«Համլետ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

11:23, 10 հունվարի 2012-ի տարբերակ

Համլետ — անգլիացի հանրահայտ գրող Վիլյամ Շեքսպիրի հռչակավոր պիեսներից է։ Այն գրվել է 1600-1601 թ.թ.։ «Համլետը» Շեքսպիրի ամենահայտնի ստեղծագործությունն է, նաև թատերական աշխարհում։ Այս պիեսով նկարահանվել են շատ կինոնկարներ, բեմադրվել բազմաթիվ ներկայացումներ և այլն։ Համլետի դերում եղել են հանրահայտ դերասաններ և նույնիսկ դերասանուհիներ, այդ պատճառով էլ Համլետի դերը համարվում է ամենացանկալի և դժվարագույն դերերից մեկը։

Գործող անձիք

Կլավդիոս՝ Դանեմարքայի Թագավոր
Համլետ՝ նախկին թագավորի որդին
Համլետի հոր ուրվականը
Գերտրուդ՝ Համլետի մայրն ու Դանեմարքայի թագուհին
Հորացիո՝ Համլետի բարեկամ
Պոլոնիուս՝ մեծ սենեկապետ
Լաերտ՝ Պոլոնիուսի որդին
Օֆելիա՝ Պոլոնիուսի դուստրը
Ռեյնալդո՝ Պոլոնիուսի ծառան
Ֆորտինբրաս՝ Նորվեգիայի իշխան
Մարցելլոս և Բերնարդո՝ սպաներ
Վոլտիմանդ, Կոռնելիուս, Ռոզենկրանց, Գիլդենշտերն, Օզրիկ, Մի ազնվական, Մի քահանա՝ պալատականներ
Ֆրանցիսկո՝ մի զինվոր
ինչպես նաև անգլիացի դեսպանները, մի հարյուրապետ, ազնվականներ, պալատական տիկիններ, սպաներ, զինվորներ, նավաստիներ, սուրհանդակներ և սպասավորներ

Գործողության վայրը

Գործողությունը իրականանում է Էլսինոր քաղաքում, որը տեղադրված է Դանիան և Սկանդինավյան թերակղզին բաժանող ափին:

Սյուժեն

Ողբերգության գլխավոր հերոսը Համլետ արքայազնն է՝ վերջերս մահացած թագավոր Համլետի և նրա կնոջ՝ Գերտրուդի որդին:

Պիեսը սկսվում է ցուրտ գիշերվա տեսարանով դանիական Էլսինոր թագավորական ամրոցում: Գիշերային պահակակետի սպաները մի քանի անգամ ուրվական են տեսել, որը շատ էր նման վախճանված թագավորին։ Այդ լուրերը հասնում են արքայազն Համլետին, որն ողորմածիկ արքայի որդին էր։ Այդ ժամանակ թագավորական պալատում մեծ ու շքեղ խնջույք էր։ Համլետի հորեղբայրը արքա էր հռչակվել և ամուսնացել արքայազնի մոր հետ։ Համլետը որոշում է իր ընկերոջ հետ գիշերով գնալ ուրվականի հայտնվելու վայրը: Նրանց գնալու գիշերը ուրվականը հայտնվում է կրկին և Համլետի հետ մեկուսանալով պատմում նրան, որ իրականում նրա մահը դժբախտ պատահարի արդյունք չէր։ Որդին իմանում է, որ իր հորը սպանել է նրա եղբայրը՝ գահը զավթելու և նրա կնոջը ամուսնանալու նպատակով։ Ուրվականը պահանջում է վրեժխնդիր լինել և հեռանում է։

Դրանից հետո Համլետը ընկալում է ողջ ճշմարտությունը և նրա միակ գերագույն նպատակն է դառնում վրեժխնդիր լինել հոր համար։ Նա մոռանում է բոլոր որոշումները, սկսում իրեն այլակերպորեն պահել և մտածում է թե ինչպես վարվել արքա հորեղբոր հետ։ Կոմս Պոլոնիուսը, որը նույնպես պալատում էր ապրում, հետևում է արքայազնին և նկատում է նրա տարօրինակ պահվածքը։ Դրա մասին տեղեկանում են նաև թագավորն ու թագուհին։ Նրանք մտածում են, թե ինչպես բուժել արքայազնին, բայց չեն հասկանում, թե բանն իրականում ինչն է։ Պալատ են հաճախում Համլետի ծանոթներ Ռոզենկրանցը և Գիլդենշտերնը, որոնք փորձում են աշխուժացնել արքայազնին, սակայն ապարդյուն: Պոլոնիուսի դուստր Օֆելիան, որին ժամանակին սիրահարված էր Համլետը, նույնպես սկսում է անհանգստանալ է արքայազնի առողջության համար։

Սակայն Համլետը դեռ տարակուսանքի մեջ է և համոզված չի, որ ուրվականը իսկապես իր հոր ոգին է եղել: Նա համոզվելու հնարավորություն է գտնում, երբ պալատ է ժամանում մի թատերախումբ, որի անդամներից ոմանք լավ ճանաչում էին երիտասարդ արքայազնին։ Համլետը որոշում է նրանց միջոցով ակնարկ հասցնել թագավորին և ստուգել վերջինիս անմեղությունը: Նա դերասանների համար մի ներկայացում է կազմակերպում, որի սցենարը նման է իր հոր սպանությանը՝ եթե ուրվականի ասածը ճիշտ դուրս գար, ապա թագավորը կմատներ իրեն դիմախաղի արձագանքով։ Սցենարում ուրվականը պատմում է նաև, որ երբ նա քնած էր պարտեզում, իր եղբայրը մոտեցավ և իր ականջը թույն թափեց։ Ներկայացման մեջ այդ տեսարանը հաջողությամբ խաղարկվում է, և թագավորը՝ գլխի ընկնելով, որ մատնվել է, վեր է կենում և հանկարծակիորեն լքում բեմախաղը: Դա Համլետի համար դառնում է ուրվականի ասածներին ապացույց:

Ներկայացումից հետո Գերտրուդը կանչում է Համլետին իր առանձնարանը բացատրություններ պահանջելու համար: Ծագած բանավեճի ընթացքում ստացվում է այնպես, որ Համլետը դանակահարում է գոբելենի ետևը թաքնված Պոլոնիուսին։ Սպանությունից հետո Համլետը թաքցնում է սպանվածի դիակը։ Օֆելիան՝ Պոլոնիուսի դուստրը, հետագայում իմանալով հոր սպանության մասին, դա շատ ծանր է տանում, խելագարվում է և արդյունքում դժբախտաբար մահանում։ Նրա եղբայր Լաերտը որոշում է վրեժխնդիր լինել հոր ու քրոջ համար և արքայազնին մենամարտի է հրավիրում։ Թագավորը տեսնում է, որ իսկ պահն է, որպեսզի ոչնչացնի Համլետին և պայման է կապում Լաերտի հետ։ Լաերտի սուրը պետք է թունավորված լինի, իսկ եթե դա անհաջող անցնի, ապա Համլետին կթունավորեն թունավորված գինով:

Մենամարտը սկսվում է։ Երբ թագավորը նկատում է, որ Համլետը հաղթանակելու է, նա իրեն թունավորված գինի է առաջարկում, սակայն արդյունքում գավաթները խառնվում են և թունավորված գավաթից խմում է թագուհին։ Մեկ րոպեից նա ընկնում է և վախճանվում։ Իսկ Լաերտը՝ արքայազնին սրով թունավորելով, վերջինից նույնպես հարված է ստանում և վայր ընկնելով խոստովանում ամեն ինչում։ Նա նաև հասցնում է ասել, որ սուրը թունավորված է և արքայազնին մոտ կես ժամվա կյանք է մնացել։ Ինքն էլ, ծանր վիրավորված լինելով, վախճանվում է այդ խոսքերից հետո։ Այս ամենին թագավորի մասնակցության մասին տեղեկացվելով Համլետը դանակահարում է նրան Լաերտի սրով և՝ նրա մահվան մեջ համոզված լինելու համար, նաև ստիպում է նրան ըմպել թունավորված գավաթից։ Մինչ սեփական վախճանը Համլետը հասցնում է շարադրել Հորացիոին ողջ պատմությունը և հրամայում թագադրել Ֆարտենբրասին:

Գրականություն

Վահրամ Փափազյան, Համլետը ինչպես տեսա..., Երևան, «Հայաստան», 1968, 436 էջ։
Վահրամ Փափազյան, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հատոր 4 («Համլետը ինչպես տեսա...»), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 408 էջ։

Համլետի էկրանավորումներ

Պատկեր:Laurence Olivier Hamlet.jpg

Լոուրենս Օլիվյեն Համլետի դերում

Համլետը բազմիցս էկրանավորվել է (մոտ 20 անգամ) տարբեր երկրների կինեմատոգրաֆիստների կողմից:
Դրանցից առավել հայտնիներն են.

