«Խանասորի Վարդան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սարգիս Մեհրաբյան
1870 - 1943 թվականի հունվարի 2
Ծննդավայր	Լեռնային Ղարաբաղ, Ելիզավետպոլի նահանգ
Մահվան վայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Զորատեսակ	Կամավորական խմբեր
Ծառայության տարիներ	1890—1917 թվականներ
Կոչում	գեներալ
Զորամաս	կամավորական խմբեր
Հրամանատարն էր	5-րդ կամավորական գնդի, Խանասորի արշավանքի
Պաշտոն	խմբապետ, հայդուկապետ
Մարտեր/; պատերազմներ	Շատախի ինքնապաշտպանություն; Խանասորի արշավանք; Հայ-թաթարական ընդհարումներ; Ղարաբաղի; ինքնապաշտպանություն; Վանի ինքնապաշտպանություն, Առաջին համաշխարհային պատերազմ
Պաշտոնաթող	1918 թվական

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

15:58, 21 Մայիսի 2019-ի տարբերակ

Խանասորի Վարդան կամ պարզապես Վարդան (իրական անուն-ազգանուն՝ Սարգիս Մեհրաբյան, 1870- 1943), հայ քաղաքական, ռազմական գործիչ։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1870 թ. Արցախում։ Ծառայել է ռուսական բանակում։ 1890 թվականից գործել է Ատրպատականում, զինատար խմբերով հաճախ անցել Վասպուրական, բախվել թուրք սահմանապահ ուժերի և քրդերի հետ։ 1894 թ. Նիկոլ Դումանի հետ մասնակցել է Դերիկի վանքի կռվին։ 1895 թ. մայիսին 22 հոգանոց խմբով Ատրպատականից անցնում է Վան: 1896 թվականի գարնանը ղեկավարել է Շատախի ինքնապաշտպանությունը, նույն թվականի սեպտեմբերին մասնակցել Վանի կռիվներին։ 1897 թվականին նշանակվել է Խանասորի արշավանքի ընդհանուր հրամանատար։ 1898 թ. որպես Շատախի ներկայացուցիչ մասնակցում է Հայ հեղափոխական Դաշնակցության 2-րդ ընդհանուր ժողովին։ Ժողովը Վարդանին Աղբյուր Սերոբի (Սերոբ Վարդանյան), Սևքարեցի Սաքոյի (Սարգիս Ծովիանյան) և Գուրգենի (Բաղդասար Մալյան) հետ ընտրում է որպես Բարձրավանդակի (Սասուն) Պատասխանատու մարմնի անդամ, բայց Վարդանը հրաժարվում է այդ պաշտոնից։ 1901-1905 թթ. Վարդանը Բաքվում էր, ուր աշխատում էր Բաքվի նավթահորերում՝ առանց Բաքվի կուսակցական կյանքին մասնակցության։ 1905 թվականի հայ-թաթարական ընդհարումների ժամանակ հենց Վարդանին է վստահվում Արցախի ինքնապաշտպանությունը։ 1907 թ. մասնակցում է Վիեննայում կայացած ՀՅԴ 4-րդ ընդհանուր ժողովին: 1908 թվականի երիտթուրքական հեղաշրջումից հետո հաստատվել է Իզմիրի շրջանի Մաղնիսա գյուղում, ուր մնում է մինչև 1914 թ.։ Մի կերպ փրկվելով թուրք ջարդարարներից՝ հաստատվում է Բաքվում։ 1915 թ. սկզբին անցնում է Թիֆլիս։ 1915 թ. սկզբին նշանակվում է Հայկական կամավորական 5-րդ գնդի հրամանատար։ 1915 թվականի գարնանը նշանակվում է Արարատյան գնդի (նրա կազմի մեջ էին մտնում Հայկական կամավորական 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ գնդերը) հրամանատար, որը որպես ռուսական բանակի առաջապահ օգնության է հասել Վասպուրականի հայությանը։ 1917 թ. դարձյալ հաստատվում է Բաքվում, որտեղ անդամակցում է Բաքվի Հայ ազգային խորհրդին։ 1918 թվականին Բաքվի Հայ ազգային խորհրդի կողմից Վարդանը ընտրվում է Բաքվի հայ զինվորական գերագույն մարմնի անդամ։ Հայաստանի Հանրապետության շրջանում (1918-1920 թթ.) զբաղվում է իր ընտանիքի հոգսերով և ագարակի մշակությամբ՝ հեռու մնալով քաղաքական կյանքից։ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո մինչև կյանքի վերջը ապրել է Երևանում` լինելով օրինապահ քաղաքացի: Մահացել է 73 տարեկան հասակում` 1943 թվականի հունվարի 2-ին, Երևանում։ Թաղված է Երևանի քաղաքային գերեզմանատանը։

