«Էկլամպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-books.google.com/ +books.google.am/)
Տող 2. Տող 2.
'''Էկլամպսիա''', ցնցումների սկիզբը [[Պրեէկլամպսիա|պրեէկլամպսիայով]] կնոջ մոտ<ref name="W2014">{{cite book|title=Williams obstetrics|date=2014|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=9780071798938|edition=24th|chapter=40}}</ref>։ Վերջինս հղիության ախտաբանություն է, որի ընթացքում առկա է բարձր [[Գերճնշում|զարկերակային ճնշում]] և/կամ մեծ քանակով [[Սպիտակուցներ|սպիտակուց]] մեզի մեջ, կամ առկա է այլ օրգանի դիսֆունկցիա<ref name="Lamb2014">{{cite journal|last1=Lambert|first1=G|last2=Brichant|first2=JF|last3=Hartstein|first3=G|last4=Bonhomme|first4=V|last5=Dewandre|first5=PY|date=2014|title=Preeclampsia: an update.|journal=Acta Anaesthesiologica Belgica|volume=65|issue=4|pages=137–49|pmid=25622379}}</ref><ref name="ACOG2013">{{cite journal|date=November 2013|title=Hypertension in pregnancy. Report of the American College of Obstetricians and Gynecologists’ Task Force on Hypertension in Pregnancy.|url=http://www.tsop.org.tw/db/CFile/File/8-1.pdf|journal=Obstet. Gynecol.|volume=122|issue=5|pages=1122–31|doi=10.1097/01.AOG.0000437382.03963.88|pmid=24150027}}</ref>։ Սկիզբը կարող է լինել [[Ծննդաբերություն|ծննդաբերությունից]] առաջ, ընթացքում կամ հետո<ref name="W2014" />։ Ավելի հաճախ սկսվում է [[Հղիություն (մարդ)|հղիության]] երկրորդ կեսում<ref name="W2014" />։ [[Ցնցում|Ցնցումները]] տոնիկ-կլոնիկ տեսակի են և տևում են մոտ մեկ րոպե<ref name="W2014" />։ Ցնցումներին հետևում է կա՚մ շփոթությունը, կա՚մ [[Կոմա|կոման]]<ref name="W2014" />։ Բարդություններն են [[Ասպիրացիոն թոքաբորբ|ասպիրացիոն թոքաբորբը]], [[Ներուղեղային արյունազեղում|ներուղեղային արյունազեղումը]], [[Երիկամային անբավարարություն|երիկամային անբավարարությունը]] և [[Սրտի կանգ|սրտի կանգը]]<ref name="W2014" />։ Պրեէկլամպսիան և էկլամպսիան մաս են կազմում մի շարք վիճակներ միավորող խմբի, որը հայտնի է հղիության ընթացքում հիպերտենզիվ խանգարումներ անվամբ<ref name="W2014" />։<sup></sup>Կանխարգելման նպատակով արձր ռիսկի տակ գտնվողներին տ րվում է [[ասպիրին]], կալցիումի հավելումներ [[կալցիում]] քիչ օգտագործող հղիներին և հղիությունից առաջ առկա հիպերտենզիայի բուժում դեղամիջոցներով<ref name="WHO2011">{{cite book|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241548335_eng.pdf|title=WHO recommendations for prevention and treatment of pre-eclampsia and eclampsia.|year=2011|isbn=978-92-4-154833-5|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150513050104/http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241548335_eng.pdf|archivedate=2015-05-13|deadurl=no|df=}}</ref><ref name="Hend2014">{{cite journal|last1=Henderson|first1=JT|last2=Whitlock|first2=EP|last3=O'Connor|first3=E|last4=Senger|first4=CA|last5=Thompson|first5=JH|last6=Rowland|first6=MG|date=20 May 2014|title=Low-dose aspirin for prevention of morbidity and mortality from preeclampsia: a systematic evidence review for the U.S. Preventive Services Task Force.|journal=Annals of Internal Medicine|volume=160|issue=10|pages=695–703|doi=10.7326/M13-2844|pmid=24711050}}</ref>։ Վարժությունները հղիության ընթացքում նույնպես կարող են լինել օգտակար<ref name="W2014" />։ [[Մագնեզիումի սուլֆատ|Մագնեզիումի սուլֆատի]] ներերակային կամ միջմկանային ներարկումը բարելավում է արդյունքները էկլպամպսիայով հիվանդների մոտ և ընդհանուր առմամբ անվտանգ է<ref name="BMC2013">{{cite journal|last1=Smith|first1=JM|last2=Lowe|first2=RF|last3=Fullerton|first3=J|last4=Currie|first4=SM|last5=Harris|first5=L|last6=Felker-Kantor|first6=E|date=5 February 2013|title=An integrative review of the side effects related to the use of magnesium sulfate for pre-eclampsia and eclampsia management.|journal=BMC Pregnancy and Childbirth|volume=13|pages=34|doi=10.1186/1471-2393-13-34|pmc=3570392|pmid=23383864}}</ref><ref>{{cite journal|last1=McDonald|first1=SD|last2=Lutsiv|first2=O|last3=Dzaja|first3=N|last4=Duley|first4=L|date=August 2012|title=A systematic review of maternal and infant outcomes following magnesium sulfate for pre-eclampsia/eclampsia in real-world use.|journal=International Journal of Gynaecology and Obstetrics|volume=118|issue=2|pages=90–6|doi=10.1016/j.ijgo.2012.01.028|pmid=22703834}}</ref>։ Հանդիպում է և՚ զարգացող և՚զարգացած երկրներում<ref name="BMC2013" />։ Շնչառությունը դժվարացած է և աջակցության կարիք ունի<ref name="W2014" />։ Այլ բուժումներ ներառում են [[հիդրալազին]]՝ զարկերակային ճնշման դեմ և շտապ [[Ծննդաբերություն|ծննդալուծում]] կա՚մ հեշտոցային, կա՚մ [[Կեսարյան հատում|կեսարյան]] ճանապարհով<ref name="W2014" />։
'''Էկլամպսիա''', ցնցումների սկիզբը [[Պրեէկլամպսիա|պրեէկլամպսիայով]] կնոջ մոտ<ref name="W2014">{{cite book|title=Williams obstetrics|date=2014|publisher=McGraw-Hill Professional|isbn=9780071798938|edition=24th|chapter=40}}</ref>։ Վերջինս հղիության ախտաբանություն է, որի ընթացքում առկա է բարձր [[Գերճնշում|զարկերակային ճնշում]] և/կամ մեծ քանակով [[Սպիտակուցներ|սպիտակուց]] մեզի մեջ, կամ առկա է այլ օրգանի դիսֆունկցիա<ref name="Lamb2014">{{cite journal|last1=Lambert|first1=G|last2=Brichant|first2=JF|last3=Hartstein|first3=G|last4=Bonhomme|first4=V|last5=Dewandre|first5=PY|date=2014|title=Preeclampsia: an update.|journal=Acta Anaesthesiologica Belgica|volume=65|issue=4|pages=137–49|pmid=25622379}}</ref><ref name="ACOG2013">{{cite journal|date=November 2013|title=Hypertension in pregnancy. Report of the American College of Obstetricians and Gynecologists’ Task Force on Hypertension in Pregnancy.|url=http://www.tsop.org.tw/db/CFile/File/8-1.pdf|journal=Obstet. Gynecol.|volume=122|issue=5|pages=1122–31|doi=10.1097/01.AOG.0000437382.03963.88|pmid=24150027}}</ref>։ Սկիզբը կարող է լինել [[Ծննդաբերություն|ծննդաբերությունից]] առաջ, ընթացքում կամ հետո<ref name="W2014" />։ Ավելի հաճախ սկսվում է [[Հղիություն (մարդ)|հղիության]] երկրորդ կեսում<ref name="W2014" />։ [[Ցնցում|Ցնցումները]] տոնիկ-կլոնիկ տեսակի են և տևում են մոտ մեկ րոպե<ref name="W2014" />։ Ցնցումներին հետևում է կա՚մ շփոթությունը, կա՚մ [[Կոմա|կոման]]<ref name="W2014" />։ Բարդություններն են [[Ասպիրացիոն թոքաբորբ|ասպիրացիոն թոքաբորբը]], [[Ներուղեղային արյունազեղում|ներուղեղային արյունազեղումը]], [[Երիկամային անբավարարություն|երիկամային անբավարարությունը]] և [[Սրտի կանգ|սրտի կանգը]]<ref name="W2014" />։ Պրեէկլամպսիան և էկլամպսիան մաս են կազմում մի շարք վիճակներ միավորող խմբի, որը հայտնի է հղիության ընթացքում հիպերտենզիվ խանգարումներ անվամբ<ref name="W2014" />։<sup></sup>Կանխարգելման նպատակով արձր ռիսկի տակ գտնվողներին տ րվում է [[ասպիրին]], կալցիումի հավելումներ [[կալցիում]] քիչ օգտագործող հղիներին և հղիությունից առաջ առկա հիպերտենզիայի բուժում դեղամիջոցներով<ref name="WHO2011">{{cite book|url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241548335_eng.pdf|title=WHO recommendations for prevention and treatment of pre-eclampsia and eclampsia.|year=2011|isbn=978-92-4-154833-5|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150513050104/http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241548335_eng.pdf|archivedate=2015-05-13|deadurl=no|df=}}</ref><ref name="Hend2014">{{cite journal|last1=Henderson|first1=JT|last2=Whitlock|first2=EP|last3=O'Connor|first3=E|last4=Senger|first4=CA|last5=Thompson|first5=JH|last6=Rowland|first6=MG|date=20 May 2014|title=Low-dose aspirin for prevention of morbidity and mortality from preeclampsia: a systematic evidence review for the U.S. Preventive Services Task Force.|journal=Annals of Internal Medicine|volume=160|issue=10|pages=695–703|doi=10.7326/M13-2844|pmid=24711050}}</ref>։ Վարժությունները հղիության ընթացքում նույնպես կարող են լինել օգտակար<ref name="W2014" />։ [[Մագնեզիումի սուլֆատ|Մագնեզիումի սուլֆատի]] ներերակային կամ միջմկանային ներարկումը բարելավում է արդյունքները էկլպամպսիայով հիվանդների մոտ և ընդհանուր առմամբ անվտանգ է<ref name="BMC2013">{{cite journal|last1=Smith|first1=JM|last2=Lowe|first2=RF|last3=Fullerton|first3=J|last4=Currie|first4=SM|last5=Harris|first5=L|last6=Felker-Kantor|first6=E|date=5 February 2013|title=An integrative review of the side effects related to the use of magnesium sulfate for pre-eclampsia and eclampsia management.|journal=BMC Pregnancy and Childbirth|volume=13|pages=34|doi=10.1186/1471-2393-13-34|pmc=3570392|pmid=23383864}}</ref><ref>{{cite journal|last1=McDonald|first1=SD|last2=Lutsiv|first2=O|last3=Dzaja|first3=N|last4=Duley|first4=L|date=August 2012|title=A systematic review of maternal and infant outcomes following magnesium sulfate for pre-eclampsia/eclampsia in real-world use.|journal=International Journal of Gynaecology and Obstetrics|volume=118|issue=2|pages=90–6|doi=10.1016/j.ijgo.2012.01.028|pmid=22703834}}</ref>։ Հանդիպում է և՚ զարգացող և՚զարգացած երկրներում<ref name="BMC2013" />։ Շնչառությունը դժվարացած է և աջակցության կարիք ունի<ref name="W2014" />։ Այլ բուժումներ ներառում են [[հիդրալազին]]՝ զարկերակային ճնշման դեմ և շտապ [[Ծննդաբերություն|ծննդալուծում]] կա՚մ հեշտոցային, կա՚մ [[Կեսարյան հատում|կեսարյան]] ճանապարհով<ref name="W2014" />։


