«Հրաչյա Քոչար»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Արևմտահայերեն|Հրաչեայ Քոչար}}
{{Արևմտահայերեն|Հրաչեայ Քոչար}}
{{Տեղեկաքարտ Գրող}}
{{Տեղեկաքարտ Գրող}}
'''Հրաչյա Քոչար''' (''Հրաչյա Քոչարի Գաբրիելյան'', {{ԱԾ}}), հայ արձակագիր, հրապարակախոս, ՀԽՍՀ պետական մրցանակի առաջին դափնեկիր (1967, «[[Նահապետը]]» վիպակի համար), [[ԽՍՀՄ Գրողների միություն|ԽՍՀՄ գրողների միության]] անդամ 1934 թվականից։ Գրական անուն է դարձրել հոր անունը։
'''Հրաչյա Քոչար''' (''Հրաչյա Քոչարի Գաբրիելյան'', {{ԱԾ}}), [[հայ]] արձակագիր, հրապարակախոս, ՀԽՍՀ պետական մրցանակի առաջին դափնեկիր ([[1967]], «[[Նահապետը]]» վիպակի համար), [[ԽՍՀՄ Գրողների միություն|ԽՍՀՄ գրողների միության]] անդամ [[1934]] թվականից:[[ԽՄԿԿ]] անդամ [[1939]] թվականից: Գրական անուն է դարձրել հոր անունը։


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Բագրևանդ]] գավառի [[Գումլուպուճախ]] գյուղում, որը գտնվում է [[Նպատ]] լեռան ստորոտին։ Գաղթի ճանապարհին մահացել է մայրը, 1918 թվականին՝ հայրը՝ հայտնի խմբապետ Քոչոն, ով կռվել է [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկ]]ի ջոկատում։ Փրկվելով թուրքերի կողմից իրականացրած կոտորածներից՝ համագյուղացիների հետ անցել է [[Արևելյան Հայաստան]]: Եղել է գառնարած, հանքափոր Ալավերդու հանքերում։ Այնուհետև տեղափոխվել է [[Երևան]], ընդունվել [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետ։
Ծնվել է [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Բագրևանդ]] գավառի [[Գումլուպուճախ]] գյուղում, որը գտնվում է [[Նպատ]] լեռան ստորոտին։ Գաղթի ճանապարհին մահացել է մայրը, [[1918]] թվականին՝ հայրը՝ հայտնի խմբապետ Քոչոն, ով կռվել է [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկ]]ի ջոկատում։ Փրկվելով թուրքերի կողմից իրականացրած կոտորածներից՝ համագյուղացիների հետ անցել է [[Արևելյան Հայաստան]]: Եղել է գառնարած, հանքափոր Ալավերդու հանքերում։ Այնուհետև տեղափոխվել է [[Երևան]], ընդունվել [[Երևանի պետական համալսարան]]ի բանասիրական ֆակուլտետ։