Նրա որդին, որ ամուսնացել էր Հայաստանի Առաջին Հանրապետության հիմնադիր Արամ Մանուկյանի (Սարգիս Հովհաննիսյան) դստեր հետ, զոհվել է Հայրենական Մեծ պատերազմում (1941-1945 թթ.):

Վարդանի մասին կան բազմաթիվ հյուսված երգեր։

Գրականություն

Խանասորա Վարդան, Յիշատակարան, Հիշատակարանը մշակումը և աոաջաբանը Սիմոն Վրացյանի, Պէյրութ, 1990, Երևան, 1992։
Լազեան Գաբրիել, Դէմքեր հայ ազատագրական շարժումէն, Գահիրէ, 1949, 398 էջ։
Համլետ Գևորգյան, Նիկոլ Դուման, Երևան, 2002:
Անդրէյ Ամուրեան, Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը Պարսկաստանում, Թեհրան, 1950, 182 էջ։
Միքայէլ Վարանդեան, Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, Երևան, 1992:
Ռուբէն, Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, Բ. հատ., Թեհրան, 1982, Երեւան, 1990:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

@@ Տող 27. / Տող 27. @@
 == Կենսագրություն ==
 Ծնվել է [[1870]] թ. [[Արցախ]]ում։ Ծառայել է ռուսական բանակում։ [[1890]] թվականից գործել է [[Ատրպատական]]ում, զինատար խմբերով հաճախ անցել [[Վասպուրական]], բախվել [[Թուրքեր|թուրք]] սահմանապահ ուժերի և [[քրդեր]]ի հետ։ [[1894]] թ. [[Նիկոլ Դուման]]ի հետ մասնակցել է [[Դերիկ (Վանի գավառ)|Դերիկի]] վանքի կռվին։ [[1895]] թ. [[մայիս]]ին 22 հոգանոց խմբով [[Ատրպատական]]ից անցնում է [[Վան]]: [[1896]] թվականի [[Գարուն|գարնանը]] ղեկավարել է [[Շատախի ինքնապաշտպանություն]]ը, նույն թվականի [[սեպտեմբեր]]ին մասնակցել [[Վանի հերոսամարտ|Վանի կռիվներին]]։ [[1897]] թվականին նշանակվել է [[Խանասորի արշավանք]]ի ընդհանուր հրամանատար։ [[1898]] թ. որպես [[Շատախ]]ի ներկայացուցիչ մասնակցում է [[ՀՅԴ|Հայ հեղափոխական Դաշնակցության]] 2-րդ ընդհանուր ժողովին։ Ժողովը Վարդանին [[Աղբյուր Սերոբ]]ի (Սերոբ Վարդանյան), [[Սևքարեցի Սաքո]]յի (Սարգիս Ծովիանյան) և [[Գուրգեն]]ի (Բաղդասար Մալյան) հետ ընտրում է որպես Բարձրավանդակի ([[Սասուն]]) Պատասխանատու մարմնի անդամ, բայց Վարդանը հրաժարվում է այդ պաշտոնից։ [[1901]]-[[1905]] թթ. Վարդանը [[Բաքու|Բաքվում]] էր, ուր աշխատում էր Բաքվի նավթահորերում՝ առանց Բաքվի կուսակցական կյանքին մասնակցության։ [[1905]] թվականի [[Հայ-թաթարական ընդհարումներ (1905-1906, Գետաբեկ-Սոգութլու)|հայ-թաթարական ընդհարումների]] ժամանակ հենց Վարդանին է վստահվում [[Արցախ]]ի ինքնապաշտպանությունը։ [[1907]] թ. մասնակցում է Վիեննայում կայացած ՀՅԴ 4-րդ ընդհանուր ժողովին: [[1908]] թվականի [[Երիտթուրքական հեղափոխություն|երիտթուրքական հեղաշրջում]]ից հետո հաստատվել է [[Իզմիր]]ի շրջանի [[Մաղնիսա]] գյուղում, ուր մնում է մինչև [[1914]] թ.