«Հաշտյանք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ. '''Հաշտեանք''', գավառ Մեծ Հայքի Ծոփք նահանգի կազմում<ref name="">[http://akunq.net/hy/?p=2195 Մեծ Հայքի վարչական բաժ... |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Հաշտեանք''', գավառ [[Մեծ Հայք]]ի [[Ծոփք]] |
'''Հաշտեանք''', գավառ [[Մեծ Հայք]]ի [[Ծոփք]] նահանգում։ |
||
== Աշխարհագրություն == |
== Աշխարհագրություն == |
||
[[Պատկեր:Arshakid Armenia.JPG|thumb|250px|left|[[Մեծ Հայք]]ը [[Արշակունիներ]]ի օրոք]] |
|||
{{անավարտ բաժին}} |
|||
Հյուսիս-արևմուտքից սահմանակից էր Խորձյան, արևելքից՝ [[Տարոն]], արևմուտքից՝ [[Պաղնատուն]] և [[Բալահովիտ]] գավառներին, հարավից ձգվում էր մինչև [[Հայկական Տավրոս]] լեռնաշղթան և Կղեսուրի լեռնանցքը։ Ընդգրկում էր Արևմտյան [[Տիգրիս]]ի հյուսիս-արևելյան ակունքների շրջանը, ինչպես նաև [[Արածանի]]ի միջին հոսանքի ու նրա Գինեկ վտակի հովիտները։ Վաղ միջնադարում Հաշտեանքի բնակավայրերից հիշատակվում են Հանդիսյանքը, Ոլորը (այժմ՝ Օլոր), Շտյան կամ Ողինը (այժմ՝ Օղնուտ), Մուշեղան (Մուշեղամարդ), Գիրեհը (Կրեհ), Ալվարը։ |
|||
== Պատմություն == |
== Պատմություն == |
||
{{անավարտ բաժին}} |
|||
Հաշտեանքը եղել է [[հայ]] [[Արշակունիներ]]ի սեպուհների ժառանգական տիրույթը։ V-VI դդ․ բյուզանդական տիրապետության ներքո այն կազմել է [[Սատրապական Հայք]] վարչամիավորման հինգ սատրապություններից (նախարարություններ) մեկը։ Հաշտեանքի սատրապն իշխել է ժառանգական իրավունքով, ունեցել սեփական ռազմական ուժեր, ինքնուրույն վարչություն ևն։ [[Բյուզանդիա]]ն չի միջամտել նրա ներքին գործերին։ [[479]]-ին, Սատրապական Հայքի ապստամբությունը ճնշելուց հետո, Զենոն կայսրը Հաշտեանքի իշխանին ևս զրկել է ժառանգաբար կառավարելու իրավունքից։ [[Հուստինիանոս I]] կայսրը [[536]]-ի հրովարտակով վերացրել է Հաշտեանքի ներքին ինքնավարությունը, Սատրապական Հայքը վերածել բյուզանդական [[Չորրորդ Հայք]] նահանգի՝ Մարտիրոսուպոլիս կենտրոնով։ Բյուզանդական և պարսկական տիրապետությունների սահմանագծին գտնվող Կթառիճ բերդաքաղաքը (նույնանում է այժմյան [[Ճապաղջուր]] ավանին) վերածվել է զորակայանի։ [[VII-րդ դար]]ի կեսին Հաշտեանքն ազատագրվել և միացվել է առժամանակ անկախացած [[Հայաստանի Էմիրություն|Հայաստանին]]։ VIII-IX դդ․ տիրել են արաբական զավթիչները։ [[IX-րդ դար]]ի վերջից այն մտել է [[Բագրատունյաց Հայաստան|Բագրատունիների թագավորության]] մեջ։ [[XI-րդ դար]]ի կեսից Հաշտեանքին տիրել են բյուզանդացիները, սելջուկյան թուրքերը, թաթար-մոնղոլները, [[XVI-րդ դար]]ի՝ օսմանյան թուրքերը։ Հաշտեանքի (համապատասխանում էր [[Բիթլիսի նահանգ]]ի [[Ճապաղջուր գավառակ]]ին) [[հայեր]]ը գրեթե լիովին բնաջնջվել են [[1915]]-ին, [[Մեծ Եղեռն]]ի ժամանակ։ |
|||
== Տես նաև == |
== Տես նաև == |
||
| Տող 14. | Տող 16. | ||
* [http://akunq.net/hy/?p=2195 Մեծ Հայքի վարչական բաժանումը] |
* [http://akunq.net/hy/?p=2195 Մեծ Հայքի վարչական բաժանումը] |
||
{{ՀՀՀ}} |
|||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
{{Ծանցանկ}} |
|||
{{Մեծ Հայքի վարչական բաժանում}} |
{{Մեծ Հայքի վարչական բաժանում}} |
||
18:45, 7 Դեկտեմբերի 2011-ի տարբերակ
Հաշտեանք, գավառ Մեծ Հայքի Ծոփք նահանգում։
Աշխարհագրություն
Հյուսիս-արևմուտքից սահմանակից էր Խորձյան, արևելքից՝ Տարոն, արևմուտքից՝ Պաղնատուն և Բալահովիտ գավառներին, հարավից ձգվում էր մինչև Հայկական Տավրոս լեռնաշղթան և Կղեսուրի լեռնանցքը։ Ընդգրկում էր Արևմտյան Տիգրիսի հյուսիս-արևելյան ակունքների շրջանը, ինչպես նաև Արածանիի միջին հոսանքի ու նրա Գինեկ վտակի հովիտները։ Վաղ միջնադարում Հաշտեանքի բնակավայրերից հիշատակվում են Հանդիսյանքը, Ոլորը (այժմ՝ Օլոր), Շտյան կամ Ողինը (այժմ՝ Օղնուտ), Մուշեղան (Մուշեղամարդ), Գիրեհը (Կրեհ), Ալվարը։
Պատմություն
Հաշտեանքը եղել է հայ Արշակունիների սեպուհների ժառանգական տիրույթը։ V-VI դդ․ բյուզանդական տիրապետության ներքո այն կազմել է Սատրապական Հայք վարչամիավորման հինգ սատրապություններից (նախարարություններ) մեկը։ Հաշտեանքի սատրապն իշխել է ժառանգական իրավունքով, ունեցել սեփական ռազմական ուժեր, ինքնուրույն վարչություն ևն։ Բյուզանդիան չի միջամտել նրա ներքին գործերին։ 479-ին, Սատրապական Հայքի ապստամբությունը ճնշելուց հետո, Զենոն կայսրը Հաշտեանքի իշխանին ևս զրկել է ժառանգաբար կառավարելու իրավունքից։ Հուստինիանոս I կայսրը 536-ի հրովարտակով վերացրել է Հաշտեանքի ներքին ինքնավարությունը, Սատրապական Հայքը վերածել բյուզանդական Չորրորդ Հայք նահանգի՝ Մարտիրոսուպոլիս կենտրոնով։ Բյուզանդական և պարսկական տիրապետությունների սահմանագծին գտնվող Կթառիճ բերդաքաղաքը (նույնանում է այժմյան Ճապաղջուր ավանին) վերածվել է զորակայանի։ VII-րդ դարի կեսին Հաշտեանքն ազատագրվել և միացվել է առժամանակ անկախացած Հայաստանին։ VIII-IX դդ․ տիրել են արաբական զավթիչները։ IX-րդ դարի վերջից այն մտել է Բագրատունիների թագավորության մեջ։ XI-րդ դարի կեսից Հաշտեանքին տիրել են բյուզանդացիները, սելջուկյան թուրքերը, թաթար-մոնղոլները, XVI-րդ դարի՝ օսմանյան թուրքերը։ Հաշտեանքի (համապատասխանում էր Բիթլիսի նահանգի Ճապաղջուր գավառակին) հայերը գրեթե լիովին բնաջնջվել են 1915-ին, Մեծ Եղեռնի ժամանակ։
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