տարի	ֆիլմ	երկիր	ռեժիսոր	Համլետի դերում
1900	Համլետ (ֆիլմ, 1900)	Ֆրանսիա	Կլեմենտ Մորիս	Սառա Բեռնար
1907	Համլետ (ֆիլմ, 1907)	Ֆրանսիա	Ժորժ Մելս	Ժորժ Մելս
1910	Համլետ (ֆիլմ, 1910)	Իտալիա	Մարիո Չազերինի	Համլետո Նովելլի
1920	Համլետ (ֆիլմ, 1920)	Գերմանիա	Սվենդ Գեյթ և Հեյնց Շչալլ	Ասթա Նիլսեն
1948	Համլետ (ֆիլմ, 1948)	Մեծ Բրիտանիա	Լոուրենս Օլիվյե	Լոուրենս Օլիվյե
1961	Համլետ (ֆիլմ, 1961)	Գերմանիա	Ֆրանց Պիտեր Ուիրտ	Մաքսմիլիան Շելլ
1964	Համլետ (ֆիլմ, 1964)	ԽՍՀՄ	Գրիգորի Կոզինցեվ	Ինոկենտի Սմոկտունովսկի
1969	Համլետ (ֆիլմ, 1969)	Մեծ Բրիտանիա	Թոնի Ռիչարդսոն	Նիկոլ Ուիլյամսոն
1990	Համլետ (ֆիլմ, 1990)	Մեծ Բրիտանիա	Ֆրանկո Ձեֆֆիրելլի	Մել Գիբսոն
1996	Համլետ (ֆիլմ, 1996)	Մեծ Բրիտանիա	Քենեթ Բրանա	Քենեթ Բրանա
2000	Համլետ (ֆիլմ, 2000, Քեմբլ Սքոթ), հեռուստատեսային ֆիլմ	ԱՄՆ	Քեմբլ Սքոթ	Քեմբլ Սքոթ
2000	Համլետ (ֆիլմ, 2000, Մայքլ Ալմերեյդա	ԱՄՆ	Մայքլ Ալմերեյդա	Իթան Հոուք

