«Օնիքս (միներալ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Օնիքս (միներալ)
Ընդհանուր
Կատեգորիա	միներալների բազմազանություն
Բանաձև ; (կրկնվող միավորը)	SiO₂
Բյուրեղային համակարգ	եռանկյունային բյուրեղային համակարգ
Մոոսի կարծրություն	7
Ենթակատեգորիա	խալցեդոն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

15:40, 11 Նոյեմբերի 2018-ի տարբերակ

Օնիքս «ագաթային» խալցեդոնի, քվարցի, օպալի շերտերով. Լայնությունը 8 սմ . Ռուսաստան.

անձավներից, 14 սմ . Խայդարկան, Կիրգիզիա.

Օնիքս, եղնգնաքար, (հին հուն.՝ ὄνυξ «եղունգ»), հանքատեսակ, խալցեդոնային (թելանման) քվարցի տարատեսակ, որի մեջ աննշան քանակության խառնուրդներն առաջացնում են հարթ, զուգահեռ գունավորված շերտեր^[1]: Մարմարի զոլավոր գունավորված տարատեսակը հաճախ անվանում են մեքսիկական կամ ալժիրյան օնիքս: Գույները. դարչնագույն՝ սև ու սպիտակ նախշերով, կարմրադարչնագույն, դեղնադարչնագույն, մեղրագույն, սպիտակ՝ դեղնավուն կամ վարդագույն շերտավորումով: Օնիքսի համար հատկապես բնութագրական են տարբեր գույների հարթ, զուգահեռ շերտերը: Սարդօնիքս՝ հրակարմիր, կարմրանարնջագույն, երբեմն կարմրասև գույնի սերդոլիկի զուգահեռ զոլերով տարատեսակ:

Գտնվելու վայրեր

Ամենալավ խալցեդոնային օնիքսը գալիս է Արաբական թերակղզուց, Հնդկաստանից, Բրազիլիայից, ՈՒրուգվայից, ԱՄՆ-ից: Ռուսաստանում արդյունահանվում է փոքր քանակներով (Չուկոտյան թերակղզում, Կոլիմայում և Պրիմորիեի երկրամասում^[2]):

Կիրառում

Հնագույն ժամանակներում հրեա քահանաների առատորեն ասեղնագործված հանդերձանքի ուսերին կար երկու քար, որոնք օնիքս էին: ժամերգություն կատարող քահանայապետի շուրջառը զարդարված էր տասներկու գունավոր քարերով, որոնցից մեկն օնիքսն էր:

Ագաթային ու սերդոլիկային օնիքսը (սարդ, սարդօնիքս) մարդկանց կողմից օգտագործվել է դեռ նախապատմական ժամանակներից ոչ մեծ քանդականախշ գեղարվեստական իրեր (գլիպտիկա), ինչպես նաև փորագրված գլանաձև կնիքներ պատրաստելու համար: Այն ամենաարժեքավոր դեկորատիվ քարերից մեկն է: Օնիքսի կալցիտային (մարմարային և այլ) տեսակները լայնորեն տարածված են և վերաբերում են ավելի հասանելի ու ոչ թանկարժեք դեկորատիվ շինարարական քարերի շարքին: Ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա, դրանք լայնորեն կիրառվում են մի շարք կենցաղային իրեր պատրաստելու համար (մանր ու միջին բազմապիսի քանդակներ, օնիքսե սկահակներ, զարդատուփեր, մոմակալներ, սեղանածածկեր): Օգտագործվում է նաև խճանկարչությունում և երեսպատման համար: Համեմատաբար էժան շինարարական քար է: Օնիքսի ավելի հազվագյուտ ու որակյալ տեսակներից պատրաստում են բազմազան ակնագործական իրեր, սարդօնիքսից՝ կամեյոններ, որտեղ պատկերի բարձրադիր մասը մուգ գույն է, և հակադրվում է բաց գույնի ֆոնին:

Սարդօնիքսի մասին հայտնի պատմություններից մեկը կապված է Բենվենուտո Չելինիի անվան հետ: Մի անգամ նա երկար ժամանակով անհետանում է Վատիկանից՝ իր հետ նախօրոք վերցնելով ոսկի և պապական պահեստարանից աշխատանքների համար իրեն հանձնված որոշ թանկարժեք քարեր: Նրա բացակայությունն այնքան երկարաձգվեց, որ սկզբում Նորին Սրբազնության մոտ առաջացրեց անհանգստություն, իսկ հետո՝ նաև բարկություն: Երբ վերջապես Չելինին վերադարձավ, նրան դիմավորեցին նախատինքով. «Այս նկարիչները գինետների մշտական հաճախորդներն են, անառակ աղջիկների ուղեկիցները, հասարակության տականքները իսկական հեթանոսներ են, այլ ոչ թե բարի քրիստոնյաներ»: Արդարանալու փոխարեն Չելինին լուռ հանեց նոճեփայտե տուփը, որում գտնվում էր բազմագույն սարդօնիքսից գեմման: Պապը կտրուկ դադարեցրեց իր ցասումնաճառը և երկար ժամանակ ուշադիր զննում էր այդ իրը: Քարի վրա Չելինին քանդակել էր ավետարանական սյուժե՝ Վերջին ընթրիքը: Ընդ որում բազմագույն քարն օգտագործվել էր շատ հնարամիտ ձևով: Սարդօնիքսի բոլոր բծերը, գույներն ու զոլերը օգտագործվել էին սյուժետի կերպարներին բնութագրելու համար: Քրիստոսը բնական սպիտակ հանդերձանքով էր, Հովհաննես առաքյալը՝ երկնագույն, Պետրոսը՝ կարմիր, իսկ Հուդան իհարկե մռայլ մուգ դարչնագույն քիտոնով էր: Բայց ամենից շատ Պապին ապշեցրեց այն միտքը, որ սարդօնիքսի այդ կտորը հազարավոր տարիներ աննպատակ ընկած է եղել հողի մեջ, որպես մի սովորական գլաքար, և ոչ ոք ուշադրություն չի դարձրել նրա վրա: Իսկ ահա եկավ «անառակ» նկարիչը, դիպավ իր հասարակ փորագրելու դանակով և գլաքարից ստեղծեց հրաշք: Բենվենուտո Չելինին ներվեց, նրան հռչակեցին որպես եկեղեցու սիրասուն զավակ: Նրա գլուխգործոցն հանդիսավոր կերպով տեղափոխեցին Պետրոս առաքյալի տաճար և դրեցին գլխավոր նարտեքսի զոհասեղանի վրա: Մինչև հիմա այն այստեղ էլ գտնվում է՝ քրիստոնեության^[3] ^:125բոլոր ժամանակների ընտրյալ գեմմաների հետ նույն շարքում:

Ծանոթագրություններ

↑ Минералогическая энциклопедия / под ред. К. Фрея. — Ленинград: Недра, 1985. — С. 433. — 512 с. — 60 000 экз.
↑ Разновидности и месторождения ониксов. Библиография
↑ Ахметов С. Ф. Беседы о геммологии. — М.: Молодая гвардия, 1989. — 237 с. — ISBN 5-235-00499-X

[1] Минералогическая энциклопедия / под ред. К. Фрея. — Ленинград: Недра, 1985. — С. 433. — 512 с. — 60 000 экз.

[Разности_и_месторождения_оникса-2] Разновидности и месторождения ониксов. Библиография

[Гмл-3] Ахметов С. Ф. Беседы о геммологии. — М.: Молодая гвардия, 1989. — 237 с. — ISBN 5-235-00499-X

[1]

[2]

[3]

@@ Տող 14. / Տող 14. @@
 Ագաթային ու սերդոլիկային օնիքսը (սարդ, սարդօնիքս) մարդկանց կողմից օգտագործվել է դեռ նախապատմական ժամանակներից ոչ մեծ քանդականախշ գեղարվեստական իրեր ([[գլիպտիկա]]), ինչպես նաև փորագրված գլանաձև կնիքներ պատրաստելու համար: Այն  ամենաարժեքավոր դեկորատիվ քարերից մեկն է: Օնիքսի [[Կալցիտ|կալցիտային]] (մարմարային և այլ) տեսակները լայնորեն  տարածված են և վերաբերում են ավելի հասանելի ու ոչ թանկարժեք դեկորատիվ շինարարական քարերի շարքին: Ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա, դրանք լայնորեն կիրառվում են մի շարք կենցաղային իրեր պատրաստելու համար (մանր ու միջին բազմապիսի քանդակներ, օնիքսե սկահակներ, զարդատուփեր, մոմակալներ, սեղանածածկեր): Օգտագործվում է նաև [[Խճանկարչություն|խճանկարչությունում]] և երեսպատման համար: Համեմատաբար էժան շինարարական քար է: Օնիքսի ավելի հազվագյուտ ու որակյալ տեսակներից  պատրաստում են բազմազան [[Ակնագործություն|ակնագործական]] իրեր, սարդօնիքսից՝ կամեյոններ, որտեղ պատկերի բարձրադիր մասը մուգ գույն է, և հակադրվում է բաց գույնի ֆոնին:
-Սարդօնիքսի մասին հայտնի պատմություններից մեկը կապված է [[Բենվենուտո Չելինի|Բենվենուտո Չելինիի]] անվան հետ: Մի անգամ նա երկար ժամանակով անհետանում է [[Վատիկան|Վատիկանից]]՝ իր հետ նախօրոք վերցնելով ոսկի և պապական պահեստարանից աշխատանքների համար իրեն հանձնված որոշ թանկարժեք քարեր: Նրա բացակայությունն այնքան երկարաձգվեց, որ սկզբում Նորին Սրբազնության մոտ առաջացրեց անհանգստություն, իսկ հետո՝ նաև բարկություն: Երբ վերջապես Չելինին վերադարձավ, նրան դիմավորեցին նախատինքով. «Այս նկարիչները գինետների մշտական հաճախորդներն են, անառակ աղջիկների ուղեկիցները, հասարակության տականքները իսկական [[Հեթանոսություն|հեթանոսներ]] են, այլ ոչ թե բարի քրիստոնյաներ»: Արդարանալու փոխարեն Չելինին լուռ հանեց նոճեփայտե տուփը, որում գտնվում էր բազմագույն սարդօնիքսից [[Գեմմա|գեմման]]: Պապը կտրուկ դադարեցրեց իր ցասումնաճառը և երկար ժամանակ ուշադիր զննում էր այդ իրը: Քարի վրա Չելինին քանդակել էր [[Ավետարան|ավետարանական]] սյուժե՝ Վերջին ընթրիքը: Ընդ որում բազմագույն քարն օգտագործվել էր շատ հնարամիտ ձևով: Սարդօնիքսի բոլոր բծերը, գույներն ու զոլերը օգտագործվել էին սյուժետի կերպարներին բնութագրելու համար: [[Հիսուս Քրիստոս|Քրիստոս]]ը բնական սպիտակ հանդերձանքով էր, [[Հովհաննես առաքյալ]]ը՝ երկնագույն, [[Պետրոս առաքյալ|Պետրոսը]]՝ կարմիր, իսկ [[Հուդա Իսկարիովտացի|Հուդան]] իհարկե մռայլ մուգ դարչնագույն քիտոնով էր: Բայց ամենից շատ Պապին ապշեցրեց այն միտքը, որ սարդօնիքսի այդ կտորը հազարավոր տարիներ աննպատակ ընկած է եղել հողի մեջ, որպես մի սովորական գլաքար, և ոչ ոք ուշադրություն չի դարձրել նրա վրա: Իսկ ահա եկավ «անառակ» նկարիչը, դիպավ իր հասարակ փորագրելու դանակով և գլաքարից ստեղծեց հրաշք: Բենվենուտո Չելինին ներվեց, նրան հռչակեցին որպես եկեղեցու սիրասուն զավակ: Նրա գլուխգործոցն հանդիսավոր կերպով տեղափոխեցին [[Սուրբ Պետրոսի տաճար|Պետրոս առաքյալի տաճար]] և դրեցին գլխավոր [[Նարտեքս|նարտեքսի]] զոհասեղանի վրա: Մինչև հիմա այն այստեղ էլ գտնվում է՝ քրիստոնեության<ref name="Гмл">{{книга|автор=[[Ахметов, Спартак Фатыхович|Ахметов{{nbsp}}С.{{nbsp}}Ф.]]|заглавие=Беседы о геммологии|ссылка=|место=М.|издательство=Молодая гвардия|год=1989|страниц=237|серия=|isbn=5-235-00499-X}}</ref> {{rp|125}}բոլոր ժամանակների  ընտրյալ գեմմաների հետ նույն շարքում:
+Սարդօնիքսի մասին հայտնի պատմություններից մեկը կապված է [[Բենվենուտո Չելինի|Բենվենուտո Չելինիի]] անվան հետ: Մի անգամ նա երկար ժամանակով անհետանում է [[Վատիկան|Վատիկանից]]՝ իր հետ նախօրոք վերցնելով ոսկի և պապական պահեստարանից աշխատանքների համար իրեն հանձնված որոշ թանկարժեք քարեր: Նրա բացակայությունն այնքան երկարաձգվեց, որ սկզբում Նորին Սրբազնության մոտ առաջացրեց անհանգստություն, իսկ հետո՝ նաև բարկություն: Երբ վերջապես Չելինին վերադարձավ, նրան դիմավորեցին նախատինքով. «Այս նկարիչները գինետների մշտական հաճախորդներն են, անառակ աղջիկների ուղեկիցները, հասարակության տականքները իսկական [[Հեթանոսություն|հեթանոսներ]] են, այլ ոչ թե բարի քրիստոնյաներ»: Արդարանալու փոխարեն Չելինին լուռ հանեց նոճեփայտե տուփը, որում գտնվում էր բազմագույն սարդօնիքսից [[Գեմմա|գեմման]]: Պապը կտրուկ դադարեցրեց իր ցասումնաճառը և երկար ժամանակ ուշադիր զննում էր այդ իրը: Քարի վրա Չելինին քանդակել էր [[Ավետարան|ավետարանական]] սյուժե՝ Վերջին ընթրիքը: Ընդ որում բազմագույն քարն օգտագործվել էր շատ հնարամիտ ձևով: Սարդօնիքսի բոլոր բծերը, գույներն ու զոլերը օգտագործվել էին սյուժետի կերպարներին բնութագրելու համար: [[Հիսուս Քրիստոս|Քրիստոս]]ը բնական սպիտակ հանդերձանքով էր, [[Հովհաննես առաքյալ]]ը՝ երկնագույն, [[Պետրոս առաքյալ|Պետրոսը]]՝ կարմիր, իսկ [[Հուդա Իսկարիովտացի|Հուդան]] իհարկե մռայլ մուգ դարչնագույն քիտոնով էր: Բայց ամենից շատ Պապին ապշեցրեց այն միտքը, որ սարդօնիքսի այդ կտորը հազարավոր տարիներ աննպատակ ընկած է եղել հողի մեջ, որպես մի սովորական գլաքար, և ոչ ոք ուշադրություն չի դարձրել նրա վրա: Իսկ ահա եկավ «անառակ» նկարիչը, դիպավ իր հասարակ փորագրելու դանակով և գլաքարից ստեղծեց հրաշք: Բենվենուտո Չելինին ներվեց, նրան հռչակեցին որպես եկեղեցու սիրասուն զավակ: Նրա գլուխգործոցն հանդիսավոր կերպով տեղափոխեցին [[Սուրբ Պետրոսի տաճար|Պետրոս առաքյալի տաճար]] և դրեցին գլխավոր [[Նարտեքս|նարտեքսի]] զոհասեղանի վրա: Մինչև հիմա այն այստեղ էլ գտնվում է՝ քրիստոնեության<ref name="Гмл">{{книга|автор=Ахметов{{nbsp}}С.{{nbsp}}Ф.|заглавие=Беседы о геммологии|ссылка=|место=М.|издательство=Молодая гвардия|год=1989|страниц=237|серия=|isbn=5-235-00499-X}}</ref> {{rp|125}}բոլոր ժամանակների  ընտրյալ գեմմաների հետ նույն շարքում:
 == Ծանոթագրություններ ==