«Ոսպնյակներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

04:33, 11 Հուլիսի 2019-ի տարբերակ

Ոսպնյակ՝ (գերմ.՝ Linse,ծագել է լատին․՝ lens՝ոսպ), դետալ կազմված թափանցիկ միասեռ նյութից, որը երկու կողմից սահմանափակված է լույսի ճառագայթները բեկող ողորկ մակերևույթներով: Ներկայումս ավելի հաճախ օգտագործում են «ասֆերիկական ոսպնյակներ», սրանք այն ոսպնյակներն են, որոնց մեկ կամ երկու կողմերն էլ գնդաձև չեն: Ոսպնյակների պատրաստման համար օգտագործում են օպտիկական նյութեր, ինչպիսիք են ապակին, օպտիկական ապակին, բյուրեղը և այլն:

«Ոսպնյակ» տերմինը օգտագործում են նաև այլ իրերի և երևույթների մեջ: Օրինակ ՝

Հարթ «ոսպնյակներ»: Սրանց մեջ բեկման ցուցիչը փոխվում է կախված նրանից, թե կենտրոնից ինչ հեռավորության վրա է գտնվում առարկան:
Ֆրենելի ոսպնյակ
Գրավիտացիոն ոսպնյակ: Այս ոսպնյակները օգտագործվում են միջգալակտիկական հեռավորություններում:
Մագնիսական ոսպնյակ՝ ոսպնյակ, որ ունի հաստատուն մագնիսական դաշտ:

Պատմություն

Ամենահին ոսպնյակի տարիքը ավելի քան 3000 տարի է, դա այսպես կոչված Նիմրուդի ոսպնյակն է: Այն հայտնաբերվել է հին Ասորեստանի Նիմրուդ քաղաքի պեղումների ժամանակ և հայտնագործվել է Օստին Հենրի Լայարդի կողմից, 1853 թվականին: Ոսպնյակը ուներ ձվաձևությանը մոտ շրջանի տեսք, այն կոպիտ կոկած էր, մի կողմը հարթ էր, մյուսը փքված և խոշորացնում է 3-x անգամ: Նիմբրուդի ոսպնյակը պահպանվում է Բրիտանական թանգարանում^[1]^[2]:

Լինզաների մասին առաջին տեղեկությունները մեզ են հասել Արիստոփանեսի հին հունական «Ամպ» պիեսայից (Ք.ա. 424 թ), որտեղ ջարդված ապակուց և արևից կրակ էին ստանում:

Պլինիոս Ավագի ստեղծագործություններից հայտնի է դառնում, որ կրակի ստացման այդպիսի եղանակը օգտագործվել է նաև Հռոմեական կայսրությունում: Նրա ստեղծագործություններում նկարագրվում է առաջին անգամ տեսողությունը կարգավորելու նպատակով ոսպնյակի օգտագործումը: Մ․թ ա 65 թվակնին Սենեկն նկարագրել է ջրով լցված թափանցիկ գնդի մեծացնող էֆեկտը։ Ոսպնյակները սկսվեցին լայնորեն օգտագործվել սկսած 1281 թվականից՝ ակնոցների ստեղծումից հետո։

Օպտիկական ոսպնյակներ

Օպտիկական ոսպնյակ, լուսաթափանց նյութից (ապակի, քվարց և այլն) մարմին՝ սահմանափակված կոր մակերևույթներով։ Օպտիկական համակարգերի հիմնական տարրն է։ Առավել տարածված են գնդային մակերևույթով ոսպնյակները։ Պակաս գործածական են գլանային կամ տորոիդային մակերևույթներով ոսպնյակները (դրանցից պատրաստում են, օրինակ՝ աչքի աստիգմատիզմ ունեցողների ակնոցները)։

Ոսպնյակի գնդային մակերևույթների կենտրոնները միացնող ուղիղը կոչվում է օպտիկական առանցք։ Ոսպնյակը կոչվում է բարակ, եթե դրա մակերևույթների և օպտիկական առանցքի հատման երկու կետերի (գագաթների) հեռավորությունը մակերևույթների կորության շառավիղների համեմատ փոքր է, և այդ կետերը կարելի է համարել ձուլված մի ընդհանուր կետի՝ ոսպնյակի օպտիկական կենտրոնի մեջ։ Ոսպնյակի օպտիկական կենտրոնով անցնող, բայց օպտիկական առանցքին չհամընկնող ուղիղները կոչվում են երկրորդային առանցքներ։ Օպտիկական կենտրոնով անցնող լուսային ճառագայթները ոսպնյակում չեն բեկվում։