։ Մի կերպ փրկվելով թուրք ջարդարարներից՝ հաստատվում է Բաքվում։ [[1915]] թ. սկզբին անցնում է [[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]։ [[1915]] թ. սկզբին նշանակվում է Հայկական կամավորական 5-րդ գնդի հրամանատար։ [[1915]] թվականի գարնանը նշանակվում է Արարատյան գնդի (նրա կազմի մեջ էին մտնում Հայկական կամավորական 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ գնդերը) հրամանատար, որը որպես ռուսական բանակի առաջապահ օգնության է հասել [[Վասպուրական]]ի հայությանը։ [[1917]] թ. դարձյալ հաստատվում է Բաքվում, որտեղ անդամակցում է Բաքվի Հայ ազգային խորհրդին։ [[1918]] թվականին Բաքվի Հայ ազգային խորհրդի կողմից Վարդանը ընտրվում է Բաքվի հայ զինվորական գերագույն մարմնի անդամ։ [[Հայաստանի առաջին հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] շրջանում ([[1918]]-[[1920]] թթ.) զբաղվում է իր ընտանիքի հոգսերով և ագարակի մշակությամբ՝ հեռու մնալով քաղաքական կյանքից։ [[Հայաստան]]ի խորհրդայնացումից հետո մինչև կյանքի վերջը ապրել է [[Երևան]]ում` լինելով օրինապահ քաղաքացի: Մահացել է 73 տարեկան հասակում` [[1943 թվական]]ի [[հունվարի 2]]-ին, [[Երևան]]ում։ Թաղված է Երևանի քաղաքային գերեզմանատանը։
 Նրա որդին, որ ամուսնացել էր [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության]] հիմնադիր [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանի]] (Սարգիս Հովհաննիսյան) դստեր հետ, զոհվել է [[Հայրենական Մեծ պատերազմ]]ում ([[1941]]-[[1945]] թթ.):
@@ Տող 35. / Տող 35. @@
 == Գրականություն ==
-* Խանասորա Վարդան, Յիշատակարան, Հիշատակարանը մշակումը և աոաջաբանը [[Սիմոն Վրացյան|Սիմոն Վրացյանի]], Պէյրութ, 1990, [[Երևան]], [[1992]]։
+* Խանասորա Վարդան, Յիշատակարան, Հիշատակարանը մշակումը և աոաջաբանը [[Սիմոն Վրացյան]]ի, Պէյրութ, 1990, [[Երևան]], [[1992]]։
 * [[Գաբրիել Լազյան|Լազեան Գաբրիել]], Դէմքեր հայ ազատագրական շարժումէն, [[Գահիրէ]], [[1949]], 398 էջ։
 * [[Համլետ Գևորգյան (պատմաբան)|Համլետ Գևորգյան]], [[Նիկոլ Դուման]], Երևան, [[2002]]:
 * Անդրէյ Ամուրեան, Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը Պարսկաստանում, [[Թեհրան]], [[1950]], 182 էջ։
-* [[Միքայել Վարանդյան|Միքայէլ Վարանդեան]], Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, [[Երեւան]], [[1992]]:
+* [[Միքայել Վարանդյան|Միքայէլ Վարանդեան]], Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, [[Երևան]], [[1992]]:
 * [[Ռուբէն Տէր Մինասեան|Ռուբէն]], Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, Բ. հատ., [[Թեհրան]], 1982, [[Երևան|Երեւան]], [[1990]]: