«Արմատ (բուսաբանություն)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3. Տող 3.
[[Պատկեր:Primary and secondary cotton roots.jpg|մինի]]
[[Պատկեր:Primary and secondary cotton roots.jpg|մինի]]
[[Պատկեր:Wurzeln am Berghäuser Altrhein, Speyerer Auwald.JPG|մինի|250px]]
[[Պատկեր:Wurzeln am Berghäuser Altrhein, Speyerer Auwald.JPG|մինի|250px]]
'''Արմատ''', բույսի վեգետատիվ օրգաններից մեկը, որն օժտված է երկարությամբ անսահմանափակ աճով և գեոթրոպիզմով։ Այն նպաստում է բույսի՝ հողում ամրանալուն և հանքային նյութերով հագեցած ջուրը ցողունին և տերևներին անցնելուն<ref>{{ВТ-МЭСБЕ|Корень}}</ref>։ Արմատի հիմնական դերը բույսի սնուցումը, աճը, զարգացումն ապահովելն է։ Արմատը հողից կլանում է ջուր, ջրի մեջ լուծված հանքային աղեր և փոխադրում բույսի մյուս մասերը։ Բացի այդ, արմատով բույսն ամրանում է հողին, այլապես քամին կարող է հեշտությամբ բույսը պոկել հողից։
'''Արմատ''', բույսի վեգետատիվ օրգաններից մեկը, որն օժտված է երկարությամբ անսահմանափակ աճով և գեոթրոպիզմով<ref>Корень // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. СПб., 1907—1909.</ref>։ Նրա հիմնական ֆունկցիաներն են՝ բույսը հողին ամրացնելը, հողից ջրի և հանքային աղերի կլանումը օրգանական նյութերի սինթեզը և պահեստային նյութերի կուտակումը, վեգետատիվ բազմացումը, ձևափոխությունների ենթարկվելը և այլն<ref>Դումանյան Կ․Հ․, Մելիքյան Ե․ Ա․, Բուսաբանություն, Երևան, 2011</ref>։


[[Ընձյուղ]]ից տարբերվում է նրանով, որ զուրկ է [[տերև]]ներից, բջջիջներում չունի [[քլորոպլաստներ]] և արմածայրը՝ մերիստեմը, ծածկված է արմատապատյանով։
Արմատը տերևներ չունի, նրա բջիջներում [[քլորոպլաստներ]] չկան։


== Տեսակներ ==
== Տեսակներ ==
Ըստ ձևի լինում են՝ գլանաձև, թելանման, իլիկաձև, կոնաձև և պալարանման։
Ըստ ծագման տարբերում են․

Ըստ ծագման՝
* գլխավոր
* գլխավոր
* կողային
* կողային
Տող 15. Տող 17.
[[Պատկեր:Racine épaissie.jpg]] || [[Պատկեր:Racines fasciculées.png]]
[[Պատկեր:Racine épaissie.jpg]] || [[Պատկեր:Racines fasciculées.png]]