Պրեէկլամպսիան հանդիպում է ծննդկանների 5%-ի, իսկ էկլապմսիան՝ 1,4%-ի մոտ<ref name="Ab2013">{{cite journal|last1=Abalos|first1=E|last2=Cuesta|first2=C|last3=Grosso|first3=AL|last4=Chou|first4=D|last5=Say|first5=L|date=September 2013|title=Global and regional estimates of preeclampsia and eclampsia: a systematic review.|journal=European Journal of Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Biology|volume=170|issue=1|pages=1–7|doi=10.1016/j.ejogrb.2013.05.005|pmid=23746796}}</ref>։ Զարգացած երկրներում գրանցվել է 1։2000 հանդիպման հաճախականություն, պայմանավորված լավ բժշկական խնամքով<ref name="W2014" />։ Հիպերտենզիոն խանգարումները հղիության ընթացքում ամենահաճախ հանդիպող մահվան պատճառներից մեկն են<ref name="Aru2013">{{cite journal|last=Arulkumaran|first=N.|author2=Lightstone, L.|date=December 2013|title=Severe pre-eclampsia and hypertensive crises|journal=Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology|volume=27|issue=6|pages=877–884|doi=10.1016/j.bpobgyn.2013.07.003|pmid=23962474}}</ref>։ [[2015|2015-ին]] հաշվարկվել է 46900 մահ<ref name="GBD2015De" />։ Էկլամպսիայով կանանց մոտ մեկ տոկոսը մահանում են<ref name="W2014" />։ «Էկլամպսիա » տերմինը [[հունարեն]] «կայծակ» բառից է<ref name="Em2006">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=sCgURxhCJ-8C&pg=PA407|title=Advanced Therapy in Hypertension and Vascular Disease|author1=Emile R. Mohler|date=2006|publisher=PMPH-USA|isbn=9781550093186|pages=407–408|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170910175833/https://books.google.com/books?id=sCgURxhCJ-8C&pg=PA407|archivedate=2017-09-10|deadurl=no|df=}}</ref>։ Հիվանդության առաջին հայտնի նկարագրությունը տրվել է [[Հիպոկրատ|Հիպոկրատի]] կողմից մ․թ․ա․ առաջ [[5–րդ դար|5-րդ դարում]]<ref name="Em2006" />։
Պրեէկլամպսիան հանդիպում է ծննդկանների 5%-ի, իսկ էկլապմսիան՝ 1,4%-ի մոտ<ref name="Ab2013">{{cite journal|last1=Abalos|first1=E|last2=Cuesta|first2=C|last3=Grosso|first3=AL|last4=Chou|first4=D|last5=Say|first5=L|date=September 2013|title=Global and regional estimates of preeclampsia and eclampsia: a systematic review.|journal=European Journal of Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Biology|volume=170|issue=1|pages=1–7|doi=10.1016/j.ejogrb.2013.05.005|pmid=23746796}}</ref>։ Զարգացած երկրներում գրանցվել է 1։2000 հանդիպման հաճախականություն, պայմանավորված լավ բժշկական խնամքով<ref name="W2014" />։ Հիպերտենզիոն խանգարումները հղիության ընթացքում ամենահաճախ հանդիպող մահվան պատճառներից մեկն են<ref name="Aru2013">{{cite journal|last=Arulkumaran|first=N.|author2=Lightstone, L.|date=December 2013|title=Severe pre-eclampsia and hypertensive crises|journal=Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology|volume=27|issue=6|pages=877–884|doi=10.1016/j.bpobgyn.2013.07.003|pmid=23962474}}</ref>։ [[2015|2015-ին]] հաշվարկվել է 46900 մահ<ref name="GBD2015De" />։ Էկլամպսիայով կանանց մոտ մեկ տոկոսը մահանում են<ref name="W2014" />։ «Էկլամպսիա » տերմինը [[հունարեն]] «կայծակ» բառից է<ref name="Em2006">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=sCgURxhCJ-8C&pg=PA407|title=Advanced Therapy in Hypertension and Vascular Disease|author1=Emile R. Mohler|date=2006|publisher=PMPH-USA|isbn=9781550093186|pages=407–408|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170910175833/https://books.google.am/books?id=sCgURxhCJ-8C&pg=PA407|archivedate=2017-09-10|deadurl=no|df=}}</ref>։ Հիվանդության առաջին հայտնի նկարագրությունը տրվել է [[Հիպոկրատ|Հիպոկրատի]] կողմից մ․թ․ա․ առաջ [[5–րդ դար|5-րդ դարում]]<ref name="Em2006" />։


