«Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (Գյումրի)»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 30. | Տող 30. | ||
| ճարտարապետ = Թադևոս Անտիկյան |
| ճարտարապետ = Թադևոս Անտիկյան |
||
| ճարտարապետական տիպ = |
| ճարտարապետական տիպ = |
||
| ճարտարապետական ոճ = |
| ճարտարապետական ոճ = |
||
| գլխավոր կապալառու = |
| գլխավոր կապալառու = |
||
| ճակատի ուղղություն = |
| ճակատի ուղղություն = |
||
08:51, 5 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
| Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի | |
|---|---|
 տաճարը նախքան կործանվելը | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի և մշակութային արժեք |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Հայաստան Շիրակի մարզ, Գյումրի |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Շիրակի թեմ |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Չգործող |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1860 |
| Ներկա վիճակ | Կանգուն |
| Մասն է | Արգելոց «Կումայրի» |
| Ժառանգության կարգավիճակ | մշակութային հուշարձան Հայաստանում[1] |
| Ճարտարապետ | Թադևոս Անտիկյան |
| Ճարտարապետական ոճ | հայկական ճարտարապետություն |
| Կառուցման սկիզբ | 1860-ականներ, 2002 |
| Կառուցման ավարտ | 1873, 2014 |
| Հիմնադրված | 1860 |
| Գմբեթ | 2 |
 | |
 | |
 Holy Saviour Church, Gyumri Վիքիպահեստում | |
Գյումրիի Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի, եկեղեցի ՀՀ Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքում։ Կառուցվել է 1860-ականներին, շինարարական աշխատանքներն ավարտվել են 1873 թվականին։ Շինության ճարտարապետը Թադևոս Անտիկյանն է։ Ամենափրկիչը կառուցվել է Անիի Մայր տաճարի նմանությամբ։
Պատմություն
Եկեղեցու 36 մ բարձրությամբ զանգվածին չկարողացավ վնասել 1926 թ.-ի կործանարար երկրաշարժը։ Պատճառը նաև այն էր, որ հմուտ շինարարները, երկրաշարժերով հարուստ վայրում տարերքի ուժը չեզոքացնելու համար, շենքը կառուցել են քաղաքի կենտրոնով հոսող գետակի ճահճոտ ափին, որը ցնցումների դեպքում պիտի խաղար և խաղացել է բարձի դեր՝ նվազագույնի հասցնելով ցնցումների ավերիչ ուժը։
Եկեղեցու կառուցման ուստաբաշին՝ վարպետաց վարպետը, եղել է Թադեոս Անտիկյանը (Անտիկենց Թաթոսը)։ Փայտի աշխատանքները ղեկավարել է վարպետ Մանուկ Պետրոսյանը, որը եկեղեցու վեցփթանոց խաչը հնարամտորեն վերև բարձրացնելու և մայր գմբեթի ծայրին ամրացնելու համար ժողովրդից ստացել է Արդար Մանուկ անունը։ Անտիկենց Թաթոսի հետ նա տարիներ շարունակ եղել է Գյումրվա Հառիճավանքի ընկերության գործոն անդամ, մասնակցել Արթիկի շրջանի Հառիճ գյուղի Իվանե և Զաքարե եղբայրների՝ XII դարի վանքի բարեկարգմանը, դպրոցի և աղբյուրի կառուցմանը[2]:
1882 թ.-ին Ձիթողցյանների միջոցներով հյուսիսային ճակատին կից կառուցվել է փոքրիկ գավիթ։ Եկեղեցուն կից գործել է հայկական ծխական դպրոց։ Դպրոցի շենքը քանդվել է խորհրդային տարիներին[3]:
Զանգակատունը 1932 թ.-ին փորձել են քանդել տանկերով, իսկ հետո փորձել են պայթեցնել։ 1960-ական թվականներին զանգակատունը վերաշինվել է։
Խորհրդային տարիներին եկեղեցին ծառայել է որպես ֆիլհարմոնիայի դահլիճ։ 1988 թ.-ի երկրաշարժի ժամանակ եկեղեցին մասամբ ավերվել էր։
Եկեղեցու վերականգնումը
Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցին երկար ժամանակ վերականգնել չէին թողնում։ Ուզում էին այն վերածել երկրաշարժի հուշարձանի։ Միայն 1995 թ.-ին եկեղեցին վերականգող ճարտարապետ Ռաֆիկ Եղոյանի և մեծն դիրիժոր Լորիս Ճգնավորյանի հետ Շիրակի նախկին մարզպետ Արարատ Գոմցյանից եկեղեցին վերականգելու թույլատրություն ստացան[4]:
Եկեղեցին վերականգնելիս վարպետները հնարավորինս օգտագործել են եկեղեցու քարերը։
Եկեղեցու վերականգման համար հանգանակություններ են կատարվել ժողովրդի կողմից։ Շինարարական աշխատանքները մի քանի անգամ նոր թափ են ստացել և ֆինանսների սակավության պատճառով կրկին կանգ առել։ 2002 թ.-ից եկեղեցու վերականգման աշխատանքների ծախսն իր վրա վերցրեց Գյումրու նախկին քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանը[5]:
2014 թ.-ին եկեղեցու արտաքին տեսքը վերականգնվել է։ 2014 թ. հունիսի 21-ին Գարեգին Բ-ն օծեց եկեղեցու խաչերը և դրանք տեղադրեցին գմբեթի և զանգակատան վրա[4]:
-
Եկեղեցին նորաթուխ խաչերով՝ 2014 հունիսի 21-ի դրությամբ -
Եկեղեցին վերականգնման ժամանակ -
Եկեղեցին վերականգնման ժամանակ -
Նախշեր -
Նախշեր -
Նախշեր -
Եկեղեցու գմբեթի որմնանկարը -
Զանգակատան գմբեթը -
Եկեղեցին 1988 թ.-ի երկրաշարժից հետո -
Գմբեթների վերականգման աշխատանքները -
-
Վերջնական վերականգնված եկեղեցին 2018թ.
Խաչքարերի պուրակ
2010 թ.-ին Գյումրու նախկին քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի ջանքերով Ամենափրկիչ եկեղեցու հետնամասում՝ Շահումյան եկեղեցու շենքի բակում տեղադրվել է 20-ից ավելի խաչքարներ։ Խաչքարները պատրաստվել են գյումրեցի վարպետների ջանքերով։ Խաչքարներն իրենցից ներկայացնում են Ջուղայի խաչքարերի կրկնօրինակները։ Պուրակն անվանել են Խաչքարերի պուրակ[6]:
Նախատեսվում է 100-ից ավել խաչքարներ տեղադրել Խաչքարերի պուրակում[6]:
-
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար -
Խաչքար
Արտաքին տեսքը
-
Եկեղեցու տեսքը -
Սյունաշարեր -
Զանգակատան մուտք -
Զանգակատան մուտք -
Զանգակատան հիմքի քիվեր -
Քանդակ -
Քանդակ -
Զանգակատան լուսամուտ -
Զանգակատան ընդհանուր տեսքը -
Կիսով չափ վերականգնված քանդակներ -
Քանդակ -
Եկեղեցու լուսամուտներ -
Շքամուտք -
Խորանի քանդակներ -
Սյուն և լուսամուտներ -
Խաչ պատի վրա -
Խաչ պատի վրա -
Եկեղեցու տեսքը քաղաքի կենտրոնական շատրվանից -
Շքամուտք -
Զանգակատունն իր խոնարհված գմբեթի հետ միասին -
Ամենափրկիչը խաչերի օծման բեմահարթակով, 2014 թ. -
Քանդակ -
Հին քարերով վերականգնված օղակաձև լուսամուտ -
Եկեղեցու արևային ժամացույց -
Սրբաքանդակներով լուսամուտ -
Երկրաշարժից պահպանված լուսամուտ -
Եկեղեցու տեսք -
Սրբաքանդակներով լուսամուտ -
Խաչքարերի պուրակը
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
Ծանոթագրություններ
- ↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ Հայաստանի Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 4 «Լենինական» էջ 547
- ↑ «ԳՅՈՒՄՐԻԻ ՍՈՒՐԲ ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ ԵԿԵՂԵՑԻ». Վերցված է 2014 Հուլիսի 21-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Միքայել եպիսկոպոս Աջապահյանը գտնում է, որ պետք է քաջալերել Վարդան Ղուկասյանին». Վերցված է 2014 Հուլիսի 21-ին.
- ↑ «Գյումրու նախկին քաղաքապետը վստահ է, որ «Սուրբ Ամենափրկիչ» եկեղեցու խաչերի տեղադրումից հետո գյումրեցիների սոցիալական վիճակը կկարգավորվի». Վերցված է 2014 Հուլիսի 21-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «Գյումրիում կտեղադրվեն Ջուղայի խաչքարերի կրկնօրինակները». Վերցված է 2014 Հուլիսի 22-ին.
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||