=== Գլխավոր արմատ ===
Գլխավոր արմատը առաջանում է սերմի սաղմնային արմատիկից և ավելի արագ է աճում ու թափանցում հողի մեջ։
Երբեմն արմատները սկիզբ են առնում ցողունի ստորին մասից, հազվադեպ՝ տերևներից։ Դրանք կոչվում են հավելյալ արմատներ։ Գլխավոր և հավելյալ արմատներից ծագում են կողային արմատներ, որոնք շատ են և խիստ մեծացնում են արմատային համակարգի մակերեսը։ Դա անհրաժեշտ է հողից ավելի մեծ քանակությամբ սննդանյութեր կլանելու համար։ Ըստ արտաքին ձևի տարբերում են երկու տեսակի արմատային համակարգ՝ առանցքային և փնջաձև։
==== Առանցքային արմատային համակարգ ====
Առանցքային արմատային համակարգում գլխավոր արմատը լավ է զարգացած և հեշտությամբ տարբերվում է կողային արմատներից։ Առանցքային արմատային համակարգ ունեն երկշաքիլավոր բույսերը՝ լոբին, ոլոռը, տանձենին, կաղնին, խատուտիկը և այլն։
===== Փնջաձև արմատային համակարգ =====
Փնջաձև արմատային համակարգում գլխավոր արմատը թերզարգացած է և չի տարբերվում փունջ կազմող հավելյալ և կողային արմատներից։ Փնջաձև արմատային համակարգ ունեն միաշաքիլավոր բույսերը՝ ցորենը, գարին, եգիպտացորենը, սոխը, սխտորը, դաշտավլուկը և այլն։
Արմատի երկայնական կտրվածքի վրա տարբերում են ծայրապատյանը, բջիջների բաժանման, աճման, ներծծող, փոխադրող գոտիները։
Արմատի գագաթնային կամ ծայրային մասում գտնվում է ծայրապատյանը։ Այն մուգ գույն ունի և ծայրապատյանին հարող՝ արմատի բաժանվող բջիջների համար կատարում է պաշտպանական դեր։ Այդ շերտի բջիջները պատված են լորձով, որը փափկացնում է հողի կոշտ մասերը և թուլացնում նրանց հետ շփումը։ Ծայրապատյանի բջիջներն անընդհատ մահանում են և փոխարինվում նորերով։
Ներծծող գոտին գտնվում է աճման գոտուց վեր։ Նրա մակերեսին կան մեծ քանակությամբ արմատամազիկներ։ Դրանք արմատի վերնամաշկի կենդանի բջիջների ելուստներն են, որոնք պատված են շատ բարակ թաղանթով։ Արմատամազիկները մեծացնում են ներծծող գոտու մակերեսը։ Ներծծմանը նպաստում են արմատամազիկներից արտադրվող որոշ թթուներ։
Բույսի արմատային մասի մակերեսը շատ ավելի մեծ է, քան բույսի վերգետնյա մասերինը։
Փոխադրող գոտին գտնվում է ներծծող գոտուց վեր։ Այն կազմված է մաղանման ղողովակներից, ջրատար հյուսվածքներից և այլ հյուսվածքներից։ Ջրատար անոթներն առաջացցել են մահացած և փայտացած պատերով բջիջներից։
Ներծծող հատվածում կլանված ջուրն ու հանքային աղերը փոխադրող հատվածի ջրատար անոթներով փոխադրվում են բույսի վերգետնյա մասերը, իսկ տերևներում սինթեզված օրգանական նյութերը փոխադրող հատվածի մաղանման խողովակներով փոխադրվում են արմատներ։


[[Կատեգորիա:Արմատ]]
[[Կատեգորիա:Արմատ]]

10:52, 16 փետրվարի 2019-ի տարբերակ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արմատ (այլ կիրառումներ)

Արմատ, բույսի վեգետատիվ օրգաններից մեկը, որն օժտված է երկարությամբ անսահմանափակ աճով և գեոթրոպիզմով[1]։ Նրա հիմնական ֆունկցիաներն են՝ բույսը հողին ամրացնելը, հողից ջրի և հանքային աղերի կլանումը օրգանական նյութերի սինթեզը և պահեստային նյութերի կուտակումը, վեգետատիվ բազմացումը, ձևափոխությունների ենթարկվելը և այլն[2]։

Ընձյուղից տարբերվում է նրանով, որ զուրկ է տերևներից, բջջիջներում չունի քլորոպլաստներ և արմածայրը՝ մերիստեմը, ծածկված է արմատապատյանով։

Տեսակներ

Ըստ ձևի լինում են՝ գլանաձև, թելանման, իլիկաձև, կոնաձև և պալարանման։

Ըստ ծագման՝

  • գլխավոր
  • կողային
  • հավելյալ արմատներ։

||

  1. Корень // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 4 т. — СПб., 1907—1909.
  2. Դումանյան Կ․Հ․, Մելիքյան Ե․ Ա․, Բուսաբանություն, Երևան, 2011