Առաջին պատմվածքը՝ «Խաջե», լույս է տեսել 1931 թվականին, «Նոր ուղի» ամսագրում։ 1934 թվականին խմբագրել է [[քրդերեն]] «Ռյա թազա» թերթը։ 1939 թվականին, կուսակցական տույժ ստանալուց հետո, մնացել է անաշխատանք, ապա [[Մարտիրոս Սարյան]]ը նրան տեղավորել է իր ղեկավարած Պատմական հուշարձանների պահպանության կոմիտեում։ Ոտքով շրջել ու ուսումնասիրել է հայկական վանքերի ու մատուռների վիճակը, և այդ աշխատանքներն ամփոփել «Գորիսի և Սիսիանի շրջանների ալբոմ-ուղեցույցի» մեջ։ 1941-1945 թվականներին ծառայել է ԽՍՀՄ բանակում, մասնակցել [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ին: 1942 թվականին լույս է տեսել «Հերոսների ծնունդը», իսկ մեկ տարի անց՝ «Նախօրյակին» պատերազմական ակնարկների և պատմվածքների ժողովածուները։ Ռազմաճակատային պատմվածքների մեջ առանձնանում է «Գեներալի քույրը» պատմվածքը, որն առաջին անգամ տպագրվել է 1945 թվականին, «Պրավդա» թերթում։ Հետագայում այս պատմվածքը թարգմանվել է աշխարհի 24 լեզուներով, ներառվել խորհրդահայ դասագրքերի ծրագրերում։ Ստեղծել է «Մեծ տան զավակները» երկհատոր վեպը։ Կյանքի վերջին տարիներին տպագրել է «Սպիտակ գիրքը», որում զետեղված «Նահապետը», «Կարոտը» և «Եփրատի կամրջին» վիպակներն արձակագրի լավագույն գործերն են։
Առաջին պատմվածքը՝ «Խաջե», լույս է տեսել [[1931]] թվականին, «[[Նոր ուղի (ամսագիր)|Նոր ուղի]]» ամսագրում։ [[1934]] թվականին խմբագրել է [[քրդերեն]] «[[Ռյա թազա (թերթ)|Ռյա թազա]]» թերթը։ [[1939]] թվականին, կուսակցական տույժ ստանալուց հետո, մնացել է անաշխատանք, ապա [[Մարտիրոս Սարյան]]ը նրան տեղավորել է իր ղեկավարած Պատմական հուշարձանների պահպանության կոմիտեում։ Ոտքով շրջել ու ուսումնասիրել է հայկական վանքերի ու մատուռների վիճակը, և այդ աշխատանքներն ամփոփել «Գորիսի և Սիսիանի շրջանների ալբոմ-ուղեցույցի» մեջ։ 1941-1945 թվականներին ծառայել է ԽՍՀՄ բանակում, մասնակցել [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ին: [[1942]] թվականին լույս է տեսել «Հերոսների ծնունդը», իսկ մեկ տարի անց՝ «Նախօրյակին» պատերազմական ակնարկների և պատմվածքների ժողովածուները։ Ռազմաճակատային պատմվածքների մեջ առանձնանում է «Գեներալի քույրը» պատմվածքը, որն առաջին անգամ տպագրվել է [[1945]] թվականին, «Պրավդա» թերթում։ Հետագայում այս պատմվածքը թարգմանվել է աշխարհի 24 լեզուներով, ներառվել խորհրդահայ դասագրքերի ծրագրերում։ Ստեղծել է «Մեծ տան զավակները» երկհատոր վեպը։ Կյանքի վերջին տարիներին տպագրել է «Սպիտակ գիրքը», որում զետեղված «Նահապետը», «Կարոտը» և «Եփրատի կամրջին» վիպակներն արձակագրի լավագույն գործերն են։
[[Պատկեր:Hrachya Qochar's plaque.jpg|մինի|Հրաչյա Քոչարի հուշատախտակը Երևանում]]
[[Պատկեր:Hrachya Qochar's plaque.jpg|մինի|Հրաչյա Քոչարի հուշատախտակը Երևանում]]
1946-1951 թվականներին եղել է [[ՀԳՄ|Հայաստանի գրողների միության]] վարչության քարտուղար, «Սովետական գրականություն» ամսագրի խմբագիր, 1954 թվականին՝ «Ոզնի» երգիծական հանդեսի խմբագիր։ Գրել է [[Հյուսիսային ծիածան (ֆիլմ)|«Հյուսիսային ծիածան»]] ([[Հայֆիլմ]], 1961) կինոնկարի սցենարը։ Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են [[ռուսերեն]] և այլ լեզուներով։ Մահացել է [[Երևան]]ում:<ref>{{cite book|author=|title=Գրական տեղեկատու|publisher=«Սովետական գրող»|location=Երևան|year=1986|page=էջ 571}}</ref>
[[1946]]-[[1951]] թվականներին եղել է [[ՀԳՄ|Հայաստանի գրողների միության]] վարչության քարտուղար, «Սովետական գրականություն» ամսագրի խմբագիր, [[1954]] թվականին՝ «[[Ոզնի (հանդես)|Ոզնի]]» երգիծական հանդեսի խմբագիր։ Գրել է [[Հյուսիսային ծիածան (ֆիլմ)|«Հյուսիսային ծիածան»]] ([[Հայֆիլմ]], [[1961]]) կինոնկարի սցենարը։ Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են [[ռուսերեն]] և այլ լեզուներով։ Մահացել է [[Երևան]]ում<ref>{{cite book|author=|title=Գրական տեղեկատու|publisher=«Սովետական գրող»|location=Երևան|year=1986|page=էջ 571}}</ref>:


