«Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ Անուշիկ Պետրոսյան (քննարկում) մասնակցի խմբագրումները հետ են շրջվել Սահակ մասնակցի վերջին տարբերակին։
Պիտակ՝ Հետշրջում
Տող 15. Տող 15.
}}
}}


'''Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան''' (նախկին անվանումներ՝ ''Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիա,'' ''Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան''), ՀՀ պետական [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]], [[Գյուղատնտեսություն|ագրարային ոլորտ]]ի համար կադրեր պատրաստող առաջատար բուհը։ Համալսարանը մասնաճյուղեր ունի <big>'''[https://anau.am/hy/branches/sisian Սիսիանում], [https://anau.am/hy/branches/vanadzor Վանաձորում]'''</big> և '''<big>[https://anau.am/hy/branches/shirak Շիրակում]</big>''': Բացի այդ, ՀԱԱՀ բազայի վրա գործում են [https://anau.am/hy/branches/rusakan-masnachyuxer Մոսկվայի Կ.Ի.Սկրյաբինի անվան անասնաբուժական բժշկագիտոության և կեսնատեխնոլոգիայի պետական ակադմեիայի և Կ.Ա. Տիմիրյազևի անվան Ռուսաստանի պետական ագրարային համալսարանի երևանյան մասնաճյուղերը]:
'''Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան''' (նախկին անվանումներ՝ ''Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան'', ''Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիա''), հայաստանյան [[բարձրագույն ուսումնական հաստատություն]]։ Համարվում է [[Գյուղատնտեսություն|ագրարային բնագավառ]]ի համար կադրեր պատրաստող առաջատար բուհը։


[[Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն|Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության]] [[1994]] թվականի [[հուլիսի 7]]-ի որոշման համաձայն՝ ''Հայկական գյուղատնտեսական'' և [[Երևան|''Երևանի'']] ''անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների'' բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան<ref>{{Գիրք:ՀՀՀ3|246}}</ref>։
[[Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն|Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության]] [[1994]] թվականի [[հուլիսի 7]]-ի որոշման համաձայն՝ ''Հայկական գյուղատնտեսական'' և [[Երևան|''Երևանի'']] ''անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների'' բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան<ref>{{Գիրք:ՀՀՀ3|246}}</ref>։


== Ակադեմիական հեղինակություն==
== Ակադեմիական հեղինակություն==
ՀԱԱՀ-ն համագործակցում է [[ԱՊՀ]] երկրների ագրարային բուհերի և միջազգային կազմակերպությունների կրթական ծրագրերի (Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնը, [[Նիդեռլանդներ|Նիդերլանդներ]]ի Գյուղատնտեսության բնագավառում կիրառական հետազոտությունների զարգացման միջազգային կենտրոնը (ICRA), Հյուսիսատլանտյան դաշինք («Գիտություն հանուն խաղաղության» ծրագիր), [[Էստոնիա]]յի գյուղատնտեսական հետազոտությունների կենտրոնը, «[[Կենսաբազմազանություն]]» միջազգային կազմակերպությունը ([[Հռոմ]]), [[ՄԱԿ]]-ի [[Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն|Պարենամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն]]ը (FAO), Չորային տարածքներում գյուղատնտեսական հետազոտությունների միջազգային կենտրոնը (ICARDA)), [[եվրոպա]]կան (Վայհենշտեֆանի կիրառական գիտությունների համալսարան, Կասսելի համալսարան՝ [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]]յի գյուղատնտեսական գիտությունների համալսարան, ամերիկյան (Ֆրեզնոյի) համալսարանների հետ։ [[Տեխասի A&M համալսարան|Տեխասի գյուղատնտեսության ու մեքենայացման (A & M) համալսարան]]ի հետ համագործակցության արդյունքում 1999թ. հիմնադրվեց hայ-ամերիկյան համատեղ [[Ագրոբիզնեսի ուսուցման կենտրոն]]ը (ԱՈՒԿ)։
ՀԱԱՀ-ն համագործակցում է [[ԱՊՀ]] երկրների ագրարային բուհերի և կազմակերպությունների, [[եվրոպա]]կան մի շարք (Վայհենշտեֆանի կիրառական գիտությունների համալսարան՝ [[Գերմանիա]], [[Շվեդիա]]յի գյուղատնտեսական գիտությունների համալսարան, Կասսելի համալսարան՝ Գերմանիա), ամերիկյան (Ֆրեզնոյի) համալսարանների հետ։ [[Տեխասի A&M համալսարան|Տեխասի գյուղատնտեսության ու մեքենայացման (A & M) համալսարան]]ի հետ համագործակցության արդյունքում 1999 թ. հիմնադրվեց hայ-ամերիկյան համատեղ [[Ագրոբիզնեսի ուսուցման կենտրոն]]ը (ԱՈՒԿ)։