== Նշաններ և ախտանիշներ ==
== Նշաններ և ախտանիշներ ==

05:54, 22 փետրվարի 2019-ի տարբերակ

Էկլամպսիա
Տեսակհիվանդության կարգ
Բժշկական մասնագիտությունմանկաբարձություն
ՀՄԴ-9642.6
ՀՄԴ-10O15
 Eclampsia Վիքիպահեստում

Էկլամպսիա, ցնցումների սկիզբը պրեէկլամպսիայով կնոջ մոտ[1]։ Վերջինս հղիության ախտաբանություն է, որի ընթացքում առկա է բարձր զարկերակային ճնշում և/կամ մեծ քանակով սպիտակուց մեզի մեջ, կամ առկա է այլ օրգանի դիսֆունկցիա[2][3]։ Սկիզբը կարող է լինել ծննդաբերությունից առաջ, ընթացքում կամ հետո[1]։ Ավելի հաճախ սկսվում է հղիության երկրորդ կեսում[1]։ Ցնցումները տոնիկ-կլոնիկ տեսակի են և տևում են մոտ մեկ րոպե[1]։ Ցնցումներին հետևում է կա՚մ շփոթությունը, կա՚մ կոման[1]։ Բարդություններն են ասպիրացիոն թոքաբորբը, ներուղեղային արյունազեղումը, երիկամային անբավարարությունը և սրտի կանգը[1]։ Պրեէկլամպսիան և էկլամպսիան մաս են կազմում մի շարք վիճակներ միավորող խմբի, որը հայտնի է հղիության ընթացքում հիպերտենզիվ խանգարումներ անվամբ[1]։Կանխարգելման նպատակով արձր ռիսկի տակ գտնվողներին տ րվում է ասպիրին, կալցիումի հավելումներ կալցիում քիչ օգտագործող հղիներին և հղիությունից առաջ առկա հիպերտենզիայի բուժում դեղամիջոցներով[4][5]։ Վարժությունները հղիության ընթացքում նույնպես կարող են լինել օգտակար[1]։ Մագնեզիումի սուլֆատի ներերակային կամ միջմկանային ներարկումը բարելավում է արդյունքները էկլպամպսիայով հիվանդների մոտ և ընդհանուր առմամբ անվտանգ է[6][7]։ Հանդիպում է և՚ զարգացող և՚զարգացած երկրներում[6]։ Շնչառությունը դժվարացած է և աջակցության կարիք ունի[1]։ Այլ բուժումներ ներառում են հիդրալազին՝ զարկերակային ճնշման դեմ և շտապ ծննդալուծում կա՚մ հեշտոցային, կա՚մ կեսարյան ճանապարհով[1]։

Պրեէկլամպսիան հանդիպում է ծննդկանների 5%-ի, իսկ էկլապմսիան՝ 1,4%-ի մոտ[8]։ Զարգացած երկրներում գրանցվել է 1։2000 հանդիպման հաճախականություն, պայմանավորված լավ բժշկական խնամքով[1]։ Հիպերտենզիոն խանգարումները հղիության ընթացքում ամենահաճախ հանդիպող մահվան պատճառներից մեկն են[9]։ 2015-ին հաշվարկվել է 46900 մահ[10]։ Էկլամպսիայով կանանց մոտ մեկ տոկոսը մահանում են[1]։ «Էկլամպսիա » տերմինը հունարեն «կայծակ» բառից է[11]։ Հիվանդության առաջին հայտնի նկարագրությունը տրվել է Հիպոկրատի կողմից մ․թ․ա․ առաջ 5-րդ դարում[11]։

Նշաններ և ախտանիշներ

Էկլամպսիան հղիության ախտաբանություն է, որը բնորոշվում է պրեէկլամպսիայի ֆոնի վրա ընթացող ցնցումներով[12]։ Սովորաբար հղի կնոջ մոտ մինչ ցնցումների առաջանալը ի հայտ են գալիս հիպերտենզիան և սպիտամիզությունը[13]․

Որովայնի շրջանների կամ քառակուսիների դիագրամ։ Օգնում է որոշելու որովայնի աջ վերին քառակուսին կամ վերորովայնային շրջանը, որտեղ կարղ են առաջանալ ցավեր էկլամպսիայի դեպքում։