Առանցքասիմետրիկ ոսպնյակի օպտիկական հատկությունները նկարագրելիս սովորաբար դիտարկում են լույսի հարառանցքային (պարաքսիալ) փնջերը, որոնք առանցքի հետ փոքր անկյուն են կազմում։ Ոսպնյակի ազդեցությունն այդ ճառագայթների վրա որոշվում է H և H' գլխավոր կետերի (այդ կետերում են օպտիկական առանցքի հետ հատվում ոսպնյաի գլխավոր հարթությունները), ինչպես նաև առջևի ու ետևի F և F' գլխավոր կիզակետերի դիրքով։ HF=f և H'F'=f' հատվածները կոչվում են ոսպնյակի կիզակետային հեռավորություններ (եթե ոսպնյակին սահմանակից միջավայրերի բեկման ցուցիչները նույնն են, ապա f= -f')։ Ոսպնյակները և դրանց համակարգերը բնութագրող երկրաչափական մեծությունները համարվում են դրական, եթե համապատասխան հատվածների ուղղությունները համընկնում են ճառագայթների տարածման ուղղությանը։

Պարզ ոսպնյակների բնութագրեր

Ոսպնյակները, կախված ձևից, լինում են հավաքող և ցրող։ Հավաքողներին ասում են նաև դրական ոսպնյակներ, իսկ ցրողներին՝ բացասական։ Հավաքողների խմբին են պատկանում ծայրերը բարակ կենտրոնական մասում ավելի հաստ ոսպնյակները։ Ծայրերը հաստ և բարակ կենտրոնական մասով ոսպնյակները ցրող են։ դա տեղի ունի այն դեպքում,երբ ոսպնյակի նյութի բեկմն ցուցիչը ավելի մեծ է քան միջավայրինը։ Հակառակ դեպքում ոսպնյակները տեղերով փոխվում են,այսինքն ցրողը դառնում է հավաքող և հակառակը։

Ոսպնյակներ հիմնական բնութագրերը երկուսն են՝ օպտիկական ուժ (չափվում է դիօպտրիաներով,դպտր) և կիզակետային հեռավորությամբ (չափման միավորը մ)։

.

Ոսպնյակների տեսակները․ հավաքող՝ 1-երկուռուցիկ, 2-հարթ-ուռուցիկ, 3-գոգավոր-ուռուցիկ(դրական)։ Ցրող՝ 4-երկգոգավոր, 5-հարթ-գոգավոր, 6-ուռուցիկ-գոգվոր (բացասական)։

Ոսպնյակի օգտագործումը ալիքային ճակատի փոփոխման համար։ Ոսպնյակն անցնելուց հետո հարթ ալիքային ճակատը վերածվում է գնդային ճակատի։

Հավաքող ոսպնյակի առանձնահատկություն է հանդիսանում իր վրա ընկած զուգահեռ ճառագայթները ոսպնյակի մյուս կողմի մի կետում հավաքելը։ կետը կոչվում է կիզակետ, այն իրական է։

Ոսպնյակի հիմնական գծերն ու կետերը․ NN -օպտիկական առանցք՝ ոսպնյակիգնդային մակերևույթների կենտրոններով անցնող ուղիղ, O -օպտիական կենտրոն՝ գլխավոր առանցքի և ոսպնյակի համաչափության առանցքի հատման կետը^[3]։

Ցրող ոսպնյակի դեպքում, նրա վարա ընկած զուգահեռ փոնջւ ոսպնյակն անցնելուց հետո տարամիտվում են այնպես, որ դրանց շարունակությունները հավքվում են մի կետում։ Սյդ կետը կոչվում է կիզակետ, այն կեղծ է։

Օպտիկական առանցքի վրա կիզակետ ասվածը հավասարապես վերաբերում է այն դեպքերին, երբ մի կետի պատկերը առաջանում է մյուս կողմում երբ գիծն անցնում է կենտրոնով։ Օպտիկական առնցքի վր գտնվող կիզակետի և ոսպնյակի հեռավորությունը կոչվում է կիզակետային հեռավորություն։ Ճառագայթները կարող են ոսպնյակի վրա ընկնել երկու երեսից և անցնել կիզակետով։ Դա նշանակում է, որ հավաքող ոսպնյակը ունի երկու կիզակետ առջևի և հետևի, դրանք գտնվում են առանցքի վրա կենտրոնից հավասար հեռավորությունների վրա։

Ոսպնյակի բնութագրերից է խոշորացումը։ Հաճախ դրանց վրա կարելի է տեսնել խոշորացման նշանակումը 2×, 3× և այլն։ Խոշորացման հաշվման բանաձևն է․

