«Ճշմարտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չ →top |
||
Տող 2. | Տող 2. | ||
{{Արևմտահայերեն|Ճշմարտութիւն}} |
{{Արևմտահայերեն|Ճշմարտութիւն}} |
||
''' |
'''Ճշմարտություն՝ գաղափար, որը համապատասխանում է օբեկտիվ/անաչառ/ իրականությանը։''' [[Սուբյեկտ]]ի կողմից [[իրականություն|իրականության]] համապատասխան արտացոլումն է։ Ճշմարտությունն իրականության հենց այնպիսի վերարտադրումն է, ինչպիսին այն կա՝ գիտակցությունից դուրս և նրանից անկախ։ Ճշմարտության չափանիշները դիտարկվում են [[ճանաչողության տեսություն|ճանաչողության տեսության]]՝ գնեսեոլոգիայի շրջանակներում։ Գնեսեոլոգիան [[փիլիսոփայություն|փիլիսոփայության]] այն բաժինն է, որն ուսումնասիրում է ճանաչողական գործունեության ընթացքում սուբյեկտի և [[օբյեկտ]]ի փոխհարաբերությունները, [[գիտելիք]]ի և իրականության հարաբերակցությունը, մարդու կողմից աշխարհի ճանաչման հնարավորությունները, ճշմարտության չափանիշներն ու գիտելիքի հավաստիությունը։ |
||
Իդեալիստական փիլիսոփայության համակարգերում ճշմարտությունը համարվել է իդեալական օբյեկտների հավերժ ու անփոփոխ հատկություն /[[Պլատոն]]/, [[բանականություն|բանականության]] բնածին հատկանիշ /[[Դեկարտ]]/ կամ մտքի ապրիորի ձև /[[Կանտ]]/։ Ըստ [[դիալեկտիկական]] ըմբռնման՝ ճշմարտությունը գիտելիքների ծավալուն գործընթաց է /[[Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել|Հեգել]]/։ Իսկ [[պրագմատիզմ]]ը ճշմարիտ է համարում այն գիտելիքը, որը գործնականորեն կիրառելի է և ապահովում է հաջողություն։ |
Իդեալիստական փիլիսոփայության համակարգերում ճշմարտությունը համարվել է իդեալական օբյեկտների հավերժ ու անփոփոխ հատկություն /[[Պլատոն]]/, [[բանականություն|բանականության]] բնածին հատկանիշ /[[Դեկարտ]]/ կամ մտքի ապրիորի ձև /[[Կանտ]]/։ Ըստ [[դիալեկտիկական]] ըմբռնման՝ ճշմարտությունը գիտելիքների ծավալուն գործընթաց է /[[Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել|Հեգել]]/։ Իսկ [[պրագմատիզմ]]ը ճշմարիտ է համարում այն գիտելիքը, որը գործնականորեն կիրառելի է և ապահովում է հաջողություն։ |
09:42, 17 Հուլիսի 2018-ի տարբերակ
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Ճշմարտություն՝ գաղափար, որը համապատասխանում է օբեկտիվ/անաչառ/ իրականությանը։ Սուբյեկտի կողմից իրականության համապատասխան արտացոլումն է։ Ճշմարտությունն իրականության հենց այնպիսի վերարտադրումն է, ինչպիսին այն կա՝ գիտակցությունից դուրս և նրանից անկախ։ Ճշմարտության չափանիշները դիտարկվում են ճանաչողության տեսության՝ գնեսեոլոգիայի շրջանակներում։ Գնեսեոլոգիան փիլիսոփայության այն բաժինն է, որն ուսումնասիրում է ճանաչողական գործունեության ընթացքում սուբյեկտի և օբյեկտի փոխհարաբերությունները, գիտելիքի և իրականության հարաբերակցությունը, մարդու կողմից աշխարհի ճանաչման հնարավորությունները, ճշմարտության չափանիշներն ու գիտելիքի հավաստիությունը։
Իդեալիստական փիլիսոփայության համակարգերում ճշմարտությունը համարվել է իդեալական օբյեկտների հավերժ ու անփոփոխ հատկություն /Պլատոն/, բանականության բնածին հատկանիշ /Դեկարտ/ կամ մտքի ապրիորի ձև /Կանտ/։ Ըստ դիալեկտիկական ըմբռնման՝ ճշմարտությունը գիտելիքների ծավալուն գործընթաց է /Հեգել/։ Իսկ պրագմատիզմը ճշմարիտ է համարում այն գիտելիքը, որը գործնականորեն կիրառելի է և ապահովում է հաջողություն։
Փիլիսոփայության շրջանակներում քննարկվում է այնպիսի կատեգորիա, ինչպիսին է օբյեկտիվ ճշմարտությունը, ինչը մարդուց և մարդկությունից անկախ գիտելիքի բովանդակությունն է։ Կա նաև բացարձակ և հարաբերական ճշմարտություն, ինչը դիալեկտիկական մատերիալիզմի կատեգորիա է։
Ճշմարտություն տերմինն օգտագործվում է նաև ձևական տրամաբանության մեջ։ Գոյություն ունի «տրամաբանական ճշմարտություն», որը հակադրվում է փաստական ճշմարտությանը։ Տրամաբանության մեջ ասույթը համարվում է ճշմարիտ, եթե նրա ձևը համընկնում է կամ որոշ թույլատրելի գործողություններից հետո կարող է համընկնել տրամաբանական օրենքի հետ։
Արտաքին հղումներ
- The Correspondence Theory of Truth (անգլ.)
- The Coherence Theory of Truth (անգլ.)
- The Deflationary Theory of Truth (անգլ.)
- Tarski's Truth Definitions (անգլ.)
- Axiomatic Theories of Truth (անգլ.)