«Մանգաղաբջջային սակավարյունություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 48. | Տող 48. | ||
<!-- Բնորոշում և ախտանիշներ --> |
<!-- Բնորոշում և ախտանիշներ --> |
||
''' |
'''Մանգաղաբջջային սակավարյունություն''', արյան հիվանդությունների խումբ է, որը ժառանգվում է հիվանդի ծնողներից<ref name=NIH2015What>{{cite web|title=What Is Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306021706/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/|archive-date=6 March 2016|df=}}</ref>։ Այս հիվանդության դեպքում էրիտրոցիտների թթվածին տեղափոխող մոլեկուլի՝ հեմոգլոբինի կառուցվածքը խախտվում է<ref name=NIH2015What/>։ Այն բերում է կոպիտ, մանգաղի նման էրիտրոցիտների առաջացմանը<ref name=NIH2015What/>։ Մանգաղաբջջային սակավարյունության դեպքում խնդիրները սկսվում են սովորաբար 5-6 ամսական տարիքից<ref name=NIH2015Sign/>։ Բազմաթիվ առողջական խնդիրներ կարող են զարգանալ, օրինակ՝ ցավային գրոհներ, անեմիա, ձեռքերի և ոտքերի այտուցվածություն, բակտերիալ ինֆեկցիաներ և ինսուլտ<ref name=NIH2015Sign>{{cite web|title=What Are the Signs and Symptoms of Sickle Cell Disease?|url=http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|website=National Heart, Lung, and Blood Institute|access-date=8 March 2016|date=June 12, 2015|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309034557/http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sca/signs|archive-date=9 March 2016|df=}}</ref>։ Երկար ժամանակ տևող ցավը կարող է զարգանալ հիվանդի տարիքի հետ մեկտեղ<ref name=NIH2015What/>։ Կյանքի սպասելիությունը զարգացած աշխարհում 40-60 տարի է<ref name=NIH2015What/>։ |
||
<!-- Պատճառ և ախտորոշում --> |
<!-- Պատճառ և ախտորոշում --> |
07:34, 9 Հունիսի 2019-ի տարբերակ
Մանգաղաբջջային սակավարյունություն | |
---|---|
(A) նկարի վրա պատկերված են նորմալ էրիտրոցիտներ, որոնք ազատ անցնում են երակներով։ Ցույց է տրված նորմալ էրիտրոցիտի հատած պատկեր՝ նորմալ հեմոգլոբինով։ (B) նկարի վրա ցույց են տրված ոչ նորմալ, մանգաղաձև արյան կարմիր բջիջներ, որոնք կպչում են երակների ճյուղավորման հատվածներին։ Պատկերված է նաև մանգաղաձև էրիտրոցիտի հատած պատկեր երկար պոլիմերացված հեմոգլոբինով (HbS), որը խախտում է բջջի ձևը և այն ընդունում է յուրահատուկ տեսք։ | |
Տեսակ | հազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ |
Պատճառ | Ժառանգական[1] |
Հիվանդության ախտանշաններ | Ցավեր, անեմիա, այտուց ձեռքերում և ոտքերում, բակտերիալ ինֆեկցիաներ, ինսուլտ[2] |
Բժշկական մասնագիտություն | արյունաբանություն |
Հոմանիշներ | Մանգաղաձև բջջային անեմիա, մանգաղաձև բջջային սակավարյունություն, մանգաղաբջջային անեմիա |
Ախտորոշում | Արյան քննություն[3] |
Բուժում | Պատվաստում, հակաբիոտիկներ, հեղուկների մեծ քանակի օգտագործում, ֆոլաթթվային հավելումներ։ Ցավի բուժում, արյան փոխներարկումներ[4][5]։ |
Բարդություններ | Խրոնիկ ցավ[6] |
Սկիզբը | 5–6 ամսեկան տարիքից[2] |
Կանխատեսում | 40–60 տարի (զարգացած աշխարհ)[6] |
Հանդիպման հաճախականություն | 4.4 միլիոն (2015)[7] |
Մահերի քանակ | 114,800 (2015)[8] |
Sickle-cell anemia Վիքիպահեստում |
Մանգաղաբջջային սակավարյունություն, արյան հիվանդությունների խումբ է, որը ժառանգվում է հիվանդի ծնողներից[6]։ Այս հիվանդության դեպքում էրիտրոցիտների թթվածին տեղափոխող մոլեկուլի՝ հեմոգլոբինի կառուցվածքը խախտվում է[6]։ Այն բերում է կոպիտ, մանգաղի նման էրիտրոցիտների առաջացմանը[6]։ Մանգաղաբջջային սակավարյունության դեպքում խնդիրները սկսվում են սովորաբար 5-6 ամսական տարիքից[2]։ Բազմաթիվ առողջական խնդիրներ կարող են զարգանալ, օրինակ՝ ցավային գրոհներ, անեմիա, ձեռքերի և ոտքերի այտուցվածություն, բակտերիալ ինֆեկցիաներ և ինսուլտ[2]։ Երկար ժամանակ տևող ցավը կարող է զարգանալ հիվանդի տարիքի հետ մեկտեղ[6]։ Կյանքի սպասելիությունը զարգացած աշխարհում 40-60 տարի է[6]։
Մանգաղաբջջային սակավարյունություն առաջանում է․ որբ մարդը ժառանգում է հեմոգլոբինի գենի երկու ոչ նորմալ տարբերակներ՝ մորից և հորից[1]։ Այդ գենը տեղակայված է 11-րդ քրոմոսոմում[9]։ Առկա են բազմաթիվ ենթատեսակներ՝ կախված կոնկրետ մուտացիայից հեմոգլոբինի գենում[6]։ Ցավային գրոհ կարող է առաջանալ ջերմաստիճանի փոփոխությունից, ջրազրկումից, սթրեսից, մեծ բարձրություններից[2]։ Ոչ նորմալ գենի 1 օրինակ ունեցող մարդու մոտ սովորաբար չեն զարգանում ախտանիշներ[1]։ Այդ մարդիկ որակվում են որպես հիվանդության կրողներ[4]։ Ախտորոշումը կատարվում է արյան քննությամբ, իսկ որոշ երկրներում ծնվելուց հետո հետազոտվում են բոլոր երեխաները[3]։ Ախտորոշումը նաև հնարավոր է կատարել հղիության ժամանակ[3]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «What Causes Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. June 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 24 March 2016-ին. Վերցված է 8 March 2016-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «What Are the Signs and Symptoms of Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. June 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 9 March 2016-ին. Վերցված է 8 March 2016-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ 3,0 3,1 3,2 «How Is Sickle Cell Disease Diagnosed?». National Heart, Lung, and Blood Institute. June 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 9 March 2016-ին. Վերցված է 8 March 2016-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ 4,0 4,1 «Sickle-cell disease and other haemoglobin disorders Fact sheet N°308». January 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 9 March 2016-ին. Վերցված է 8 March 2016-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «NIH2015Tx
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 «What Is Sickle Cell Disease?». National Heart, Lung, and Blood Institute. June 12, 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 6 March 2016-ին. Վերցված է 8 March 2016-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «GBD2015Pre
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «GBD2015De
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ «Learning About Sickle Cell Disease». National Human Genome Research Institute. May 9, 2016. Արխիվացված է օրիգինալից January 4, 2017-ին. Վերցված է January 23, 2017-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն)