«Համատարած Աշխարհացույց»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտը կատարեց ուղղումներ ԱՎԶ ծրագրով |
չ Ռոբոտը կատարեց ուղղումներ ԱՎԶ ծրագրով |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Askharhatsuits.jpg|300px|thumb|Համատարած Աշխարհացույց]] |
[[Պատկեր:Askharhatsuits.jpg|300px|thumb|Համատարած Աշխարհացույց]] |
||
'''Համատարած Աշխարհացույց''' — առաջին հայատառ կիսագնդերի քարտեզը, որը պարունակում է թե երկրի և թե աստղային երկնքի մասին տեղեկություններ։<ref name=astgh>{{cite book|title=Աստղագիտության դասավանդման մեթոդիկայի հիմունքները. Տեսական և մասնավոր մասեր|author=Վանիկ Աթոյան|publisher=«Դիզակ պլյուս» հրատարակչություն|location=Ստեփանակերտ|year=2009|isbn=9789939800677}}</ref> Տպագրվել է [[Հոլանդիա]]յի [[Ամստերդամ]] քաղաքում [[1695]] թվականին<ref name=astgh /> [[Թովմաս Վանանդեցի|Թովմաս Վանանդեցու]] կողմից։ Այն [[Եվրոպա]]յում տպագրված առաջին [[քարտեզ]]ներից է, որն ունի աշխարհագրական աստիճանացույց։ |
'''Համատարած Աշխարհացույց''' — առաջին հայատառ կիսագնդերի քարտեզը, որը պարունակում է թե երկրի և թե աստղային երկնքի մասին տեղեկություններ։<ref name=astgh>{{cite book|title=Աստղագիտության դասավանդման մեթոդիկայի հիմունքները. Տեսական և մասնավոր մասեր|author=Վանիկ Աթոյան|publisher=«Դիզակ պլյուս» հրատարակչություն|location=Ստեփանակերտ|year= 2009|isbn= 9789939800677}}</ref> Տպագրվել է [[Հոլանդիա]]յի [[Ամստերդամ]] քաղաքում [[1695]] թվականին<ref name=astgh /> [[Թովմաս Վանանդեցի|Թովմաս Վանանդեցու]] կողմից։ Այն [[Եվրոպա]]յում տպագրված առաջին [[քարտեզ]]ներից է, որն ունի աշխարհագրական աստիճանացույց։ |
||
== Ստեղծումը == |
== Ստեղծումը == |
||
21:36, 21 հունվարի 2012-ի տարբերակ
Համատարած Աշխարհացույց — առաջին հայատառ կիսագնդերի քարտեզը, որը պարունակում է թե երկրի և թե աստղային երկնքի մասին տեղեկություններ։[1] Տպագրվել է Հոլանդիայի Ամստերդամ քաղաքում 1695 թվականին[1] Թովմաս Վանանդեցու կողմից։ Այն Եվրոպայում տպագրված առաջին քարտեզներից է, որն ունի աշխարհագրական աստիճանացույց։
Ստեղծումը
Տպագրվել է 1695 թվականին: Նրա տպագրման մասնակցել են Գողթան գավառի Վանանդա գյուղից չորս հայ բնակիչներ, և այն տպագրվել է Ամստերդամի հայկական տպարանում:[1] Կազմել և հայերեն գրությունները կատարել են Մաթևոս Հովհաննիսյանը, Թովմաս Եպիսկոպոսը (Թովմաս Վանանդեցի), Ղուկաս և Միքայել Նուրիջանյան եղբայրները: Քարտեզը պղնձի վրա փորագրել են Ադրիանուս և Պետեր Շխոենբեկ Եղբայրները: Նրանք մինչև այդ փորագրել էին Եվրոպական լեզուներով հրատարակված կիսագնդերի քարտեզներ:
Կազմությունը
«Համատարած Աշխարհացույց»-ը կազմված է ազիմուտային հասարակած շոշափող կամ նրան մոտիկ պրոեկցիայով: Աստիճանացանցի բաժանման ձևով այն տարբերվում է այժմյան կիսագնդերի քարտեզներից: Արևմտյան և Արևելյան կիսագնդերի հասկացություն գոյություն չունի, միջօրեականների բաժանումը սկսվում է 0°-ից, վերջանում՝ 360°-ով: 0°-ի միջօրեականն անցնում է Աֆրիկայի ամենաարևմտյան կետից:
«Համատարած Աշխարհացույց»-ը պատկերում է այդ ժամանակվա հայտնի աշխարհը: Երկրագնդի չուսումնասիրված մասերը՝ Հյուսիային Ամերիկայի հյուսիս-արևմտյան հատվածը, Ասիայի հյուսիս-արևելյան և Ավստրալիայի արևելյան մասերը, Նոր Զելանդիան, Գրենլանդիայի մի մասը պատկերված չեն:
Համեմատաբար ճիշտ են պատկերված եվրոպական երկրները: Կարևոր նշանակություն ունի «Համատարած Աշխարհացույց»-ի անունների հայերեն տառադարձությունը, որը հիմք է հանդիսացել հետագայում հրատարակված քարտեզներում օտար անունների տառադարձության համար: «Համատարած Աշխարհացույց»-ի հետ են կապվում առաջին հայերեն քարտեզագրական տառատեսակները: «Համատարած Աշխարհացույց»-ը հայկական Վերածննդի գիտության և արվեստի լավագույն նմուշն է: Վերածննդի ժամանակաշրջանի արվեստին բնորոշ է շրջանակից դուրս տարվա չորս եղանակների պատկերումը, որտեղ արտացոլվել է հին հունական դիցաբանութունը: «Համատարած Աշխարհացույց»-ի շրջանակից դուրս պատկերված են նաև այդ ժամանակ ընդունված դիցաբանական բազմաթիվ նկարներ:
Տիեզերագիտական տեսակետից «Համատարած Աշխարհացույց»-ը դեռևս գտնվում է նախակոպեռնիկոսյան շրջանի երկրակենտրոն սիստեմի վրա: Երկու կիսագնդերի միջև շրջանաձև ուղեծրերով ցույց է տրված մեր համակարգությունը երկրակենտրոն սիստեմով: Ընդ որում, Արեգակը պատկերված է որպես չորրորդ մոլորակ: Նրա մեջ ընդգրկված են 57 համաստեղությունների նկարները իրենց անվանման հետ միասին[1]: