Վոլգյան Բուլղարիա

Կամա-վոլգյան Բուլղարիա
Волжка България
Атӑлçи́ Пӑлха́р

←   →
Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Բիլյար
Լեզու	բուլղարերեն թյուրքերեն
Ազգություն	բուլղարներ
Կրոն	Իսլամ
Իշխանություն
Պետության գլուխ	թագավոր

Կամա-վոլգյան Բուլղարիա, Միջին Պովոլժիեի և Մերձկամայան ժողովուրդների առաջին պետական միավորումը։ Կազմավորվել է 10-րդ դարում՝ ուգրո-ֆիննական ցեղերի մասնակցությամբ։

Պատմություն

Տակավին՝ 7-րդ դարում Դոնի և Կուբանի միջև ստեղծվել էր Մեծ Բուլաղարիա պետությունը, որի քայքայումից հետո նրա թյուրքալեզու բնակիչները՝ բուլղարները, զանգվածաբար տեղափոխվել են Միջին Պովոլժիե և վճռական դեր խաղացել Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի ձևավորման մեջ։ 920-ական թվականներին Բուլղար քաղաքի խան Ալմասը միավորել է բուլղարական ցեղերին։

Խազարների ու ներքին թշնամիների դեմ մղած պայքարում նա հենվել է արաբների վրա։ 922 թվականին խալիֆա Սուքթադիրը (908-932) պատգամավորություն է ուղարկել Ալմասի մոտ՝ իսլամ ընդունելու և անվանապես խալիֆային ենթարկվելու առթիվ։

Պատգամավորության մեջ եղած արաբ մատենագիր Իբն-Ֆադլանը նկարագրում է բուլղարների կենցաղը, գրում, որ նրանք ապրում էին վրաններում, իսկ թագավորի ընդարձակ վրանի մեծ մասը պատած էր հայկական գորգերով։ 10-րդ դարի հայերի և Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի միջև կային առևտրական կապեր, որոնք ավելի են ծավալվել արաբական խալիֆայության հետ հիշյալ պայմանագրի կնքումից հետո։

Կամա-վոլգյան Բուլղարիան գտնվելով Արևելյան Եվրոպան Արևելքի հետ կապող առևտրական ուղիների վրա, 10-րդ դարում աշխույժ ամուր առևտրական կապերի մեջ էր խալիֆայության հետ՝ Բյուզանդիայի և Ռուսիայի հետ։ Բուլղար քաղաքում առաջացել է հայկական գաղութ։ Կամա-վոլգյան Բուլղարիայում եղել են նաե հայ զինվորականներ։

1241 թվականին Կամա-վոլգյան Բուլղարիան նվաճել են մոնղոլ-թաթարները և կազմել Ոսկե Հորդայի մասերից մեկը՝ պահպանելով որոշ ինքնավարություն։ 13-րդ դարի երկրորդ կեսից Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի քաղաքները կրկին դարձել են առևտրի ու արհեստագործության խոշոր կենտրոններ, որտեղ մեծ դեր են կատարել նաև ռուս և հայ արհեստավորները, առևտրականները (հատկապես Բուլղարում և Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի հյուսիսային կենտրոն Կազանում)։

1430-ական թվականներին Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի մեծ մասը նվաճել են ռուս իշխանները։ Ինքնուրույն է մնացել միայն Կազան քաղաքը, որը դարձել է խանության կենտրոն։

Գրականություն

• Смирнов А․ П․, Волжские бул– гары, М․, 1951․

Արտաքին հղումներ

Վոլգյան Բուլղարիա էջը Վիքիպահեստում

• Բոլգար. կանաչ այլընտրանք
• Բուլղարիայի պետական պատմա-ճարտարապետական թանգարան
• Կամա-վոլգյան Բուլղարիա
• Պ.Վ. Գալուբովսկի Բուլղարներ և խաղաններ, ռուսների արևելյան հարևաններ
• Ибн-Фадлан. Կամա-վոլգյան Բուլղարիայի պատմություն
• Кучкин В. А. Բուլղարների ստեղծած պետությունը Վոլգա գետի ափին
• Статья о Վոլգյան Բուլղարիայի մասին Կազանի պետական համալսարանի էջում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։