[Kurdish population]] / [[Turkish Kurdistan]] / [[Kurds]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Kurdistan}} || 1,000,000 || 3,000,000 || [[Zaza Kurds]] / [[Zaza nationalism]] / [[Zaza language]] |
|||
|- |
|||
!5 |
|||
| {{flag|North Ossetia-Alania}} || 50,000 || 50,000 || [[Ossetians in Turkey]] / [[Ossetians]] |
|||
|- |
|||
!6 |
|||
| {{flag|Romani}} || 700,000 || 5,000,000 || [[Romani people in Turkey]] / [[Romani people]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|5 || align=center|Total || '''15,300,000''' || '''31,750,000''' || '''[[Iranian peoples]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Ethnic groups in Europe|European peoples]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|Netherlands}} || 15,000 || 15,000 || [[Dutch people]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Germany}} || 50,000 || 50,000 || [[Germans in Turkey]] / [[Germans]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Great Britain}} || 35,000 || 35,000 || [[Britons in Turkey]] / [[British people]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Italy}} || 35,000 || 35,000 || [[Levantines in Turkey]] / [[Levantines (Latin Catholics)]] |
|||
|- |
|||
!5 |
|||
| {{flag|Poland}} || 4,000 || 4,000 || [[Polish diaspora]] / [[Poles]] |
|||
|- |
|||
!6 |
|||
| {{flag|Russia}} || 50,000 || 50,000 || [[Russians in Turkey]] / [[Russians]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|6 || align=center|Total || '''190,000''' || '''190,000''' || '''[[Ethnic groups in Europe|European peoples]]''' |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
!colspan=5 | [[Minorities|Other Minorities]] |
|||
|- |
|||
!1 |
|||
| {{flag|African Union}} || 100,000 || 100,000 || [[Afro Turks]] / [[African diaspora]] / [[Africans]] |
|||
|- |
|||
!2 |
|||
| {{flag|Arab League}} || 1,500,000 || 5,000,000 || [[Arabs in Turkey]] / [[Iraqis in Turkey]] / [[Arabs]] |
|||
|- |
|||
!3 |
|||
| {{flag|Assyria}} || 15,000 || 65,000 || [[Assyrians in Turkey]] / [[Assyrian genocide]] / [[Assyrian people|Assyrians]] |
|||
|- |
|||
!4 |
|||
| {{flag|Israel}} || 15,000 || 18,000 || [[Jews in Turkey]] / [[Antisemitism in Turkey]] / [[Jews]] |
|||
|- style="background:#9acdff;" |
|||
| align=center|7 || align=center|Total || '''1,630,000''' || '''5,200,000''' || '''[[Minorities|Other Minorities in Turkey]]''' |
|||
|- style="background:silver;" |
|||
| align=center|'''37 Group''' || align=center|'''Grand Total''' || '''21,080,000''' || '''68,505,000''' || '''[[Minorities in Turkey]]''' |
|||
|- |
|||
|} |
|||
===Turkmenistan=== |
|||
{{main article|Demographics of Turkmenistan}} |
|||
===Uzbekistan=== |
|||
{{main article|Demographics of Uzbekistan}} |
|||
==Past and future population== |
|||
* {{main|List of countries by past and future population}} |
|||
* {{main|List of countries by future population (United Nations, medium fertility variant)}} |
|||
* [[List of countries by past and future population]] provide 1950, 2000 and 2050 population while [[List of countries by future population (United Nations, medium fertility variant)]] provide 2100 population. |
|||
{| class="sortable wikitable" style="text-align: center" |
|||
!Rank!!Country!!Area!!1950!!2000!!2050!!2100 |
|||
|- |
|||
|1||align=left|{{TUR}}||783,562||21,122,000||65,970,000||89,291,000||87,983,000 |
|||
|- |
|||
|2||align=left|{{UZB}}||447,400||6,293,000||25,042,000||35,117,000||32,077,000 |
|||
|- |
|||
|3||align=left|{{KAZ}}||2,724,900||6,694,000||15,688,000||22,238,000||24,712,000 |
|||
|- |
|||
|4||align=left|{{AZE}}||86,600||2,886,000||8,464,000||11,210,000||9,636,000 |
|||
|- |
|||
|5||align=left|{{KGZ}}||199,900||1,739,000||4,938,000||7,064,000||9,046,000 |
|||
|- |
|||
|6||align=left|{{TKM}}||488,100||1,205,000||4,386,000||6,608,000||5,606,000 |
|||
|- |
|||
!colspan=2|'''Total'''||'''4,730,462'''||'''39,939,000'''||'''124,488,000'''||'''171,528,000'''||'''169,060,000''' |
|||
|} |
|||
==Land and water area (excluding [[Caspian Sea]])== |
|||
* {{main|Exclusive economic zone}} |
|||
This list includes [[dependent territories]] within their [[List of sovereign states|sovereign states]] (including uninhabited territories), but does not include claims on [[Antarctica]]. EEZ+TIA is exclusive economic zone (EEZ) plus [[List of countries and outlying territories by total area|total internal area]] (TIA) which includes land and internal waters. |
|||
{| class="sortable wikitable" style="text-align: center" |
|||
!Rank!!Country!!Area!!EEZ!!Shelf!!EEZ+TIA |
|||
|- |
|||
|1||align=left|{{TUR}}||783,562||261,654||56,093||1,045,216 |
|||
|- |
|||
|2||align=left|{{UZB}}||447,400||0||0||447,400 |
|||
|- |
|||
|3||align=left|{{KAZ}}||2,724,900||0||0||2,724,900 |
|||
|- |
|||
|4||align=left|{{AZE}}||86,600||0||0||86,600 |
|||
|- |
|||
|5||align=left|{{KGZ}}||199,900||0||0||199,900 |
|||
|- |
|||
|6||align=left|{{TKM}}||488,100||0||0||488,100 |
|||
|- |
|||
!colspan=2|'''Total'''||'''4,730,462'''||'''261,654'''||'''56,093'''||'''4,992,116''' |
|||
|} |
|||
== Պատկերասրահ == |
== Պատկերասրահ == |
06:03, 5 Սեպտեմբերի 2019-ի տարբերակ
Թյուրքերը եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևմտյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով[1]: Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ ադրբեջանցիները, ղազախները, թաթարները, ղրղզները, թուրքերը, թուրքմենները, ուզբեկները, ույղուրները և այլ ազգեր։
Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են Միջին Ասիայից։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև Հայկական լեռնաշխարհում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը և ադրբեջանցիները, որոնց նախնիները քոչել են այստեղ Միջին Ասիայից և Ալթայից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ թուրքերին։
Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է և որոշ ազգերի մոտ դեռ գույություն ունի քոչվոր անասնապահությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվում են հողագործությամբ։
Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները չեն: Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։
Պատկերասրահ
-
Հոթանի ույղուրներ
-
Ղրղզներ
-
Ուզբեկուհի
-
Ույղուրուհի
-
Գագաուզներ
-
Սալարներ
-
Շաման Տուվայից
-
Ուզբեկներ
-
Ադրբեջանցի
-
Ղազախ
-
Թաթար
-
Թուրք
Տես նաև
|
Ծանոթագրություն
- ↑ Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008