Այս ախտանիշերից ցանկացածը կարող է առկա լինել ցնցումներից առաջ կամ հետո[14]; Հնարավոր է նաև, որ ոչ մի ախտանիշ չզարգանա։

Այլ ուղեղային նշաններ կարող են անմիջապես նախորդել ցնցմանը, ինչպիսինն է սրտխառնոցը, փսխումը, գլխացավերը և կեղևային կուրությունը։ Եթե զարգանում է բազմաօրգանային անբավարարություն, ապա կառաջանան տարբեր օրգանների ախտահարման ախտանիշեր, այնպիսին ինչպիսինն է որովայնային ցավը, դեղնուկը, շնչարգելությունը, օրվա մեզի պակասում։

Սկիզբ

Ցնցումները սովորաբար առաջանում են հղիության ընթացքում կամ նախքան ծննդաբերությունը (անտեպարտում շրջան), բայց կարող է զարգանալ նաև ծննդաբերության (ինտրապարտում շրջան) ընթացքում կամ հետո (պոստպարտում շրջան)[12][14][15]։ Եթե ցնցումները զարգանում են պոստպարտում շրջանում, ապա ավելի մեծ հավանական է, որ կզարգանան ծննդաբերությունից հետո առաջին 48 ժամերին նույնպես։ Այնուամենայնիվ, ուշ պոստպարտում ցնցումները կարող են զարգանալ ծննդաբերությունից 4 շաբաթ անց[12][14]։

Բարդություններ

Էկլամպսիան հղի է վտանգներով թե՚ հղի կնոջ, թե՚ չծնված երեխայի (ֆետուս) համար։ Էկլամպսիայի դեպքում պտուղը կարող է աճել ավելի դանդաղ, քան առողջ հղիության ընթացքում, որը կարող է հանգեցնել ներարգանդային աճի կասեցման և նորածնի քաշի անհամապասխանության հղիության ժամկետին, ինչպես նաև կարող է գրանցվել ցածր քաշ ծնվելիս[16]։ Էկլամպսիան կարող է առաջացնել խնդիրներ ընկերքի հետ։ Ընկերքը կարող է արյունահոսել (արյունազեղում) կամ շերտազատվել արգանդի պատից[17]։ Ընկերքը շերտազատվում է արգանդի պատից ծննդաբերության ընթացքում; Վերջինս ծննդաբերության մի մաս է կազմում։ Ընկերքը կարող է անջատվել նաև նախքան ծննդաբերությունը։ Այս վիճակը կոչվում է ընկերքի շերտազատում և կարող է լինել վտանգավոր պտղի համար[18]։ Կարող է ծագել նաև ընկերքի անբավարարություն, վիճակ, երբ ընկերքը անկարող է ապահովել պտղի զարգացումը և անկարող է համապասխան քանակի թթվածին և սննդանյութեր մատակարարել պտղին[17]։ Ցնցման ժամանակ պտղի սրտի զարկերը կարող են դառնալ ավելի դանդաղ, քան նորմայում (բրադիկարդիա)[16][19]։ Եթե ծագի նշված բարդություններից որևէ մեկը, ապա կարող է առաջանալ պտղի դիստրես։ Եթե մեծ է ռիսկը կորցնելու կա՚մ պտղին, կա՚մ հղիմ կնոջը, ապա էկլամպսիայի վերջնական բուժումը դա ծննդաբերությունն է։ Վերջինս կարող է լինել ավելի ապահով, երբ ծննդալուծումը կատարվում է ժամկետից շուտ, քան 40 շաբաթականում։ Պտղի անհասությունը նույպես էկլամպսիայի բարդություն է[17][20]։

Էկլամպսիայի ընթացքում տեսողությունում ի հայտ են գալիս փոփոխություններ, որոնք ներառում են աղոտ տեսողութոյւնը, միակողմանի կուրությունը (ժամանակավոր՝ պայմանավորված ամավրոզի հետևանքով կամ մշտական՝ ցանցենու շերտազատման հետևանքով) կամ կեղևային կուրություն, որը ախտահարում է երկու աչքերն էլ[21][22]։ Կան արտահայտված բարդություններ նաև թոքերում։ Չի բացառվում թոքի այտուցի զարգացումը[17]։ Ցնցումը կարող է համակցվել փսխմամբ՝ ստամոքսային պարունակությամբ։ Փսխման ընթացքում հնարավոր է փսխման զանգվածների ներշնչում դեպի թոքեր, որը կոչվում է ասպիրացիա[16]։ Վերջինիս հետևանքով կարող է ի հայտ գալ դժվարաշնչություն և ասպիրացիոն թոքաբորբ[14][23]։ Ցնցման ընթացքում հնարավոր է նաև շնչառության ժամանակավոր կանգ կամ ոչ արդյունավետ շնչառություն, որոնց հետևանքով թթվածնի քանակը մարմնում և ուղեղում քչանում է (թթվածնաքաղց)[14][24]։ Եթե կնոջ համար դժվար լինի շնչելը, ապա հնարավոր է, որ կարիք լինի շնչառության աջակցման օժանդակ սարքերի միջոցով։ Վերջինս կոչվում է մեխանիկական օդափոխություն։ Ծանր դեպքերում կինը կարող է դառնալ թույլ և դանդաղաշարժ (լեթարգիա), նույնիսկ կոմատոզ[22]։ Այս ամենից կարելի է ենթադրել, որ ուղեղը այտուցվում է (ուղեղի այտուց) կամ արյունահոսում (ներուղեղային արյունազեղում)[17][22]։

Ռիսկի գործոններ

Էկլամպսիան, այնպես էլ պրեէկլամպսիան հակված է առաջանալու առաջին հղիությունների ժամանակ[25][26][27]։ Կինը, ով մինչ հղիությունը ունի երկարատև բարձր զարկերակային ճնշում, ավելի հակված է պրեէկլամպսիայի առաջացման հղիության ընթացքում[25][26]; Կանայք, նախօրոք առկա անոթային (շաքարային դիաբետ կամ նեյրոպաթիա) կամ թրոմբոֆիլիկ (հակաֆոսֆոլիպիդային համախտանիշ) հիվանդություններով, նույնպես ավելի հակված են պրեէկլամպսիայի և էկլամպսիայի[25][26]։ Մեծ ընկերքը (բազմակի հղիություններ, բշտիկային զանգված) նույնպես նախատրամադրում է էկլամպսիայի[25][26][28]։ Ի հավելումն այս ամենի առկա է գենետիկ բաղադրիչ։ Կինը, ում քույրը կամ մայրը ունեն այս վիճակը, ապա ավելի մեծ է էկլամպսիայի զարգացման հավանականությունը[29]։ Կանայք, ովքեր ունեցել են էկլամպսիա, ունեն էկլամպսիայի/պրեէկլամպսիայի զարգացման մեծ հավանականություն հղիության ուշ ժամկետներում[26]։

Մեխանիզմ

էկլամպսիայի զարգացման համար պահանջվում է ընկերքի առկայություն։ Երբ այն հեռացվում է, էկլամպսիան լուծարվում է[30]։ Էկլամպսիայի գլխավոր առանձնահատկությունը ընկերքի իջած արյան մատակարարումն է (ընկերքային հիպոպերֆուզիա)։ Վերջինս զուգակցվում է անոթների բարձրացած զգայունությամբ անոթասեղմիչ նյութերի նկատմամբ, որոնք հանգեցնում են փոքր զարկերակների սեղմմանը։ Վերջինիս հետևանքով իջնում է բազմաթիվ օրգանների արյան մատակարարումը։ Մակարդիչ համակարգի ակտիվացումը հանգեցնում է միկրոթրոմբների առաջացման, որը կարող է խանգարել արյան մատակարարումը։ Անոթային թափանցելիության բարձրացման հետևանքով արտաբջջային հեղուկը դուրս է գալիս ինտերստիցիալ տարածություն՝ հետագայում իջեցնելով արյան ծավալը և առաջացնելով այտուցներ։ Այս ամենի հետևանքն է հիպերտենզիան, երկամային, թոքային և լյարդային դիսֆունկցիան, ուղեղի այտուցը՝ ուղեղային դիսֆունկցիայով և ցնցումներով[30]։ Մինչ ախտանիշերի ի հայտ գալը կարող է հայտնաբերվել էնդոթելի և թրոմբոցիտների բարձրացած ակտիվություն[30]։

Ընկերքային հիպոպերֆուզիան կապված է ոչ նորմալ պտղային-մայրական տարածության հետ և կարող է լինել իմուն միջնորդավորված[30]։ Ըստ երևույթի տրոֆոբլաստի ներխուժումը ոչ լրիվ է[31]։ Ընկերքը արտադրում է անոթալայնիչ ադրենոմեդուլին։ Վերջինիս քանակը իջած է պրեէկլամպսիայի և էկլամպսիայի դեպքում[32]։ Այլ անոթալայնիչների քանակը նույնպես իջած է, ներառյալ պրոստացիկլին, թրոմբոքսան A2, ազոտի օքսիդ, իսկ էնդոթելինները առաջացնում են անոթասեղմում[19]։

Էկլամպսիան հիպերտենզիվ էնցեֆալոպաթիայի տեսակ է։ Իջնում է ուղեղի անոթների դիմադրությունը, հետևաբար իջնում է նաև ուղեղ հասնող արյան քանակը։ Հետևանքն է ուղեղի այտուցը և ցնցումը[33]։ Ցնցումը սովորաբար պատճառ չի դառնում ուղեղի քրոնիկ վնասման, եթե ներուղեղային արյունազեղում տեղի չի ունենում[34]։

Ախտորոշում

Էկլամպսիայի առանձնահատկությունը ցնցումն է[15]։ Ախտորոշումը կախված է ցումներից առաջ հայտնի ախտանիշերի առկայությունից։

Եթե հղի կինը ունի ախտորոշում պրեէկլամպսիա և ծագում են ցնցումներ, ապա կարիք չկա հավելյալ կլիկական ախտորոշման՝ էկլամպսիա ախտորոշումը հաստատելու համար։ Նշանակում է էկլամպսիա ախտորոշումը դրվում է հաշվի առնելով ախտանշանները և բժշկական պատմությունը և այն համարվում է հիմանական ախտորոշում, մինչ չի ապացուցվել հակառակը[35]։ Եթե կինը ունի ցնցում և այնհայտ է ծագումը, ապա հետազոտությունները կարող են օգնել գտնելու ճիշտ ախտորոշումը։

Կենսական նշաններ

Պրեէկլամպսիայի առանձնահատկություններից մեկը բարձր զարկերակային ճնշումն է, որի ժամանակ կա՚մ վերին ցուցանիշը (սիստոլիկ զարկերակային ճնշում) բարձր է 140 մմ․ս․ս․, կա՚մ ստորին ցուցանիշը՝ 90 մմ․ս․ս․-ից։ Եթե սիստոլիկը բարձր է 160-ից կամ դիաստոկիկ ճնշումը՝ 110-ից, ապա հիպերտենզիան համարվում է սուր[12]։

Լաբորատոր հետազոտություններ

Պրեէկլամպսիայի մյուս առանձնհատկությունն է սպիտամիզությունը, որը մեծ քանակի սպիտակուցի առկայությունն է մեզում։ Հայտնաբերելու նպատակով մեզը հավաքվում և հետազոտվում է։ 0,3 կամ ավել գրամ սպիտակուցի առկայությունը հղի կնոջ 24-ժամյա մեզում հանդիսանում է պրեէկլամպսիայի ախտորոշիչ չափանիշ և մեծացնում է էկլամպսիայի հավանականությունը[12]:

Էկլամպսիայի և պրեէկլամպսիայի սուր դեպքերում արյան մեջ իջնում է թրոմբոցիտների մակարդակը (թրոմբոցիտոպենիա)[36][19]։ Վերջինիս հայտնաբերման նպատակով կատարվում է ընդհանուր արյան անալիզ։

Մյուս հետազոտությունները ներառում են երիկամի, լյարդի, մակարդիչ համակարգի ֆունկցիայի ստուգում, 24-ժամյա մեզում կրեատինինի որոշում և ՈՒՁՀ հետազոտություն։

Տարբերակիչ ախտորոշում

Հղիության ընթացքում ոչ բոլոր ցնցումներն են կապված էկլամպսիայի հետ։ Դրանք ենթակա են տարբերակիչ ախտորոշման։ Պատճառներն են ուղեղի ուռուցքը, անևրիզման և տարբեր դեղամիջոցները։ Սովորաբար սուր պրեէկլամպսիայի նշանները նախորդում են էկլամպսիային և հեշտացնում են ախտորոշումը։

Կանխարգելում

Պրեէկլամպսիայի վաղ հայտնաբերումը կարևոր է էկլամպսիայի զարգացման հավանականությունը իջեցնելու համար։ USPSTF առաջարկում է պարբերաբար զարկերակային ճնշման ստուգումներ հղիության ընթացքում՝ ուղղված պրեէկլամպսիան հայտնաբերելուն[37]։ Պրեէկլամպսիայի բուժման մեջ ներգրավված է նաև մագնեզիումի սուլֆատը, որը կանխում է ցնցումները

Բուժում

Էկլամպսիայի բուժման մեջ կան 4 ուղություններ․ կանգնեցնելու և կանխելու ցնցումները, զարկերակային ճնշման վերահսկողություն, ծննդալուծում և բազմաօրգանային անբարարության վերահսկում։

Ցնցումներ

Ցնցումները կանխվում են և բուժվում են մագնեզիումի սուլֆատով[38]։ Վերջինս ըստ հետազոտությունների տվյալների, առաջին անգամ էկլամպսիայի բուժման մեջ օգտագործվել է 1955-ին[39]։ Պլազմայում մագնեզիումի խտությունը կապված է մայրական թունավորման, նեոնատալ շնչառության ընկճման, թույլ մկանային թուլության և ցածր Ապգարի սանդղակի հետ[40], որը ներառում է

  • 7.0–10.0 mEq/L: ծնկային ռեֆլեքսի կորուստ
  • 10.0–13.0 mEq/L: շնչառության ընկճում
  • 15.0–25.0 mEq/L: փոփոխված նախասիրտ-փորոքային հաղորդականությունը և հետագայում սրտի կանգ
  • >25.0 mEq/L: սրտի կանգ

mEq/L-միլիէկվիվալենտ/լիտր

Ներերակային օգտագործման դեպքում հակացնցումային ազդեցության սկիզբը արագ է և տևում է 30 րոպե։ Միջմկանային ներարկման դեպքում սկիզբը մոտ 1 ժամից է և տևում է 3-4 ժամ։ Հակացնցումային ազդեցության քանակը պլազմայում տատանվում է 2,5-7,5 mEq/L։ Մագնեզիումը արտազատվում է բացառապես երիկամներով և համաչափորեն կախված է պլազմայում մագնեզիումի խտությունից և կծիկային ֆիլտրացիայից[41]։

Պլազմայում մագնեզիումի նույնիսկ թերապևտիկ քանակի դեպքում էլ, ցնցումները կարող են կրկնվել։ Այդ ժամանակ կարող է առաջանալ հավելյալ մագնեզիումի կարիք, որի ընթացքում շնչառական, սրտային, նյարդաբանական համակարգերի մանրակրկիտ մոնիտորինգի անհրաժեշտություն է ծագում։ Եթե մագնեզիումի դեղաչափի բարձրացումը՝ պլազմայում բարձր խտությամբ, չի կանխում ցնցումները, կարիք է լինում կիրառելու հակացնցումային ազդեցությամբ այլ դեղամիջոցներ, հեշտացնելով մեխանիկական օդափոխությունը և ինտուբացիան, ինչպես նաև խուսափում են մագնեզիումի թունավոր ազդեցությունից, ներառյալ մոր մոտ կրծքային մկանի պարալիչը։

Մագնեզիումի սուլֆատի օգտագործման դեպքում գրանցվում են ավելի լավ արդյունքներ, ի համեմատ դիազեպամի, ֆենիտոինի կամ քլորպրոմազինի, պրոմետազինի և ֆետիդինի համակցումից[42][43][44]։

Արյան ճնշման կառավարում

Էկլամպսիայի ժամանակ բարձր զարկերակային ճնշման դեմ ընտրության միջոցներ են հիդրալազինը և/կամ լաբետալոլը[19]։ Պատճառը նշված դեղորայքների արդյունավետությունն է, պտղի վրա քիչ բացասական հետևանքները և ազդեցության մեխանիզմը։

Ծննդալուծում

Եթե երեխան դեռ չի ծնվել, ապա պետք է աշխատանքներ տանել կնոջը կայունացնելու ուղղությամբ և արագ ծննդալուծել։ Վերջինս պետք է իրականացվի նույնիսկ եթե երեխան անհասուն է, քանի որ էկլամպսիան վտանգավոր է թե՚ երեխայի, թե՚ մոր համար։ Այլ օրգաններ (լյարդ, երիկամ, թոքեր, սիրտ-անոթային համակարգ և հակամակարդիչ համակարգ) կարիք ունեն հետազոտվելու ծննդաբերության (հաճախ կեսարյան հատում) նախապատրաստման համար, եթե նույնիսկ կինը նախկինում ծննդաբերել է, քանի որ էկլամպսիան հանդիսանում է ոչ վարակային բազմաօրգանային դիսֆունկցիայի կամ անբավարարության տեսակ։ Եթե զարգացել է կոագուլոպաթիա, ապա կեսարյան հատման համար նախատեսված ռեգիոնալ անզգայացումը հակացուցված է

Մոնիթորինգ

Էկլամպսիայի դեպքում կարող է իրականացվել ինվազիվ հեմոդինամիկ մոնիտորինգ սրտային, երիկամային հիվանդությունների, ռեֆրակտեր հիպերտենզիայի, թոքերի այտուց և քիչ դիուրեզ ունեցողների խմբերում[19]։

Ծագումնաբանություն

Հունարեն գոյական "ἐκλαμψία" էկլամպսիա բառը նշանակում է «թեթև պայթյուն», այստեղ փոխաբերական իմաստով «հանկարծակի առաջացում»։ Նոր լատինական տերմինը ի հայտ է եկել 1620-ին Հովհաննես Վարանդուսի կողմից[45]։ Հղիության թունավորում տերմինը այլևս չի օգտագործվում, քանի որ, ընկերքային թույները էկլամպսիայի առաջացման պատճառ չեն, ինչպես նախկինում կարծում էին[46]։

Զանգվածային մշակույթ

Պատմական դրամա «Դաունտոն Աբի» հեռուստատեսային սերիալում Լեդի Սիբիլի դերակատարը մահացել է (3-րդ սեզոն, սերիա 5) էկլամպսիայից երեխայի ծնունդից անմիջապես հետո[47]։

1950-60 թվականների բժշկական դրամա «Զանգիր մանկաբարձին» հեռուստատեսային սերիալում Մարգարետի դերակատարը մահացել է պրեէկլամպսիայից։ Խոսակցության մեջ վիճակը նկարագրելու համար օգտագործվել է նաև «թունավորում» տերմինը[48]

Բժշկական դրամա «բժիշկ Հաուս» հեռուստատեսային սերիալում բժիշկ Քուդին՝ հիվանդանոցի տնօրենը, որդեգրում է երեխա, որի երիտասարդ մայրը մահացել է էկլամպսիայից[48]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 «40». Williams obstetrics (24th ed.). McGraw-Hill Professional. 2014. ISBN 9780071798938.
  2. ↑ Lambert, G; Brichant, JF; Hartstein, G; Bonhomme, V; Dewandre, PY (2014). «Preeclampsia: an update». Acta Anaesthesiologica Belgica. 65 (4): 137–49. PMID 25622379.
  3. ↑ «Hypertension in pregnancy. Report of the American College of Obstetricians and Gynecologists' Task Force on Hypertension in Pregnancy» (PDF). Obstet. Gynecol. 122 (5): 1122–31. November 2013. doi:10.1097/01.AOG.0000437382.03963.88. PMID 24150027.
  4. ↑ WHO recommendations for prevention and treatment of pre-eclampsia and eclampsia (PDF). 2011. ISBN 978-92-4-154833-5. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-13-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  5. ↑ Henderson, JT; Whitlock, EP; O'Connor, E; Senger, CA; Thompson, JH; Rowland, MG (20 May 2014). «Low-dose aspirin for prevention of morbidity and mortality from preeclampsia: a systematic evidence review for the U.S. Preventive Services Task Force». Annals of Internal Medicine. 160 (10): 695–703. doi:10.7326/M13-2844. PMID 24711050.
  6. ↑ 6,0 6,1 Smith, JM; Lowe, RF; Fullerton, J; Currie, SM; Harris, L; Felker-Kantor, E (5 February 2013). «An integrative review of the side effects related to the use of magnesium sulfate for pre-eclampsia and eclampsia management». BMC Pregnancy and Childbirth. 13: 34. doi:10.1186/1471-2393-13-34. PMC 3570392. PMID 23383864.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  7. ↑ McDonald, SD; Lutsiv, O; Dzaja, N; Duley, L (August 2012). «A systematic review of maternal and infant outcomes following magnesium sulfate for pre-eclampsia/eclampsia in real-world use». International Journal of Gynaecology and Obstetrics. 118 (2): 90–6. doi:10.1016/j.ijgo.2012.01.028. PMID 22703834.
  8. ↑ Abalos, E; Cuesta, C; Grosso, AL; Chou, D; Say, L (September 2013). «Global and regional estimates of preeclampsia and eclampsia: a systematic review». European Journal of Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Biology. 170 (1): 1–7. doi:10.1016/j.ejogrb.2013.05.005. PMID 23746796.
  9. ↑ Arulkumaran, N.; Lightstone, L. (December 2013). «Severe pre-eclampsia and hypertensive crises». Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology. 27 (6): 877–884. doi:10.1016/j.bpobgyn.2013.07.003. PMID 23962474.
  10. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «GBD2015De» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  11. ↑ 11,0 11,1 Emile R. Mohler (2006). Advanced Therapy in Hypertension and Vascular Disease. PMPH-USA. էջեր 407–408. ISBN 9781550093186. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-10-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Stone, C. Keith; Humphries, Roger L. (2017). «Chapter 19: Seizures». Current diagnosis & treatment. Emergency medicine (8th ed.). New York: McGraw-Hill. ISBN 9780071840613. OCLC 959876721.
  13. ↑ Kane SC, Dennis A, da Silva Costa F, Kornman L, Brennecke S (2013). «Contemporary Clinical Management of the Cerebral Complications of Preeclampsia». Obstetrics and Gynecology International. 2013: 985606. doi:10.1155/2013/985606. PMC 3893864. PMID 24489551.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Gabbe MD, Steven G. (2017). «Chapter 31: Preeclampsia and Hypertensive Disorders». Obstetrics : Normal and Problem Pregnancies. Jennifer R. Niebyl MD, Joe Leigh Simpson MD, Mark B. Landon MD, Henry L. Galan MD, Eric R.M. Jauniaux MD, PhD, Deborah A. Driscoll MD, Vincenzo Berghella MD and William A. Grobman MD, MBA (Seventh ed.). Philadelphia, PA: Elsevier, Inc. էջեր 661–705. ISBN 9780323321082. OCLC 951627252.
  15. ↑ 15,0 15,1 Cunningham, F. Gary (2014). «Chapter 40: Hypertensive Disorders». Williams Obstetrics. Leveno KJ, Bloom SL, Spong CY, Dashe JS, Hoffman BL, Casey BM, Sheffield JS. (24th ed.). New York: McGraw-Hill Education. ISBN 9780071798938. OCLC 871619675.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Fleisher MD, Lee A. (2018). «Chapter: Eclampsia». Essence of Anesthesia Practice. Roizen, Michael F.,, Roizen, Jeffrey D., (4th ed.). Philadelphia, Pa.: Elsevier Inc. էջեր 153–154. ISBN 9780323394970. OCLC 989062320.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Bersten, Andrew D. (2014). «Chapter 63: Preeclampsia and eclampsia». Oh's Intensive Care Manual. Soni, Neil (Seventh ed.). [Oxford]: Elsevier Ltd. էջեր 677–683. ISBN 9780702047626. OCLC 868019515.
  18. ↑ «Chapter 46: Placenta Previa, Placenta Accreta, Abruptio Placentae, and Vasa Previa». Creasy and Resnik's maternal-fetal medicine : principles and practice. Creasy, Robert K.,, Resnik, Robert,, Greene, Michael F.,, Iams, Jay D.,, Lockwood, Charles J., (Seventh ed.). Philadelphia, PA. 2014. էջեր 732–742. ISBN 9781455711376. OCLC 859526325.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ այլ (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 «ACOG practice bulletin. Diagnosis and management of preeclampsia and eclampsia. Number 33, January 2002». Obstet Gynecol. 99 (1): 159–67. January 2002. doi:10.1016/s0029-7844(01)01747-1. PMID 16175681.
  20. ↑ «Chapter 35: Hypertension». High risk pregnancy : management options. James, D. K. (David K.), Steer, Philip J. (4th ed.). St. Louis, MO: Saunders/Elsevier. 2011. էջեր 599–626. ISBN 9781416059080. OCLC 727346377.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link)
  21. ↑ Cunningham FG, Fernandez CO, Hernandez C (April 1995). «Blindness associated with preeclampsia and eclampsia». American Journal of Obstetrics and Gynecology. 172 (4 Pt 1): 1291–8. doi:10.1016/0002-9378(95)91495-1. PMID 7726272.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 James, David K. (2011). «Chapter 48: Neurologic Complications of Preeclampsia/Eclampsia». High Risk Pregnancy. Steer, Philip J. (4th ed.). St. Louis, MO: Saunders/Elsevier. էջեր 861–891. ISBN 9781416059080. OCLC 727346377.
  23. ↑ Cronenwett, Jack L. (2014). «Chapter 40: Systemic Complications: Respiratory». Rutherford's vascular surgery. Johnston, K. Wayne, (Eighth ed.). Philadelphia, PA: Saunders, Elsevier. էջեր 626–637. ISBN 9781455753048. OCLC 877732063.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  24. ↑ Adams, James (2013). «Chapter 99: Seizures». Emergency medicine : clinical essentials (2nd ed.). Philadelphia, PA: Elsevier/ Saunders. էջեր 857–869. ISBN 9781437735482. OCLC 820203833.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 «Chapter 48: Pregnancy-Related Hypertension». Creasy and Resnik's Maternal-Fetal Medicine : Principles and Practice. Creasy, Robert K.,, Resnik, Robert,, Greene, Michael F.,, Iams, Jay D.,, Lockwood, Charles J., (Seventh ed.). Philadelphia, PA: Saunders, an imprint of Elsevier Inc. 2014. էջեր 756–781. ISBN 9781455711376. OCLC 859526325.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Gabbe MD, Steven G. (2017). «Chapter 31: Preeclampsia and Hypertensive Disorders». Obstetrics : Normal and Problem Pregnancies. Jennifer R. Niebyl MD, Joe Leigh Simpson MD, Mark B. Landon MD, Henry L. Galan MD, Eric R.M. Jauniaux MD, PhD, Deborah A. Driscoll MD, Vincenzo Berghella MD and William A. Grobman MD, MBA (Seventh ed.). Philadelphia, PA: Elsevier, Inc. էջեր 661–705.e3. ISBN 9780323321082. OCLC 951627252.
  27. ↑ Gardner, David G. (2018). «Chapter 16: The Endocrinology of Pregnancy». Greenspan's basic & clinical endocrinology. Shoback, Dolores M.,, Greenspan, Francis S. (Francis Sorrel), 1920-2016. (Tenth ed.). [New York]: McGraw-Hill Education. ISBN 9781259589287. OCLC 995848612.
  28. ↑ Kasper, Dennis L. (2015). «Chapter 117: Gynecologic Malignancies». Harrison's principles of internal medicine. Fauci, Anthony S., 1940-, Hauser, Stephen L.,, Longo, Dan L. (Dan Louis), 1949-, Jameson, J. Larry,, Loscalzo, Joseph, (19th ed.). New York: McGraw-Hill Education. ISBN 9780071802154. OCLC 893557976.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  29. ↑ Murray, Michael F. (2014). «Chapter 102: Pre-eclampsia». Clinical genomics : practical applications in adult patient care. Babyatsky, Mark W.,, Giovanni, Monica A.,, Alkuraya, Fowzan S.,, Stewart, Douglas R., (First ed.). New York: McGraw-Hill Education. ISBN 9780071622448. OCLC 899740989.{{cite book}}: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 Roberts JM, Cooper DW (January 2001). «Pathogenesis and genetics of pre-eclampsia». Lancet. 357 (9249): 53–6. doi:10.1016/S0140-6736(00)03577-7. PMID 11197372.
  31. ↑ Zhou Y, Fisher SJ, Janatpour M, և այլք: (May 1997). «Human cytotrophoblasts adopt a vascular phenotype as they differentiate. A strategy for successful endovascular invasion?». J. Clin. Invest. 99 (9): 2139–51. doi:10.1172/JCI119387. PMC 508044. PMID 9151786.
  32. ↑ Li H, Dakour J, Kaufman S, Guilbert LJ, Winkler-Lowen B, Morrish DW (November 2003). «Adrenomedullin is decreased in preeclampsia because of failed response to epidermal growth factor and impaired syncytialization». Hypertension. 42 (5): 895–900. doi:10.1161/01.HYP.0000095613.41961.6E. PMID 14517225.
  33. ↑ Cipolla MJ (July 2007). «Cerebrovascular function in pregnancy and eclampsia». Hypertension. 50 (1): 14–24. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.106.079442. PMID 17548723. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-05-02-ին. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  34. ↑ Richards A, Graham D, Bullock R (March 1988). «Clinicopathological study of neurological complications due to hypertensive disorders of pregnancy». J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry. 51 (3): 416–21. doi:10.1136/jnnp.51.3.416. PMC 1032870. PMID 3361333.
  35. ↑ Edlow, Jonathan A.; Caplan, Louis R.; O'Brien, Karen; Tibbles, Carrie D. (February 2013). «Diagnosis of acute neurological emergencies in pregnant and post-partum women». The Lancet. Neurology. 12 (2): 175–185. doi:10.1016/S1474-4422(12)70306-X. ISSN 1474-4465. PMID 23332362.
  36. ↑ Tintinalli, Judith E. (2016). «Chapter 100: Maternal Emergencies After 20 Weeks of Pregnancy and in the Postpartum Period». Tintinalli's Emergency Medicine : A Comprehensive Study Guide. Stapczynski, J. Stephan,, Ma, O. John,, Yealy, Donald M.,, Meckler, Garth D.,, Cline, David, 1956- (Eighth ed.). New York: McGraw-Hill Education. ISBN 9780071794763. OCLC 915775025.
  37. ↑ Sperling, Jeffrey D.; Gossett, Dana R. (25 April 2017). «Screening for Preeclampsia and the USPSTF Recommendations». JAMA. 317 (16): 1629. doi:10.1001/jama.2017.2018.
  38. ↑ Rozenberg, P. (Jan 2006). «Magnesium sulphate for the management of preeclampsia». Gynecol Obstet Fertil (French). 34 (1): 54–9. doi:10.1016/j.gyobfe.2005.06.025. PMID 16406662.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  39. ↑ Pritchard JA (February 1955). «The use of the magnesium ion in the management of eclamptogenic toxemias». Surg Gynecol Obstet. 100 (2): 131–40. PMID 13238166.
  40. ↑ Lu JF, Nightingale CH (April 2000). «Magnesium sulfate in eclampsia and pre-eclampsia: pharmacokinetic principles». Clin Pharmacokinet. 38 (4): 305–14. doi:10.2165/00003088-200038040-00002. PMID 10803454.
  41. ↑ «Magnesium Sulfate - FDA prescribing information, side effects and uses». drugs.com. Արխիվացված է օրիգինալից 29 May 2016-ին. Վերցված է 4 September 2016-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  42. ↑ Duley, L; Henderson-Smart, DJ; Walker, GJ; Chou, D (Dec 8, 2010). «Magnesium sulphate versus diazepam for eclampsia». The Cochrane Database of Systematic Reviews (12): CD000127. doi:10.1002/14651858.CD000127.pub2. PMID 21154341.
  43. ↑ Duley, L; Henderson-Smart, DJ; Chou, D (Oct 6, 2010). «Magnesium sulphate versus phenytoin for eclampsia». The Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD000128. doi:10.1002/14651858.CD000128.pub2. PMID 20927719.
  44. ↑ Duley, L; Gülmezoglu, AM; Chou, D (Sep 8, 2010). «Magnesium sulphate versus lytic cocktail for eclampsia». The Cochrane Database of Systematic Reviews (9): CD002960. doi:10.1002/14651858.CD002960.pub2. PMID 20824833.
  45. ↑ Ong, S. (2003). «Pre-eclampsia: A historical perspective». In Baker, P.N.; Kingdom, J.C.P. (eds.). Pr-eclampsia: Current perspectives on management. Taylor & Francis. էջեր 15–24. ISBN 1842141805.
  46. ↑ FAQ: Toxemia Արխիվացված 2015-09-25 Wayback Machine at the Pre-Eclampsia Foundation website
  47. ↑ Stone, Rachel Marie (January 30, 2013). «Stop With All the Dangerous Childbirth Stories Already». Christianity Today. Արխիվացված է օրիգինալից March 11, 2016-ին. Վերցված է March 11, 2016-ին. {{cite news}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  48. ↑ 48,0 48,1 «Episode #1.4». 5 February 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 10 September 2017-ին. Վերցված է 4 September 2016-ին – via IMDb. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էկլամպսիա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էկլամպսիա&oldid=6182436» էջից