Հրաչյա Բայրամյան

Հրաչյա Սմբատի Բայրամյան
Ծնվել է	հունիսի 18, 1944 (79 տարեկան)
Ծննդավայր	Բաղանիս, Նոյեմբերյանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	Գրականագետ, թարգմանիչ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետ (1969)
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների թեկնածու (1975)
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան և Թբիլիսիի պետական համալսարան
Հրաչյա Բայրամյան Վիքիդարանում

Հրաչյա Սմբատի Բայրամյան (1945, հունիսի 18, Բաղանիս, Տավուշի մարզ), հայ գրականագետ, թարգմանիչ, վրացագետ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու (1975), դոցենտ (1981), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1985 թվականից։

Կենսագրություն

Ծնվել է Բաղանիս (Տավուշի մարզ) գյուղում։ 1969 թվականին ավարտել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի պարսկերեն լեզվի և գրականության բաժինը։ 1967-1968 թվականներին ուսանել է Թբիլիսիի պետական համալսարանի վրացական բանասիրական ֆակուլտետում։ 1969-1970 թվականներին աշխատել է Երևանի պետական համալսարանի Շոթա Ռուսթավելու անվան հայ-վրացական գրական կապերի կաբինետում որպես ավագ լաբորանտ։ 1971-1974 թվականներին սովորել է Թբիլիսիի պետական համալսարանի նպատակային ասպիրանտուրայում։ 1975 թվականին «Վրաց գրականությունը հայ նախասովետական քննադատության մեջ (1846-1916)» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան1975-2006 թթ.՝ ԵՊՀ հայագիտական կենտրոնի գիտաշխատող և նույն կենտրոնի գիտխորհրդի քարտուղար։ 2007 թվականից ԵՊՀ վրացագիտության հայկական կենտրոնի տնօրենն է։

Պարգևներ

Պարգևատրվել է Վրաստանի Գրողների ստեղծագործական միության Իվանե Մաչաբելու անվան մրցանակով, Թբիլիսիի քաղաքապետի «Վրացական մշակույթի բարեկամ» մեդալով և «Պատվո դիպլոմ»-ով։

Երկեր

• Ակնարկներ վրաց նոր գրականության պատմության (1800-1890)։ Ուսումնական ձեռնարկ բանասիրական ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., 1983, 208 էջ։
• Հայերեն-վրացերեն զրուցարան, Երևան, ՙԱրեգ՚, 2005, (II հրատ. 2006, III հրատ. 2009) 128 էջ։
• Русско-грузинский разговорник, Ереван, “Арег”, 2005, 128 с.
• Վրաց գրականությունը V-XIX դարերում։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2007, 336 էջ։
• Վրաց լեզու (Հնչյունաբանություն, բառագիտություն, ձևաբանություն)։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010, 252 էջ։
• Էջեր հայ-վրացական գրական կապերի պատմությունից (հոդվածների ժողովածու)։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010, 253 էջ։

Թարգմանություններ վրացերենից

Գիտահանրամատչելի

• Արվելաձե Բոնդո, Գաբրիել Սունդուկյանը և վրաց իրականությունը։ ՙՀայաստան՚, Երևան, 1976, 88 էջ։
• Գրիշաշվիլի Իոսեբ, Հին Թիֆլիսի գրական բոհեմը։ ՙՄերանի՚, Թբիլիսի, 1989, 160 էջ։
• Ուղեցույց աստղը (վրաց մտավորականները Հովհաննես Թումանյանի մասին)։ ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 1999, 208 էջ։
• Հայ-վրաց գրական, պատմամշակութային հարցերը վրաց մամուլում (1988-1990)։ Պրակ I, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 160 էջ։

Գեղարվեստական

• Ինանիշվիլի Ռևազ, Լռություն ճանապարհին (պատմվածքներ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1979, 132 էջ։
• Մրելաշվիլի Լադո, Իղալթոեցի տղաները (վիպակ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1981, 236 էջ։
• Փանջիկիձե Գուրամ, Ակնաքար (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1982, 268 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Հավերժության օրենքը (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1983, 264 էջ։
• Իոսելիանի Օտիա, Այն, ինչ լավ է, դժվար է (պատմվածք)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1985, 32 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. I, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 584 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. II, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 526 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Կուկարաչա (վիպակ)։ Պատմվածքներ։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 336 էջ։
• Միշվելաձե Ռևազ, Նովելներ, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 50 էջ։
• Միշվելաձե Ռևազ, Գյուղի Մադոննան (նովելներ), ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2006, 244 էջ։
• Սիրապարտները՚ (Արդի վրացական արձակ), ՀԳՄ հրատարակչություն, 2010 թ., 240 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող 14 հեղինակի 15 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։

Ժողովածուներ

• Ձայն բարեկամության (Հայ և վրաց ժամանակակից գրողների պատմվածքներ)։ Կազմողներ՝ Հր. Բայրամյան և ուրիշներ։ ՙՆակադուլի՚, Թբիլիսի։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1977, 496 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող վրացի 4 հեղինակի պատմվածքներ թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
• Վրացական պոեզիա (XII դարից մինչև մեր օրերը)։ Կազմեց և ծանոթագրեց՝ բան. գիտ. թեկն. Հր. Ս. Բայրամյան։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1983, 440 էջ։
• Հայ գրողները վրաց գրականության մասին։ Կազմեց, խմբագրեց և ծանոթագրեց բան. գիտ. թեկն. Հր. Բայրամյանը։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1986, 208 էջ։
• Վրաց երկինք (Համաշխարհային գրականություն պատանիների համար)։ Կազմեց և առաջաբանը գրեց Հրաչյա Բայրամյանը։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 768 էջ (գրքի մեջ մտնող 14 հեղինակի 28 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։

Աղբյուրներ

• Հայկ Խաչատրյան, Գրական տեղեկատու, Երևան, 1986, էջ 99-100։
• ՈՎ ՈՎ Է։ Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, 2005, հ.1, էջ 211։
• Կամուրջ՚ տարեգիրք, Թբիլիսի, 2009, էջ 333։