«Սուրեն Սպանդարյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սուրեն Սպանդարյան;
Ծնվել է	դեկտեմբերի 3 (15), 1882
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	սեպտեմբերի 24, 1916 (33 տարեկան)
Մահվան վայր	Կրասնոյարսկ, Ենիսեյսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Երրորդության գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Թիֆլիսի գիմնազիա (1902), Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ (1903) և Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Մասնագիտություն	հրապարակախոս, լրագրող, խմբագիր, հասարակական գործիչ, հեղափոխական և գրական քննադատ
Ամուսին	Օլգա Սպանդարյան
Ծնողներ	հայր՝ Սպանդար Սպանդարյան
Կուսակցություն	Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցություն
Երեխաներ	Ստեփան Սպանդարյան
	Suren Spandarjan Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

20:01, 31 Հուլիսի 2018-ի տարբերակ

Սուրեն Սպանդարի Սպանդարյան (1882, դեկտեմբերի 3 - 1916, սեպտեմբերի 11), հայ հասարակական-քաղաքական գործիչ, լրագրող, գրաքննադատ։ Սպանդար Սպանդարյանի որդին, Ստեփան Սպանդարյանի հայրը։ ՌՍԴԲԿ անդամ 1901-ից։

Կենսագրություն

Ծնվել է Թիֆլիսում։ Ավարտել է Թիֆլիսի արական գիմնազիան (1902)։ Սովորել է Մոսկվայի պետական համալսարանի պատմաբանասիրական (1902-03), ապա՝ իրավաբանական ֆակուլտետներում, հաճախել Հայդելբերգի (Գերմանիա) համալսարանի պարապմունքներին։ Տիրապետել է հայերեն, ռուսերեն, վրացերեն, ադրբեջաներեն, գերմաներեն և այլ լեզուների։ Եղել է ՌՍԴԲԿ Կովկասյան միության կոմիտեի կազմում։ Սպանդարյանը 1906-ի օգոստոսին Ստեփան Շահումյանի հետ ղեկավարել է Ալավերդու պղնձահանքերի բանվորների գործադուլը։

Սպանդարյանը ղեկավար մասնակցություն է ունեցել Անդրկովկասի բոլշևիկյան մամուլի ստեղծման ու զարգացման գործում։ Ստեփան Շահումյանի և Սարգիս Կասյանի հետ խմբագրել է «Կայծ», «Նոր խոսք», «Օրեր» հայկական բոլշևիկյան թերթերը և գրել է բազմաթիվ հոդվածներ։

1907-ի սկզբին Սպանդարյանը կուսակցական աշխատանքի է ուղարկվել Բաքու. ընտրվել է Բաքվի կոմիտեի անդամ և քաղաքական կուսակցական կազմակերպիչ։ Մասնակցել է «Բակինսկի ռաբոչի», «Գուդոկ» (երկուսն էլ՝ ռուսերեն) և այլ թերթերի հրատարակությունը։ Քանիցս ձերբակալվել է, իսկ 1909-ի օգոստոսին աքսորվել Բաքվի նահանգից։ 1910-ի հունվարից գործել է Թիֆլիսում, ղեկավարել «Կուրյեր կոպեյկա», «Լիստոկ կոպեյկա» (երկուսն էլ՝ ռուսերեն) և այլ լեգալ թերթեր, աշխատակցել է բոլշևիկյան «Զվեզդա» (ռուսերեն) լրագրին։ 1912-ի հունվարին, որպես Բաքվի կազմակերպության պատգամավոր, մասնակցել է ՌՍԴԲ(բ) կ VI (Պրահայի) կոնֆերանսին։ Ընտրվել է ՌՍԴԲ(բ) կ կենտկոմի և նրա ռուսաստանյան բյուրոյի անդամ։ Կոնֆերանսից հետո մեկնել է Լայպցիգ, մասնակցել ՌՍԴԲ(բ) կ կենտկոմի ու Պետական Դումայում սոցիալ-դեմոկրատ խմբակցության ներկայացուցիչների խորհրդակցությանը։

1912-ին վերադարձել է արտասահմանից, մասնակցել IV Պետական դումայի բոլշևիկյան նախընտրական քարոզարշավին, Թիֆլիսում կազմակերպել է ընդհատակյա տպարան։ 1912-ի մայիսին ձերբակալվել և բանտարկվել է Թիֆլիսի Մետեխի բանտում։ 1913-ի մայիսին դատապարտվել է ցմահ աքսորի՝ Սիբիր, որտեղ (Կրասնոյարսկ) էլ մահացել է։^[2]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ. Երևան: ՀՀ ԳԱԱ, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն. 2007. էջ էջ 487.

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[2] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ. Երևան: ՀՀ ԳԱԱ, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն. 2007. էջ էջ 487.

[1]

[2]

@@ Տող 4. / Տող 4. @@
 '''Սուրեն Սպանդարի Սպանդարյան''' ([[1882]], [[դեկտեմբերի 3]] - [[1916]], [[սեպտեմբերի 11]]), հայ հասարակական-քաղաքական գործիչ, լրագրող, գրաքննադատ։ [[Սպանդար Սպանդարյան]]ի որդին, [[Ստեփան Սպանդարյան]]ի հայրը։ ՌՍԴԲԿ անդամ 1901-ից։
 == Կենսագրություն ==
-Ծնվել է Թիֆլիսում։Ավարտել Թիֆլիսի արական գիմնազիան։Սովորել է Մոսկվայի պետական համալսարանի պատմաբանասիրական ապա՝իրավաբանական ֆակուլտետում,հաճախել Հայդելբերգի համալսարանի պարապմունքներին։Տիրապետել է հայերեն․ռուսերեն,վրացերեն,ադրբեջաներեն,գերմաներեն և այլ լեզուների։
+Ծնվել է [[Թիֆլիս]]ում։ Ավարտել է Թիֆլիսի արական գիմնազիան (1902)։ Սովորել է [[Մոսկվայի պետական համալսարան]]ի պատմաբանասիրական (1902-03), ապա՝ իրավաբանական ֆակուլտետներում, հաճախել Հայդելբերգի ([[Գերմանիա]]) համալսարանի պարապմունքներին։ Տիրապետել է [[հայերեն]], [[ռուսերեն]], [[վրացերեն]], [[ադրբեջաներեն]], [[գերմաներեն]] և այլ լեզուների։ Եղել է ՌՍԴԲԿ Կովկասյան միության կոմիտեի կազմում։ Սպանդարյանը [[1906]]-ի օգոստոսին [[Ստեփան Շահումյան]]ի հետ ղեկավարել է Ալավերդու պղնձահանքերի բանվորների գործադուլը։
 Սպանդարյանը ղեկավար մասնակցություն է ունեցել Անդրկովկասի բոլշևիկյան մամուլի ստեղծման ու զարգացման գործում։ Ստեփան Շահումյանի և [[Սարգիս Կասյան]]ի հետ խմբագրել է «[[Կայծ (ամսաթերթ)|Կայծ»]], «Նոր խոսք», «[[Օրեր (ամսագիր)|Օրեր»]] հայկական բոլշևիկյան թերթերը և գրել է բազմաթիվ հոդվածներ։
@@ Տող 12. / Տող 12. @@
 [[1912]]-ին վերադարձել է արտասահմանից, մասնակցել IV Պետական դումայի բոլշևիկյան նախընտրական քարոզարշավին, Թիֆլիսում կազմակերպել է ընդհատակյա տպարան։ [[1912]]-ի մայիսին ձերբակալվել և բանտարկվել է [[Թիֆլիսի Մետեխի բանտ]]ում։ [[1913]]-ի մայիսին դատապարտվել է ցմահ աքսորի՝ [[Սիբիր]], որտեղ ([[Կրասնոյարսկ]]) էլ մահացել է։<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ|publisher=ՀՀ ԳԱԱ, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն|location=Երևան|year=2007|page=էջ 487}}</ref>
-== Հեղափոխական գործուներություն ==
-Նրա համար հեղափոխական գործունեությունը լայն ասպարեզ բացեց,երբ 1902թ․ընդունվեց Մոսկվայի հանալսարան,ուր ուսմանը զուգընթաց խորապես ուսումնասիրում էր '''Մարքսի,Էնգելսի Լենինի''' աշխատությունները և հանդես է գալիս որպես եռանդուն ագիտատոր,պրոպագանդիստ ու կազմակերպիչ։
-թ․ապրիլին Սպանդարյանը մեկնում է Գերմանիա,լինում Բեռլինում,Մյունխենում,ապա Հայդելբերգում,ուր հաճախում է տեղի համալսարանի պարապմունքներին,սովորում գերմաներեն։Գերմանիայում նա մոտիկից ծանոթանում է Եվրոպայի բանվորական շարժմանը։Մայիսին Սպանդարյանը վերադառնում է Ռուսաստան ու շարունակում իր հեղափոխական գործունեուոթյունը։Նա քաղաքական ու կազմակերպական աշխատանք է կատարում Մոսկվայի համալսարանում,ֆաբրիկաներում,գործարաններում,մասնակցում բանվորների դեպուտատների սովետի ստեղծմանը,Դեկտեմբերյան զինված ապստամբության կազմակերպմանը։Այդ ժամանակ զոհվում է նրա բանվոր ընկեր '''Տիմոֆեյը''' և Սպանդարյանը այդ անունը դարձնում է հեղափոխական–կուսակցական կեղծանունը։Բանվորները նրան անվանում էին ընկեր Տիմեֆեյ։
-Հեղափոխական գործունեության համար Սպանդարյանը բազմիցս ենթարկվում է ոստիկանական հալածանքների։Նա վերադառնում է Թիֆլիս,ծավալում հեղափոխական ակտիվ գործունեություն և դառնում Անդրկովկասի բոլշևիկյան խոշոր գործիչներից մեկը։Նա մտնում է Թիֆլիսի կուսակցական կազմակերպության ղեկավար խմբի մեջ,սերտ կապեր հաստատում Հայաստանի բոլշևիկների հետ,1906թ․Շահումյանի և Կասյանի հետ խմբագրել է «<nowiki/>[[Կայծ]]<nowiki/>»,« [[Նոր խոսք]]<nowiki/>»,« [[Օրեր]]<nowiki/>» հայերեն բոլշևիկյան թերթեր և գրել բազմաթիվ հոդվածներ։
-թ․ Սպանդարյանը կուսակցական աշխատանքի է ուղարկվում Բաքու։Ցարական դաժան ռեակցիայի պայմաններում նա իրեն դրսևորում էր որպես հմուտ ընդհատակային։Իմանալեվ հայերեն,ռուսերեն,վրացերեն,գերմաներեն՝ինտերնացիոնալ աշխատանք էր տանում Բաքվի բազմազգ պրոլետարիատի շրջանում։1912թ․հունարին Սպանդարյանը,որպես Բաքվի կազմակերպության պատգամավոր,մասնակցում է ''ՌՍԴԲբկ'' վեցերորդ կոնֆերանսին,ուր առաջին անգամ հանդիպում է կուսակցության առաջնորդ [[Լենինին]] և արժանանում նրա բարձր գնահատականին։Այդ պահից նրանց միջև հաստատվում է սերտ կապ ու ջերմ բարեկամություն։Կոնֆերանսում Սպանդարյանը ընտրվում է Լենինի գլխավորած ''ՌՍԴԲբկ'' Կենտկոմի անդամ։
-Հանդես գալով որպես համառուսաստանյան մասշտաբի բոլշևիկյան գործիչ՝Սպանդարյանը լինում է Մերձբալթյան երկրամասում,Պետերբուրգում,Մոսկվայում և Անդրկովկասում,ուր ակտիվացնում է կուսակցական,հեղափոխական աշխատանքը։
-Ցարական իշխանությունը ուժեղացնում է հետապնդումները և Սպանդարյանին ձերբակալում Բաքվում։Դա նրա հինգերորդ ձերբակալությունն էր և այս անգամ նա այլևս չի ազատվում ցարական ոստիկանության ճիրաններից։Ժանդարմական գրագրություններում նա բնութագրվում էր որպես «'''''կուսակցական աչքի ընկնող գործիչ'''''»։Սպանդարյանը նետվում է Թիֆլիսի [[Մետեխի]] դաժան բանտը,իսկ 1913թ, դատապարտվում ցմահ աքսորի Սիբիր։
-[[Տուրուխանյան]] ցրտաշունչ երկրամասում նրա առողջությունը խիստ վատանում է,բայց այդ վիճակում էլ նա ուշադրության կենտրոնում էր պահում քաղաքական–կազմակերպական աշխատանքը։Սպանդարյանը մերկացրեց առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին տիրող իմպերիալիստական գոծունեությանը և դատապարտեց Թուրքիայում կազմակերպված հայկական ջարդերը՝'''ցեղասպանությունը'''։Նա այնուամենայնիվ նշեղ,որ կգա փրկության ժամը։
-Դժոխային աքսորավայրից նա ջերմ,հուզիչ,ու հուսադրող նամակներ էր գրում կնոջը՝Օլգային,ով նույնպես բոլշևիկ էր,երեխաններին,ովքեր հետագայում դարձան կոմունիստներ։Նրանց խորհուրդ էր տալիս շատ կարդալ,սովորել լեզուններ և առաջին հերթին լավ իմանալ մայրենի հայերենը,լինել ազնիվ ու արդարամիտ,աշխատասեր,համարձակ․չվախենալ դժվարություններից։
-Սպանդարկանը վախճանվեց սեպտեմբերի 11–ին,նրա կյանքը հեղափոխական պայքարի հերոսապատում է։Սովետական մարդիկ վառ էին պահում նրա հիշատակը,նրա անունով կան շրջան,գյուղեր,կոլտնտեսություններ,արտադրական ձեռնարկություններ,ուսումնական հաստատություններ,փողոցներ,հրապարակներ։
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{ծանցանկ}}