Արտաքին հղումներ

Շեքսպիրի գործերի լիակատար ժողովածուն հայերեն

Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-[[Պատկեր:Eugène Delacroix, Hamlet and Horatio in the Graveyard.JPG|thumb|180px|Համլետը և Հորացիոն գերեզմանոցում]]
+[[Պատկեր:Hamlet.jpg|200px|thumb|right|գրքի պաստառ]]
-'''Համլետ''' — հանրահայտ [[անգլիա]]կան [[գրող]] [[Վիլյամ Շեքսպիր]]ի հռչակավոր պիեսներից է։ Այն գրվել է [[1600]]-[[1601]] թ.թ.։ «Համլետը» Շեքսպիրի ամենահայտնի ստեղծագործությունն է, նաև թատերական աշխարհում։ Այս պիեսով նկարահանվել են շատ կինոնկարներ, բեմադրվել բազմաթիվ ներկայացումներ և այլն։ Համլետի դերում եղել են հանրահայտ դերասաններ և նույնիսկ դերասանուհիներ, այդ պաճառով էլ Համլետի դերը համարվում է ամենացանկալի և դժվարագույն դերերից մեկը։
+'''Համլետ''' — [[անգլիա]]ցի հանրահայտ  [[գրող]] [[Վիլյամ Շեքսպիր]]ի հռչակավոր պիեսներից է։ Այն գրվել է [[1600]]-[[1601]] թ.թ.։ «Համլետը» Շեքսպիրի ամենահայտնի ստեղծագործությունն է, նաև թատերական աշխարհում։ Այս պիեսով նկարահանվել են շատ կինոնկարներ, բեմադրվել բազմաթիվ ներկայացումներ և այլն։ Համլետի դերում եղել են հանրահայտ դերասաններ և նույնիսկ դերասանուհիներ, այդ պատճառով էլ Համլետի դերը համարվում է ամենացանկալի և դժվարագույն դերերից մեկը։
 ==Գործող անձիք==
@@ Տող 23. / Տող 23. @@
 == Սյուժեն ==
 Ողբերգության գլխավոր հերոսը Համլետ արքայազնն է՝ վերջերս մահացած թագավոր Համլետի և նրա կնոջ՝ Գերտրուդի որդին:
+[[Պատկեր:Eugène Delacroix, Hamlet and Horatio in the Graveyard.JPG|thumb|180px|Համլետը և Հորացիոն գերեզմանոցում]]
 Պիեսը սկսվում է ցուրտ գիշերվա տեսարանով դանիական Էլսինոր թագավորական ամրոցում: Գիշերային պահակակետի սպաները մի քանի անգամ ուրվական են տեսել, որը շատ էր նման վախճանված թագավորին։ Այդ լուրերը հասնում են արքայազն Համլետին, որն ողորմածիկ արքայի որդին էր։ Այդ ժամանակ թագավորական պալատում մեծ ու շքեղ խնջույք էր։ Համլետի հորեղբայրը արքա էր հռչակվել և ամուսնացել արքայազնի մոր հետ։ Համլետը որոշում է իր ընկերոջ հետ գիշերով գնալ ուրվականի հայտնվելու վայրը: Նրանց գնալու գիշերը ուրվականը հայտնվում է կրկին և Համլետի հետ մեկուսանալով պատմում նրան, որ իրականում նրա մահը դժբախտ պատահարի արդյունք չէր։ Որդին իմանում է, որ իր հորը սպանել է նրա եղբայրը՝ գահը զավթելու և նրա կնոջը ամուսնանալու նպատակով։ Ուրվականը պահանջում է վրեժխնդիր լինել և հեռանում է։
@@ Տող 39. / Տող 39. @@
 * [[Վահրամ Փափազյան]], Համլետը ինչպես տեսա..., Երևան, «Հայաստան», 1968, 436 էջ։
 * Վահրամ Փափազյան, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հատոր 4 («Համլետը ինչպես տեսա...»), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 408 էջ։
+== Համլետի էկրանավորումներ ==
+[[Պատկեր:Sarah-Bernhardt (Hamlet).jpg|160px|thumb|right|Սառա Բեռնարը Համլետի դերում]]
+[[Պատկեր:Laurence Olivier Hamlet.jpg|200px|thumb|right|Լոուրենս Օլիվյեն Համլետի դերում]]
+Համլետը բազմիցս էկրանավորվել է (մոտ 20 անգամ) տարբեր երկրների կինեմատոգրաֆիստների կողմից:<br />
+Դրանցից առավել հայտնիներն են.<br />
+{| class="wikitable"
+|-
+! տարի !! ֆիլմ !! երկիր !! ռեժիսոր !! Համլետի դերում
+|-
+| 1900 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1900)]] || {{Կաղապար:FRA}} || Կլեմենտ Մորիս || [[Սառա Բեռնար]]
+|-
+| 1907 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1907)]] || {{Կաղապար:FRA}} || Ժորժ Մելս || Ժորժ Մելս
+|-
+| 1910 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1910)]] || {{Կաղապար:ITA}} || Մարիո Չազերինի || Համլետո Նովելլի
+|-
+| 1920 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1920)]] || {{Կաղապար:DEU}} || Սվենդ Գեյթ և Հեյնց Շչալլ || Ասթա Նիլսեն
+|-
+| 1948 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1948)]] || {{Կաղապար:UK}} || [[Լոուրենս Օլիվյե]] || [[Լոուրենս Օլիվյե]]
+|-
+| 1961 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1961)]] || {{Կաղապար:DEU}} || Ֆրանց Պիտեր Ուիրտ || [[Մաքսմիլիան Շելլ]]
+|-
+| 1964 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1964)]] || {{Կաղապար:URS}} || [[Գրիգորի Կոզինցեվ]] || [[Ինոկենտի Սմոկտունովսկի]]
+|-
+| 1969 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1969)]] || {{Կաղապար:UK}} || [[Թոնի Ռիչարդսոն]] || [[Նիկոլ Ուիլյամսոն]]
+|-
+| 1990 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1990)]] || {{Կաղապար:UK}} || [[Ֆրանկո Ձեֆֆիրելլի]] || [[Մել Գիբսոն]]
+|-
+| 1996 || [[Համլետ (ֆիլմ, 1996)]] || {{Կաղապար:UK}} || [[Քենեթ Բրանա]] || [[Քենեթ Բրանա]]
+|-
+| 2000 || [[Համլետ (ֆիլմ, 2000, Քեմբլ Սքոթ)]],<br />  <small>հեռուստատեսային ֆիլմ</small> || {{Կաղապար:USA}} || Քեմբլ Սքոթ || Քեմբլ Սքոթ
+|-
+| 2000 || [[Համլետ (ֆիլմ, 2000, Մայքլ Ալմերեյդա]] || {{Կաղապար:USA}} || [[Մայքլ Ալմերեյդա]] || [[Իթան Հոուք]]
+|}
 == Արտաքին հղումներ ==