Համալսարանը շարունակում է համագործակցել հեղինակավոր շատ բուհերի և այնպիսի միջազգային կազմակերպությունների կրթական ծրագրերի հետ, ինչպիսիք են Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնը, [[Նիդեռլանդներ]]ի Գյուղատնտեսության բնագավառում կիրառական հետազոտությունների զարգացման միջազգային կենտրոնը (ICRA), Հյուսիսատլանտյան դաշինք («Գիտություն հանուն խաղաղության» ծրագիր), [[Էստոնիա]]յի գյուղատնտեսական հետազոտությունների կենտրոնը, «[[Կենսաբազմազանություն]]» միջազգային կազմակերպությունը ([[Հռոմ]]), [[ՄԱԿ]]-ի [[Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն|Պարենամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն]]ը (FAO), Չորային տարածքներում գյուղատնտեսական հետազոտությունների միջազգային կենտրոնը (ICARDA) և այլն։
Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում գործում է դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտական 4 խորհուրդ՝ գյուղատնտեսության արտադրության մեքենայացման և մեքենաների, ագրոնոմիայի, անասնաբուժության և անասնաբուծության, տնտեսագիտության։ Նշված խորհուրդներում դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան է շնորհվում ագրարային ոլորտի 9 մասնագիտությունների գծով։ Մասնագետների պատրաստումը հաջողությամբ զուգակցվել է տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող գիտական հիմնախնդիրների լուծման հետ։ Աշխատանքներ են տարվել խաղողի և դաշտային մշակաբույսերի տարբեր սորտերի ստացման և ներդրման, նոր արդյունավետ պեստիցիդների ստացման և փորձարկման, գյուղատնտեսական բույսերի մշակման տեխնոլոգիաների կատարելագործման, լեռնային երկրագործության մեքենայացման և այլ բնագավառներում։

Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում գործում է դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտական հինգ խորհուրդ՝ գյուղատնտեսության արտադրության մեքենայացման և մեքենաների, ագրոնոմիայի, անասնաբուժության, անասնաբուծության, գյուղատնտեսության արտադրության, տնտեսագիտության։ Նշված խորհուրդներում դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան է շնորհվում ագրարային ոլորտի 17 մասնագիտությունների գծով։ Մասնագետների պատրաստումը հաջողությամբ զուգակցվել է տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող գիտական հիմնախնդիրների լուծման հետ։ Աշխատանքներ են տարվել խաղողի և դաշտային մշակաբույսերի տարբեր սորտերի ստացման և ներդրման, նոր արդյունավետ պեստիցիդների ստացման և փորձարկման, գյուղատնտեսական բույսերի մշակման տեխնոլոգիաների կատարելագործման, լեռնային երկրագործության մեքենայացման և այլ բնագավառներում։


== ՀԱԱՀ պատմական ակնարկ ==
== ՀԱԱՀ պատմական ակնարկ ==
[[ԽՍՀՄ]] Կենտգործկոմը և Ժողկոմխորհը [[1930]] թ. [[հուլիս]]ի 23-ին որոշում են ընդունում (N 40/237) [[Երևանի պետական համալսարան]]ի գյուղատնտեսական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել [[Երևան]]ի գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ [[1932]] թ. ինստիտուտում կազմակերպվում է հեռակա ուսուցումը՝ սկզբում միայն ագրոնոմիական, իսկ հետագայում մյուս մասնագիտությունների գծով։ [[1928]] թ. հունիսի 28-ին ՀամԿ(բ) կ [[Անդրկովկաս]]ի երկրկոմը որոշում ընդունեց Երևանում հիմնադրել Անդրկովկասյան անասնաբուժական ինստիտուտ։ Նույն թվականի սեպտեմբերի 18-ին, ինստիտուտի առաջին հրամանի համաձայն, տնօրեն նշանակվեց պրոֆեսոր Բ. Գ. Մասինոն, իսկ նոյեմբերի 8-ին կայացավ ինստիտուտի հանդիսավոր բացումը, որին ներկա էին Հայաստանի քաղաքական և կուսակցական ղեկավարները՝ Ա. Խանջյանը, Ա. Մռավյանը, Ս. Կասյանը, Ռ. Դաշտոյանը և ուրիշներ։ 1930 թ. Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտում գործում էր անասնաբուծական ֆակուլտետ։ Մեկ տարի անց՝ [[1931]] թ. [[հոկտեմբեր]]ի 25-ին, որոշում է ընդունվում անասնաբուժական ինստիտուտի և անասնաբուծական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել Երևանի անասնաբուժական-անասնաբուծական ինստիտուտը, որը հետագայում՝ [[1932]] թ., վերանվանվում է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ։
Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան կազմավորվել է [[1994]] թ. Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների միավորման արդյունքում։ Հիմք ընդունելով ներկայացված առաջարկությունները՝ [[ԽՍՀՄ]] Կենտգործկոմը և Ժողկոմխորհը [[1930]] թ. [[հուլիս]]ի 23-ին որոշում են ընդունում (N 40/237) [[Երևանի պետական համալսարան]]ի գյուղատնտեսական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել [[Երևան]]ի գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ [[1932]] թ. ինստիտուտում կազմակերպվում է հեռակա ուսուցումը՝ սկզբում միայն ագրոնոմիական, իսկ հետագայում մյուս մասնագիտությունների գծով։ [[1928]] թ. հունիսի 28-ին ՀամԿ(բ) կ [[Անդրկովկաս]]ի երկրկոմը որոշում ընդունեց Երևանում հիմնադրել Անդրկովկասյան անասնաբուժական ինստիտուտ։ Նույն թվականի [[հուլիս]]ի 12-ին իր աշխատանքները սկսեց բուհի ստեղծման կազմկոմիտեն, որի նախագահ նշանակվեց հողագործության ժողովրդական կոմիսար Ա.Երզնկյանը։ Սեպտեմբերի 18-ին, ինստիտուտի առաջին հրամանի համաձայն, տնօրեն նշանակվեց պրոֆեսոր Բ. Գ. Մասինոն, իսկ նոյեմբերի 8-ին կայացավ ինստիտուտի հանդիսավոր բացումը, որին ներկա էին Հայաստանի քաղաքական և կուսակցական ղեկավարները՝ Ա. Խանջյանը, Ա. Մռավյանը, Ս. Կասյանը, Ռ. Դաշտոյանը և ուրիշներ։ 1930 թ. Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտում գործում էր անասնաբուծական ֆակուլտետ։ Մեկ տարի անց՝ [[1931]] թ. [[հոկտեմբեր]]ի 25-ին, որոշում է ընդունվում անասնաբուժական ինստիտուտի և անասնաբուծական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել Երևանի անասնաբուժական-անասնաբուծական ինստիտուտը, որը հետագայում՝ [[1932]] թ., վերանվանվում է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ։


[[1932]] թ. ինստիտուտին առընթեր հիմնադրվել է հեռակա ուսուցման ինստիտուտը, որը [[1950]] թ. վերակազմավորվել է հեռակա ուսուցման ֆակուլտետի։ Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության [[1994]] թ. [[հուլիս]]ի 7-ի որոշման համաձայն՝ Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան, որը հետագայում Կառավարության [[2005]] թ. [[սեպտեմբեր]]ի 15-ի թիվ 1597 որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան։ Իսկ 2012 թվականի հունիսի 14-ի թիվ 872-Ն որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան հիմնադրամի։ Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիայի առաջին ռեկտոր նշանակվեց Ա. Ց. Խաչատրյանը (1994-1998), իսկ 1998-2018թթ. բուհը ղեկավարել է [[ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա]]յի իսկական անդամ Ա. Պ. Թարվերդյանը։
[[1932]] թ. ինստիտուտին առընթեր հիմնադրվել է հեռակա ուսուցման ինստիտուտը, որը [[1950]] թ. վերակազմավորվել է հեռակա ուսուցման ֆակուլտետի։ Հայաստանի Կառավարության [[1994]] թ. [[հուլիս]]ի 7-ի որոշման համաձայն՝ Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան, որը հետագայում Կառավարության [[2005]] թ. [[սեպտեմբեր]]ի 15-ի թիվ 1597 որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան։ Իսկ 2012 թվականի հունիսի 14-ի թիվ 872-Ն որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան։ Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիայի առաջին ռեկտոր նշանակվեց պրոֆեսոր Ա. Ց. Խաչատրյանը (1994-1998), իսկ 1998 թվականից մինչ օրս բուհը ղեկավարում է [[ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա]]յի թղթակից անդամ Ա. Պ. Թարվերդյանը։ Համալսարանի առկա ուսուցման համակարգում ուսանողների թիվը կազմում է մոտ 4400, հեռակա ուսուցման համակարգում՝ 5800, քոլեջում՝ 157։ Մագիստրատուրայի առաջին և երկրորդ կուրսերում ագրարային համալսարանի բոլոր մասնագիտությունների գծով սովորում է ավելի քան 450 ուսանող։ Առկա և հեռակա համակարգի ասպիրանտների թիվը 240 է, որից շուրջ 200-ը՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից, 4-ը՝ Սիրիայից։ Բոլոր մասնագիտությունների համար մշակվել են չափորոշիչներ և դրանց համապատասխան ուսումնական պլաններ ու ծրագրեր, որոնք կրթական համակարգ են ներդրվել 2004-2005 ուսումնական տարվանից։
{{Համայնապատկեր|build.jpg|900px|Համալսարանի առաջին մասնաշենքը}}
{{Համայնապատկեր|build.jpg|900px|Համալսարանի առաջին մասնաշենքը}}


Տող 40. Տող 42.
* [[ՀԱԱՀ Տնտեսագիտական ֆակուլտետ|Տնտեսագիտական ֆակուլտետ]]
* [[ՀԱԱՀ Տնտեսագիտական ֆակուլտետ|Տնտեսագիտական ֆակուլտետ]]


== ՀԱԱՀ Գիտահետազոտական ինստիտուտներ ==
== Գիտություն ==
[[Պատկեր:(ANAU-ATC) Tarverdyan Giving Speech.jpg|մինի|ՀԱԱՀ նախկին ռեկտոր [[Արշալույս Թարվերդյան]]ը (կանգնած)]]
[[Պատկեր:(ANAU-ATC) Tarverdyan Giving Speech.jpg|մինի|ՀԱԱՀ նախկին ռեկտոր [[Արշալույս Թարվերդյան]]ը (կանգնած)]]
Գիտական կենտրոնը կազմավորվել է 1998 թ. օգոստոսին՝ ՀԳԱ-ի գիտության վարչության վերակազմավորման արդյունքում։ Դեռևս 1972 թ. Հայկական գյուղատնտեսական, Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտներում գործել են գիտահետազոտական սեկտորներ, որոնց հիմնական նպատակն է եղել համակարգել ու կազմակերպել ինստիտուտներում կատարվող տնտպայմանագրային գիտական թեմաների աշխատանքները։ 2012 թվականի ապրիլից գիտական կենտրոնը վերակազմավորվել է Գիտության դեպարտամենտի: Մինչև 2018 թվականը դեպարտամենտը ղեկավարել է տեխն.գիտ.դոկտոր, պրոֆ. Դ.Պետրոսյանը, 2018թ. օգոստոսից՝ գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Հրաչյա Սերգեյի Ծպնեցյանը: Գիտությա դեպարտամենտն իր մեջ ներառում ՝
Գիտական կենտրոնը կազմավորվել է 1998 թ. օգոստոսին՝ ՀԳԱ-ի գիտության վարչության վերակազմավորման արդյունքում։ Դեռևս 1972 թ. Հայկական գյուղատնտեսական, Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտներում գործել են գիտահետազոտական սեկտորներ, որոնց հիմնական նպատակն է եղել համակարգել ու կազմակերպել ինստիտուտներում կատարվող տնտպայմանագրային գիտական թեմաների աշխատանքները։ Գիտական կենտրոնի կազմում են ընդգրկված գիտական պրոբլեմային լաբորատորիաները, ասպիրանտուրայի, մագիստրատուրայի, հրատարակչական-խմբագրական, արտոնագրման բաժինները։ ՀՊԱՀ-ի գիտական խորհրդի որոշմամբ գիտական կենտրոնի կազմում 2005 թ. հունվար ամսից գործում են հետևյալ պրոբլեմային լաբորատորիաները՝
* պեստիցիդների և բույսերի պաշտպանության

* բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի
=== 3 գիտահետազոտական ինստիտուտ ===
* մելիորացիայի, ջրային պաշարների կառավարման, հողաշինարարության և երկրագործության

* գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկայի և սելեկցիայի, կերակրման
* [https://anau.am/hy/science/scri/47-2011-06-22-08-28-59 Պարենամթերքի տեխնոլոգիաների, սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի]
* անասնաբուժության և անասնաբուծական սանիտարական փորձաքննության
* [https://anau.am/hy/science/scri/46-2011-06-22-08-25-55 Գյուղատնտեսության մեքենայացման, էլեկտրիֆիկացման և ավտոմոբիլային փոխադրումների]
* էկոլոգիական և օրգանական գյուղատնտեսության
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/774-2013-02-28-11-05-42 Ագրարային քաղաքականության և տնտեսագիտության հետազոտական կենտրոն (ԱՔՏ ՀԿ)]

=== 3 գիտական կենտրոն ===

* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/869-2013-05-18-06-44-20 Ագրոկենսատեխնոլոգիայի գիտական կենտրոն]
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/870-2013-05-18-06-45-11 Խաղողապտղագործության գիտական կենտրոն]
* [https://anau.am/hy/science/2013-02-28-11-06-51/871-2013-05-18-06-45-47 Հ.Պետրոսյանի անվան հողագիտության, ագրոքիմիայի և մելիորացիայի գիտական կենտրոն]

=== 5 պրոբլեմային լաբորատորիա ===

*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/52-2011-06-22-09-08-45 պեստիցիդների սինթեզի և բույսերի պաշտպանության]
*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/55-2011-06-22-09-15-01 բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի]
*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/53-2011-06-22-09-10-47 գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկայի և կերակրման]
*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/56-2011-06-22-09-17-12 անասնաբուժության և անասնաբուժական սանիտարական փորձաքննության]
*[https://anau.am/hy/science/prob-lab/54-2011-06-22-09-13-05 էկոլոգիայի և օրգանական գյուղատնտեսության]


2010 թ. կենդանական ծագման հումքի և մթերքների, գինու և կոնյակի տեխնոլոգիայի, մոլեկուլային կենսաբանության և կենսատեխնոլոգիայի պրոբլեմային լաբորատորիաների հիմքի վրա կազմավորվեցին ''պարենամթերքի տեխնոլոգիաների'', ''սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի'', իսկ գյուղատնտեսության մեքենայացման և էլեկտրիֆիկացման պրոբլեմային լաբորատորիայի հիմքի վրա՝ ''գյուղատնտեսության մեքենայացման'', ''էլեկտրիֆիկացման և ավտոմոբիլային տրանսպորտի գիտահետազոտական ինստիտուտները''։
Գիտության դեպարտամենտը սերտորեն համագործակցում է ինչպես երկրի գյուղատնտեսական բնագավառի, այնպես էլ միջազգային գիտական կենտրոնների հետ, որոնցից են ICARDA-ն, IPGRI-ն, IFPRI-ն, Հունաստանի գյուղատնտեսական հետազոտական կենտրոնը։ Կենտրոնը համակարգում է համալսարանում կատարվող ագրարային գիտահետազոտական աշխատանքները` վերահսկելով գիտական թեմաների ֆինանսական գործունեությունը, գիտական հետազոտությունների ընթացքը, արդյունավետությունն ու արդյունքների ներդրումը։


2009 թ. գիտական կենտրոնի կազմում ստեղծվեցին միջազգային գիտական դրամաշնորհների, 2010 թ.` տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բաժինները։ Գիտական կենտրոնը սերտորեն համագործակցում է ինչպես մեր երկրի գյուղատնտեսական բնագավառի, այնպես էլ միջազգային գիտական կենտրոնների հետ, որոնցից են ICARDA-ն, IPGRI-ն, IFPRI-ն, Հունաստանի գյուղատնտեսական հետազոտական կենտրոնը։ Կենտրոնը համակարգում է համալսարանում կատարվող ագրարային գիտահետազոտական աշխատանքները` վերահսկելով գիտական թեմաների ֆինանսական գործունեությունը, գիտական հետազոտությունների ընթացքն ու արդյունքների ներդրումը։
== Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ինովացիոն ծրագրերի կենտրոն ==
2010 թվականին Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում ստեղծվեց Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոնը, որը 2013թ. վերանվանվեց Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ինովացին ծրագրերի կենտրոն (ՏՏ և ԻԾ կենտրոն): Կենտրոնի գործունեությունը նպատակաուղղված է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ուսումնասիրությանը և առավել արդյունավետ կիրառմանը ուսումնակա գործընթացում ու գիտական հետազոտություններում, նորագույն տեխնոլոգիաներին համապատասխան գրադարանային գործի կազմակերպմանը և շարունակական զարգացմանը, համալսարանում համակարգչային հրատարակչական աշխատանքների իրագործմանը, համակարգչային սարքավորումների սպասարկմանը և վերազինմանը, համալսարանի կառավարման համակարգում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ներդրմանը և արդյունավետ կիրառմանը, ինչպես նաև տեղեկատվության և տեղեկատվական գիտելիքի ստացման, ուսումնասիրության, վերլուծության, մշակման, տարածման աշխատանքների իրականացմանը: Հիմնադրման օրից կենտրոնը ղեկավարում է տնտեսագիտության թեկնածու, պրոռեկտոր Վաչագան Մելքոնյանը:


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==

14:32, 4 Սեպտեմբերի 2018-ի տարբերակ

Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան
ռուս.՝ Государственный аграрный университет Армении և ռուս.՝ Национальный аграрный университет Армении
ՀապավումՀԱԱՀ
Տեսակհիմնադրամ և համալսարան
Միջազգային անվանումArmenian National Agrarian University
Հիմնադրված է1930[1]
ՌեկտորՎարդան Ուռուտյան
(նորանշանակ)[2]
Երկիր Հայաստան
ՏեղագրությունԵրևան
Հասցե74 Տերյան փողոց, Երևան 0009
Պարգևներ
«Պատվո նշան» շքանշան
Կայքanau.am
Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան (Հայաստան)##
Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան (Հայաստան)
Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան, Հայաստան
 Armenian National Agrarian University Վիքիպահեստում

Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան (նախկին անվանումներ՝ Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան, Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիա), հայաստանյան բարձրագույն ուսումնական հաստատություն։ Համարվում է ագրարային բնագավառի համար կադրեր պատրաստող առաջատար բուհը։

Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության 1994 թվականի հուլիսի 7-ի որոշման համաձայն՝ Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան[3]։

Ակադեմիական հեղինակություն

ՀԱԱՀ-ն համագործակցում է ԱՊՀ երկրների ագրարային բուհերի և կազմակերպությունների, եվրոպական մի շարք (Վայհենշտեֆանի կիրառական գիտությունների համալսարան՝ Գերմանիա, Շվեդիայի գյուղատնտեսական գիտությունների համալսարան, Կասսելի համալսարան՝ Գերմանիա), ամերիկյան (Ֆրեզնոյի) համալսարանների հետ։ Տեխասի գյուղատնտեսության ու մեքենայացման (A & M) համալսարանի հետ համագործակցության արդյունքում 1999 թ. հիմնադրվեց hայ-ամերիկյան համատեղ Ագրոբիզնեսի ուսուցման կենտրոնը (ԱՈՒԿ)։

Համալսարանը շարունակում է համագործակցել հեղինակավոր շատ բուհերի և այնպիսի միջազգային կազմակերպությունների կրթական ծրագրերի հետ, ինչպիսիք են Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնը, Նիդեռլանդների Գյուղատնտեսության բնագավառում կիրառական հետազոտությունների զարգացման միջազգային կենտրոնը (ICRA), Հյուսիսատլանտյան դաշինք («Գիտություն հանուն խաղաղության» ծրագիր), Էստոնիայի գյուղատնտեսական հետազոտությունների կենտրոնը, «Կենսաբազմազանություն» միջազգային կազմակերպությունը (Հռոմ), ՄԱԿՊարենամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը (FAO), Չորային տարածքներում գյուղատնտեսական հետազոտությունների միջազգային կենտրոնը (ICARDA) և այլն։

Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում գործում է դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան շնորհող մասնագիտական հինգ խորհուրդ՝ գյուղատնտեսության արտադրության մեքենայացման և մեքենաների, ագրոնոմիայի, անասնաբուժության, անասնաբուծության, գյուղատնտեսության արտադրության, տնտեսագիտության։ Նշված խորհուրդներում դոկտորի և թեկնածուի գիտական աստիճան է շնորհվում ագրարային ոլորտի 17 մասնագիտությունների գծով։ Մասնագետների պատրաստումը հաջողությամբ զուգակցվել է տեսական և կիրառական նշանակություն ունեցող գիտական հիմնախնդիրների լուծման հետ։ Աշխատանքներ են տարվել խաղողի և դաշտային մշակաբույսերի տարբեր սորտերի ստացման և ներդրման, նոր արդյունավետ պեստիցիդների ստացման և փորձարկման, գյուղատնտեսական բույսերի մշակման տեխնոլոգիաների կատարելագործման, լեռնային երկրագործության մեքենայացման և այլ բնագավառներում։

ՀԱԱՀ պատմական ակնարկ

Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան կազմավորվել է 1994 թ. Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների միավորման արդյունքում։ Հիմք ընդունելով ներկայացված առաջարկությունները՝ ԽՍՀՄ Կենտգործկոմը և Ժողկոմխորհը 1930 թ. հուլիսի 23-ին որոշում են ընդունում (N 40/237) Երևանի պետական համալսարանի գյուղատնտեսական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ 1932 թ. ինստիտուտում կազմակերպվում է հեռակա ուսուցումը՝ սկզբում միայն ագրոնոմիական, իսկ հետագայում մյուս մասնագիտությունների գծով։ 1928 թ. հունիսի 28-ին ՀամԿ(բ) կ Անդրկովկասի երկրկոմը որոշում ընդունեց Երևանում հիմնադրել Անդրկովկասյան անասնաբուժական ինստիտուտ։ Նույն թվականի հուլիսի 12-ին իր աշխատանքները սկսեց բուհի ստեղծման կազմկոմիտեն, որի նախագահ նշանակվեց հողագործության ժողովրդական կոմիսար Ա.Երզնկյանը։ Սեպտեմբերի 18-ին, ինստիտուտի առաջին հրամանի համաձայն, տնօրեն նշանակվեց պրոֆեսոր Բ. Գ. Մասինոն, իսկ նոյեմբերի 8-ին կայացավ ինստիտուտի հանդիսավոր բացումը, որին ներկա էին Հայաստանի քաղաքական և կուսակցական ղեկավարները՝ Ա. Խանջյանը, Ա. Մռավյանը, Ս. Կասյանը, Ռ. Դաշտոյանը և ուրիշներ։ 1930 թ. Երևանի գյուղատնտեսական ինստիտուտում գործում էր անասնաբուծական ֆակուլտետ։ Մեկ տարի անց՝ 1931 թ. հոկտեմբերի 25-ին, որոշում է ընդունվում անասնաբուժական ինստիտուտի և անասնաբուծական ֆակուլտետի բազայի վրա հիմնադրել Երևանի անասնաբուժական-անասնաբուծական ինստիտուտը, որը հետագայում՝ 1932 թ., վերանվանվում է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ։

1932 թ. ինստիտուտին առընթեր հիմնադրվել է հեռակա ուսուցման ինստիտուտը, որը 1950 թ. վերակազմավորվել է հեռակա ուսուցման ֆակուլտետի։ Հայաստանի Կառավարության 1994 թ. հուլիսի 7-ի որոշման համաձայն՝ Հայկական գյուղատնտեսական և Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտների բազայի վրա կազմավորվեց Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիան, որը հետագայում Կառավարության 2005 թ. սեպտեմբերի 15-ի թիվ 1597 որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի պետական ագրարային համալսարան։ Իսկ 2012 թվականի հունիսի 14-ի թիվ 872-Ն որոշմամբ վերանվանվեց Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան։ Հայկական գյուղատնտեսական ակադեմիայի առաջին ռեկտոր նշանակվեց պրոֆեսոր Ա. Ց. Խաչատրյանը (1994-1998), իսկ 1998 թվականից մինչ օրս բուհը ղեկավարում է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ Ա. Պ. Թարվերդյանը։ Համալսարանի առկա ուսուցման համակարգում ուսանողների թիվը կազմում է մոտ 4400, հեռակա ուսուցման համակարգում՝ 5800, քոլեջում՝ 157։ Մագիստրատուրայի առաջին և երկրորդ կուրսերում ագրարային համալսարանի բոլոր մասնագիտությունների գծով սովորում է ավելի քան 450 ուսանող։ Առկա և հեռակա համակարգի ասպիրանտների թիվը 240 է, որից շուրջ 200-ը՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից, 4-ը՝ Սիրիայից։ Բոլոր մասնագիտությունների համար մշակվել են չափորոշիչներ և դրանց համապատասխան ուսումնական պլաններ ու ծրագրեր, որոնք կրթական համակարգ են ներդրվել 2004-2005 ուսումնական տարվանից։

Համալսարանի առաջին մասնաշենքը
Համալսարանի առաջին մասնաշենքը


ՀԱԱՀ Ֆակուլտետներ

ՀԱԱՀ Գիտահետազոտական ինստիտուտներ

ՀԱԱՀ նախկին ռեկտոր Արշալույս Թարվերդյանը (կանգնած)

Գիտական կենտրոնը կազմավորվել է 1998 թ. օգոստոսին՝ ՀԳԱ-ի գիտության վարչության վերակազմավորման արդյունքում։ Դեռևս 1972 թ. Հայկական գյուղատնտեսական, Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտներում գործել են գիտահետազոտական սեկտորներ, որոնց հիմնական նպատակն է եղել համակարգել ու կազմակերպել ինստիտուտներում կատարվող տնտպայմանագրային գիտական թեմաների աշխատանքները։ Գիտական կենտրոնի կազմում են ընդգրկված գիտական պրոբլեմային լաբորատորիաները, ասպիրանտուրայի, մագիստրատուրայի, հրատարակչական-խմբագրական, արտոնագրման բաժինները։ ՀՊԱՀ-ի գիտական խորհրդի որոշմամբ գիտական կենտրոնի կազմում 2005 թ. հունվար ամսից գործում են հետևյալ պրոբլեմային լաբորատորիաները՝

  • պեստիցիդների և բույսերի պաշտպանության
  • բույսերի գենոֆոնդի և սելեկցիայի
  • մելիորացիայի, ջրային պաշարների կառավարման, հողաշինարարության և երկրագործության
  • գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկայի և սելեկցիայի, կերակրման
  • անասնաբուժության և անասնաբուծական սանիտարական փորձաքննության
  • էկոլոգիական և օրգանական գյուղատնտեսության

2010 թ. կենդանական ծագման հումքի և մթերքների, գինու և կոնյակի տեխնոլոգիայի, մոլեկուլային կենսաբանության և կենսատեխնոլոգիայի պրոբլեմային լաբորատորիաների հիմքի վրա կազմավորվեցին պարենամթերքի տեխնոլոգիաների, սննդի անվտանգության և կենսատեխնոլոգիայի, իսկ գյուղատնտեսության մեքենայացման և էլեկտրիֆիկացման պրոբլեմային լաբորատորիայի հիմքի վրա՝ գյուղատնտեսության մեքենայացման, էլեկտրիֆիկացման և ավտոմոբիլային տրանսպորտի գիտահետազոտական ինստիտուտները։

2009 թ. գիտական կենտրոնի կազմում ստեղծվեցին միջազգային գիտական դրամաշնորհների, 2010 թ.` տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բաժինները։ Գիտական կենտրոնը սերտորեն համագործակցում է ինչպես մեր երկրի գյուղատնտեսական բնագավառի, այնպես էլ միջազգային գիտական կենտրոնների հետ, որոնցից են ICARDA-ն, IPGRI-ն, IFPRI-ն, Հունաստանի գյուղատնտեսական հետազոտական կենտրոնը։ Կենտրոնը համակարգում է համալսարանում կատարվող ագրարային գիտահետազոտական աշխատանքները` վերահսկելով գիտական թեմաների ֆինանսական գործունեությունը, գիտական հետազոտությունների ընթացքն ու արդյունքների ներդրումը։

Ծանոթագրություններ

  1. ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
  2. «Ագրարային համալսարանը ռեկտորի ժամանակավոր պաշտոնակատար է ընտրել». «panorama.am». հուլիսի 31, 2018. Վերցված է օգոստոսի 1, 2018-ին.
  3. ՀՀ խմբ․ հանձնաժողով՝ Հ․ Մ․ Այվազյան (գլխ․ խմբ) և ուրիշ, Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հ. 3 (ՀՀ գլխ․ խմբ․), Երևան, «Հայկական հանրագիտարանի գլխավոր խմբագրություն», 1999, էջ 246 — 896 էջ. — 5000 հատ, ISBN 5-89700-010-7։

Աղբյուրներ

Արտաքին հղումներ