$\Gamma _{d}={{F} \over {d-F}}$

Այստեղ $F$ -կիզակետային հեռավորույունն է, $d$ -առարկայի հեռավորությունն է ոսպնյակից^[4]^[5]։

См. также

Примечания

↑ Whitehouse D. (1999-07-1). «World's oldest telescope?». BBC News. BBC. Վերցված է 2014-09-19-ին.
↑ «The Nimrud lens/The Layard lens». Collection database. The British Museum. Վերցված է 2014-09-19-ին.
↑ Ход лучей показан, как в идеализированной (тонкой) линзе, без указания на преломление на реальной границе раздела сред. Дополнительно показан несколько утрированный образ двояковыпуклой линзы.
↑ Хендель А. Основные законы физики. — М.: Физматгиз, 1959. — 284 с. Արխիվացված 21 հունվարի 2015 թվականին.
↑ Расстояние наилучшего зрения на academic.ru

Ссылки

Как изготавливаются линзы для фотоаппаратов и видеокамер. Discovery (видео)

Литература

Տես՝ линза Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

Краткий фотографический справочник / Под общей редакцией д.т.н. В. В. Пуськова. — 2-е изд. — М.: Искусство, 1953.
Ландсберг Г. С. Оптика. — 5-ое изд. — М.: Наука, 1976.
Политехнический словарь / глав. ред. А. Ю. Ишлинский. — 3-е изд. — М.: Советская Энциклопедия, 1989.
Կաղապար:Книга:ФКТЭ

Категория:Фотография

[1] Whitehouse D. (1999-07-1). «World's oldest telescope?». BBC News. BBC. Վերցված է 2014-09-19-ին.

[2] «The Nimrud lens/The Layard lens». Collection database. The British Museum. Վերցված է 2014-09-19-ին.

[3] Ход лучей показан, как в идеализированной (тонкой) линзе, без указания на преломление на реальной границе раздела сред. Дополнительно показан несколько утрированный образ двояковыпуклой линзы.

[4] Хендель А. Основные законы физики. — М.: Физматгиз, 1959. — 284 с. Արխիվացված 21 հունվարի 2015 թվականին.

[5] Расстояние наилучшего зрения на academic.ru

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 55. / Տող 55. @@
 Այստեղ <math>F</math> -կիզակետային հեռավորույունն է, <math>d</math> -առարկայի հեռավորությունն է ոսպնյակից<ref>Хендель А. Основные законы физики. — М.: Физматгиз, 1959. — 284 с. {{Архивировано|url=http://web-arhive.ru/view?url=http%3A%2F%2Fwww.reprint1.narod.ru%2F&time=20150121150557&f=1|date=2015-01-21}}</ref><ref>[http://psychology_pedagogy.academic.ru/14495/РАССТОЯНИЕ_НАИЛУЧШЕГО_ЗРЕНИЯ Расстояние наилучшего зрения на academic.ru]</ref>։
+== См. также ==
+* [[Диффузионная линза]]
+* [[Лентикулярный растр]]
+* [[Линза Френеля]]
+* [[Линза Люнеберга]]
+* [[Билинза Бийе]]
+* [[Цейс, Карл]]
+* [[Контактные линзы]]
+* [[Лупа]]
+* [[Магнитная линза]]
+* [[Фокус (физика)]]
+* [[Оптические системы]]
+* [[Оптические приборы]]
+* [[Оптические материалы]]
+* [[Аберрации оптических систем]]
+== Примечания ==
+{{примечания}}
+== Ссылки ==
+* [https://www.youtube.com/watch?v=FNFb1gEOVJk Как изготавливаются линзы для фотоаппаратов и видеокамер. Discovery (видео)]
+== Литература ==
+{{wiktionary|линза}}
+* {{книга|название=Краткий фотографический справочник|ответственный=Под общей редакцией д.т.н. В. В. Пуськова|издание=2-е изд|место=М.|издательство=Искусство|год=1953}}
+* {{книга|название=Оптика|автор=[[Ландсберг, Григорий Самуилович|Ландсберг Г. С.]]|издание=5-ое изд|место=М.|издательство=Наука|год=1976}}
+* {{книга|название=Политехнический словарь|ответственный=глав. ред. [[Ишлинский, Александр Юльевич|А. Ю. Ишлинский]]|издание=3-е изд|место=М.|издательство=Советская Энциклопедия|год=1989}}
+* {{Книга:ФКТЭ|статья=Линза}}
+[[Категория:Линзы| ]]
+[[Категория:Фотография]]
 <br />