==Պարգևներ ==
==Պարգևներ ==
Տող 74. Տող 74.
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ]]
[[Կատեգորիա:ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ]]
[[Կատեգորիա:Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ]]
[[Կատեգորիա:ԽՄԿԿ անդամներ]]

13:12, 3 Մարտի 2019-ի տարբերակ

Հրաչյա Քոչար
Ծննդյան անունարմտ. հայ.՝ Հրաչեայ Քոչար Գաբրիէլեան
Ծնվել էհունվարի 19 (փետրվարի 1), 1910
ԾննդավայրԳումլուպուճախ, Դաշլիչայ Ստորին, Աղրըի մարզ, Թուրքիա
Վախճանվել էմայիսի 2, 1965(1965-05-02) (55 տարեկան)
Վախճանի վայրԵրևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունխմբագիր, արձակագիր և գրող
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ
ԿրթությունԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ
Ուշագրավ աշխատանքներՆահապետը
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
ԱշխատավայրՌյա թազա, ՀԳՄ, Խորհրդային գրականություն և Ոզնի
Պարգևներ
Հրաչյա Քոչար Վիքիքաղվածքում
Հրաչյա Քոչար Վիքիդարանում

Հրաչյա Քոչար (Հրաչյա Քոչարի Գաբրիելյան, հունվարի 19 (փետրվարի 1), 1910, Գումլուպուճախ, Դաշլիչայ Ստորին, Աղրըի մարզ, Թուրքիա - մայիսի 2, 1965(1965-05-02), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ արձակագիր, հրապարակախոս, ՀԽՍՀ պետական մրցանակի առաջին դափնեկիր (1967, «Նահապետը» վիպակի համար), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից:ԽՄԿԿ անդամ 1939 թվականից: Գրական անուն է դարձրել հոր անունը։

Կենսագրություն

Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Բագրևանդ գավառի Գումլուպուճախ գյուղում, որը գտնվում է Նպատ լեռան ստորոտին։ Գաղթի ճանապարհին մահացել է մայրը, 1918 թվականին՝ հայրը՝ հայտնի խմբապետ Քոչոն, ով կռվել է Անդրանիկի ջոկատում։ Փրկվելով թուրքերի կողմից իրականացրած կոտորածներից՝ համագյուղացիների հետ անցել է Արևելյան Հայաստան: Եղել է գառնարած, հանքափոր Ալավերդու հանքերում։ Այնուհետև տեղափոխվել է Երևան, ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ։

Առաջին պատմվածքը՝ «Խաջե», լույս է տեսել 1931 թվականին, «Նոր ուղի» ամսագրում։ 1934 թվականին խմբագրել է քրդերեն «Ռյա թազա» թերթը։ 1939 թվականին, կուսակցական տույժ ստանալուց հետո, մնացել է անաշխատանք, ապա Մարտիրոս Սարյանը նրան տեղավորել է իր ղեկավարած Պատմական հուշարձանների պահպանության կոմիտեում։ Ոտքով շրջել ու ուսումնասիրել է հայկական վանքերի ու մատուռների վիճակը, և այդ աշխատանքներն ամփոփել «Գորիսի և Սիսիանի շրջանների ալբոմ-ուղեցույցի» մեջ։ 1941-1945 թվականներին ծառայել է ԽՍՀՄ բանակում, մասնակցել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին: 1942 թվականին լույս է տեսել «Հերոսների ծնունդը», իսկ մեկ տարի անց՝ «Նախօրյակին» պատերազմական ակնարկների և պատմվածքների ժողովածուները։ Ռազմաճակատային պատմվածքների մեջ առանձնանում է «Գեներալի քույրը» պատմվածքը, որն առաջին անգամ տպագրվել է 1945 թվականին, «Պրավդա» թերթում։ Հետագայում այս պատմվածքը թարգմանվել է աշխարհի 24 լեզուներով, ներառվել խորհրդահայ դասագրքերի ծրագրերում։ Ստեղծել է «Մեծ տան զավակները» երկհատոր վեպը։ Կյանքի վերջին տարիներին տպագրել է «Սպիտակ գիրքը», որում զետեղված «Նահապետը», «Կարոտը» և «Եփրատի կամրջին» վիպակներն արձակագրի լավագույն գործերն են։

Հրաչյա Քոչարի հուշատախտակը Երևանում

1946-1951 թվականներին եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղար, «Սովետական գրականություն» ամսագրի խմբագիր, 1954 թվականին՝ «Ոզնի» երգիծական հանդեսի խմբագիր։ Գրել է «Հյուսիսային ծիածան» (Հայֆիլմ, 1961) կինոնկարի սցենարը։ Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են ռուսերեն և այլ լեզուներով։ Մահացել է Երևանում[1]:

Պարգևներ

  • «Կարմիր աստղ» շքանշան
  • ՀԽՍՀ պետական մրցանակ «Նահապետ» վիպակի համար, 1967

Երկերի մատենագիտություն

  • Վահան Վարդյան, Յերևան, 1934, 204 էջ:
  • Օգսեն Վասպուրի ճանապարհորդությունը, Յերևան,  1937, 256 էջ:
  • Ժամանակներ, Երևան, 1941, 308 էջ:
  • Հերոսների ծնունդը (նամակներ գործող բանակից), Երևան, 1942, 208 էջ:
  • Նախօրյակին (նամակներ գործող բանակից), Երևան, 1943, 228 էջ:
  • Սրբազան ուխտ (պատմվածքներ, ակնարկներ), Երևան, 1946, 208 էջ:
  • Գրականություն և կյանք, Երևան, 1949, 176 էջ:
  • Բարեկամություն, Երևան, 1950, 508 էջ:
  • Մեծ տան զավակները, Երևան, 1952, 732 էջ:
  • Վիպակներ և պատմվածքներ, Երևան, 1956, 692 էջ:
  • Մեծ տարեգրության էջերից (փաստեր և խոհեր), Երևան, 1957, 56 էջ:
  • Մեծ տան զավակները, գիրք 1, Երևան, 1959, 672 էջ:
  • Մեծ տան զավակները, գիրք 2, Երևան, 1959, 688 էջ:
  • Լուսնի սոնատը, Երևան, 1963, 68 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 1. Խաջե, Վահան Վարդյան, Օգսեն Վասպուրի ճանապարհորդությունը, Ամուսնություն, Լուսնի սոնատը, Պատերազմ և խաղաղություն, Կոստան պապի հիշողությունները, Արվեստի փիլիսոփայություն, Հնձվորի սերը, Եղբայրներ, Սյունեցիներ, Երևան, 1964, 576 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 2. Ժամանակներ, Հյուսիսային ծիածան, Հերոսական տարիներ, Նահապետը, Մայրենի լեզու, Երևան, 1965, 628 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 3. Մեծ տան զավակները, գիրք 1, Երևան, 1965, 656 էջ:
  • Սպիտակ գիրքը, Երևան, 1965, 340 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 4. Մեծ տան զավակները, գիրք 2, Երևան, 1967, 676 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 5. Օրագրություններ, Կինո-էպոպեա, Պատմվածքներ, Ուղեգրություններ, Երևան, 1968, 764 էջ:
  • Երկերի ժողովածու, հատ. 6. Քննադատություն, Հրապարակախոսություն, Երևան, 1971, 676 էջ:
  • Ընտիր երկեր, հատ. 1. Ժամանակներ, Ռուս մարդու տունը, Սպիտակ գիրքը, Երևան, 1975, 576 էջ:
  • Ընտիր երկեր, հատ. 2. Օրագրություններ, Լենինի բարեկամը, Հյուսիսային ծիածան, Ուղեգրություններ, Հրապարակախոսություն, Երևան, 1977, 616 էջ:
  • Երկեր. Օգսեն Վասպուրի ճանապարհորդությունը, Սպիտակ գիրքը, Եփրատի կամրջին, Մայրենի լեզու, Կարոտը, Նահապետը, Երևան, 1980, 504 էջ:
  • Նահապետը, Երևան, 1981, 112 էջ:
  • Նահապետը, Երևան, 1988, 112 էջ:
  • Սպիտակ գիրքը, Երևան, 2001, 264 էջ:
  • Նահապետը, Բուդապեշտ, 2008, 216 էջ:
  • Ստեղծագործությունների ժողովածու, Երևան, 2013, 344 էջ:

Գրականություն

Տես նաև

Արտաքին հղումներ

Ծանոթագրություններ

  1. Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ էջ 571.